Diaken: verschil tussen versies

Interactief door geschiedenis bladeren

← Oudere bewerking

Verwijderde inhoud Toegevoegde inhoud

VisueelWikitekst

Versie van 4 feb 2016 22:02 bewerken Wikiwerner (overleg \| bijdragen) uitgebreid bevestigde gebruikers, Terugdraaiers 151.740 bewerkingen k WPCleaner v1.38 - Link naar doorverwijspagina aangepast. Help mee! - PKN ← Oudere bewerking		Huidige versie van 13 dec 2023 om 20:44 bewerken ongedaan maken Grijsstreep (overleg \| bijdragen) uitgebreid bevestigde gebruikers 1.245 bewerkingen kan alletwee - Versie 66511154 van 178.85.115.16 (overleg) ongedaan gemaakt. Label: Ongedaan maken
(47 tussenliggende versies door 28 gebruikers niet weergegeven)
Regel 1: Het woord '''diaken''' komt van het [[Grieks]]e woord: διακονος, ''diakonos'', dat dienaar betekent. De term komt al voor in de [[Bijbel (christendom)\|Bijbel]]: de vroegste christelijke gemeenten hadden diakens (diakenen). == Oorsprong == in [[Handelingen van de Apostelen\|Handelingen]] 6:1-6 worden mannen aangesteld met een diaconale functie. Omdat de hulp aan arme weduwen in de christengemeente in Jeruzalem niet goed verliep, en de apostelen daar zelf niet voldoende tijd voor hadden, besloot de christelijke gemeente, onder gebed tot God, ''[[zeven diakens\|zeven mannen]]'' te kiezen die de zorg voor de armen moesten vormgeven. Zij verzamelden middelen voor de armen en deelden die uit aan hen die dat nodig hadden. Dit is de eerste Schriftuurlijke vermelding van diaconaat. Of hier ook het diakenambt is ingesteld is meer en meer omstreden.<ref name="worldcat.org">{{Citeer boek\|titel=Handboek gereformeerd kerkrecht\|auteurlink=Herman Selderhuis\|auteur=Herman Selderhuis (red.)\|medeauteurs=H.J. Selderhuis, Stichting Refo500\|url=https://www.worldcat.org/oclc/1129599295\|uitgever=Groen\|plaats=Heerenveen\|datum=2019\|pagina's=253\|ISBN=978-90-8897-231-7}}</ref> In de brief aan de [[Brief van Paulus aan de Filippenzen\|Filippenzen]] en in de eerste brief aan [[Eerste brief van Paulus aan Timoteüs\|Timotheus]] worden zowel de oudsten als de diakenen genoemd. Deze twee ambten laten zich blijkbaar niet zonder elkaar denken. ~~Het ambt van diaken was één van de gewijde ambten in de vroeg-christelijke Kerk. Het diakenambt is onder meer bedoeld om invulling te geven aan de christelijke barmhartigheid.~~ Het [[Kerkelijk ambt\|ambt]] van diaken was een van de gewijde ambten in de vroeg-christelijke Kerk. Het ambt van diaken is onder meer bedoeld om invulling te geven aan de christelijke [[barmhartigheid]]. Vroege bronnen als de [[Bijbel (christendom)\|Bijbel]] en de [[Didache]] wijzen erop dat het diaconaat niet uitsluitend gericht was op de armenzorg en niet in het laatst een functie was die ook de [[liturgie\|Eucharistie]] en zielzorg betrof. Bovenal waren zij ook verkondigers van het [[Woord]] van het [[Evangelie]]. De instelling van het [[diaconaat]] staat in de Bijbel, in het boek der [[Handelingen van de Apostelen]] (hoofdstuk 6) beschreven. Omdat de hulp aan arme weduwen in de christengemeente in Jeruzalem niet goed verliep, en de apostelen daar zelf niet voldoende tijd voor hadden, besloot de christelijke gemeente, onder gebed tot God, ''zeven mannen'' te kiezen die de zorg voor de armen moesten vormgeven. Zij verzamelden middelen voor de armen en deelden die uit aan hen die dat nodig hadden. Dit is de eerste Schriftuurlijke vermelding van het diakenschap. ~~Als~~In de ontwikkeling van de kerk vanaf de eerste eeuwen groeit al snel de praktijk dat de diakenen de helpers van de [[bisschop]]pen worden. Als helpers van de ~~vroege Kerk,~~[[bisschop]]pen ontvingen de mannen die uitgekozen waren om diaken te worden, de handoplegging. Deze ritus werd in de vroeg-[[christendom\|christelijke]] Kerk gezien als een ~~sacramentele~~[[sacrament]]ele handeling waaraan [[genade (christelijk geloof)\|genade]] verbonden was. Ook vrouwen konden in de vroege kerk diaken zijn<ref>1 Timoteus 3:11</ref>, hoewel door de rooms-katholieke en oosters-orthodoxe kerken betwist wordt dat dit hetzelfde diakenschap betrof als voor mannen. Johannes Calvijn sprak over twee soorten diakenen in het Nieuwe Testament. De eerste soort was bezig met het regelen en besturen van diaconaal werk. Deze diakenen konden alleen mannen zijn. De tweede soort diakenen waren bezig met het uitvoerende werk, dit waren bij voorkeur vrouwen die als [[diacones]] waren aangesteld.<ref name="worldcat.org"/> Volgens Klaas de Gier ging het [[Convent van Wezel]] van 1568 verder in dat spoor. Tijdens het Convent van Wezel werd besloten dat vrouwen tot het diakenambt konden worden aangenomen. De Synode van Middelburg van 1581 zorgde er echter voor dat het vrouwelijke diaconaat van de baan verdween.<ref>{{Citeer boek\|titel=De Dordtse kerkorde : een praktische verklaring\|auteur=K. de Gier\|url=https://www.worldcat.org/oclc/22450961\|uitgever=Den Hertog\|plaats=Houten\|datum=1989\|pagina's=136\|ISBN=90-331-0644-2}}</ref> Ook vrouwen konden in de vroege kerk diaken zijn <ref>1 Timoteus 3:11</ref>, hoewel door de rooms-katholieke en oosters-orthodoxe Kerken betwist wordt dat dit hetzelfde diakenschap betrof als voor mannen. De diakenen hebben inkomsten nodig om uit te kunnen delen aan de behoeftigen. Volgens Klaas de Gier is tijdens de Reformatie de collecte ingevoerd. Zij werd gehouden tijdens de kerkdienst. Al bepaalden latere [[Synode\|synoden]] (de synodes van Dordrecht in 1574 en 1578) dat het collecteren beter bij de kerkdeur plaats kon vinden, dus na afloop van de kerkdienst. [[Gisbertus Voetius]] vond echter dat de collecte wél tijdens de dienst plaats moest vinden, zodat niemand zich aan de collecte kon onttrekken én om liturgische redenen.<ref>{{Citeer boek\|titel=De Dordtse kerkorde : een praktische verklaring\|auteur=K. de Gier\|url=https://www.worldcat.org/oclc/22450961\|uitgever=Den Hertog\|plaats=Houten\|datum=1989\|pagina's=138\|ISBN=90-331-0644-2}}</ref> Het diaconaat was niet uitsluitend gericht op de armenzorg en was niet in het laatst een functie die ook de [[liturgie\|Eucharistie]] en zielzorg betrof. Bovenal waren zij ook verkondigers van het [[Woord]] van het [[Evangelie]]. Vroege bronnen als de [[Didache]] en de [[Bijbel (christendom)\|Bijbel]] zelf wijzen hierop. == Katholieke Kerk en oosters-orthodoxie == [[Bestand:Diaken-Dalmatiek.JPG\|~~{{Largethumb}}~~thumb\|Een diaken getooid met paramenten volgens de Latijnse rite. De band over de linkerarm (manipel) wordt in de nieuwe misorde niet verplicht meer gedragen.]] Van oudsher was de wijding tot diaken de eerste van de drie [[hogere wijdingen]] in de [[~~rooms~~Rooms-~~katholieke~~Katholieke Kerk]]. De [[dalmatiek (liturgie)\|dalmatiek]] is het [[parament\|liturgisch gewaad]] dat specifiek voorzien is voor de diaken. Onder de dalmatiek draagt de diaken de [[stola (liturgie)\|stola]] schuin over zijn schouder. In ===Permanent diaken=== Het [[Tweede Vaticaans Concilie]] (1962-1965) heeft opnieuw voorzien in een permanent ambt van diaken, voor jonge celibatairen en gehuwde mannen van rijpere leeftijd. Paragraaf 29 van de Dogmatische Constitutie over de Kerk, ''[[Lumen Gentium]]'', handelt over deze hernieuwde vorm van diakenschap.<ref>[http://www.diaken.nl/diaken_lumen_gentium.htm Paragraaf 29 van Lumen Gentium], www.diaken.nl</ref>. De niet-getrouwde kandidaat voor het permanente diakonaat neemt ook het [[celibaat]] op zich bij de diakenwijding. De diaken is krachtens zijn wijding onder meer bevoegd om in de [[mis]] het [[evangelie]] te lezen en te [[homilie\|preken]], in de [[catechese]] het geloof uit te leggen, het [[sacrament]] van de [[doop (sacrament)\|doop]] toe te dienen en als kerkelijke getuige op te treden bij een [[kerkelijk huwelijk]]. Ook kan een priester op de gewijde diaken een beroep doen om de [[Communie\|H. Communie]] uit te delen. In de [[oosters-orthodoxe ~~Kerk~~kerk]] en [[oosters-katholieke ~~Kerken~~kerken]] is het permanent diakenschap nooit verdwenen. Veel diakens kiezen ervoor om hun hele leven lang diaken te blijven. De liturgische en pastorale functies komen overeen met die in de [[Latijnse Kerk]]. Een diaken die ook monnik is wordt een hiërodiaken genoemd. De hoogste hiërodiaken (normaliter 1 per bisdom) heet aartsdiaken. De hoogste gehuwde diaken, ook 1 per bisdom, heet protodiaken. De gewaden van de oosterse Kerken zijn de [[stichaar]] (dalmatiek), het [[orarion]] (diakenstola) en de [[epimanikia]] (manchetten). De epimanikia worden onder het stichaar gedragen, niet erboven zoals de priesters en bisschoppen doen. De [[aartsdiaken]] en protodiaken dragen een dubbel orarion, in de Griekse en Servische Kerk dragen ze het dubbel orarion vanaf hun diakenwijding. In de [[Russisch-~~orthodoxe~~Orthodoxe Kerk]] verkrijgen ook niet proto- en aartsdiakens als onderscheiding het dubbele orarion. ===Transeunt diaken=== De diakenwijding als stap in de aanloop naar het priesterschap is altijd blijven bestaan, ook in het Westen. Iemand die diaken is in afwachting van zijn priesterwijding wordt sinds het Tweede Vaticaans Concilie veelal ''transeunt diaken'' (overgangsdiaken) genoemd. Het celibaat neemt de priesterkandidaat op zich bij de diakenwijding. Aan de diakenwijding ging voor diocesane diakens tot [[1967]] de wijding tot [[subdiaken]] vooraf, deze wijding is blijven bestaan in de traditionele broederschappen. ===Kardinaal-diaken=== Regel 33 ⟶ 32: == Protestantisme == In de Nederlandse [[Protestantisme\|protestantse]] ~~Kerken~~kerken is diaken een ambt. ~~Mogelijke taken van een diaken zijn:~~ * het aan de orde stellen van maatschappelijke problemen binnen de liturgie (onder andere met de voorbeden, met de [[collecte]], het heilig [[avondmaal]])▼ In de [[Dordtse Kerkorde]] van 1619 (waar veel hedendaagse kerkordes op zijn gebaseerd) werden de taken van de diakenen uitgesplitst op vier onderdelen: # Het verzamelen van de gaven (vrijwillige bedragen) # Het uitdelen van deze gaven (vrijwillige bedragen) # Het bezoeken en troosten van mensen # Het afleggen van rekenschap en verantwoording aan de kerkenraad en eventueel aan de gemeente.<ref>{{Citeer boek\|titel=Handboek gereformeerd kerkrecht\|auteurlink=Herman Selderhuis\|auteur=Herman Selderhuis (red.)\|medeauteurs=H.J. Selderhuis, Stichting Refo500\|url=https://www.worldcat.org/oclc/1129599295\|uitgever=Groen\|plaats=Heerenveen\|datum=2019\|pagina's=255\|ISBN=978-90-8897-231-7}}</ref> De tegenwoordige taken van een diaken zijn onder meer: ▲* het aan de orde stellen van maatschappelijke problemen ~~binnen~~in de liturgie (onder andere met de voorbeden, met de [[collecte]], het ~~heilig~~ [[~~avondmaal~~Heilig Avondmaal]]) * het stimuleren van gemeenteleden tot diaconaal werk * de traditionele 'armenzorg' * hulp en ondersteuning bij materiële noden van individuen, en organisaties die dat ook beogen * het namens de kerk aan de orde stellen van sociale problemen bij de overheid en in de maatschappij Samen met de [[ouderling]]en en [[dominee\|predikant]] vormen de diakenen het bestuur (de kerkenraad) van een plaatselijke [[gemeente (kerk)\|kerkelijke gemeente]]. <ref>http://www.pkn.nl/site/uploadedDocs/kerkordeord0306.pdf Kerkorde van de PKN (pagina 6)</ref> Dit is gebruikelijk in de [[Protestantse Kerk in Nederland\|PKN]], maar niet in alle protestantse kerken. Zo maakt de diaconie in de [[Gereformeerde Kerken vrijgemaakt]] geen deel uit van de kerkenraad. <ref>http://www.gkv.nl/kerkorde/b-de-ambten-en-overige-diensten/ Artikel B29 en B30 </ref> Ook in andere kerkgenootschappen is dit niet gebruikelijk. Volgens artikel 30 van de Nederlandse Geloofsbelijdenis behoren diakenen samen met de predikant(en) en ouderlingen tot de kerkenraad. De artikelen van het [[Convent van Wezel]] (1586) zeggen dat de ouderlingen samen met de predikanten (maar niet met de diakenen) de kerkenraad vormen. De eerste protestantse [[Synode van Emden\|synode van de Nederlandse kerken te Emden]] (1571) stelde de Nederlandse kerkorde op. Deze kerkorde omschreef dat de kerkenraad bestaat uit predikanten, ouderlingen én diakenen. In de [[Dordtse Kerkorde]] van 1618-1619 werd echter bepaald dat de diakenen niet tot de kerkenraad behoren. Hierdoor zijn er in de praktijk verschillende situaties ontstaan.<ref>{{Citeer boek\|titel=De Dordtse kerkorde : een praktische verklaring\|auteur=K. de Gier\|url=https://www.worldcat.org/oclc/22450961\|uitgever=Den Hertog\|plaats=Houten\|datum=1989\|pagina's=201-202\|ISBN=90-331-0644-2}}</ref> In de [[Protestantse Kerk in Nederland\|PKN]] vormen de diakenen samen met de [[ouderling]]en, [[dominee\|predikant]]en en [[kerkrentmeester]]s het bestuur (de [[kerkenraad]]) van een plaatselijke [[gemeente (kerk)\|kerkelijke gemeente]].<ref>{{pdf}} [https://web.archive.org/web/20070929144521/http://www.pkn.nl/site/uploadedDocs/kerkordeord0306.pdf] Kerkorde van de PKN (pagina 6)</ref> In diverse andere protestantse kerkgenootschappen, waaronder de [[Gereformeerde Kerken vrijgemaakt]],<ref>[https://www.gkv.nl/kerkorde/b-de-ambten-en-overige-diensten/] Artikel B29 en B30</ref> is dit niet het geval, of niet gebruikelijk. In de [[Anglicaanse kerk]] is het diakenschap een wijding, vergelijkbaar met het katholicisme, en meestal een voorbereidende wijding op het priesterschap. === Diaconie === Regel 53 ⟶ 64: == Externe links == * [https://web.archive.org/web/20060626050821/http://www.katholieknederland.nl/documents/kerkdoc2/Directorium.doc Directorium voor de dienst en het leven van permanent diakens - katholieknederland.nl (gearchiveerd)] (''Directorium pro ministero et vita diaconorum permanentium'') * {{en}}[~~http~~https://~~www~~web.archive.org/web/20130117082758/http://eom.byu.edu/index.php/ "Deacon,Aaronic Priesthood"], lemma in [[Encyclopedia of Mormonism]] (1992) (gearchiveerd) {{Appendix\|bron\|2= Regel 61 ⟶ 72: {{Navigatie christendom}} {{Commonscat\|Deacons}} {{~~wikt~~Wikt}} [[Categorie:Wijding in de katholieke ~~Kerk~~kerk]] [[Categorie:Geestelijk ambt in het protestantisme]] [[Categorie:Geestelijk ambt in de Rooms-~~katholieke~~Katholieke Kerk]]