Ruisen (schelp)

Resonantie in een schelp is het verschijnsel dat optreedt dat als iemand een schelp tegen het oor houdt. De persoon kan zich dan voorstellen om het ruisen van de zee te horen, maar dat is de eigen fantasie. Hetzelfde verschijnsel treedt op als een gewoon drinkglas of een andere hol voorwerp tegen het oor wordt gehouden.

Ontstaan

Als een grote schelp, zoals die van een zeeslak, tegen het oor wordt gehouden ontstaat er een holte, waarin het omgevingsgeluid bij sommige frequenties wordt afgeschermd, maar bij andere frequenties juist wordt versterkt. De versterking ontstaat door de in de holte optredende resonantie (natuurkunde)s van het geluid. Daardoor lijkt het voor de waarnemer of er ander geluid wordt gegenereerd dan in de omgeving aanwezig is.

Omgevingsgeluid met een frequentie die niet in de buurt van de resonantiefrequentie van de holte ligt wordt in luidheid verminderd, maar geluiden bij de resonantiefrequenties van de holte worden juist versterkt.

Dit effect is te vergelijken met het kijken door een roze bril: alles wordt als roze gezien, omdat andere kleuren worden weggefilterd. Door een hol voorwerp bij het oor te houden, ontstaat een akoestisch filter. Dit filter "kleurt" het geluid dat in de omgeving aanwezig is. Het gefilterde geluid klinkt met de nodige fantasie als de branding van de zee.

Met metingen kan worden aangetoond dat bij bepaalde frequenties de geluidsdruk met 15 dB wordt versterkt. Daardoor krijgt de waarnemer de illusie dat er in de schelp geluid wordt gemaakt, dat zonder die schelp niet aanwezig is.

Soms wordt gedacht dat men het geluid van het eigen bloed hoort dat door de bloedvaten in de oren stroomt, maar dit is onjuist. In een zeer stille omgeving, zoals een dode kamer is het geluid van het eigen lichaam hoorbaar, maar dan hoort men vooral de eigen hartslag, en niet een constante ruis door de stroming van het bloed door de aderen. Dit geluid is in een omgeving met achtergrondgeluid niet waarneembaar.

Literatuur

Het ruisen van de zee in een schelp wordt wel geïnterpreteerd dat de schelp heimwee zou hebben naar de zee, of dat het geluid van de zee nog steeds aanwezig is. Diverse schrijvers hebben het verschijnsel zo in hun werken beschreven. Zo schreef Elisabeth Cheixaou in haar gedicht Foetus:

O schelp, geworpen op het strand,

Omsloten door een tedere hand,

Die, aan het luisterend oor gelegd,

Slechts monotoon haar herkomst zegt!

Carry van Bruggen schreef "Zou in die plant, die gegroeid is op den bodem van de allerdiepste en allergrootste zee en daar jaren, jaren, jaren heeft gezeten, het geluid nog schuilen van die zee, als in een schelp?"

A.H. Nijhoff gebruikte het beeld ook, in het toneelstuk Venus in ballingschap: "Toen herinnerde ik me de schelp. Ik hield die gauw tegen mijn oor en ineens overstemde het geruis van de zee alle andere geluiden."

Bronnen, noten en/of referenties

Categorie:Auditieve illusie