Métro Léger de Charleroi

LRV als Metro op het eindpunt Parc, klaar voor een rit naar Anderlues via Beaux-Arts.

De Métro Léger de Charleroi (letterlijk: Lichte Metro van Charleroi) of MLC is een metro- of premetro-systeem in de Belgische agglomeratie Charleroi. Het systeem is vooral bekend als een Grand Travail Inutile omdat een groot deel van het systeem wel gebouwd, maar nooit in gebruik genomen is.

Geschiedenis

Vroeger had Charleroi een gewoon stadstramnet. De stadstram van Charleroi werd door de STIC uitgebaat. Aan het einde van de Tweede Wereldoorlog, in 1944 en 1945, werden 25 moderne tweeassige trams met metalen koetswerk voor het stadstramnet aangeschaft. Daarmee had Charleroi na de Tweede Wereldoorlog vrij modern wagenpark, zeker in vergelijking met Gent of Antwerpen, waar nog 40 à 50 jaar oude trams met houten opbouw dienst deden.

Toch werd het net tussen 1958 en 1974 geleidelijk afgebroken.

In 1985 kwam de tram terug naar Charleroi, nu onder de vorm van premetro. Sommige delen van het oude net werden in het nieuwe net geïntegreerd.

Infrastructuur

Lijnenkaart van de Métro Léger Charleroi, situatie 2005 (Klik op de kaart voor de volledige versie)

Bij alle lijnen staat de geplande lijnlengte en aantal geplande stations aangegeven.

Centrale Ring

Lengte: 4,3 km – Stations: 8/9

Gepland als een Centrale Ring met 8 stations vanwaar de 8 lijnen aftakten, is momenteel slechts 3⁄4 afgebouwd en in exploitatie, van station Sud, via Beaux-Arts en Waterloo (in de plannen Nord geheten) tot Parc. Verder is de lijn voorbij Sud richting Tirou en vanaf Parc via Tirou richting Sud in ruwbouw aanwezig. Tussen Sud en Tirou is alleen de verbinding over de Samber niet gerealiseerd.

Stations:

Naam	Type	Staat	Locatie	Oorspronkelijk gepland	Bouwdatum	Openingsdatum	Opmerkingen
Sud	metro	in exploitatie	vrije baan	Ja	?	21 juni 1976
Vilette	metro	in exploitatie	viaduct	Ja	?	21 juni 1976
Ouest	metro	in exploitatie	ondergronds	Ja	?	30 juni 1980
Beax-Arts	metro	in exploitatie	ondergronds	Ja	?	24 mei 1983	Direct na het station richting Ouest / Piges: viaduct.
Waterloo	metro	in exploitatie	ondergronds	Ja	?	28 augustus 1992	In de oorspronkelijke plannen Nord genoemd
Janson	metro	in exploitatie	ondergronds	Ja	?	30 augustus 1996
Parc	metro	in exploitatie	ondergronds	Ja	?	30 augustus 1996
Gepland: Via metrostation Tirou richting Sud. In de nabije toekomst wordt een verbinding met bovengrondse tramhalte Ecluse gerealiseerd.
Tirou	metro	ongebruikt	ondergronds	Ja	?	-	Onduidelijk is of het station al gebouwd is, en zoja, slechts in ruwbouw of volledig. Vanaf Parc gaat de tunnel nog 200m verder, maar loopt dan dood. Deze 200m spoor wordt gebruikt om trams te stallen en kop te maken. Wat achter de muur ligt, is onduidelijk. Na Tirou was een viaduct over de Samber en aansluiting op station Sud gepland.
Ecluse	tram	niet gebouwd	rijweg/vrije baan	Nee	-	verwacht: ?	Tussen Parc en Ecluse zal de baan door het verloop van de weg bovengronds komen.
Tirou	tram	niet gebouwd	rijweg/vrije baan	Nee	-	verwacht: ?
Gepland: Na metrostation Tirou aansluiting op metrostation Sud (via een viaduct over de Samber). In de toekomst wordt, via een ander tracé, de aansluiting tussen tramhalte Tirou en metrostation Sud gemaakt.

Gilly

Lengte: 4 km – Stations: 5

Deze lijn is geheel in ruwbouw aanwezig, maar alleen de 3 stations vanaf Waterloo (waar de lijn aftakt van de Centrale Ring) tot Gilly zijn in exploitatie. Vanaf Gilly tot Soleilmont is alleen de ruwbouw aanwezig.

Stations:

Naam	Type	Staat	Locatie	Oorspronkelijk gepland	Bouwdatum	Openingsdatum	Opmerkingen
Aansluiting op de Centrale Ring in station Waterloo.
Samaritaine	metro	in exploitatie	ondergronds	Ja	?	28 augustus 1992
Gazomètre	metro	in exploitatie	ondergronds	Ja	?	28 augustus 1992
Gilly	metro	in exploitatie	ondergronds	Ja	?	28 augustus 1992	Na station Gilly overgaand in viaduct.
Marabout	metro	ruwbouw	vrije baan	Ja	?	verwacht
Sart Culpart	metro	ruwbouw	vrije baan	Ja†	?	nooit
Soleilmont	metro	niet gebouwd	vrije baan	Nee†	?	verwacht

Het station Sart-Culpart is alleen in ruwbouw aanwezig, met veel Graffiti (2005). Er zijn echter plannen om de lijn naar Gilly in 2007 te openen tot dit station. Het station ligt direct onder de Ringweg R3.

†Op de oorspronkelijke plannen staan twee stations na Gilly: Marabout en Soleilmont. De STIC en de NMVB hadden echter ruzie over de naam van Station Soleilmont, de NMVB noemde dit station Sart-Culpart. Het geplande (en gebouwde) station Soleilmont is het station dat nu Sart-Culpart heet. Een nieuw station Soleilmont is in studie, als dit gebouwd wordt dan vervalt het nu in ruwbouw aanwezig zijnde station Sart-Culpart.

Châtelet

Lengte: 6,8 km – Stations: 8

Deze lijn, ook wel Chatelineau of Centenaire genoemd, is grotendeels in ruwbouw aanwezig, maar nooit in exploitatie genomen. Vanaf de aftakking (tussen Waterloo en Samaritaine van de lijn naar Gilly) zijn sporen aanwezig tot voorbij station Centenaire (sinds ca 1985 afgewerkt), en is de lijn klaar voor onmiddellijke exploitatie (na eerst hersteld en ontgroend te zijn). Verder is de lijn tot voorbij station Corbeau in ruwbouw aanwezig.

Stations:

Naam	Type	Staat	Locatie	Oorspronkelijk gepland	Bouwdatum	Openingsdatum	Opmerkingen
Aansluiting op de Centrale Ring in de tunnel tussen Waterloo en Samaritaine, direct na de aftakking overgang op viaduct.
Neuville	metro	volledig afgebouwd	viaduct	Ja	?	-
Chet	metro	volledig afgebouwd	viaduct	Ja	?	-	Het station is een viaduct, maar het spoor ligt aan beide zijden op een dijk.
Pensée	metro	volledig afgebouwd	ondergronds	Ja	?	-	Het station ligt aan de monding van een korte tunnel.
Centenaire	metro	volledig afgebouwd	ondergronds	Ja	?	-
Champeau	metro	ruwbouw	vrije baan	Ja	?	-	Tussen Champeau en Corbeau ligt een lange tunnel.
Corbeau	metro	ruwbouw	vrije baan	Ja	?	-	Na Corbeau begint een lange tunnel die abrupt eindigt in een heuvel.
Trieux	metro	niet gebouwd	vrije baan/viaduct	Ja	-	-
Châtelet	metro	niet gebouwd	viaduct	Ja	-	-

Couillet

Lengte: 4,3 km – Stations: 5

Met de aanleg van deze lijn is nooit begonnen.

Stations:

Naam	Type	Staat	Locatie	Oorspronkelijk gepland	Bouwdatum	Openingsdatum	Opmerkingen
Aansluiting op de Centrale Ring in het viaduct tussen Sud en Tirou.
Detombay	metro	niet gebouwd	ondergronds	Ja	-	-	-
Hauchies	metro	niet gebouwd	ondergronds	Ja	-	-	-
Coucou	metro	niet gebouwd	ondergronds	Ja	-	-	-
Couillet	metro	niet gebouwd	ondergronds	Ja	-	-	-
Loverval	metro	niet gebouwd	ondergronds	Ja	-	-	-

Mont sur Marchienne

Lengte: 3,2 km – Stations: 5

Met de aanleg van deze lijn is nooit begonnen.

Stations:

Naam	Type	Staat	Locatie	Oorspronkelijk gepland	Bouwdatum	Openingsdatum	Opmerkingen
Aansluiting op de Centrale Ring in het viaduct tussen Sud en Vilette.
Beaussart	metro	niet gebouwd	ondergronds	Ja	-	-	-
Beau Site	metro	niet gebouwd	ondergronds	Ja	-	-	-
Tombe	metro	niet gebouwd	ondergronds	Ja	-	-	-
Goutteaux	metro	niet gebouwd	ondergronds	Ja	-	-	-
Essarts	metro	niet gebouwd	ondergronds	Ja	-	-	-

Fontaine-l'Evêque

Lengte: 9,2 km – Stations: 11

Deze lijn is, als enige van de MLC, geheel in exploitatie. Vanaf station Beaux-arts, waar de lijn van de Centrale Ring aftakt, tot aan Pétria wordt de lijn als metro geëxploiteerd. Vanaf Station Pétria in Fontaine-l'Evêque tot in Anderlues wordt de lijn als tramlijn geëxploiteerd. Petria was echter gepland als eindstation. In Anderlues bevindt zich een tramremise, vandaar dat men dit laatste stuk tramlijn zal blijven handhaven. Deze wordt wel de laatste buurttram van België genoemd, omdat dit de laatste geëxploiteerde tak van het oude NMVB-net is.

Stations:

Naam	Type	Staat	Locatie	Oorspronkelijk gepland	Bouwdatum	Openingsdatum	Opmerkingen
Aansluiting op de Centrale Ring bij in het viaduct bij Beaux-Arts.
Piges	metro	in exploitatie	viaduct	Ja	?	30 juni 1980	Vrijwel direct na het station: tunnel
Dampremy	metro	in exploitatie	ondergronds	Ja	?	24 mei 1983	Het station vormt de monding van de tunnel uit Piges
Trefilerie	metro	niet gebouwd	viaduct	Ja	-	-	Het station is niet gebouwd, de baan door het station wel.
Providence	metro	in exploitatie	viaduct	Ja	?	22 augustus 1992
naamloos	metro	in ruwbouw aanwezig	vrije baan	Nee	?	-	Dit station is gebouwd onder de spoorlijn Charleroi-La Louvière. Oorspronkelijk was hier een transferium gepland, dit is nooit afgebouwd.
De Cartier	metro	in exploitatie	ondergronds	Ja	?	22 augustus 1992	In de oorspronkelijke plannen heette dit station Marchienne, naar de plaats Marchienne-au-Pont
Moulin	metro	in exploitatie	viaduct	Ja	?	22 augustus 1992
Morgnies	metro	in exploitatie	vrije baan	Ja	?	24 mei 1983
Leernes	metro	in exploitatie	vrije baan	Ja	?	24 mei 1983
Paradis	metro	in exploitatie	viaduct	Ja	?	24 mei 1983
Fontaine	metro	in exploitatie	ondergronds	Ja	?	22 augustus 1992	Tussen Fontaine en Pétria ligt een tunnel van 840m.
Pétria	metro	in exploitatie	vrije baan	Ja	?	25 mei 1986
Coron du Berger	tram	in exploitatie	rijweg/vrije baan	Nee	?	?
Surchiste	tram	in exploitatie	rijweg/vrije baan	Nee	?	?
Route de Thuin	tram	in exploitatie	rijweg/vrije baan	Nee	?	?
Jonction	tram	in exploitatie	rijweg/vrije baan	Nee	?	?
Rue de la Station	tram	in exploitatie	rijweg/vrije baan	Nee	?	?
Monument	tram	in exploitatie	rijweg/vrije baan	Nee	?	?

Roux en Courcelles

Lengte: 7,5 km – Stations: 9

Met de aanleg van deze lijn is nooit begonnen.

Stations:

Naam	Type	Staat	Locatie	Oorspronkelijk gepland	Bouwdatum	Openingsdatum	Opmerkingen
Aansluiting op de Centrale Ring via station Piges, aftakkend tussen Piges en Dampremy
La-Haut	metro	niet gebouwd	ondergronds/vrije baan	Ja	-	-
Gohissart	metro	niet gebouwd	vrije baan	Ja	-	-
Monni	metro	niet gebouwd	vrije baan	Ja	-	-
Bassee	metro	niet gebouwd	vrije baan/viaduct	Ja	-	-
Marais	metro	niet gebouwd	viaduct/vrije baan	Ja	-	-
Hubes	metro	niet gebouwd	vrije baan	Ja	-	-
Nolichamps	metro	niet gebouwd	vrije baan	Ja	-	-
Rainwelz	metro	niet gebouwd	vrije baan	Ja	-	-
Lido	metro	niet gebouwd	vrije baan	Ja	-	-

Lodelinsart en Gosselies (gepland)

Lengte: 8,7 km – Stations: 12

Met de aanleg van deze lijn is nooit begonnen, hoewel vanaf station Waterloo wel zo'n 50 meter spoor aanwezig is, in gebruik om eventueel gestrande metrostellen te stallen.

Stations:

Naam	Type	Staat	Locatie	Oorspronkelijk gepland	Bouwdatum	Openingsdatum	Opmerkingen
Aansluiting op de Centrale Ring via station Waterloo.
Bayemont	metro	niet gebouwd	vrije baan/viaduct	Ja	-	-
Marteau	metro	niet gebouwd	ondergronds	Ja	-	-
Bon-Air	metro	niet gebouwd	ondergronds	Ja	-	-
Marine	metro	niet gebouwd	ondergronds/vrije baan	Ja	-	-
Puissant	metro	niet gebouwd	vrije baan/ondergronds	Ja	-	-
Brulotte	metro	niet gebouwd	ondergronds/vrije baan	Ja	-	-
Spinoy	metro	niet gebouwd	vrije baan	Ja	-	-
Chef-lieu	metro	niet gebouwd	vrije baan	Ja	-	-
Carosse	metro	niet gebouwd	vrije baan	Ja	-	-
Bois-Lombu	metro	niet gebouwd	vrije baan	Ja	-	-
Gosselies	metro	niet gebouwd	vrije baan	Ja	-	-
Faubourg	metro	niet gebouwd	vrije baan	Ja	-	-

Gosselies (bestaand)

Er bestaat een oude dubbelsporige tramlijn vanaf Gosselies die over het midden van de Brusselsesteenweg tot aan station Piges loopt. Deze lijn wordt enkel gebruikt voor het transport van de trams vanaf het depot te Jumet naar het geëxploiteerde metronet. Over deze lijn vindt momenteel dus geen reizigersvervoer plaats. Echter zijn er plannen om de hele lijn uit te breken en opnieuw aan te leggen in eigen bedding. Er zouden dan trams rijden tot in Gosselies, langsheen het oorspronkelijk geplande tracé. De werken zouden in de zeer nabije toekomst van start gaan.

Haltes:

Naam	Type	Staat	Locatie	Oorspronkelijk gepland	Bouwdatum	Openingsdatum	Opmerkingen
Aansluiting op Centrale Ring voorbij station Piges
Planche	tram	baan aanwezig, niet in exploitatie	rijweg/vrije baan	Ja	?	verwacht
Deschassis	tram	baan aanwezig, niet in exploitatie	rijweg/vrije baan	Ja	?	verwacht
Bon-Air	tram	baan aanwezig, niet in exploitatie	rijweg/vrije baan	Ja	?	verwacht
Saint-Antoine	tram	baan aanwezig, niet in exploitatie	rijweg/vrije baan	Ja	?	verwacht
Rue Puissant	tram	baan aanwezig, niet in exploitatie	rijweg/vrije baan	Ja	?	verwacht
Chaussée de Gilly	tram	baan aanwezig, niet in exploitatie	rijweg/vrije baan	Ja	?	verwacht
Rue de Bertaux	tram	baan aanwezig, niet in exploitatie	rijweg/vrije baan	Ja	?	verwacht
Dépôt de Jumet	tram	baan aanwezig, niet in exploitatie	rijweg/vrije baan	Ja	?	verwacht
Priba 2000	tram	baan aanwezig, niet in exploitatie	rijweg/vrije baan	Ja	?	verwacht
Carrosse	tram	baan aanwezig, niet in exploitatie	rijweg/vrije baan	Ja	?	verwacht
Monument	tram	baan aanwezig, niet in exploitatie	rijweg/vrije baan	Ja	?	verwacht	Alleen in noordelijke (uitwaartse) richting.
Calvaire	tram	asfalt over de sporen gegoten, met bovenleiding	rijweg/vrije baan	Ja	?	verwacht	Alleen in noordelijke (uitwaartse) richting.
Rue des Marlaires	tram	asfalt over de sporen gegoten, zonder bovenleiding	rijweg/vrije baan	Ja	?	verwacht	Alleen in noordelijke (uitwaartse) richting.
City Nord	tram	asfalt over de sporen gegoten	rijweg/vrije baan	Ja	?	verwacht	Alleen in zuidelijke (inwaartse) richting.
Dépôt	tram	baan aanwezig, afgesneden van de rest van het net	rijweg/vrije baan	Ja	?	verwacht

Ransart

Lengte: 4,6 km – Stations: 6

Met de aanleg van deze lijn is nooit begonnen.

Stations:

Naam	Type	Staat	Locatie	Oorspronkelijk gepland	Bouwdatum	Openingsdatum	Opmerkingen
Aansluiting op de geplande premetrolijn naar Gosselies bij station Puissant.
Rogier	metro	niet gebouwd	ondergronds/vrije baan	Ja	-	-
Houbouis	metro	niet gebouwd	vrije baan	Ja	-	-
Trianoy	metro	niet gebouwd	vrije baan	Ja	-	-
Philosophe	metro	niet gebouwd	vrije baan	Ja	-	-
Aeroport	metro	niet gebouwd	vrije baan	Ja	-	-
Heppignies	metro	niet gebouwd	vrije baan	Ja	-	-

Exploitatie

Op het net zijn de volgende lijnen in exploitatie:

• Lijn 54: Van Gilly via Waterloo en Beaux-Arts tot Sud v.v..
• Lijn 55: Van Gilly via Waterloo tot Parc v.v..
• Lijn 88: Van Parc via Waterloo en Beaux-Arts tot Pétria, verder als tramlijn tot Monument in Anderlues v.v..
• Lijn 89: Van Sud via Beaux-Arts tot Pétria, verder als tramlijn tot Monument in Anderlues v.v..

Deze lijnen worden allen door de TEC Charleroi geëxploiteerd.

Rollend materieel

Materieel voor reizigersvervoer

LRV als Tram op het eindpunt van de tramlijn naar Anderlues

Métro Léger de Charleroi gebruikt de trams van het type Light Rail Véhicule, gebouwd door de toenmalige Belgische tramfabrikant La Brugeoise et Nivelles. De trams van Charleroi (reeks 6100) waren oorspronkelijk quasi identiek aan die van de Kustlijn (reeks 6000), behalve het feit dat de Kusttrams eenrichtingtrams zijn, in tegenstelling tot de trams van Charleroi die tweerichtingstrams zijn.

Lijn 54 bij station Charleroi-Sud

De trams voor Métro Léger de Charleroi werden door La Brugeoise et Nivelles vanaf 1981 geleverd. Niet alle trams werden rechtstreeks geleverd, sommige hadden eerst aan de Kust gereden vooraleer ze naar Charleroi kwamen. Momenteel zijn er nog 2 trams van de reeks 6100 aan de kust: de 6102 die dienst doet als depannage- en sleeptram, en de 6131, die als wisselbank dienst doet en dus volledig ontmanteld is.

In 2006 waren er 41 rijvaardige trams voor reizigersexploitatie.

Zo heeft de 6103 op 8 april 1981 aan de kust een zwaar ongeval gehad in dichte mist. Tijdens een demonstratierit voor potentiële kopers uit het Midden-Oosten, worden zowel voertuig 6102 als 6103 ingezet. Die dag hangt er echter dichte mist, en de 6102 botste met hoge snelheid op de stilstaande 6103. Als herstelling wordt de voorkast van de 6102 vervangen door de onbeschadigde voorkast van de 6103. Na dit ongeval is het voertuig ook niet naar Charleroi gebracht, maar definitief gestald in Oostende.

Dienstmaterieel

Kenmerkend voor metro/trambedrijf van Charleroi is groot aantal werkwagens (in verhouding tot aantal gewone trams). In 2006 waren er een vijftal werkwagens, meestal omgebouwde trams type SJ (gemoderniseerde type S van de voormalige Buurtspoorwegen).

Toekomstplannen

Voor de nabije toekomst zijn er drie projecten gepland:

Centrale Ring

De Centrale Ring tussen stations Parc en Sud zal voltooid worden als tramlijn. Het oorspronkelijke tracé met tunnel en viaduct wordt verlaten. De metrotunnel zal door het natuurlijke verval van de weg ter hoogte van de Rue de Montigny bovengronds komen en dan als tramlijn over de Pont Neuf de Samber kruisen, en dan langs de rivier tot het station Sud gebouwd worden. Ook zal er een nieuw busstation gebouwd worden. Twee nieuwe tramhaltes, Ecluse en Tirou, zullen gebouwd worden.

Kosten van bouw, inclusief busstation: 20,5 miljoen euro.

Gosselies

De bestaande tramlijn naar Gosselies over de Brusselsesteenweg zal in exploitatie genomen worden. De weg zal eerst heringericht worden om de trams een vrije baan te geven, en de trams zullen op elke kruising voorrang krijgen. Ook zal er een transferium gebouwd worden. In de toekomst wordt het ziekenhuis Bon Air in Lodelinsart gebouwd, dit zal een belangrijke vervoersstroom opbrengen. Na het station Piges worden 15 tramhaltes gebouwd.

Kosten van (re)activatie en ombouw: 40 miljoen euro.

Soleilmont

De lijn naar Soleilmont is nu in gebruik tot station Gilly, en in ruwbouw aanwezig tot voorbij stations Marabout en Sart-Culpart. Een nieuw eindstation Soleilmont zal gebouwd worden en de bestaande ruwbouw wordt afgewerkt. Te Soleilmont wordt een transferium gebouwd.

Kosten van bouw, inclusief transferium: 16 miljoen euro

Overige plannen

Een aftakking naar Brussels South Charleroi Airport. Deze zal er deels komen, maar zal stoppen op 1,5 km van het terminalgebouw. De reden dat er niet wordt doorgereden tot aan het gebouw is zeer politiek: Infrabel en NMBS gaan een spoorlijn aanleggen en uitbaten die in het gebouw zal aankomen. En deze mag geen concurrentie worden aangedaan.

De bestaande metrolijn richting Châtelineau zal niet in exploitatie genomen worden omdat dit te duur is, al worden er wel steeds onderhoudswerken uitgevoerd. Zo zijn de kabelgoten leeggemaakt, nieuwe kabels ingelegd, en vastgelegd met beton. Dit tot voorbij het station Corbelineau. Een reden hiervoor is onbekend.

Externe links

• Officiële site van de TEC (in het Frans, Duits, Engels en Nederlands)
• Urbanrail.net (in het Engels)
• Les Tramways du Pays du Charleroi (via Internet Archive, Frans)
• ceci n'est pas un metro (historie van de pre-metro)
• [1]. [2], [3] en [4] Verkenning van de verlaten arm Soleilmont van de MLC
• [5] Vaktijdschrift Verkeer en Vervoer: Charleroi, nachtmerrie voor verkeersplanners

Bronnen, noten en/of referenties

Mediabestanden

Zie de categorie Trams in Charleroi van Wikimedia Commons voor mediabestanden over dit onderwerp.