Urugwaj: Differenza bejn il-verżjonijiet
m Robot: ca:Uruguai is a featured article |
No edit summary |
||
(27 intermediate revisions by 9 users not shown) | |||
Linja 20: | Linja 20: | ||
|titlu_kap1 = [[President tal-Urugwaj|President]] |
|titlu_kap1 = [[President tal-Urugwaj|President]] |
||
|titlu_kap2 = [[Viċi President tal-Urugwaj|Viċi President]] |
|titlu_kap2 = [[Viċi President tal-Urugwaj|Viċi President]] |
||
|isem_kap1 = [[ |
|isem_kap1 = [[Luis Lacalle Pou]] |
||
|isem_kap2 = [[ |
|isem_kap2 = [[Beatriz Argimón]] |
||
|żona_kklassifika = 91 |
|żona_kklassifika = 91 |
||
|poż_erja = 91 <!--pożizzjoni bbażata fuq l-istati sovrani biss--> |
|poż_erja = 91 <!--pożizzjoni bbażata fuq l-istati sovrani biss--> |
||
Linja 28: | Linja 28: | ||
|perċentwal_ilma = 1.5 |
|perċentwal_ilma = 1.5 |
||
|sena_stima_popolazzjoni = 2012 |
|sena_stima_popolazzjoni = 2012 |
||
|stima_popolazzjoni = 3,318,535<ref name="cia">https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/uy.html</ref> |
|stima_popolazzjoni = 3,318,535<ref name="cia">{{Ċita web |data-aċċess=2013-06-06 |titlu=Archive copy |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/uy.html |arkivju-url=https://web.archive.org/web/20070612211631/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/uy.html |arkivju-data=2007-06-12 |url-status=dead }}</ref> |
||
|poż_stima_popolazzjoni = 133 <!--pożizzjoni bbażata fuq l-istati sovrani biss--> |
|poż_stima_popolazzjoni = 133 <!--pożizzjoni bbażata fuq l-istati sovrani biss--> |
||
|ċensiment_popolazzjoni = 3,286,314<ref>[http://www.ine.gub.uy/censos2011/resultadosfinales/analisispais.pdf Resultados del Censo de Población 2011: población, crecimiento y estructura por sexo y edad] ine.gub.uy {{es}}</ref> |
|ċensiment_popolazzjoni = 3,286,314<ref>[http://www.ine.gub.uy/censos2011/resultadosfinales/analisispais.pdf Resultados del Censo de Población 2011: población, crecimiento y estructura por sexo y edad] ine.gub.uy {{es}}</ref> |
||
Linja 36: | Linja 36: | ||
|poż_densità_popolazzjoni = 196 <!--pożizzjoni bbażata fuq l-istati sovrani biss--> |
|poż_densità_popolazzjoni = 196 <!--pożizzjoni bbażata fuq l-istati sovrani biss--> |
||
|sena_PGD_PSX = 2013 |
|sena_PGD_PSX = 2013 |
||
|PGD_PSX = $56.338 biljun<ref name=imf2>{{ċita web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2012/01/weodata/weorept.aspx?sy=1980&ey=2017&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=67&pr1.y=10&c=298&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a=|titlu=Urugwaj| |
|PGD_PSX = $56.338 biljun<ref name=imf2>{{ċita web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2012/01/weodata/weorept.aspx?sy=1980&ey=2017&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=67&pr1.y=10&c=298&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a=|titlu=Urugwaj|pubblikatur=International Monetary Fund|data-aċċess=2012-01-04}}</ref> |
||
|poż_PGD_PSX = |
|poż_PGD_PSX = |
||
|PGD_PSX_per_capita = $16,607<ref name=imf2/> |
|PGD_PSX_per_capita = $16,607<ref name=imf2/> |
||
|poż_PGD_PSX_per_capita = |
|poż_PGD_PSX_per_capita = |
||
|sena_IŻU = 2013 |
|sena_IŻU = 2013 |
||
|IŻU = {{increase}} 0.792<ref name="HDI">{{ċita web|url=http://hdr.undp.org/en/media/HDR2013_EN_Complete.pdf|titlu=Rapport tal-Iżvilupp Uman 2013| |
|IŻU = {{increase}} 0.792<ref name="HDI">{{ċita web|url=http://hdr.undp.org/en/media/HDR2013_EN_Complete.pdf|titlu=Rapport tal-Iżvilupp Uman 2013|pubblikatur=Programm ta' Żvilupp tan-Nazzjonijiet Uniti|data=2013-03-14|data-aċċess=2013-03-14}}</ref> |
||
|poż_IŻU = 51 |
|poż_IŻU = 51 |
||
|kategorija_IŻU = <span style="color:#090;">għoli</span> |
|kategorija_IŻU = <span style="color:#090;">għoli</span> |
||
Linja 66: | Linja 66: | ||
|nota1 = |
|nota1 = |
||
}} |
}} |
||
[[File:Uruguay location map.svg|thumb|Organizzazzjoni territorjali]] |
|||
L-'''Urugwaj''' ({{awdjo|en-us-Uruguay-1.ogg|ˈjʊərəɡwaɪ}},<ref>{{ċita ktieb|titlu=Longman pronunciation dictionary|isem=John C.| |
L-'''Urugwaj''' ({{awdjo|en-us-Uruguay-1.ogg|ˈjʊərəɡwaɪ}},<ref>{{ċita ktieb|titlu=Longman pronunciation dictionary|isem=John C.|kunjom=Wells|editur=Longman|post=Harlow, Ingilterra|sena=1990|paġna=755|isbn=0-582-05383-8|lingwa=Ingliż}}</ref> uffiċjalment ir-'''Repubblika Orjentali tal-Urugwaj''' u xi kultant imsejjħa ir-'''Repubblika tal-Lvant tal-Urugwaj'''<ref>Pereżempju, [https://web.archive.org/web/20100601221644/http://www.icj-cij.org/docket/files/135/15873.pdf International Court of Justice press release 20 April 2010 re judgment ''Argentina v Uruguay''] {{en}}.</ref> ([[Lingwa Spanjola|Spanjol]]:''República Oriental del Uruguay''), hi pajjiż fil-parti tax-xlokk tal-Amerika t'Isfel. Hija dar ta' 3.3 miljun persuni,<ref name="cia" /> li 1.8 miljun minnhom jgħixu fil-kapital [[Montevideo]] u fiż-[[żona metropolitana]]. Stima ta' 88% tal-popolazzjoni hija ta' dixxendenza Ewropea. Bl-erja ta' madwar 176,000 kilometru kwadru, l-Urugwaj hija t-tieni l-iżgħar nazzjon fl-Amerika t'Isfel mill-erja, wara s-[[Surinam]]. |
||
[[Colonia del Sacramento]], wieħed mill-eqdem insedjamenti Ewropej fil-pajjiż, twaqqaf mill-[[Imperu Portugiż|Portugiżi]] fl-1680. Montevideo twaqqfet mill-[[Imperu Spanjol|Ispanjoli]] fis-seklu 18 kmieni bħala fortizza militari. L-Urugwaj rebħet l-indipendenza tagħha bejn l-1811 u l-1828, wara ġlied ma' [[Spanja]], [[Portugall]], [[Arġentina]] u l-[[Brażil]]. Hija [[repubblika kostituzzjonali]] demokratika, bi President li huwa kemm [[kap ta' stat]] u [[kap tal-gvern]]. |
[[Colonia del Sacramento]], wieħed mill-eqdem insedjamenti Ewropej fil-pajjiż, twaqqaf mill-[[Imperu Portugiż|Portugiżi]] fl-1680. Montevideo twaqqfet mill-[[Imperu Spanjol|Ispanjoli]] fis-seklu 18 kmieni bħala fortizza militari. L-Urugwaj rebħet l-indipendenza tagħha bejn l-1811 u l-1828, wara ġlied ma' [[Spanja]], [[Portugall]], [[Arġentina]] u l-[[Brażil]]. Hija [[repubblika kostituzzjonali]] demokratika, bi President li huwa kemm [[kap ta' stat]] u [[kap tal-gvern]]. |
||
L-Urugwaj huwa l-Pajjiż Terz bl-ogħla proporzjon ta' art agrikola bi 80.4% tal-art tal-pajjiż hija li tinħarat. |
|||
== Organizzazzjoni territorjali == |
|||
Il-pajjiż huwa maqsum fi 19-il dipartiment. Il-gvern dipartimentali huwa eżerċitat mis-Sindki (Eżekuttiv Komuni) u l-Bordijiet Dipartimentali (Leġiżlattivi Komuni). Il-popolazzjoni tal-pajjiż hija 3,070,000 abitant (1988) u hija kkonċentrata bil-kbir (87 fil-mija) fiċ-ċentri urbani. |
|||
<gallery> |
|||
File:Collage Landmarks of Montevideo.jpg|Montevideo |
|||
File:Pocitos, 11300 Montevideo, Montevideo Department, Uruguay - panoramio (29).jpg|Pocitos, Montevideo |
|||
File:Montevideo pkindsvater 11.jpg|Pocitos, Montevideo |
|||
File:Escuela "Brasil".jpg|Pocitos, Montevideo |
|||
File:Iglesia y Colegio Nuestra Señora de Fátima, Pocitos.JPG|Pocitos, Montevideo |
|||
File:Playa Pocitos.jpg|Pocitos, Montevideo |
|||
File:El Uruguay a través de un siglo page 147.tif|Pocitos, Montevideo |
|||
File:Canelones-Monument.jpg|Canelones |
|||
File:Catedral "Nuestra Señora de Guadalupe" en Julio de 2021.jpg|Canelones |
|||
File:Catedral de Nuestra Señora de Guadalupe. Ubicada en el departamento de Canelones. Vista global.JPG|Canelones |
|||
File:Salto Uruguay visto del puerto.jpg|Salto Oriental |
|||
File:Plaza Artigassssss.jpg|Salto Oriental |
|||
File:Calle de los Suspiros, Colonia del Sacramento, Uruguay - panoramio.jpg|Colonia del Sacramento |
|||
File:Ruinas del Convento San Francisco Javier.jpg|Colonia del Sacramento |
|||
File:Colo do sac 1.jpg|Colonia del Sacramento |
|||
File:Faro de Colonia del Sacramento + Ruinas del Convento San Francisco Javier.jpg|Colonia del Sacramento |
|||
File:Colonia-RuinsGovernorsHouse.jpg|Colonia del Sacramento |
|||
File:Colonia de Sacramento.jpg|Colonia del Sacramento |
|||
File:Obelisco a la Gloria de los Héroes.jpg|Artigas |
|||
File:Iglesiaart.JPG|Artigas |
|||
File:Liceo 1 Artigas.JPG|Artigas |
|||
File:Jefatura de Policía 1.jpg|Artigas |
|||
File:ARTIGAS 08A.jpg|Artigas |
|||
File:Piedra pintada23.JPG|Artigas |
|||
File:Puente Concordia 2.jpg|Artigas |
|||
File:Estadio Matias Gonzalez.JPG|Artigas |
|||
File:Hotel San Eugenio del Cuareim - 4 estrellas.jpg|Artigas |
|||
File:Balneario Municipal Artigas.JPG|Artigas |
|||
File:Parque Rodo Artigas 1.JPG|Artigas |
|||
File:Parque Rodo Artigas.JPG|Artigas |
|||
File:ARTIGAS 03 PATRIMONIO NACIONAL.jpg|Artigas |
|||
File:ARTIGAS 01.jpg|Artigas |
|||
File:Obelisco - Plaza Internacional - Frontera de la Paz - Livramento - Rivera.jpeg|Rivera |
|||
File:Rivera Centro2.jpg|Rivera |
|||
File:Rivera Street.JPG|Rivera |
|||
File:RiveraCerroMarconi.jpg|Rivera |
|||
File:Iglesia Catedral de Maldonado I.JPG|Maldonado |
|||
File:Torre del Vigia - Maldonado.JPG|Maldonado |
|||
File:BasilicaPaysandu.jpg|Paysandú |
|||
File:Estación Paysandú (AFE)..jpg|Paysandú |
|||
File:Teatro Florencio Sánchez (Paysandú)..jpg|Paysandú |
|||
File:Paysandú - Puerto 3.jpg|Paysandú |
|||
File:Palacio de la Intendencia Municipal de Paysandú.jpg|Paysandú |
|||
File:Puerto de Paysandú..jpg|Paysandú |
|||
File:Monumento a Leandro Gómez - Plaza Constitución - Paysandú.JPG|Paysandú |
|||
File:Puente General Artigas.jpg|Paysandú |
|||
File:Catedral San José de Mayo.jpg|San José de Mayo |
|||
File:Vista de la ciudad de San Jose.jpg|San José de Mayo |
|||
File:San José de Mayo 1.jpg|San José de Mayo |
|||
File:Sj 17495.jpg|San José de Mayo |
|||
File:Tacuarembó plaza Artigas.jpg|Tacuarembó |
|||
File:Tacuarembó Intendencia e iglesia 01.jpg|Tacuarembó |
|||
File:Lago Iporá.JPG|Tacuarembó |
|||
File:IFD Tacuarembo.JPG|Tacuarembó |
|||
File:Monumento Artigas - Plaza Constitución - Melo - Vista de monumento y plaza.JPG|Melo |
|||
File:Catedral de Melo (2000).JPG|Melo |
|||
File:Melo.jpg|Melo |
|||
File:Catedral de Melo desde Bº.Sóñora de día.JPG|Melo |
|||
File:Mercedes plaza independencia 2020.jpg|Mercedes |
|||
File:MercedesInundado.JPG|Mercedes |
|||
File:Vista del ex Banco Hipotecario de Rocha.JPG|Rocha |
|||
File:Teatro 25 de Mayo. Rocha. Uruguay.jpg|Rocha |
|||
File:Iglesia Nuestra Señora de los Remedios, Rocha 1.jpg|Rocha |
|||
File:Calle Rocha 1.jpg|Rocha |
|||
File:Calle Rocha 2.jpg|Rocha |
|||
File:Madre e hijo - monumento 03.JPG|Rocha |
|||
File:Artigas (Plaza Rocha).JPG|Rocha |
|||
File:FloridachurchUY.jpg|Florida |
|||
File:Iglesia San Cono - Florida.jpg|Florida |
|||
File:Terminal de Omnibus Florida.jpg|Florida |
|||
File:Plaza Rivera, Minas.jpg|Minas |
|||
File:Virgen Verdun 2.jpg|Minas |
|||
File:Monumento a Cristóbal Colón en plaza Independencia de la ciudad de Durazno 01.JPG|Durazno |
|||
File:Iglesia San Pedro, interior.JPG|Durazno |
|||
File:Casa del Dr. Emilio Penza.jpg|Durazno |
|||
File:MUSE CASA de RIVERA.jpg|Durazno |
|||
File:Quiosco Glorieta.JPG|Fray Bentos |
|||
File:Teatro Miguel Young 1.jpg|Fray Bentos |
|||
File:Treinta y tres.jpg|Treinta y Tres |
|||
File:Centros educativos.jpg|Treinta y Tres |
|||
File:Plaza de Treinta y tres, Estatua y Fuente.jpg|Treinta y Tres |
|||
File:FiestaAOrillasDelOlimar.jpg|Treinta y Tres |
|||
File:Quebrada de los Cuervos.jpg|Treinta y Tres |
|||
File:Obelisco de Treinta y Tres, a la dcha durante el dia. Izq durante el atardecer.jpg|Treinta y Tres |
|||
File:Puentes del olimar.jpg|Treinta y Tres |
|||
File:Liceo3 treintaytres.jpg|Treinta y Tres |
|||
File:Exestacion.jpg|Trinidad |
|||
File:Letrastdad.png|Trinidad |
|||
File:Microcentro.jpg|Trinidad |
|||
File:Pzaconstitucion.jpg|Trinidad |
|||
File:Banderatdad.png|Trinidad |
|||
File:Ctropza.jpg|Trinidad |
|||
File:Entradatdad.png|Trinidad |
|||
File:Trinidad ruta 3 entrada sur.jpg|Trinidad |
|||
File:Monumento a la madre en Flores.JPG|Trinidad |
|||
File:Museo Departamental de Flores.jpg|Trinidad |
|||
File:ReservaTalice.jpg|Trinidad |
|||
File:Fl 9777.jpg|Trinidad |
|||
File:Fl 9769.jpg|Trinidad |
|||
File:Trinidad Arregui 06.jpg|Trinidad |
|||
File:BanderaDeFlores.jpg|Trinidad |
|||
File:Calle Artigas 25 de Mayo Florida.jpg|Dehra ta' Artigas Street, waħda mill-arterji ewlenin tal-belt ta' 25 de Mayo, Dipartiment ta' Florida. |
|||
File:Belén, Uruguay 2.jpg|Belén, Urugwaj |
|||
File:OdacirAr 128.JPG|Nueva Palmira, Colonia |
|||
File:Paso de los Toros (andén de la estación).jpg|Pjattaforma tal-stazzjon tal-ferrovija, Paso de los Toros, Dipartiment ta' Tacuarembó (Departamento de Tacuarembó) |
|||
File:Plaza Rivera, Minas.jpg|Pjazza Rivera (Plaza Rivera), Minas hija l-belt kapitali u l-aktar popolata tad-Dipartiment ta' Lavalleja (Departamento de Lavalleeja) |
|||
File:Parque de Vacaciones UTE ANTEL 2.jpg|L-UTE ANTEL Officials Vacation Park (jew Parque de Minas Hotel Vacacional), hija kolonja tal-vaganzi Urugwajani. Il-kumpless jinsab fil-qalba taż-żona muntanjuża, li tinsab f'km 147, tar-Rotta 12, 345,500, 7 kilometri minn Minas, Lavalleja. Inawgurazzjoni: 26 ta' Ottubru, 1947 (76 sena); Kmamar 161 (11-il casita); Sulari: 2; Wiċċ: 479 Ha; Direttur: Dr Pablo Ferrari; Sid: UTE, ANTEL. |
|||
File:Parque de Vacaciones UTE-ANTEL fuente.jpg|L-UTE ANTEL Officials Vacation Park (jew Parque de Minas Hotel Vacacional), hija kolonja tal-vaganzi Urugwajani. Il-kumpless jinsab fil-qalba taż-żona muntanjuża, li tinsab f'km 147, tar-Rotta 12, 345,500, 7 kilometri minn Minas, Lavalleja. Inawgurazzjoni: 26 ta' Ottubru, 1947 (76 sena); Kmamar 161 (11-il casita); Sulari: 2; Wiċċ: 479 Ha; Direttur: Dr Pablo Ferrari; Sid: UTE, ANTEL. |
|||
File:Ruta12y97.jpg|Ir-Rotta 12 hija waħda mir-rotot nazzjonali tal-Urugwaj. Jaqsam in-Nofsinhar tal-pajjiż f'direzzjoni punent-lvant, li jkopri d-dipartimenti ta' Colonja, Flores, Soriano, Florida, Canelones, Lavalleja u Maldonado. |
|||
File:Ruta12TrazadoURU.svg|Ir-Rotta 12 hija waħda mir-rotot nazzjonali tal-Urugwaj. Jaqsam in-Nofsinhar tal-pajjiż f'direzzjoni punent-lvant, li jkopri d-dipartimenti ta' Colonja, Flores, Soriano, Florida, Canelones, Lavalleja u Maldonado. |
|||
</gallery> |
|||
== Ġeografija tal-Urugwaj == |
|||
[[File:Uruguay T2.png|thumb|Ritratt bis-Satellita]] |
|||
[[File:Uruguay mapa.png|thumb|Mappa tal-Urugwaj]] |
|||
[[File:Uruguay fisico.png|thumb|Mappa fiżika tal-Urugwaj]] |
|||
Ir-Repubblika tal-Lvant tal-Urugwaj tinsab fix-Xlokk tal-Amerika t'Isfel u tmiss mal-Oċean Atlantiku fin-nofsinhar, bejn l-Arġentina u l-Brażil. Hija tinsab fl-emisferu tan-Nofsinhar fuq il-kosta Atlantika tal-Amerika t'Isfel bejn 53 u 58 lonġitudni tal-punent u 30 u 35 latitudni tan-nofsinhar. Hija tillimita lejn il-punent ma 'l-Arġentina, lejn it-Tramuntana u l-Grigal mal-Brażil, u lejn ix-Xlokk ma' l-Oċean Atlantiku, li jifforma l-kosta Urugwajana. |
|||
Fin-nofsinhar, tiffaċċja r-Río de la Plata, estwarju wiesa 'li jiftaħ lejn in-Nofsinhar tal-Atlantiku. Montevideo, il-kapitali u l-port prinċipali, tinsab fuq ix-xtut tar-Río de la Plata u hija bejn wieħed u ieħor fl-istess latitudni bħal Cape Town u Sydney. L-Urugwaj huwa l-iżgħar nazzjon li jitkellem bl-Ispanjol fl-Amerika t'Isfel, b'erja ta 'art ta' 176,215 km² (li minnhom 175,016 km² hija s-somma totali tad-dipartimenti u 1,199 km² tinkludi s-somma tal-lagi artifiċjali tar-Rio Negro). |
|||
Teżerċita wkoll is-sovranità tagħha fuq diversi gżejjer li jinsabu fix-Xmara Urugwaj (b'total ta' 105 km²), 16,799 km² ta' ilmijiet ġurisdizzjonali fix-Xmara Urugwaj, Río de la Plata (bl-eċċezzjoni tal-enklavi tal-Gżira Martín García, li tappartjeni għal ir-Repubblika Arġentina) u Laguna Merín; u żona tal-baħar territorjali ta’ 125,057 km². Min-naħa tiegħu, l-Urugwaj iżomm żewġ konfini kkontestati mal-Brażil fir-rigward tat-territorji magħrufa bħala Isla Brasilera u Rincón de Artigas, li jokkupaw żona ta’ 237 km². L-erja totali tat-territorju Urugwajan tkopri km² 318,413. Barra minn hekk, l-Urugwaj huwa l-uniku Stat sovran li t-territorju tiegħu ma jestendix fit-tramuntana tat-30 parallel nofsinhar (meta wieħed iqis il-Gżira Nugent bħala l-punt estrem tat-tramuntana ta 'New Zealand); u għalhekk l-Urugwaj huwa l-aktar pajjiż fin-Nofsinhar tad-dinja. Huwa wkoll l-uniku nazzjon ta 'l-Amerika t'Isfel li jinsab kompletament fin-Nofsinhar tat-Tropiku ta' Kaprikornu, kif ukoll wieħed minn erbgħa biss fid-dinja. |
|||
Żona: 176,215 km²: 175,016 km² (art): 1,200 km² (ilma); Kosta. 672 km, L-aktar punt baxx: Oċean Atlantiku (0 m); L-ogħla punt: Cerro Catedral (514 m); Fruntieri territorjali |
|||
Internazzjonali: 1564 km; Brażil 985 km; Arġentina: 579 km; Blata kontinentali: 75,327 km²; Żona ekonomika esklussiva: 142,166 km²; Baħar territorjali: 125,057 km². |
|||
=== Konfini === |
|||
==== Daqs tal-fruntiera ==== |
|||
* Total: 1564 km |
|||
* Limiti skont il-pajjiż: mal-Arġentina 579 km, mal-Brażil 985 km. |
|||
==== Fruntieri mal-Arġentina ==== |
|||
* Xmara Uruguay (Río Uruguay) |
|||
-Minn Isla Brasilera sat-tramuntana ta' Ayuí, tiġi segwita l-linja tan-nofs tal-kanal tax-Xmara Urugwaj (skond il-konfigurazzjoni li kellha qabel il-kostruzzjoni tad-diga ta’ Salto Grande). |
|||
-Minn Ayuí sal-arċipelagu quddiem il-belt ta' Nuevo Berlin, il-limitu jsegwi l-kanal tan-navigazzjoni sal-bifurcation tiegħu fil-kanal La Filomena u l-kanal Medio. |
|||
-Fil-bifurcation bejn iż-żewġ kanali hemm żewġ tipi ta' limiti: |
|||
a) għall-ilmijiet, il-kanal La Filomena |
|||
b) għall-gżejjer, il-kanal Del Medio. |
|||
-Mill-konfluwenza taż-żewġ kanali sal-parallel li jgħaddi minn Punta Gorda (bokka tax-Xmara Urugwaj) jerġa' jibda l-kanal tan-navigazzjoni jew talweg. |
|||
Xmara tal-fidda: |
|||
-Mill-parallel ta' Punta Gorda sal-linja li tgħaqqad Punta Espinillo ma Punta Piedras (Arġentina), huwa l-kanal tan-navigazzjoni. |
|||
-U minn dan sal-linja li tgħaqqad Punta del Este ma Punta del Cabo San Antonio (Arġentina) ġiet stabbilita l-linja medjana. |
|||
Oċean Atlantiku: linja konvenzjonali tar-Río de la Plata ġiet stabbilita sa 200 mil. |
|||
==== Fruntieri mal-Brażil ==== |
|||
* (Settur 1) Xmara Cuareim (Río Cuareim) |
|||
-Fil-konfluwenza tax-xmajjar Urugwaj u Cuareim, fis-settur tal-Gżira Brażiljana, m'hemm l-ebda ftehim totali bejn iż-żewġ pajjiżi ("limitu ikkontestat"). -Fix-Xmara Cuareim, mill-Gżira Brażiljana sal-bokka tan-nixxiegħa Invernada, l-ilmijiet huma komuni (álveo). -Fis-settur bejn il-flussi Invernada, Maneco u Raza Negra, huwa "limitu kkontestat" (Rincón de Artigas). |
|||
* (Settur 2) Cuchilla Negra |
|||
-Fil-blades Negra u Santa Ana (sa Cañada del Cementerio) il-baxx huwa segwit, ħlief fis-sezzjoni bejn il-qafas ta' Sobradinho u ċ-Cerro de las Canteras, jiġifieri, bejn il-bliet ta' Rivera u Santana do Livramento , hawn linja konvenzjonali (triq) ġiet immarkata. |
|||
* Settur 3) Cañada del Cementerio - Xmara Yaguarón (Río Yaguarón): |
|||
-Mill-Cañada del Cementerio sal-konfluwenza mal-Cañada de la Cerrillada, l-alveo jintuża bħala limitu; Isegwi linja dritta lejn il-parti tat-Tramuntana tal-kurrent San Luis. -Fis-settur ta 'l-art mistagħdra, ġiet stabbilita linja konvenzjonali għan-nixxiegħa ta' San Luis. -Fis-San Luis sal-bokka tagħha fix-Xmara Negro terġa 'lura għall-alveo. -Mill-bar tan-nixxiegħa San Luis sas-sorsi tan-nixxiegħa Mina, f'Cuchilla Grande, ġiet iddemarkata linja dritta konvenzjonali. -Fil-fluss Mina jintuża l-alveo, filwaqt li fix-xmara Yaguarón Chico, mill-mument li fih in-nixxiegħa Mina tgħaddi, sal-bokka tagħha fix-xmara Yaguarón u f’din ix-xmara sa qabel ma tferra l-ilmijiet tagħha fil-Laguna Merín, il- limitu huwa stabbilit fuq il-linja tan-nofs. -Fil-Yaguarón t'isfel, minħabba li huwa navigabbli, il-kriterji jinbidlu u huwa rregolat mit-talweg. |
|||
* Settur 4) Laguna Merín - Arroyo Chuy: |
|||
-Mill-bokka tax-Xmara Yaguarón fil-Laguna Merín, hija stabbilita linja dritta konvenzjonali, sa punt li jinsab quddiem Punta Muniz; bejn l-imsemmi punt u Punta Parobé, hemm it-talweg. -Minn Punta Parobé sa Punta Rabotieso hija linja miksura konvenzjonali. -U minn hawn sal-bar tan-nixxiegħa San Miguel, tiġi segwita l-linja medjana, inkluż fil-kurrent, sal-post imsejjaħ Paso Real del San Miguel. -Minn dan il-pass sal-Paso Real tan-nixxiegħa Chuy, il-limitu huwa linja dritta konvenzjonali li min-naħa tagħha tifred l-ibliet Chuy u Chui (hawnhekk hija triq). -Minn-nixxiegħa Chuy sal-bokka tiegħu fl-Oċean Atlantiku, huma kkunsidrati ilmijiet komuni (álveo). |
|||
* Settur 5) Oċean Atlantiku: |
|||
-Il-limitu laterali marittimu jieħu bħala referenza l-linja li tibda mill-fanal Chuy perpendikolari mal-linja tal-kosta. Din il-linja tifforma angolu ta' 128° mal-meridjan li jgħaddi mill-fanal. Jestendi sa 200 mil. |
|||
==== Talbiet marittimi ==== |
|||
Blata kontinentali: 200 metru fond jew fil-fond tal-isfruttament. Ilmijiet territorjali: 350 mil nawtiku, titjiriet u navigazzjoni huma garantiti lil hinn minn tnax-il mil nawtiku. |
|||
=== Klima === |
|||
[[File:Cono-sur-anual-sat.gif|thumb|Immaġini satellitari]] |
|||
Il-klima tal-Urugwaj tappartjeni kważi għal kollox għall-klima subtropikali umda (Cfa), magħrufa wkoll bħala Pampas, ħlief għal strixxa żgħira ħafna ta 'klima oċeanika (Cfb) fix-Xlokk. Minħabba li jinsab fin-nofsinhar tat-Tropiku ta' Kaprikornu u fit-tramuntana taċ-Ċirku Antartiku, it-territorju kollu jikkorrispondi għaż-żona tal-klima moderata. |
|||
Il-klima oċeanika, Atlantika jew semi-umda tinsab fiż-żoni kostali tal-Oċean Atlantiku, fix-Xlokk tal-pajjiż u hija dovuta għall-influwenza mill-Oċean Atlantiku u r-Río de la Plata. Taffettwa d-dipartimenti ta' Maldonado, Rocha u x-Xlokk ta' Canelones. |
|||
Minħabba l-latitudni tiegħu, bejn 30°S u 35°S, l-erba' staġuni huma differenzjati b’mod ċar skont it-temperatura. Madankollu, it-territorju huwa kkaratterizzat minn varjabbiltà kbira fil-kundizzjonijiet tat-temp, minħabba l-altitudni baxxa tat-territorju li tippermetti ċirkolazzjoni atmosferika ħielsa u l-inċidenza ta 'kurrenti tal-baħar sħun (mill-Brażil mit-Tramuntana) u kurrenti tal-baħar kesħin (mill-Malvinas mill- nofsinhar). |
|||
==== Perikli naturali ==== |
|||
Irjieħ qawwija staġjonali (il-pampero huwa riħ kiesaħ u kultant vjolenti li jonfoħ mit-tramuntana tal-pampas Arġentina), nixfiet, xita torrenzjali; Minħabba n-nuqqas ta' muntanji, li jaġixxu bħala ostakli klimatiċi, il-postijiet kollha huma partikolarment vulnerabbli għal bidliet rapidi fil-front tal-klima. |
|||
=== Eżenzjoni === |
|||
L-eżenzjoni Urugwajana hija kkaratterizzata mill-altitudni baxxa tagħha, maqsuma f'żewġ żoni strutturali kbar: il-penalanuras u l-pjanuri. Jirrappreżenta żona ta' tranżizzjoni bejn il-pjanura tal-Pampas u t-tarka Brażiljana. |
|||
Għalkemm l-għoli medju ta '140 m s. n. m. jista 'jitqies baxx, l-eżenzjoni ma tikkorrispondix għal pjanura tipika, minħabba l-preżenza kważi kostanti ta' xfafar u srieraq; Dan it-tip ta 'eżenzjoni jissejjaħ peneplain. L-elevazzjonijiet huma assoċjati ma 'żewġ sistemi: ix-xafra Haedo, fit-tramuntana tax-Xmara Negro, u x-xafra Grande, fin-nofsinhar tagħha. Minn dawn iż-żewġ sistemi, xfafar ta 'daqs iżgħar u elevazzjoni huma rilaxxati |
|||
L-ogħla punt huwa l-Katidral, li jinsab fid-Dipartiment ta' Maldonado, b'514-il metru. Elevazzjonijiet notevoli oħra huma l-Cerro de las Ánimas u l-Ħobża taz-Zokkor f'Maldonado, l-Arequita f'Lavalleja, l-għolja Montevideo bil-fortizza storika tagħha u li minnha suppost ġej l-isem tal-belt, u l-Batoví, ħdejn il-spa ta' Iporá, f'Tacuarembó. |
|||
Il-pjanuri jew pjanuri ġeneralment ikollhom ħamrija ffurmata minn sedimentazzjoni u fertili ħafna. Jinstabu prinċipalment fuq il-kosta tax-Xmara Urugwaj, il-kosta tar-Río de la Plata u l-kosta Atlantika, din tal-aħħar testendi għall-laguna Merin u l-baċini tax-xmajjar Olimar u Cebollatí. |
|||
==== Punti estremi ==== |
|||
L-aktar punt baxx: Oċean Atlantiku, 0 m 'il fuq. n. m. |
|||
L-ogħla punt: Cerro Catedral, 514 m 'il fuq mil-livell tal-baħar. n. m., Dipartiment ta' Maldonado |
|||
==== Elevazzjonijiet ewlenin ==== |
|||
<gallery> |
|||
File:Cerro Pan de Azúcar (Uruguay).jpg|Muntanji Sugarloaf (Cerro Pan de Azúcar), Maldonado |
|||
File:Cerro Catedral en Uruguay.jpg|Muntanji Katidral (Cerro Catedral), Maldonado |
|||
File:Cerro Batoví (26055598336).jpg|Muntanji Batoví (Cerro Batoví), Tacuarembó |
|||
File:Sierra de las Ánimas - panoramio (2).jpg|Muntanji Animas (Cerro de las Ánimas), Maldonado |
|||
File:Arequita (42565678595).jpg|Muntanji Arequita (Cerro Arequita), Lavalleja |
|||
</gallery> |
|||
=== Użu tal-art === |
|||
F'dawn l-aħħar deċennji, l-Urugwaj esperjenza bidliet fl-użu tal-artijiet tiegħu, kif ukoll proċess li qed jikber ta' reġjonalizzazzjoni produttiva. |
|||
{| class="wikitable" style="margin: 1em auto 1em auto" |
|||
|- bgcolor="#ececec" |
|||
!'''Uso''' !! '''1961''' !! '''1966''' !! '''1970''' !! '''1980''' !! '''1990''' !! '''2000''' |
|||
|- |
|||
|Qasam naturali tal-bhejjem||<center> 78,6%</center>||<center>74,7%</center>||<center>72,6%</center>||<center>70,3%</center>||<center>71,8%</center>||<center>66,2%</center> |
|||
|- |
|||
|Qasam tal-bhejjem b'titjib estensiv||<center> s/d</center>||<center>1,3%</center>||<center>2,7%</center>||<center>4,3%</center>||<center>1,8%</center>||<center>3,8%</center> |
|||
|- |
|||
|Għalqa tal-bhejjem b'mergħat artifiċjali||<center> s/d</center>||<center>1,8%</center>||<center>2,0%</center>||<center>2,8%</center>||<center>3,7%</center>||<center>6,8%</center> |
|||
|- |
|||
|Art b'għelejjel annwali tal-għalf||<center>3,5%</center>||<center>2,8%</center>||<center>1,8%</center>||<center>1,3%</center>||<center>1,9%</center>||<center>2,4%</center> |
|||
|- |
|||
|Art ikkultivata||<center>7,8%</center>||<center>7,5%</center>||<center>6,4%</center>||<center>4,9%</center>||<center>3,5%</center>||<center>3,4%</center> |
|||
|- |
|||
|Siġar tal-frott, vinji u uċuħ tar-raba' ortikulturali||<center>0,7%</center>||<center>0,6%</center>||<center>0,6%</center>||<center>0,6%</center>||<center>0,5%</center>||<center>0,4%</center> |
|||
|- |
|||
|Foresti indiġeni||<center>2,6%</center>||<center>2,4%</center>||<center>2,7%</center>||<center>2,5%</center>||<center>2,8%</center>||<center>3,3%</center> |
|||
|- |
|||
|Art tal-foresti||<center>0,8%</center>||<center>0,8%</center>||<center>0,7%</center>||<center>1,0%</center>||<center>1,1%</center>||<center>3,8%</center> |
|||
|- |
|||
|Art mhux produttiva||<center>1,7%</center>||<center>1,8%</center>||<center>2,4%</center>||<center>1,8%</center>||<center>1,2%</center>||<center>1,2%</center> |
|||
|- |
|||
|Użi oħra||<center>4,4%</center>||<center>6,4%</center>||<center>7,9%</center>||<center>10,5%</center>||<center>11,8%</center>||<center>8,7%</center> |
|||
|- |
|||
|'''Total'''||<center>'''100,0%'''</center>||<center>'''100,0%'''</center>||<center>'''100,0%'''</center>||<center>'''100,0%'''</center>||<center>'''100,0%'''</center>||<center>'''100,0%'''</center> |
|||
|} |
|||
==== Art irrigata ==== |
|||
7.700 km² (1997 est.) |
|||
=== Ambjent === |
|||
==== Problemi attwali ==== |
|||
Fost l-aktar serji hemm il-kontaminazzjoni tal-ilma fil-baċiri ewlenin tiegħu, il-konsegwenzi tal-agrikoltura intensifikata, u t-telf tal-bijodiversità. |
|||
==== Ftehim internazzjonali ==== |
|||
Hija membru tat-trattati internazzjonali li ġejjin relatati mal-kwistjoni: |
|||
| class=wikitable |
|||
! Tratado !! Firma !! Ratificación !! |
|||
|- |
|||
<!-- |
|||
| colspan=4 style="text-align:center" | '''Geografía:''' |
|||
|- |
|||
--> |
|||
| [[Trattat Antartiku]] || {{celda|N/A}} || {{fecha|11|1|1980}}<ref group=lower-roman name=Adh /><ref group=lower-roman name=AdhX>Junto con el instrumento de adhesión Uruguay realizó una declaración en la que, entre otras menciones de estilo y legalidad, declaró dejar «reservados los derechos que le corresponden en la Antártida de acuerdo con el Derecho Internacional».</ref> || <ref>{{ċita web|url=https://documents.ats.aq/ATCM31/fr/ATCM31_fr001_s.pdf#page=501|título=Informe Final de la Trigésima Primera Reunión Consultiva del Tratado Antártico|editorial=Secretaría del Tratado Antártico|fecha=2008|ubicación=Buenos Aires|fechaacceso=2022-11-22|página=503}}</ref> |
|||
<!-- |
|||
|- |
|||
| colspan=4 style="text-align:center" | '''Medio ambiente:''' |
|||
--> |
|||
|- |
|||
| [[Konvenzjoni Qafas tan-Nazzjonijiet Uniti dwar it-Tibdil fil-Klima]] || {{fecha|4|6|1992}} || {{fecha|18|8|1994}} || <ref>{{ċita web|url=https://treaties.un.org/Pages/ViewDetailsIII.aspx?src=IND&mtdsg_no=XXVII-7&chapter=27&Temp=mtdsg3&clang=_en|título= 7 . United Nations Framework Convention on Climate Change |idioma=en|obra=United Nations Treaty Collection|editorial=Organización de las Naciones Unidas|fechaacceso=2022-11-22}}</ref> |
|||
|- |
|||
| [[Konvenzjoni tan-Nazzjonijiet Uniti għall-Ġlieda kontra d-Deżertifikazzjoni]] || {{celda|N/A}} || {{fecha|17|2|1999}}<ref group=lower-roman name=Adh>Adhesión.</ref> || <ref>{{ċita web|url=https://treaties.un.org/Pages/ViewDetails.aspx?src=TREATY&mtdsg_no=XXVII-10&chapter=27&clang=_en|título= 10. United Nations Convention to Combat Desertification in those Countries Experiencing Serious Drought and/or Desertification, Particularly in Africa |idioma=en|obra=United Nations Treaty Collection|editorial=Organización de las Naciones Unidas|fechaacceso=2022-11-22}}</ref> |
|||
|- |
|||
|} |
|||
Oħrajn: [[Konvenzjoni dwar id-Diversità Bijoloġika]], [[Konvenzjoni ta' Minamata dwar il-Merkurju]], [[Konvenzjoni dwar il-Modifikazzjoni Ambjentali]], [[Konvenzjoni tan-Nazzjonijiet Uniti dwar il-Liġi tal-Baħar]], [[Deżertifikazzjoni] ], [[ Speċijiet fil-periklu]], [[Art Wetland]], [[Impatt ambjentali tat-trasport marittimu]], [[Protokoll ta' Kjoto dwar it-Tibdil fil-Klima]], [[Protokoll ta' Montreal]], [[Protokoll dwar il-Ħarsien Ambjentali tat-Trattat tal-Antartiku]] , [[Skart perikoluż]], [[Trattat ta' l-Antartiku]], [[Trattat ta' Projbizzjoni Komprensiva tat-Test Nukleari]]. |
|||
<br />''Ffirma iżda mhux irratifikat{{bżonn referenza}}:'' |
|||
[[Konvenzjoni dwar is-Sajd u l-Konservazzjoni tar-Riżorsi Ħajjin tal-Ibħra Miftuħa]], [[Konvenzjoni għall-Prevenzjoni tat-Tniġġis tal-Baħar mir-Rimi ta' Skart u Materjali Oħra]]. |
|||
== Referenzi == |
== Referenzi == |
||
Linja 77: | Linja 352: | ||
[[Kategorija:Urugwaj]] |
[[Kategorija:Urugwaj]] |
||
[[Kategorija:Pajjiżi |
[[Kategorija:Pajjiżi fl-Amerika t'Isfel]] |
||
{{Link FA|af}} |
|||
{{Link FA|ast}} |
|||
{{Link FA|ca}} |
Reviżjoni kurrenti ta' 17:39, 10 Mejju 2024
Repubblika Orjentali tal-Urugwaj República Oriental del Uruguay |
||||||
---|---|---|---|---|---|---|
Mottu: "Libertad o Muerte" Libertà jew Mewt |
||||||
Innu nazzjonali: Himno Nacional de Uruguay Innu Nazzjonali tal-Urugwaj |
||||||
Belt kapitali (u l-ikbar belt) | Montevideo 34°53′S 56°10′W / 34.883°S 56.167°W
| |||||
Lingwi uffiċjali | Spanjol | |||||
Gvern | Repubblika kostituzzjonali presidenzjali unitarja | |||||
- | President | Luis Lacalle Pou | ||||
- | Viċi President | Beatriz Argimón | ||||
Indipendenza mill-Imperu tal-Brażil | ||||||
- | Dikjarazzjoni | 25 ta' Awwissu 1825 | ||||
- | Rikonoxximent | 28 ta' Awwissu 1828 | ||||
- | Kostituzzjoni | 18 ta' Lulju 1830 | ||||
Erja | ||||||
- | Total | 176,215 km2 (91) 68,037 mil kwadru |
||||
- | Ilma (%) | 1.5 | ||||
Popolazzjoni | ||||||
- | stima tal-2012 | 3,318,535[2] (133) | ||||
- | ċensiment tal-2011 | 3,286,314[1] | ||||
- | Densità | 18.65/km2 (196) 48.3/mili kwadri |
||||
PGD (PSX) | stima tal-2013 | |||||
- | Total | $56.338 biljun[3] | ||||
- | Per capita | $16,607[3] | ||||
PGD (nominali) | stima tal-2012 | |||||
- | Total | $55.412 biljun[3] | ||||
- | Per capita | $16,334[3] | ||||
IŻU (2013) | ||||||
Valuta | Peso tal-Urugwaj (UYU ) |
|||||
Żona tal-ħin | UYT (UTC-3) | |||||
Kodiċi telefoniku | +598 | |||||
TLD tal-internet | .uy |
L-Urugwaj ( ˈjʊərəɡwaɪ (għajnuna·info),[5] uffiċjalment ir-Repubblika Orjentali tal-Urugwaj u xi kultant imsejjħa ir-Repubblika tal-Lvant tal-Urugwaj[6] (Spanjol:República Oriental del Uruguay), hi pajjiż fil-parti tax-xlokk tal-Amerika t'Isfel. Hija dar ta' 3.3 miljun persuni,[2] li 1.8 miljun minnhom jgħixu fil-kapital Montevideo u fiż-żona metropolitana. Stima ta' 88% tal-popolazzjoni hija ta' dixxendenza Ewropea. Bl-erja ta' madwar 176,000 kilometru kwadru, l-Urugwaj hija t-tieni l-iżgħar nazzjon fl-Amerika t'Isfel mill-erja, wara s-Surinam.
Colonia del Sacramento, wieħed mill-eqdem insedjamenti Ewropej fil-pajjiż, twaqqaf mill-Portugiżi fl-1680. Montevideo twaqqfet mill-Ispanjoli fis-seklu 18 kmieni bħala fortizza militari. L-Urugwaj rebħet l-indipendenza tagħha bejn l-1811 u l-1828, wara ġlied ma' Spanja, Portugall, Arġentina u l-Brażil. Hija repubblika kostituzzjonali demokratika, bi President li huwa kemm kap ta' stat u kap tal-gvern.
L-Urugwaj huwa l-Pajjiż Terz bl-ogħla proporzjon ta' art agrikola bi 80.4% tal-art tal-pajjiż hija li tinħarat.
Organizzazzjoni territorjali[immodifika | immodifika s-sors]
Il-pajjiż huwa maqsum fi 19-il dipartiment. Il-gvern dipartimentali huwa eżerċitat mis-Sindki (Eżekuttiv Komuni) u l-Bordijiet Dipartimentali (Leġiżlattivi Komuni). Il-popolazzjoni tal-pajjiż hija 3,070,000 abitant (1988) u hija kkonċentrata bil-kbir (87 fil-mija) fiċ-ċentri urbani.
-
Montevideo
-
Pocitos, Montevideo
-
Pocitos, Montevideo
-
Pocitos, Montevideo
-
Pocitos, Montevideo
-
Pocitos, Montevideo
-
Pocitos, Montevideo
-
Canelones
-
Canelones
-
Canelones
-
Salto Oriental
-
Salto Oriental
-
Colonia del Sacramento
-
Colonia del Sacramento
-
Colonia del Sacramento
-
Colonia del Sacramento
-
Colonia del Sacramento
-
Colonia del Sacramento
-
Artigas
-
Artigas
-
Artigas
-
Artigas
-
Artigas
-
Artigas
-
Artigas
-
Artigas
-
Artigas
-
Artigas
-
Artigas
-
Artigas
-
Artigas
-
Artigas
-
Rivera
-
Rivera
-
Rivera
-
Rivera
-
Maldonado
-
Maldonado
-
Paysandú
-
Paysandú
-
Paysandú
-
Paysandú
-
Paysandú
-
Paysandú
-
Paysandú
-
Paysandú
-
San José de Mayo
-
San José de Mayo
-
San José de Mayo
-
San José de Mayo
-
Tacuarembó
-
Tacuarembó
-
Tacuarembó
-
Tacuarembó
-
Melo
-
Melo
-
Melo
-
Melo
-
Mercedes
-
Mercedes
-
Rocha
-
Rocha
-
Rocha
-
Rocha
-
Rocha
-
Rocha
-
Rocha
-
Florida
-
Florida
-
Florida
-
Minas
-
Minas
-
Durazno
-
Durazno
-
Durazno
-
Durazno
-
Fray Bentos
-
Fray Bentos
-
Treinta y Tres
-
Treinta y Tres
-
Treinta y Tres
-
Treinta y Tres
-
Treinta y Tres
-
Treinta y Tres
-
Treinta y Tres
-
Treinta y Tres
-
Trinidad
-
Trinidad
-
Trinidad
-
Trinidad
-
Trinidad
-
Trinidad
-
Trinidad
-
Trinidad
-
Trinidad
-
Trinidad
-
Trinidad
-
Trinidad
-
Trinidad
-
Trinidad
-
Trinidad
-
Dehra ta' Artigas Street, waħda mill-arterji ewlenin tal-belt ta' 25 de Mayo, Dipartiment ta' Florida.
-
Belén, Urugwaj
-
Nueva Palmira, Colonia
-
Pjattaforma tal-stazzjon tal-ferrovija, Paso de los Toros, Dipartiment ta' Tacuarembó (Departamento de Tacuarembó)
-
Pjazza Rivera (Plaza Rivera), Minas hija l-belt kapitali u l-aktar popolata tad-Dipartiment ta' Lavalleja (Departamento de Lavalleeja)
-
L-UTE ANTEL Officials Vacation Park (jew Parque de Minas Hotel Vacacional), hija kolonja tal-vaganzi Urugwajani. Il-kumpless jinsab fil-qalba taż-żona muntanjuża, li tinsab f'km 147, tar-Rotta 12, 345,500, 7 kilometri minn Minas, Lavalleja. Inawgurazzjoni: 26 ta' Ottubru, 1947 (76 sena); Kmamar 161 (11-il casita); Sulari: 2; Wiċċ: 479 Ha; Direttur: Dr Pablo Ferrari; Sid: UTE, ANTEL.
-
L-UTE ANTEL Officials Vacation Park (jew Parque de Minas Hotel Vacacional), hija kolonja tal-vaganzi Urugwajani. Il-kumpless jinsab fil-qalba taż-żona muntanjuża, li tinsab f'km 147, tar-Rotta 12, 345,500, 7 kilometri minn Minas, Lavalleja. Inawgurazzjoni: 26 ta' Ottubru, 1947 (76 sena); Kmamar 161 (11-il casita); Sulari: 2; Wiċċ: 479 Ha; Direttur: Dr Pablo Ferrari; Sid: UTE, ANTEL.
-
Ir-Rotta 12 hija waħda mir-rotot nazzjonali tal-Urugwaj. Jaqsam in-Nofsinhar tal-pajjiż f'direzzjoni punent-lvant, li jkopri d-dipartimenti ta' Colonja, Flores, Soriano, Florida, Canelones, Lavalleja u Maldonado.
-
Ir-Rotta 12 hija waħda mir-rotot nazzjonali tal-Urugwaj. Jaqsam in-Nofsinhar tal-pajjiż f'direzzjoni punent-lvant, li jkopri d-dipartimenti ta' Colonja, Flores, Soriano, Florida, Canelones, Lavalleja u Maldonado.
Ġeografija tal-Urugwaj[immodifika | immodifika s-sors]
Ir-Repubblika tal-Lvant tal-Urugwaj tinsab fix-Xlokk tal-Amerika t'Isfel u tmiss mal-Oċean Atlantiku fin-nofsinhar, bejn l-Arġentina u l-Brażil. Hija tinsab fl-emisferu tan-Nofsinhar fuq il-kosta Atlantika tal-Amerika t'Isfel bejn 53 u 58 lonġitudni tal-punent u 30 u 35 latitudni tan-nofsinhar. Hija tillimita lejn il-punent ma 'l-Arġentina, lejn it-Tramuntana u l-Grigal mal-Brażil, u lejn ix-Xlokk ma' l-Oċean Atlantiku, li jifforma l-kosta Urugwajana.
Fin-nofsinhar, tiffaċċja r-Río de la Plata, estwarju wiesa 'li jiftaħ lejn in-Nofsinhar tal-Atlantiku. Montevideo, il-kapitali u l-port prinċipali, tinsab fuq ix-xtut tar-Río de la Plata u hija bejn wieħed u ieħor fl-istess latitudni bħal Cape Town u Sydney. L-Urugwaj huwa l-iżgħar nazzjon li jitkellem bl-Ispanjol fl-Amerika t'Isfel, b'erja ta 'art ta' 176,215 km² (li minnhom 175,016 km² hija s-somma totali tad-dipartimenti u 1,199 km² tinkludi s-somma tal-lagi artifiċjali tar-Rio Negro).
Teżerċita wkoll is-sovranità tagħha fuq diversi gżejjer li jinsabu fix-Xmara Urugwaj (b'total ta' 105 km²), 16,799 km² ta' ilmijiet ġurisdizzjonali fix-Xmara Urugwaj, Río de la Plata (bl-eċċezzjoni tal-enklavi tal-Gżira Martín García, li tappartjeni għal ir-Repubblika Arġentina) u Laguna Merín; u żona tal-baħar territorjali ta’ 125,057 km². Min-naħa tiegħu, l-Urugwaj iżomm żewġ konfini kkontestati mal-Brażil fir-rigward tat-territorji magħrufa bħala Isla Brasilera u Rincón de Artigas, li jokkupaw żona ta’ 237 km². L-erja totali tat-territorju Urugwajan tkopri km² 318,413. Barra minn hekk, l-Urugwaj huwa l-uniku Stat sovran li t-territorju tiegħu ma jestendix fit-tramuntana tat-30 parallel nofsinhar (meta wieħed iqis il-Gżira Nugent bħala l-punt estrem tat-tramuntana ta 'New Zealand); u għalhekk l-Urugwaj huwa l-aktar pajjiż fin-Nofsinhar tad-dinja. Huwa wkoll l-uniku nazzjon ta 'l-Amerika t'Isfel li jinsab kompletament fin-Nofsinhar tat-Tropiku ta' Kaprikornu, kif ukoll wieħed minn erbgħa biss fid-dinja.
Żona: 176,215 km²: 175,016 km² (art): 1,200 km² (ilma); Kosta. 672 km, L-aktar punt baxx: Oċean Atlantiku (0 m); L-ogħla punt: Cerro Catedral (514 m); Fruntieri territorjali Internazzjonali: 1564 km; Brażil 985 km; Arġentina: 579 km; Blata kontinentali: 75,327 km²; Żona ekonomika esklussiva: 142,166 km²; Baħar territorjali: 125,057 km².
Konfini[immodifika | immodifika s-sors]
Daqs tal-fruntiera[immodifika | immodifika s-sors]
- Total: 1564 km
- Limiti skont il-pajjiż: mal-Arġentina 579 km, mal-Brażil 985 km.
Fruntieri mal-Arġentina[immodifika | immodifika s-sors]
- Xmara Uruguay (Río Uruguay)
-Minn Isla Brasilera sat-tramuntana ta' Ayuí, tiġi segwita l-linja tan-nofs tal-kanal tax-Xmara Urugwaj (skond il-konfigurazzjoni li kellha qabel il-kostruzzjoni tad-diga ta’ Salto Grande).
-Minn Ayuí sal-arċipelagu quddiem il-belt ta' Nuevo Berlin, il-limitu jsegwi l-kanal tan-navigazzjoni sal-bifurcation tiegħu fil-kanal La Filomena u l-kanal Medio.
-Fil-bifurcation bejn iż-żewġ kanali hemm żewġ tipi ta' limiti:
a) għall-ilmijiet, il-kanal La Filomena
b) għall-gżejjer, il-kanal Del Medio.
-Mill-konfluwenza taż-żewġ kanali sal-parallel li jgħaddi minn Punta Gorda (bokka tax-Xmara Urugwaj) jerġa' jibda l-kanal tan-navigazzjoni jew talweg.
Xmara tal-fidda: -Mill-parallel ta' Punta Gorda sal-linja li tgħaqqad Punta Espinillo ma Punta Piedras (Arġentina), huwa l-kanal tan-navigazzjoni.
-U minn dan sal-linja li tgħaqqad Punta del Este ma Punta del Cabo San Antonio (Arġentina) ġiet stabbilita l-linja medjana.
Oċean Atlantiku: linja konvenzjonali tar-Río de la Plata ġiet stabbilita sa 200 mil.
Fruntieri mal-Brażil[immodifika | immodifika s-sors]
- (Settur 1) Xmara Cuareim (Río Cuareim)
-Fil-konfluwenza tax-xmajjar Urugwaj u Cuareim, fis-settur tal-Gżira Brażiljana, m'hemm l-ebda ftehim totali bejn iż-żewġ pajjiżi ("limitu ikkontestat"). -Fix-Xmara Cuareim, mill-Gżira Brażiljana sal-bokka tan-nixxiegħa Invernada, l-ilmijiet huma komuni (álveo). -Fis-settur bejn il-flussi Invernada, Maneco u Raza Negra, huwa "limitu kkontestat" (Rincón de Artigas).
- (Settur 2) Cuchilla Negra
-Fil-blades Negra u Santa Ana (sa Cañada del Cementerio) il-baxx huwa segwit, ħlief fis-sezzjoni bejn il-qafas ta' Sobradinho u ċ-Cerro de las Canteras, jiġifieri, bejn il-bliet ta' Rivera u Santana do Livramento , hawn linja konvenzjonali (triq) ġiet immarkata.
- Settur 3) Cañada del Cementerio - Xmara Yaguarón (Río Yaguarón):
-Mill-Cañada del Cementerio sal-konfluwenza mal-Cañada de la Cerrillada, l-alveo jintuża bħala limitu; Isegwi linja dritta lejn il-parti tat-Tramuntana tal-kurrent San Luis. -Fis-settur ta 'l-art mistagħdra, ġiet stabbilita linja konvenzjonali għan-nixxiegħa ta' San Luis. -Fis-San Luis sal-bokka tagħha fix-Xmara Negro terġa 'lura għall-alveo. -Mill-bar tan-nixxiegħa San Luis sas-sorsi tan-nixxiegħa Mina, f'Cuchilla Grande, ġiet iddemarkata linja dritta konvenzjonali. -Fil-fluss Mina jintuża l-alveo, filwaqt li fix-xmara Yaguarón Chico, mill-mument li fih in-nixxiegħa Mina tgħaddi, sal-bokka tagħha fix-xmara Yaguarón u f’din ix-xmara sa qabel ma tferra l-ilmijiet tagħha fil-Laguna Merín, il- limitu huwa stabbilit fuq il-linja tan-nofs. -Fil-Yaguarón t'isfel, minħabba li huwa navigabbli, il-kriterji jinbidlu u huwa rregolat mit-talweg.
- Settur 4) Laguna Merín - Arroyo Chuy:
-Mill-bokka tax-Xmara Yaguarón fil-Laguna Merín, hija stabbilita linja dritta konvenzjonali, sa punt li jinsab quddiem Punta Muniz; bejn l-imsemmi punt u Punta Parobé, hemm it-talweg. -Minn Punta Parobé sa Punta Rabotieso hija linja miksura konvenzjonali. -U minn hawn sal-bar tan-nixxiegħa San Miguel, tiġi segwita l-linja medjana, inkluż fil-kurrent, sal-post imsejjaħ Paso Real del San Miguel. -Minn dan il-pass sal-Paso Real tan-nixxiegħa Chuy, il-limitu huwa linja dritta konvenzjonali li min-naħa tagħha tifred l-ibliet Chuy u Chui (hawnhekk hija triq). -Minn-nixxiegħa Chuy sal-bokka tiegħu fl-Oċean Atlantiku, huma kkunsidrati ilmijiet komuni (álveo).
- Settur 5) Oċean Atlantiku:
-Il-limitu laterali marittimu jieħu bħala referenza l-linja li tibda mill-fanal Chuy perpendikolari mal-linja tal-kosta. Din il-linja tifforma angolu ta' 128° mal-meridjan li jgħaddi mill-fanal. Jestendi sa 200 mil.
Talbiet marittimi[immodifika | immodifika s-sors]
Blata kontinentali: 200 metru fond jew fil-fond tal-isfruttament. Ilmijiet territorjali: 350 mil nawtiku, titjiriet u navigazzjoni huma garantiti lil hinn minn tnax-il mil nawtiku.
Klima[immodifika | immodifika s-sors]
Il-klima tal-Urugwaj tappartjeni kważi għal kollox għall-klima subtropikali umda (Cfa), magħrufa wkoll bħala Pampas, ħlief għal strixxa żgħira ħafna ta 'klima oċeanika (Cfb) fix-Xlokk. Minħabba li jinsab fin-nofsinhar tat-Tropiku ta' Kaprikornu u fit-tramuntana taċ-Ċirku Antartiku, it-territorju kollu jikkorrispondi għaż-żona tal-klima moderata.
Il-klima oċeanika, Atlantika jew semi-umda tinsab fiż-żoni kostali tal-Oċean Atlantiku, fix-Xlokk tal-pajjiż u hija dovuta għall-influwenza mill-Oċean Atlantiku u r-Río de la Plata. Taffettwa d-dipartimenti ta' Maldonado, Rocha u x-Xlokk ta' Canelones.
Minħabba l-latitudni tiegħu, bejn 30°S u 35°S, l-erba' staġuni huma differenzjati b’mod ċar skont it-temperatura. Madankollu, it-territorju huwa kkaratterizzat minn varjabbiltà kbira fil-kundizzjonijiet tat-temp, minħabba l-altitudni baxxa tat-territorju li tippermetti ċirkolazzjoni atmosferika ħielsa u l-inċidenza ta 'kurrenti tal-baħar sħun (mill-Brażil mit-Tramuntana) u kurrenti tal-baħar kesħin (mill-Malvinas mill- nofsinhar).
Perikli naturali[immodifika | immodifika s-sors]
Irjieħ qawwija staġjonali (il-pampero huwa riħ kiesaħ u kultant vjolenti li jonfoħ mit-tramuntana tal-pampas Arġentina), nixfiet, xita torrenzjali; Minħabba n-nuqqas ta' muntanji, li jaġixxu bħala ostakli klimatiċi, il-postijiet kollha huma partikolarment vulnerabbli għal bidliet rapidi fil-front tal-klima.
Eżenzjoni[immodifika | immodifika s-sors]
L-eżenzjoni Urugwajana hija kkaratterizzata mill-altitudni baxxa tagħha, maqsuma f'żewġ żoni strutturali kbar: il-penalanuras u l-pjanuri. Jirrappreżenta żona ta' tranżizzjoni bejn il-pjanura tal-Pampas u t-tarka Brażiljana.
Għalkemm l-għoli medju ta '140 m s. n. m. jista 'jitqies baxx, l-eżenzjoni ma tikkorrispondix għal pjanura tipika, minħabba l-preżenza kważi kostanti ta' xfafar u srieraq; Dan it-tip ta 'eżenzjoni jissejjaħ peneplain. L-elevazzjonijiet huma assoċjati ma 'żewġ sistemi: ix-xafra Haedo, fit-tramuntana tax-Xmara Negro, u x-xafra Grande, fin-nofsinhar tagħha. Minn dawn iż-żewġ sistemi, xfafar ta 'daqs iżgħar u elevazzjoni huma rilaxxati
L-ogħla punt huwa l-Katidral, li jinsab fid-Dipartiment ta' Maldonado, b'514-il metru. Elevazzjonijiet notevoli oħra huma l-Cerro de las Ánimas u l-Ħobża taz-Zokkor f'Maldonado, l-Arequita f'Lavalleja, l-għolja Montevideo bil-fortizza storika tagħha u li minnha suppost ġej l-isem tal-belt, u l-Batoví, ħdejn il-spa ta' Iporá, f'Tacuarembó.
Il-pjanuri jew pjanuri ġeneralment ikollhom ħamrija ffurmata minn sedimentazzjoni u fertili ħafna. Jinstabu prinċipalment fuq il-kosta tax-Xmara Urugwaj, il-kosta tar-Río de la Plata u l-kosta Atlantika, din tal-aħħar testendi għall-laguna Merin u l-baċini tax-xmajjar Olimar u Cebollatí.
Punti estremi[immodifika | immodifika s-sors]
L-aktar punt baxx: Oċean Atlantiku, 0 m 'il fuq. n. m.
L-ogħla punt: Cerro Catedral, 514 m 'il fuq mil-livell tal-baħar. n. m., Dipartiment ta' Maldonado
Elevazzjonijiet ewlenin[immodifika | immodifika s-sors]
-
Muntanji Sugarloaf (Cerro Pan de Azúcar), Maldonado
-
Muntanji Katidral (Cerro Catedral), Maldonado
-
Muntanji Batoví (Cerro Batoví), Tacuarembó
-
Muntanji Animas (Cerro de las Ánimas), Maldonado
-
Muntanji Arequita (Cerro Arequita), Lavalleja
Użu tal-art[immodifika | immodifika s-sors]
F'dawn l-aħħar deċennji, l-Urugwaj esperjenza bidliet fl-użu tal-artijiet tiegħu, kif ukoll proċess li qed jikber ta' reġjonalizzazzjoni produttiva.
Uso | 1961 | 1966 | 1970 | 1980 | 1990 | 2000 |
---|---|---|---|---|---|---|
Qasam naturali tal-bhejjem | ||||||
Qasam tal-bhejjem b'titjib estensiv | ||||||
Għalqa tal-bhejjem b'mergħat artifiċjali | ||||||
Art b'għelejjel annwali tal-għalf | ||||||
Art ikkultivata | ||||||
Siġar tal-frott, vinji u uċuħ tar-raba' ortikulturali | ||||||
Foresti indiġeni | ||||||
Art tal-foresti | ||||||
Art mhux produttiva | ||||||
Użi oħra | ||||||
Total |
Art irrigata[immodifika | immodifika s-sors]
7.700 km² (1997 est.)
Ambjent[immodifika | immodifika s-sors]
Problemi attwali[immodifika | immodifika s-sors]
Fost l-aktar serji hemm il-kontaminazzjoni tal-ilma fil-baċiri ewlenin tiegħu, il-konsegwenzi tal-agrikoltura intensifikata, u t-telf tal-bijodiversità.
Ftehim internazzjonali[immodifika | immodifika s-sors]
Hija membru tat-trattati internazzjonali li ġejjin relatati mal-kwistjoni:
| class=wikitable
! Tratado !! Firma !! Ratificación !! |- | Trattat Antartiku || Mudell:Celda || Mudell:Fecha[lower-roman 1][lower-roman 2] || [7] |- | Konvenzjoni Qafas tan-Nazzjonijiet Uniti dwar it-Tibdil fil-Klima || Mudell:Fecha || Mudell:Fecha || [8] |- | Konvenzjoni tan-Nazzjonijiet Uniti għall-Ġlieda kontra d-Deżertifikazzjoni || Mudell:Celda || Mudell:Fecha[lower-roman 1] || [9] |- |}
Oħrajn: Konvenzjoni dwar id-Diversità Bijoloġika, Konvenzjoni ta' Minamata dwar il-Merkurju, Konvenzjoni dwar il-Modifikazzjoni Ambjentali, Konvenzjoni tan-Nazzjonijiet Uniti dwar il-Liġi tal-Baħar, [[Deżertifikazzjoni] ], Speċijiet fil-periklu, Art Wetland, Impatt ambjentali tat-trasport marittimu, Protokoll ta' Kjoto dwar it-Tibdil fil-Klima, Protokoll ta' Montreal, Protokoll dwar il-Ħarsien Ambjentali tat-Trattat tal-Antartiku , Skart perikoluż, Trattat ta' l-Antartiku, Trattat ta' Projbizzjoni Komprensiva tat-Test Nukleari.
Ffirma iżda mhux irratifikatMudell:Bżonn referenza:
Konvenzjoni dwar is-Sajd u l-Konservazzjoni tar-Riżorsi Ħajjin tal-Ibħra Miftuħa, Konvenzjoni għall-Prevenzjoni tat-Tniġġis tal-Baħar mir-Rimi ta' Skart u Materjali Oħra.
Referenzi[immodifika | immodifika s-sors]
- ^ Resultados del Censo de Población 2011: población, crecimiento y estructura por sexo y edad ine.gub.uy (ES)
- ^ a b "Archive copy". Arkivjat minn l-oriġinal fl-2007-06-12. Miġbur 2013-06-06.Manutenzjoni CS1: kopja arkivjata bħala titlu (link)
- ^ a b ċ d "Urugwaj". International Monetary Fund. Miġbur 2012-01-04.
- ^ "Rapport tal-Iżvilupp Uman 2013" (PDF). Programm ta' Żvilupp tan-Nazzjonijiet Uniti. 2013-03-14. Miġbur 2013-03-14.
- ^ Wells, John C. (1990). Longman (ed.). Longman pronunciation dictionary (bl-Ingliż). Harlow, Ingilterra. p. 755. ISBN 0-582-05383-8.
- ^ Pereżempju, International Court of Justice press release 20 April 2010 re judgment Argentina v Uruguay (EN) .
- ^ (PDF) https://documents.ats.aq/ATCM31/fr/ATCM31_fr001_s.pdf#page=501. Parametru mhux magħruf
|página=
injorat (forsi ridt tuża|paġna=
minflok) (għajnuna); Parametru mhux magħruf|editorial=
injorat (għajnuna); Parametru mhux magħruf|fechaacceso=
injorat (forsi ridt tuża|data-aċċess=
minflok) (għajnuna); Parametru mhux magħruf|ubicación=
injorat (forsi ridt tuża|post=
minflok) (għajnuna); Parametru mhux magħruf|título=
injorat (forsi ridt tuża|titlu=
minflok) (għajnuna); Parametru mhux magħruf|fecha=
injorat (forsi ridt tuża|data=
minflok) (għajnuna);|title=
nieqes jew vojt (għajnuna) - ^ https://treaties.un.org/Pages/ViewDetailsIII.aspx?src=IND&mtdsg_no=XXVII-7&chapter=27&Temp=mtdsg3&clang=_en. Parametru mhux magħruf
|obra=
injorat (forsi ridt tuża|xogħol=
minflok) (għajnuna); Parametru mhux magħruf|editorial=
injorat (għajnuna); Parametru mhux magħruf|idioma=
injorat (forsi ridt tuża|lingwa=
minflok) (għajnuna); Parametru mhux magħruf|título=
injorat (forsi ridt tuża|titlu=
minflok) (għajnuna); Parametru mhux magħruf|fechaacceso=
injorat (forsi ridt tuża|data-aċċess=
minflok) (għajnuna);|title=
nieqes jew vojt (għajnuna) - ^ https://treaties.un.org/Pages/ViewDetails.aspx?src=TREATY&mtdsg_no=XXVII-10&chapter=27&clang=_en. Parametru mhux magħruf
|obra=
injorat (forsi ridt tuża|xogħol=
minflok) (għajnuna); Parametru mhux magħruf|editorial=
injorat (għajnuna); Parametru mhux magħruf|idioma=
injorat (forsi ridt tuża|lingwa=
minflok) (għajnuna); Parametru mhux magħruf|título=
injorat (forsi ridt tuża|titlu=
minflok) (għajnuna); Parametru mhux magħruf|fechaacceso=
injorat (forsi ridt tuża|data-aċċess=
minflok) (għajnuna);|title=
nieqes jew vojt (għajnuna)
Żball fl-użu tar-referenzi: It-tikketti <ref>
jeżistu għal grupp bl-isem "lower-roman" imma l-ebda tikketta <references group="lower-roman"/>
rispettiva ma nstabet