(Go: >> BACK << -|- >> HOME <<)

Aqbeż għall-kontentut

Urugwaj: Differenza bejn il-verżjonijiet

Minn Wikipedija, l-enċiklopedija l-ħielsa
Content deleted Content added
m Robot: ca:Uruguai is a featured article
No edit summary
 
(27 intermediate revisions by 9 users not shown)
Linja 20: Linja 20:
|titlu_kap1 = [[President tal-Urugwaj|President]]
|titlu_kap1 = [[President tal-Urugwaj|President]]
|titlu_kap2 = [[Viċi President tal-Urugwaj|Viċi President]]
|titlu_kap2 = [[Viċi President tal-Urugwaj|Viċi President]]
|isem_kap1 = [[José Mujica]]
|isem_kap1 = [[Luis Lacalle Pou]]
|isem_kap2 = [[Danilo Astori]]
|isem_kap2 = [[Beatriz Argimón]]
|żona_kklassifika = 91
|żona_kklassifika = 91
|poż_erja = 91 <!--pożizzjoni bbażata fuq l-istati sovrani biss-->
|poż_erja = 91 <!--pożizzjoni bbażata fuq l-istati sovrani biss-->
Linja 28: Linja 28:
|perċentwal_ilma = 1.5
|perċentwal_ilma = 1.5
|sena_stima_popolazzjoni = 2012
|sena_stima_popolazzjoni = 2012
|stima_popolazzjoni = 3,318,535<ref name="cia">https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/uy.html</ref>
|stima_popolazzjoni = 3,318,535<ref name="cia">{{Ċita web |data-aċċess=2013-06-06 |titlu=Archive copy |url=https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/uy.html |arkivju-url=https://web.archive.org/web/20070612211631/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/uy.html |arkivju-data=2007-06-12 |url-status=dead }}</ref>
|poż_stima_popolazzjoni = 133 <!--pożizzjoni bbażata fuq l-istati sovrani biss-->
|poż_stima_popolazzjoni = 133 <!--pożizzjoni bbażata fuq l-istati sovrani biss-->
|ċensiment_popolazzjoni = 3,286,314<ref>[http://www.ine.gub.uy/censos2011/resultadosfinales/analisispais.pdf Resultados del Censo de Población 2011: población, crecimiento y estructura por sexo y edad] ine.gub.uy {{es}}</ref>
|ċensiment_popolazzjoni = 3,286,314<ref>[http://www.ine.gub.uy/censos2011/resultadosfinales/analisispais.pdf Resultados del Censo de Población 2011: población, crecimiento y estructura por sexo y edad] ine.gub.uy {{es}}</ref>
Linja 36: Linja 36:
|poż_densità_popolazzjoni = 196 <!--pożizzjoni bbażata fuq l-istati sovrani biss-->
|poż_densità_popolazzjoni = 196 <!--pożizzjoni bbażata fuq l-istati sovrani biss-->
|sena_PGD_PSX = 2013
|sena_PGD_PSX = 2013
|PGD_PSX = $56.338 biljun<ref name=imf2>{{ċita web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2012/01/weodata/weorept.aspx?sy=1980&ey=2017&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=67&pr1.y=10&c=298&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a=|titlu=Urugwaj|editur=International Monetary Fund|aċċessdata=4 ta' Jannar 2012}}</ref>
|PGD_PSX = $56.338 biljun<ref name=imf2>{{ċita web|url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2012/01/weodata/weorept.aspx?sy=1980&ey=2017&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=67&pr1.y=10&c=298&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC&grp=0&a=|titlu=Urugwaj|pubblikatur=International Monetary Fund|data-aċċess=2012-01-04}}</ref>
|poż_PGD_PSX =
|poż_PGD_PSX =
|PGD_PSX_per_capita = $16,607<ref name=imf2/>
|PGD_PSX_per_capita = $16,607<ref name=imf2/>
|poż_PGD_PSX_per_capita =
|poż_PGD_PSX_per_capita =
|sena_IŻU = 2013
|sena_IŻU = 2013
|IŻU = {{increase}} 0.792<ref name="HDI">{{ċita web|url=http://hdr.undp.org/en/media/HDR2013_EN_Complete.pdf|titlu=Rapport tal-Iżvilupp Uman 2013|sena=2013|editur=Programm ta' Żvilupp tan-Nazzjonijiet Uniti|data=14 ta' Marzu 2013|accessdate=14 ta' Marzu 2013}}</ref>
|IŻU = {{increase}} 0.792<ref name="HDI">{{ċita web|url=http://hdr.undp.org/en/media/HDR2013_EN_Complete.pdf|titlu=Rapport tal-Iżvilupp Uman 2013|pubblikatur=Programm ta' Żvilupp tan-Nazzjonijiet Uniti|data=2013-03-14|data-aċċess=2013-03-14}}</ref>
|poż_IŻU = 51
|poż_IŻU = 51
|kategorija_IŻU = <span style="color:#090;">għoli</span>
|kategorija_IŻU = <span style="color:#090;">għoli</span>
Linja 66: Linja 66:
|nota1 =
|nota1 =
}}
}}
[[File:Uruguay location map.svg|thumb|Organizzazzjoni territorjali]]

L-'''Urugwaj''' ({{awdjo|en-us-Uruguay-1.ogg|ˈjʊərəɡwaɪ}},<ref>{{ċita ktieb|titlu=Longman pronunciation dictionary|isem=John C.|kuljom=Wells|editur=Longman|lokazzjoni=Harlow, Ingilterra|sena=1990|paġna=755}}ISBN 0-582-05383-8</ref> uffiċjalment ir-'''Repubblika Orjentali tal-Urugwaj''' u xi kultant imsejjħa ir-'''Repubblika tal-Lvant tal-Urugwaj'''<ref>Pereżempju, [http://www.icj-cij.org/docket/files/135/15873.pdf International Court of Justice press release 20 April 2010 re judgment ''Argentina v Uruguay''] {{en}}.</ref> ([[Lingwa Spanjola|Spanjol]]:''República Oriental del Uruguay''), hi pajjiż fil-parti tax-xlokk tal-Amerika t'Isfel. Hija dar ta' 3.3 miljun persuni,<ref name="cia" /> li 1.8 miljun minnhom jgħixu fil-kapital [[Montevideo]] u fiż-[[żona metropolitana]]. Stima ta' 88% tal-popolazzjoni hija ta' dixxendenza Ewropea. Bl-erja ta' madwar 176,000 kilometru kwadru, l-Urugwaj hija t-tieni l-iżgħar nazzjon fl-Amerika t'Isfel mill-erja, wara s-[[Surinam]].
L-'''Urugwaj''' ({{awdjo|en-us-Uruguay-1.ogg|ˈjʊərəɡwaɪ}},<ref>{{ċita ktieb|titlu=Longman pronunciation dictionary|isem=John C.|kunjom=Wells|editur=Longman|post=Harlow, Ingilterra|sena=1990|paġna=755|isbn=0-582-05383-8|lingwa=Ingliż}}</ref> uffiċjalment ir-'''Repubblika Orjentali tal-Urugwaj''' u xi kultant imsejjħa ir-'''Repubblika tal-Lvant tal-Urugwaj'''<ref>Pereżempju, [https://web.archive.org/web/20100601221644/http://www.icj-cij.org/docket/files/135/15873.pdf International Court of Justice press release 20 April 2010 re judgment ''Argentina v Uruguay''] {{en}}.</ref> ([[Lingwa Spanjola|Spanjol]]:''República Oriental del Uruguay''), hi pajjiż fil-parti tax-xlokk tal-Amerika t'Isfel. Hija dar ta' 3.3 miljun persuni,<ref name="cia" /> li 1.8 miljun minnhom jgħixu fil-kapital [[Montevideo]] u fiż-[[żona metropolitana]]. Stima ta' 88% tal-popolazzjoni hija ta' dixxendenza Ewropea. Bl-erja ta' madwar 176,000 kilometru kwadru, l-Urugwaj hija t-tieni l-iżgħar nazzjon fl-Amerika t'Isfel mill-erja, wara s-[[Surinam]].


[[Colonia del Sacramento]], wieħed mill-eqdem insedjamenti Ewropej fil-pajjiż, twaqqaf mill-[[Imperu Portugiż|Portugiżi]] fl-1680. Montevideo twaqqfet mill-[[Imperu Spanjol|Ispanjoli]] fis-seklu 18 kmieni bħala fortizza militari. L-Urugwaj rebħet l-indipendenza tagħha bejn l-1811 u l-1828, wara ġlied ma' [[Spanja]], [[Portugall]], [[Arġentina]] u l-[[Brażil]]. Hija [[repubblika kostituzzjonali]] demokratika, bi President li huwa kemm [[kap ta' stat]] u [[kap tal-gvern]].
[[Colonia del Sacramento]], wieħed mill-eqdem insedjamenti Ewropej fil-pajjiż, twaqqaf mill-[[Imperu Portugiż|Portugiżi]] fl-1680. Montevideo twaqqfet mill-[[Imperu Spanjol|Ispanjoli]] fis-seklu 18 kmieni bħala fortizza militari. L-Urugwaj rebħet l-indipendenza tagħha bejn l-1811 u l-1828, wara ġlied ma' [[Spanja]], [[Portugall]], [[Arġentina]] u l-[[Brażil]]. Hija [[repubblika kostituzzjonali]] demokratika, bi President li huwa kemm [[kap ta' stat]] u [[kap tal-gvern]].

L-Urugwaj huwa l-Pajjiż Terz bl-ogħla proporzjon ta' art agrikola bi 80.4% tal-art tal-pajjiż hija li tinħarat.

== Organizzazzjoni territorjali ==
Il-pajjiż huwa maqsum fi 19-il dipartiment. Il-gvern dipartimentali huwa eżerċitat mis-Sindki (Eżekuttiv Komuni) u l-Bordijiet Dipartimentali (Leġiżlattivi Komuni). Il-popolazzjoni tal-pajjiż hija 3,070,000 abitant (1988) u hija kkonċentrata bil-kbir (87 fil-mija) fiċ-ċentri urbani.

<gallery>
File:Collage Landmarks of Montevideo.jpg|Montevideo
File:Pocitos, 11300 Montevideo, Montevideo Department, Uruguay - panoramio (29).jpg|Pocitos, Montevideo
File:Montevideo pkindsvater 11.jpg|Pocitos, Montevideo
File:Escuela "Brasil".jpg|Pocitos, Montevideo
File:Iglesia y Colegio Nuestra Señora de Fátima, Pocitos.JPG|Pocitos, Montevideo
File:Playa Pocitos.jpg|Pocitos, Montevideo
File:El Uruguay a través de un siglo page 147.tif|Pocitos, Montevideo
File:Canelones-Monument.jpg|Canelones
File:Catedral "Nuestra Señora de Guadalupe" en Julio de 2021.jpg|Canelones
File:Catedral de Nuestra Señora de Guadalupe. Ubicada en el departamento de Canelones. Vista global.JPG|Canelones
File:Salto Uruguay visto del puerto.jpg|Salto Oriental
File:Plaza Artigassssss.jpg|Salto Oriental
File:Calle de los Suspiros, Colonia del Sacramento, Uruguay - panoramio.jpg|Colonia del Sacramento
File:Ruinas del Convento San Francisco Javier.jpg|Colonia del Sacramento
File:Colo do sac 1.jpg|Colonia del Sacramento
File:Faro de Colonia del Sacramento + Ruinas del Convento San Francisco Javier.jpg|Colonia del Sacramento
File:Colonia-RuinsGovernorsHouse.jpg|Colonia del Sacramento
File:Colonia de Sacramento.jpg|Colonia del Sacramento
File:Obelisco a la Gloria de los Héroes.jpg|Artigas
File:Iglesiaart.JPG|Artigas
File:Liceo 1 Artigas.JPG|Artigas
File:Jefatura de Policía 1.jpg|Artigas
File:ARTIGAS 08A.jpg|Artigas
File:Piedra pintada23.JPG|Artigas
File:Puente Concordia 2.jpg|Artigas
File:Estadio Matias Gonzalez.JPG|Artigas
File:Hotel San Eugenio del Cuareim - 4 estrellas.jpg|Artigas
File:Balneario Municipal Artigas.JPG|Artigas
File:Parque Rodo Artigas 1.JPG|Artigas
File:Parque Rodo Artigas.JPG|Artigas
File:ARTIGAS 03 PATRIMONIO NACIONAL.jpg|Artigas
File:ARTIGAS 01.jpg|Artigas
File:Obelisco - Plaza Internacional - Frontera de la Paz - Livramento - Rivera.jpeg|Rivera
File:Rivera Centro2.jpg|Rivera
File:Rivera Street.JPG|Rivera
File:RiveraCerroMarconi.jpg|Rivera
File:Iglesia Catedral de Maldonado I.JPG|Maldonado
File:Torre del Vigia - Maldonado.JPG|Maldonado
File:BasilicaPaysandu.jpg|Paysandú
File:Estación Paysandú (AFE)..jpg|Paysandú
File:Teatro Florencio Sánchez (Paysandú)..jpg|Paysandú
File:Paysandú - Puerto 3.jpg|Paysandú
File:Palacio de la Intendencia Municipal de Paysandú.jpg|Paysandú
File:Puerto de Paysandú..jpg|Paysandú
File:Monumento a Leandro Gómez - Plaza Constitución - Paysandú.JPG|Paysandú
File:Puente General Artigas.jpg|Paysandú
File:Catedral San José de Mayo.jpg|San José de Mayo
File:Vista de la ciudad de San Jose.jpg|San José de Mayo
File:San José de Mayo 1.jpg|San José de Mayo
File:Sj 17495.jpg|San José de Mayo
File:Tacuarembó plaza Artigas.jpg|Tacuarembó
File:Tacuarembó Intendencia e iglesia 01.jpg|Tacuarembó
File:Lago Iporá.JPG|Tacuarembó
File:IFD Tacuarembo.JPG|Tacuarembó
File:Monumento Artigas - Plaza Constitución - Melo - Vista de monumento y plaza.JPG|Melo
File:Catedral de Melo (2000).JPG|Melo
File:Melo.jpg|Melo
File:Catedral de Melo desde Bº.Sóñora de día.JPG|Melo
File:Mercedes plaza independencia 2020.jpg|Mercedes
File:MercedesInundado.JPG|Mercedes
File:Vista del ex Banco Hipotecario de Rocha.JPG|Rocha
File:Teatro 25 de Mayo. Rocha. Uruguay.jpg|Rocha
File:Iglesia Nuestra Señora de los Remedios, Rocha 1.jpg|Rocha
File:Calle Rocha 1.jpg|Rocha
File:Calle Rocha 2.jpg|Rocha
File:Madre e hijo - monumento 03.JPG|Rocha
File:Artigas (Plaza Rocha).JPG|Rocha
File:FloridachurchUY.jpg|Florida
File:Iglesia San Cono - Florida.jpg|Florida
File:Terminal de Omnibus Florida.jpg|Florida
File:Plaza Rivera, Minas.jpg|Minas
File:Virgen Verdun 2.jpg|Minas
File:Monumento a Cristóbal Colón en plaza Independencia de la ciudad de Durazno 01.JPG|Durazno
File:Iglesia San Pedro, interior.JPG|Durazno
File:Casa del Dr. Emilio Penza.jpg|Durazno
File:MUSE CASA de RIVERA.jpg|Durazno
File:Quiosco Glorieta.JPG|Fray Bentos
File:Teatro Miguel Young 1.jpg|Fray Bentos
File:Treinta y tres.jpg|Treinta y Tres
File:Centros educativos.jpg|Treinta y Tres
File:Plaza de Treinta y tres, Estatua y Fuente.jpg|Treinta y Tres
File:FiestaAOrillasDelOlimar.jpg|Treinta y Tres
File:Quebrada de los Cuervos.jpg|Treinta y Tres
File:Obelisco de Treinta y Tres, a la dcha durante el dia. Izq durante el atardecer.jpg|Treinta y Tres
File:Puentes del olimar.jpg|Treinta y Tres
File:Liceo3 treintaytres.jpg|Treinta y Tres
File:Exestacion.jpg|Trinidad
File:Letrastdad.png|Trinidad
File:Microcentro.jpg|Trinidad
File:Pzaconstitucion.jpg|Trinidad
File:Banderatdad.png|Trinidad
File:Ctropza.jpg|Trinidad
File:Entradatdad.png|Trinidad
File:Trinidad ruta 3 entrada sur.jpg|Trinidad
File:Monumento a la madre en Flores.JPG|Trinidad
File:Museo Departamental de Flores.jpg|Trinidad
File:ReservaTalice.jpg|Trinidad
File:Fl 9777.jpg|Trinidad
File:Fl 9769.jpg|Trinidad
File:Trinidad Arregui 06.jpg|Trinidad
File:BanderaDeFlores.jpg|Trinidad
File:Calle Artigas 25 de Mayo Florida.jpg|Dehra ta' Artigas Street, waħda mill-arterji ewlenin tal-belt ta' 25 de Mayo, Dipartiment ta' Florida.
File:Belén, Uruguay 2.jpg|Belén, Urugwaj
File:OdacirAr 128.JPG|Nueva Palmira, Colonia
File:Paso de los Toros (andén de la estación).jpg|Pjattaforma tal-stazzjon tal-ferrovija, Paso de los Toros, Dipartiment ta' Tacuarembó (Departamento de Tacuarembó)
File:Plaza Rivera, Minas.jpg|Pjazza Rivera (Plaza Rivera), Minas hija l-belt kapitali u l-aktar popolata tad-Dipartiment ta' Lavalleja (Departamento de Lavalleeja)
File:Parque de Vacaciones UTE ANTEL 2.jpg|L-UTE ANTEL Officials Vacation Park (jew Parque de Minas Hotel Vacacional), hija kolonja tal-vaganzi Urugwajani. Il-kumpless jinsab fil-qalba taż-żona muntanjuża, li tinsab f'km 147, tar-Rotta 12, 345,500, 7 kilometri minn Minas, Lavalleja. Inawgurazzjoni: 26 ta' Ottubru, 1947 (76 sena); Kmamar 161 (11-il casita); Sulari: 2; Wiċċ: 479 Ha; Direttur: Dr Pablo Ferrari; Sid: UTE, ANTEL.
File:Parque de Vacaciones UTE-ANTEL fuente.jpg|L-UTE ANTEL Officials Vacation Park (jew Parque de Minas Hotel Vacacional), hija kolonja tal-vaganzi Urugwajani. Il-kumpless jinsab fil-qalba taż-żona muntanjuża, li tinsab f'km 147, tar-Rotta 12, 345,500, 7 kilometri minn Minas, Lavalleja. Inawgurazzjoni: 26 ta' Ottubru, 1947 (76 sena); Kmamar 161 (11-il casita); Sulari: 2; Wiċċ: 479 Ha; Direttur: Dr Pablo Ferrari; Sid: UTE, ANTEL.
File:Ruta12y97.jpg|Ir-Rotta 12 hija waħda mir-rotot nazzjonali tal-Urugwaj. Jaqsam in-Nofsinhar tal-pajjiż f'direzzjoni punent-lvant, li jkopri d-dipartimenti ta' Colonja, Flores, Soriano, Florida, Canelones, Lavalleja u Maldonado.
File:Ruta12TrazadoURU.svg|Ir-Rotta 12 hija waħda mir-rotot nazzjonali tal-Urugwaj. Jaqsam in-Nofsinhar tal-pajjiż f'direzzjoni punent-lvant, li jkopri d-dipartimenti ta' Colonja, Flores, Soriano, Florida, Canelones, Lavalleja u Maldonado.
</gallery>

== Ġeografija tal-Urugwaj ==
[[File:Uruguay T2.png|thumb|Ritratt bis-Satellita]]
[[File:Uruguay mapa.png|thumb|Mappa tal-Urugwaj]]
[[File:Uruguay fisico.png|thumb|Mappa fiżika tal-Urugwaj]]
Ir-Repubblika tal-Lvant tal-Urugwaj tinsab fix-Xlokk tal-Amerika t'Isfel u tmiss mal-Oċean Atlantiku fin-nofsinhar, bejn l-Arġentina u l-Brażil. Hija tinsab fl-emisferu tan-Nofsinhar fuq il-kosta Atlantika tal-Amerika t'Isfel bejn 53 u 58 lonġitudni tal-punent u 30 u 35 latitudni tan-nofsinhar. Hija tillimita lejn il-punent ma 'l-Arġentina, lejn it-Tramuntana u l-Grigal mal-Brażil, u lejn ix-Xlokk ma' l-Oċean Atlantiku, li jifforma l-kosta Urugwajana.

Fin-nofsinhar, tiffaċċja r-Río de la Plata, estwarju wiesa 'li jiftaħ lejn in-Nofsinhar tal-Atlantiku. Montevideo, il-kapitali u l-port prinċipali, tinsab fuq ix-xtut tar-Río de la Plata u hija bejn wieħed u ieħor fl-istess latitudni bħal Cape Town u Sydney. L-Urugwaj huwa l-iżgħar nazzjon li jitkellem bl-Ispanjol fl-Amerika t'Isfel, b'erja ta 'art ta' 176,215 km² (li minnhom 175,016 km² hija s-somma totali tad-dipartimenti u 1,199 km² tinkludi s-somma tal-lagi artifiċjali tar-Rio Negro).

Teżerċita wkoll is-sovranità tagħha fuq diversi gżejjer li jinsabu fix-Xmara Urugwaj (b'total ta' 105 km²), 16,799 km² ta' ilmijiet ġurisdizzjonali fix-Xmara Urugwaj, Río de la Plata (bl-eċċezzjoni tal-enklavi tal-Gżira Martín García, li tappartjeni għal ir-Repubblika Arġentina) u Laguna Merín; u żona tal-baħar territorjali ta’ 125,057 km². Min-naħa tiegħu, l-Urugwaj iżomm żewġ konfini kkontestati mal-Brażil fir-rigward tat-territorji magħrufa bħala Isla Brasilera u Rincón de Artigas, li jokkupaw żona ta’ 237 km². L-erja totali tat-territorju Urugwajan tkopri km² 318,413. Barra minn hekk, l-Urugwaj huwa l-uniku Stat sovran li t-territorju tiegħu ma jestendix fit-tramuntana tat-30 parallel nofsinhar (meta wieħed iqis il-Gżira Nugent bħala l-punt estrem tat-tramuntana ta 'New Zealand); u għalhekk l-Urugwaj huwa l-aktar pajjiż fin-Nofsinhar tad-dinja. Huwa wkoll l-uniku nazzjon ta 'l-Amerika t'Isfel li jinsab kompletament fin-Nofsinhar tat-Tropiku ta' Kaprikornu, kif ukoll wieħed minn erbgħa biss fid-dinja.

Żona: 176,215 km²: 175,016 km² (art): 1,200 km² (ilma); Kosta. 672 km, L-aktar punt baxx: Oċean Atlantiku (0 m); L-ogħla punt: Cerro Catedral (514 m); Fruntieri territorjali
Internazzjonali: 1564 km; Brażil 985 km; Arġentina: 579 km; Blata kontinentali: 75,327 km²; Żona ekonomika esklussiva: 142,166 km²; Baħar territorjali: 125,057 km².

=== Konfini ===
==== Daqs tal-fruntiera ====
* Total: 1564 km
* Limiti skont il-pajjiż: mal-Arġentina 579 km, mal-Brażil 985 km.

==== Fruntieri mal-Arġentina ====
* Xmara Uruguay (Río Uruguay)

-Minn Isla Brasilera sat-tramuntana ta' Ayuí, tiġi segwita l-linja tan-nofs tal-kanal tax-Xmara Urugwaj (skond il-konfigurazzjoni li kellha qabel il-kostruzzjoni tad-diga ta’ Salto Grande).

-Minn Ayuí sal-arċipelagu quddiem il-belt ta' Nuevo Berlin, il-limitu jsegwi l-kanal tan-navigazzjoni sal-bifurcation tiegħu fil-kanal La Filomena u l-kanal Medio.

-Fil-bifurcation bejn iż-żewġ kanali hemm żewġ tipi ta' limiti:

a) għall-ilmijiet, il-kanal La Filomena

b) għall-gżejjer, il-kanal Del Medio.

-Mill-konfluwenza taż-żewġ kanali sal-parallel li jgħaddi minn Punta Gorda (bokka tax-Xmara Urugwaj) jerġa' jibda l-kanal tan-navigazzjoni jew talweg.

Xmara tal-fidda:
-Mill-parallel ta' Punta Gorda sal-linja li tgħaqqad Punta Espinillo ma Punta Piedras (Arġentina), huwa l-kanal tan-navigazzjoni.

-U minn dan sal-linja li tgħaqqad Punta del Este ma Punta del Cabo San Antonio (Arġentina) ġiet stabbilita l-linja medjana.

Oċean Atlantiku: linja konvenzjonali tar-Río de la Plata ġiet stabbilita sa 200 mil.

==== Fruntieri mal-Brażil ====
* (Settur 1) Xmara Cuareim (Río Cuareim)

-Fil-konfluwenza tax-xmajjar Urugwaj u Cuareim, fis-settur tal-Gżira Brażiljana, m'hemm l-ebda ftehim totali bejn iż-żewġ pajjiżi ("limitu ikkontestat"). -Fix-Xmara Cuareim, mill-Gżira Brażiljana sal-bokka tan-nixxiegħa Invernada, l-ilmijiet huma komuni (álveo). -Fis-settur bejn il-flussi Invernada, Maneco u Raza Negra, huwa "limitu kkontestat" (Rincón de Artigas).

* (Settur 2) Cuchilla Negra
-Fil-blades Negra u Santa Ana (sa Cañada del Cementerio) il-baxx huwa segwit, ħlief fis-sezzjoni bejn il-qafas ta' Sobradinho u ċ-Cerro de las Canteras, jiġifieri, bejn il-bliet ta' Rivera u Santana do Livramento , hawn linja konvenzjonali (triq) ġiet immarkata.

* Settur 3) Cañada del Cementerio - Xmara Yaguarón (Río Yaguarón):

-Mill-Cañada del Cementerio sal-konfluwenza mal-Cañada de la Cerrillada, l-alveo jintuża bħala limitu; Isegwi linja dritta lejn il-parti tat-Tramuntana tal-kurrent San Luis. -Fis-settur ta 'l-art mistagħdra, ġiet stabbilita linja konvenzjonali għan-nixxiegħa ta' San Luis. -Fis-San Luis sal-bokka tagħha fix-Xmara Negro terġa 'lura għall-alveo. -Mill-bar tan-nixxiegħa San Luis sas-sorsi tan-nixxiegħa Mina, f'Cuchilla Grande, ġiet iddemarkata linja dritta konvenzjonali. -Fil-fluss Mina jintuża l-alveo, filwaqt li fix-xmara Yaguarón Chico, mill-mument li fih in-nixxiegħa Mina tgħaddi, sal-bokka tagħha fix-xmara Yaguarón u f’din ix-xmara sa qabel ma tferra l-ilmijiet tagħha fil-Laguna Merín, il- limitu huwa stabbilit fuq il-linja tan-nofs. -Fil-Yaguarón t'isfel, minħabba li huwa navigabbli, il-kriterji jinbidlu u huwa rregolat mit-talweg.

* Settur 4) Laguna Merín - Arroyo Chuy:
-Mill-bokka tax-Xmara Yaguarón fil-Laguna Merín, hija stabbilita linja dritta konvenzjonali, sa punt li jinsab quddiem Punta Muniz; bejn l-imsemmi punt u Punta Parobé, hemm it-talweg. -Minn Punta Parobé sa Punta Rabotieso hija linja miksura konvenzjonali. -U minn hawn sal-bar tan-nixxiegħa San Miguel, tiġi segwita l-linja medjana, inkluż fil-kurrent, sal-post imsejjaħ Paso Real del San Miguel. -Minn dan il-pass sal-Paso Real tan-nixxiegħa Chuy, il-limitu huwa linja dritta konvenzjonali li min-naħa tagħha tifred l-ibliet Chuy u Chui (hawnhekk hija triq). -Minn-nixxiegħa Chuy sal-bokka tiegħu fl-Oċean Atlantiku, huma kkunsidrati ilmijiet komuni (álveo).

* Settur 5) Oċean Atlantiku:
-Il-limitu laterali marittimu jieħu bħala referenza l-linja li tibda mill-fanal Chuy perpendikolari mal-linja tal-kosta. Din il-linja tifforma angolu ta' 128° mal-meridjan li jgħaddi mill-fanal. Jestendi sa 200 mil.

==== Talbiet marittimi ====
Blata kontinentali: 200 metru fond jew fil-fond tal-isfruttament. Ilmijiet territorjali: 350 mil nawtiku, titjiriet u navigazzjoni huma garantiti lil hinn minn tnax-il mil nawtiku.

=== Klima ===
[[File:Cono-sur-anual-sat.gif|thumb|Immaġini satellitari]]
Il-klima tal-Urugwaj tappartjeni kważi għal kollox għall-klima subtropikali umda (Cfa), magħrufa wkoll bħala Pampas, ħlief għal strixxa żgħira ħafna ta 'klima oċeanika (Cfb) fix-Xlokk. Minħabba li jinsab fin-nofsinhar tat-Tropiku ta' Kaprikornu u fit-tramuntana taċ-Ċirku Antartiku, it-territorju kollu jikkorrispondi għaż-żona tal-klima moderata.

Il-klima oċeanika, Atlantika jew semi-umda tinsab fiż-żoni kostali tal-Oċean Atlantiku, fix-Xlokk tal-pajjiż u hija dovuta għall-influwenza mill-Oċean Atlantiku u r-Río de la Plata. Taffettwa d-dipartimenti ta' Maldonado, Rocha u x-Xlokk ta' Canelones.

Minħabba l-latitudni tiegħu, bejn 30°S u 35°S, l-erba' staġuni huma differenzjati b’mod ċar skont it-temperatura. Madankollu, it-territorju huwa kkaratterizzat minn varjabbiltà kbira fil-kundizzjonijiet tat-temp, minħabba l-altitudni baxxa tat-territorju li tippermetti ċirkolazzjoni atmosferika ħielsa u l-inċidenza ta 'kurrenti tal-baħar sħun (mill-Brażil mit-Tramuntana) u kurrenti tal-baħar kesħin (mill-Malvinas mill- nofsinhar).

==== Perikli naturali ====
Irjieħ qawwija staġjonali (il-pampero huwa riħ kiesaħ u kultant vjolenti li jonfoħ mit-tramuntana tal-pampas Arġentina), nixfiet, xita torrenzjali; Minħabba n-nuqqas ta' muntanji, li jaġixxu bħala ostakli klimatiċi, il-postijiet kollha huma partikolarment vulnerabbli għal bidliet rapidi fil-front tal-klima.

=== Eżenzjoni ===
L-eżenzjoni Urugwajana hija kkaratterizzata mill-altitudni baxxa tagħha, maqsuma f'żewġ żoni strutturali kbar: il-penalanuras u l-pjanuri. Jirrappreżenta żona ta' tranżizzjoni bejn il-pjanura tal-Pampas u t-tarka Brażiljana.

Għalkemm l-għoli medju ta '140 m s. n. m. jista 'jitqies baxx, l-eżenzjoni ma tikkorrispondix għal pjanura tipika, minħabba l-preżenza kważi kostanti ta' xfafar u srieraq; Dan it-tip ta 'eżenzjoni jissejjaħ peneplain. L-elevazzjonijiet huma assoċjati ma 'żewġ sistemi: ix-xafra Haedo, fit-tramuntana tax-Xmara Negro, u x-xafra Grande, fin-nofsinhar tagħha. Minn dawn iż-żewġ sistemi, xfafar ta 'daqs iżgħar u elevazzjoni huma rilaxxati

L-ogħla punt huwa l-Katidral, li jinsab fid-Dipartiment ta' Maldonado, b'514-il metru. Elevazzjonijiet notevoli oħra huma l-Cerro de las Ánimas u l-Ħobża taz-Zokkor f'Maldonado, l-Arequita f'Lavalleja, l-għolja Montevideo bil-fortizza storika tagħha u li minnha suppost ġej l-isem tal-belt, u l-Batoví, ħdejn il-spa ta' Iporá, f'Tacuarembó.

Il-pjanuri jew pjanuri ġeneralment ikollhom ħamrija ffurmata minn sedimentazzjoni u fertili ħafna. Jinstabu prinċipalment fuq il-kosta tax-Xmara Urugwaj, il-kosta tar-Río de la Plata u l-kosta Atlantika, din tal-aħħar testendi għall-laguna Merin u l-baċini tax-xmajjar Olimar u Cebollatí.

==== Punti estremi ====
L-aktar punt baxx: Oċean Atlantiku, 0 m 'il fuq. n. m.

L-ogħla punt: Cerro Catedral, 514 m 'il fuq mil-livell tal-baħar. n. m., Dipartiment ta' Maldonado

==== Elevazzjonijiet ewlenin ====
<gallery>
File:Cerro Pan de Azúcar (Uruguay).jpg|Muntanji Sugarloaf (Cerro Pan de Azúcar), Maldonado
File:Cerro Catedral en Uruguay.jpg|Muntanji Katidral (Cerro Catedral), Maldonado
File:Cerro Batoví (26055598336).jpg|Muntanji Batoví (Cerro Batoví), Tacuarembó
File:Sierra de las Ánimas - panoramio (2).jpg|Muntanji Animas (Cerro de las Ánimas), Maldonado
File:Arequita (42565678595).jpg|Muntanji Arequita (Cerro Arequita), Lavalleja
</gallery>

=== Użu tal-art ===
F'dawn l-aħħar deċennji, l-Urugwaj esperjenza bidliet fl-użu tal-artijiet tiegħu, kif ukoll proċess li qed jikber ta' reġjonalizzazzjoni produttiva.
{| class="wikitable" style="margin: 1em auto 1em auto"
|- bgcolor="#ececec"
!'''Uso''' !! '''1961''' !! '''1966''' !! '''1970''' !! '''1980''' !! '''1990''' !! '''2000'''
|-
|Qasam naturali tal-bhejjem||<center> 78,6%</center>||<center>74,7%</center>||<center>72,6%</center>||<center>70,3%</center>||<center>71,8%</center>||<center>66,2%</center>
|-
|Qasam tal-bhejjem b'titjib estensiv||<center> s/d</center>||<center>1,3%</center>||<center>2,7%</center>||<center>4,3%</center>||<center>1,8%</center>||<center>3,8%</center>
|-
|Għalqa tal-bhejjem b'mergħat artifiċjali||<center> s/d</center>||<center>1,8%</center>||<center>2,0%</center>||<center>2,8%</center>||<center>3,7%</center>||<center>6,8%</center>
|-
|Art b'għelejjel annwali tal-għalf||<center>3,5%</center>||<center>2,8%</center>||<center>1,8%</center>||<center>1,3%</center>||<center>1,9%</center>||<center>2,4%</center>
|-
|Art ikkultivata||<center>7,8%</center>||<center>7,5%</center>||<center>6,4%</center>||<center>4,9%</center>||<center>3,5%</center>||<center>3,4%</center>
|-
|Siġar tal-frott, vinji u uċuħ tar-raba' ortikulturali||<center>0,7%</center>||<center>0,6%</center>||<center>0,6%</center>||<center>0,6%</center>||<center>0,5%</center>||<center>0,4%</center>
|-
|Foresti indiġeni||<center>2,6%</center>||<center>2,4%</center>||<center>2,7%</center>||<center>2,5%</center>||<center>2,8%</center>||<center>3,3%</center>
|-
|Art tal-foresti||<center>0,8%</center>||<center>0,8%</center>||<center>0,7%</center>||<center>1,0%</center>||<center>1,1%</center>||<center>3,8%</center>
|-
|Art mhux produttiva||<center>1,7%</center>||<center>1,8%</center>||<center>2,4%</center>||<center>1,8%</center>||<center>1,2%</center>||<center>1,2%</center>
|-
|Użi oħra||<center>4,4%</center>||<center>6,4%</center>||<center>7,9%</center>||<center>10,5%</center>||<center>11,8%</center>||<center>8,7%</center>
|-
|'''Total'''||<center>'''100,0%'''</center>||<center>'''100,0%'''</center>||<center>'''100,0%'''</center>||<center>'''100,0%'''</center>||<center>'''100,0%'''</center>||<center>'''100,0%'''</center>
|}

==== Art irrigata ====
7.700 km² (1997 est.)

=== Ambjent ===
==== Problemi attwali ====
Fost l-aktar serji hemm il-kontaminazzjoni tal-ilma fil-baċiri ewlenin tiegħu, il-konsegwenzi tal-agrikoltura intensifikata, u t-telf tal-bijodiversità.

==== Ftehim internazzjonali ====
Hija membru tat-trattati internazzjonali li ġejjin relatati mal-kwistjoni:

| class=wikitable
! Tratado !! Firma !! Ratificación !!
|-
<!--
| colspan=4 style="text-align:center" | '''Geografía:'''
|-
-->
| [[Trattat Antartiku]] || {{celda|N/A}} || {{fecha|11|1|1980}}<ref group=lower-roman name=Adh /><ref group=lower-roman name=AdhX>Junto con el instrumento de adhesión Uruguay realizó una declaración en la que, entre otras menciones de estilo y legalidad, declaró dejar «reservados los derechos que le corresponden en la Antártida de acuerdo con el Derecho Internacional».</ref> || <ref>{{ċita web|url=https://documents.ats.aq/ATCM31/fr/ATCM31_fr001_s.pdf#page=501|título=Informe Final de la Trigésima Primera Reunión Consultiva del Tratado Antártico|editorial=Secretaría del Tratado Antártico|fecha=2008|ubicación=Buenos Aires|fechaacceso=2022-11-22|página=503}}</ref>
<!--
|-
| colspan=4 style="text-align:center" | '''Medio ambiente:'''
-->
|-
| [[Konvenzjoni Qafas tan-Nazzjonijiet Uniti dwar it-Tibdil fil-Klima]] || {{fecha|4|6|1992}} || {{fecha|18|8|1994}} || <ref>{{ċita web|url=https://treaties.un.org/Pages/ViewDetailsIII.aspx?src=IND&mtdsg_no=XXVII-7&chapter=27&Temp=mtdsg3&clang=_en|título= 7 . United Nations Framework Convention on Climate Change |idioma=en|obra=United Nations Treaty Collection|editorial=Organización de las Naciones Unidas|fechaacceso=2022-11-22}}</ref>
|-
| [[Konvenzjoni tan-Nazzjonijiet Uniti għall-Ġlieda kontra d-Deżertifikazzjoni]] || {{celda|N/A}} || {{fecha|17|2|1999}}<ref group=lower-roman name=Adh>Adhesión.</ref> || <ref>{{ċita web|url=https://treaties.un.org/Pages/ViewDetails.aspx?src=TREATY&mtdsg_no=XXVII-10&chapter=27&clang=_en|título= 10. United Nations Convention to Combat Desertification in those Countries Experiencing Serious Drought and/or Desertification, Particularly in Africa |idioma=en|obra=United Nations Treaty Collection|editorial=Organización de las Naciones Unidas|fechaacceso=2022-11-22}}</ref>
|-
|}

Oħrajn: [[Konvenzjoni dwar id-Diversità Bijoloġika]], [[Konvenzjoni ta' Minamata dwar il-Merkurju]], [[Konvenzjoni dwar il-Modifikazzjoni Ambjentali]], [[Konvenzjoni tan-Nazzjonijiet Uniti dwar il-Liġi tal-Baħar]], [[Deżertifikazzjoni] ], [[ Speċijiet fil-periklu]], [[Art Wetland]], [[Impatt ambjentali tat-trasport marittimu]], [[Protokoll ta' Kjoto dwar it-Tibdil fil-Klima]], [[Protokoll ta' Montreal]], [[Protokoll dwar il-Ħarsien Ambjentali tat-Trattat tal-Antartiku]] , [[Skart perikoluż]], [[Trattat ta' l-Antartiku]], [[Trattat ta' Projbizzjoni Komprensiva tat-Test Nukleari]].
<br />''Ffirma iżda mhux irratifikat{{bżonn referenza}}:''
[[Konvenzjoni dwar is-Sajd u l-Konservazzjoni tar-Riżorsi Ħajjin tal-Ibħra Miftuħa]], [[Konvenzjoni għall-Prevenzjoni tat-Tniġġis tal-Baħar mir-Rimi ta' Skart u Materjali Oħra]].


== Referenzi ==
== Referenzi ==
Linja 77: Linja 352:


[[Kategorija:Urugwaj]]
[[Kategorija:Urugwaj]]
[[Kategorija:Pajjiżi tal-Amerika t'Isfel]]
[[Kategorija:Pajjiżi fl-Amerika t'Isfel]]

{{Link FA|af}}
{{Link FA|ast}}
{{Link FA|ca}}

Reviżjoni kurrenti ta' 17:39, 10 Mejju 2024

Repubblika Orjentali tal-Urugwaj
República Oriental del Uruguay
República Oriental del Uruguay – Bandiera República Oriental del Uruguay – Emblema
Mottu: "Libertad o Muerte"
Libertà jew Mewt
Innu nazzjonali: Himno Nacional de Uruguay
Innu Nazzjonali tal-Urugwaj

Belt kapitali
(u l-ikbar belt)
Montevideo
34°53′S 56°10′W / 34.883°S 56.167°W / -34.883; -56.167

Lingwi uffiċjali Spanjol
Gvern Repubblika kostituzzjonali presidenzjali unitarja
 -  President Luis Lacalle Pou
 -  Viċi President Beatriz Argimón
Indipendenza mill-Imperu tal-Brażil
 -  Dikjarazzjoni 25 ta' Awwissu 1825 
 -  Rikonoxximent 28 ta' Awwissu 1828 
 -  Kostituzzjoni 18 ta' Lulju 1830 
Erja
 -  Total 176,215 km2 (91)
68,037 mil kwadru 
 -  Ilma (%) 1.5
Popolazzjoni
 -  stima tal-2012 3,318,535[2] (133)
 -  ċensiment tal-2011 3,286,314[1] 
 -  Densità 18.65/km2 (196)
48.3/mili kwadri
PGD (PSX) stima tal-2013
 -  Total $56.338 biljun[3] 
 -  Per capita $16,607[3] 
PGD (nominali) stima tal-2012
 -  Total $55.412 biljun[3] 
 -  Per capita $16,334[3] 
IŻU (2013) Increase 0.792[4] (għoli) (51)
Valuta Peso tal-Urugwaj (UYU)
Żona tal-ħin UYT (UTC-3)
Kodiċi telefoniku +598
TLD tal-internet .uy
Organizzazzjoni territorjali

L-Urugwaj (en-us-Uruguay-1.ogg ˈjʊərəɡwaɪ ,[5] uffiċjalment ir-Repubblika Orjentali tal-Urugwaj u xi kultant imsejjħa ir-Repubblika tal-Lvant tal-Urugwaj[6] (Spanjol:República Oriental del Uruguay), hi pajjiż fil-parti tax-xlokk tal-Amerika t'Isfel. Hija dar ta' 3.3 miljun persuni,[2] li 1.8 miljun minnhom jgħixu fil-kapital Montevideo u fiż-żona metropolitana. Stima ta' 88% tal-popolazzjoni hija ta' dixxendenza Ewropea. Bl-erja ta' madwar 176,000 kilometru kwadru, l-Urugwaj hija t-tieni l-iżgħar nazzjon fl-Amerika t'Isfel mill-erja, wara s-Surinam.

Colonia del Sacramento, wieħed mill-eqdem insedjamenti Ewropej fil-pajjiż, twaqqaf mill-Portugiżi fl-1680. Montevideo twaqqfet mill-Ispanjoli fis-seklu 18 kmieni bħala fortizza militari. L-Urugwaj rebħet l-indipendenza tagħha bejn l-1811 u l-1828, wara ġlied ma' Spanja, Portugall, Arġentina u l-Brażil. Hija repubblika kostituzzjonali demokratika, bi President li huwa kemm kap ta' stat u kap tal-gvern.

L-Urugwaj huwa l-Pajjiż Terz bl-ogħla proporzjon ta' art agrikola bi 80.4% tal-art tal-pajjiż hija li tinħarat.

Organizzazzjoni territorjali[immodifika | immodifika s-sors]

Il-pajjiż huwa maqsum fi 19-il dipartiment. Il-gvern dipartimentali huwa eżerċitat mis-Sindki (Eżekuttiv Komuni) u l-Bordijiet Dipartimentali (Leġiżlattivi Komuni). Il-popolazzjoni tal-pajjiż hija 3,070,000 abitant (1988) u hija kkonċentrata bil-kbir (87 fil-mija) fiċ-ċentri urbani.

Ġeografija tal-Urugwaj[immodifika | immodifika s-sors]

Ritratt bis-Satellita
Mappa tal-Urugwaj
Mappa fiżika tal-Urugwaj

Ir-Repubblika tal-Lvant tal-Urugwaj tinsab fix-Xlokk tal-Amerika t'Isfel u tmiss mal-Oċean Atlantiku fin-nofsinhar, bejn l-Arġentina u l-Brażil. Hija tinsab fl-emisferu tan-Nofsinhar fuq il-kosta Atlantika tal-Amerika t'Isfel bejn 53 u 58 lonġitudni tal-punent u 30 u 35 latitudni tan-nofsinhar. Hija tillimita lejn il-punent ma 'l-Arġentina, lejn it-Tramuntana u l-Grigal mal-Brażil, u lejn ix-Xlokk ma' l-Oċean Atlantiku, li jifforma l-kosta Urugwajana.

Fin-nofsinhar, tiffaċċja r-Río de la Plata, estwarju wiesa 'li jiftaħ lejn in-Nofsinhar tal-Atlantiku. Montevideo, il-kapitali u l-port prinċipali, tinsab fuq ix-xtut tar-Río de la Plata u hija bejn wieħed u ieħor fl-istess latitudni bħal Cape Town u Sydney. L-Urugwaj huwa l-iżgħar nazzjon li jitkellem bl-Ispanjol fl-Amerika t'Isfel, b'erja ta 'art ta' 176,215 km² (li minnhom 175,016 km² hija s-somma totali tad-dipartimenti u 1,199 km² tinkludi s-somma tal-lagi artifiċjali tar-Rio Negro).

Teżerċita wkoll is-sovranità tagħha fuq diversi gżejjer li jinsabu fix-Xmara Urugwaj (b'total ta' 105 km²), 16,799 km² ta' ilmijiet ġurisdizzjonali fix-Xmara Urugwaj, Río de la Plata (bl-eċċezzjoni tal-enklavi tal-Gżira Martín García, li tappartjeni għal ir-Repubblika Arġentina) u Laguna Merín; u żona tal-baħar territorjali ta’ 125,057 km². Min-naħa tiegħu, l-Urugwaj iżomm żewġ konfini kkontestati mal-Brażil fir-rigward tat-territorji magħrufa bħala Isla Brasilera u Rincón de Artigas, li jokkupaw żona ta’ 237 km². L-erja totali tat-territorju Urugwajan tkopri km² 318,413. Barra minn hekk, l-Urugwaj huwa l-uniku Stat sovran li t-territorju tiegħu ma jestendix fit-tramuntana tat-30 parallel nofsinhar (meta wieħed iqis il-Gżira Nugent bħala l-punt estrem tat-tramuntana ta 'New Zealand); u għalhekk l-Urugwaj huwa l-aktar pajjiż fin-Nofsinhar tad-dinja. Huwa wkoll l-uniku nazzjon ta 'l-Amerika t'Isfel li jinsab kompletament fin-Nofsinhar tat-Tropiku ta' Kaprikornu, kif ukoll wieħed minn erbgħa biss fid-dinja.

Żona: 176,215 km²: 175,016 km² (art): 1,200 km² (ilma); Kosta. 672 km, L-aktar punt baxx: Oċean Atlantiku (0 m); L-ogħla punt: Cerro Catedral (514 m); Fruntieri territorjali Internazzjonali: 1564 km; Brażil 985 km; Arġentina: 579 km; Blata kontinentali: 75,327 km²; Żona ekonomika esklussiva: 142,166 km²; Baħar territorjali: 125,057 km².

Konfini[immodifika | immodifika s-sors]

Daqs tal-fruntiera[immodifika | immodifika s-sors]

  • Total: 1564 km
  • Limiti skont il-pajjiż: mal-Arġentina 579 km, mal-Brażil 985 km.

Fruntieri mal-Arġentina[immodifika | immodifika s-sors]

  • Xmara Uruguay (Río Uruguay)

-Minn Isla Brasilera sat-tramuntana ta' Ayuí, tiġi segwita l-linja tan-nofs tal-kanal tax-Xmara Urugwaj (skond il-konfigurazzjoni li kellha qabel il-kostruzzjoni tad-diga ta’ Salto Grande).

-Minn Ayuí sal-arċipelagu quddiem il-belt ta' Nuevo Berlin, il-limitu jsegwi l-kanal tan-navigazzjoni sal-bifurcation tiegħu fil-kanal La Filomena u l-kanal Medio.

-Fil-bifurcation bejn iż-żewġ kanali hemm żewġ tipi ta' limiti:

a) għall-ilmijiet, il-kanal La Filomena

b) għall-gżejjer, il-kanal Del Medio.

-Mill-konfluwenza taż-żewġ kanali sal-parallel li jgħaddi minn Punta Gorda (bokka tax-Xmara Urugwaj) jerġa' jibda l-kanal tan-navigazzjoni jew talweg.

Xmara tal-fidda: -Mill-parallel ta' Punta Gorda sal-linja li tgħaqqad Punta Espinillo ma Punta Piedras (Arġentina), huwa l-kanal tan-navigazzjoni.

-U minn dan sal-linja li tgħaqqad Punta del Este ma Punta del Cabo San Antonio (Arġentina) ġiet stabbilita l-linja medjana.

Oċean Atlantiku: linja konvenzjonali tar-Río de la Plata ġiet stabbilita sa 200 mil.

Fruntieri mal-Brażil[immodifika | immodifika s-sors]

  • (Settur 1) Xmara Cuareim (Río Cuareim)

-Fil-konfluwenza tax-xmajjar Urugwaj u Cuareim, fis-settur tal-Gżira Brażiljana, m'hemm l-ebda ftehim totali bejn iż-żewġ pajjiżi ("limitu ikkontestat"). -Fix-Xmara Cuareim, mill-Gżira Brażiljana sal-bokka tan-nixxiegħa Invernada, l-ilmijiet huma komuni (álveo). -Fis-settur bejn il-flussi Invernada, Maneco u Raza Negra, huwa "limitu kkontestat" (Rincón de Artigas).

  • (Settur 2) Cuchilla Negra

-Fil-blades Negra u Santa Ana (sa Cañada del Cementerio) il-baxx huwa segwit, ħlief fis-sezzjoni bejn il-qafas ta' Sobradinho u ċ-Cerro de las Canteras, jiġifieri, bejn il-bliet ta' Rivera u Santana do Livramento , hawn linja konvenzjonali (triq) ġiet immarkata.

  • Settur 3) Cañada del Cementerio - Xmara Yaguarón (Río Yaguarón):

-Mill-Cañada del Cementerio sal-konfluwenza mal-Cañada de la Cerrillada, l-alveo jintuża bħala limitu; Isegwi linja dritta lejn il-parti tat-Tramuntana tal-kurrent San Luis. -Fis-settur ta 'l-art mistagħdra, ġiet stabbilita linja konvenzjonali għan-nixxiegħa ta' San Luis. -Fis-San Luis sal-bokka tagħha fix-Xmara Negro terġa 'lura għall-alveo. -Mill-bar tan-nixxiegħa San Luis sas-sorsi tan-nixxiegħa Mina, f'Cuchilla Grande, ġiet iddemarkata linja dritta konvenzjonali. -Fil-fluss Mina jintuża l-alveo, filwaqt li fix-xmara Yaguarón Chico, mill-mument li fih in-nixxiegħa Mina tgħaddi, sal-bokka tagħha fix-xmara Yaguarón u f’din ix-xmara sa qabel ma tferra l-ilmijiet tagħha fil-Laguna Merín, il- limitu huwa stabbilit fuq il-linja tan-nofs. -Fil-Yaguarón t'isfel, minħabba li huwa navigabbli, il-kriterji jinbidlu u huwa rregolat mit-talweg.

  • Settur 4) Laguna Merín - Arroyo Chuy:

-Mill-bokka tax-Xmara Yaguarón fil-Laguna Merín, hija stabbilita linja dritta konvenzjonali, sa punt li jinsab quddiem Punta Muniz; bejn l-imsemmi punt u Punta Parobé, hemm it-talweg. -Minn Punta Parobé sa Punta Rabotieso hija linja miksura konvenzjonali. -U minn hawn sal-bar tan-nixxiegħa San Miguel, tiġi segwita l-linja medjana, inkluż fil-kurrent, sal-post imsejjaħ Paso Real del San Miguel. -Minn dan il-pass sal-Paso Real tan-nixxiegħa Chuy, il-limitu huwa linja dritta konvenzjonali li min-naħa tagħha tifred l-ibliet Chuy u Chui (hawnhekk hija triq). -Minn-nixxiegħa Chuy sal-bokka tiegħu fl-Oċean Atlantiku, huma kkunsidrati ilmijiet komuni (álveo).

  • Settur 5) Oċean Atlantiku:

-Il-limitu laterali marittimu jieħu bħala referenza l-linja li tibda mill-fanal Chuy perpendikolari mal-linja tal-kosta. Din il-linja tifforma angolu ta' 128° mal-meridjan li jgħaddi mill-fanal. Jestendi sa 200 mil.

Talbiet marittimi[immodifika | immodifika s-sors]

Blata kontinentali: 200 metru fond jew fil-fond tal-isfruttament. Ilmijiet territorjali: 350 mil nawtiku, titjiriet u navigazzjoni huma garantiti lil hinn minn tnax-il mil nawtiku.

Klima[immodifika | immodifika s-sors]

Immaġini satellitari

Il-klima tal-Urugwaj tappartjeni kważi għal kollox għall-klima subtropikali umda (Cfa), magħrufa wkoll bħala Pampas, ħlief għal strixxa żgħira ħafna ta 'klima oċeanika (Cfb) fix-Xlokk. Minħabba li jinsab fin-nofsinhar tat-Tropiku ta' Kaprikornu u fit-tramuntana taċ-Ċirku Antartiku, it-territorju kollu jikkorrispondi għaż-żona tal-klima moderata.

Il-klima oċeanika, Atlantika jew semi-umda tinsab fiż-żoni kostali tal-Oċean Atlantiku, fix-Xlokk tal-pajjiż u hija dovuta għall-influwenza mill-Oċean Atlantiku u r-Río de la Plata. Taffettwa d-dipartimenti ta' Maldonado, Rocha u x-Xlokk ta' Canelones.

Minħabba l-latitudni tiegħu, bejn 30°S u 35°S, l-erba' staġuni huma differenzjati b’mod ċar skont it-temperatura. Madankollu, it-territorju huwa kkaratterizzat minn varjabbiltà kbira fil-kundizzjonijiet tat-temp, minħabba l-altitudni baxxa tat-territorju li tippermetti ċirkolazzjoni atmosferika ħielsa u l-inċidenza ta 'kurrenti tal-baħar sħun (mill-Brażil mit-Tramuntana) u kurrenti tal-baħar kesħin (mill-Malvinas mill- nofsinhar).

Perikli naturali[immodifika | immodifika s-sors]

Irjieħ qawwija staġjonali (il-pampero huwa riħ kiesaħ u kultant vjolenti li jonfoħ mit-tramuntana tal-pampas Arġentina), nixfiet, xita torrenzjali; Minħabba n-nuqqas ta' muntanji, li jaġixxu bħala ostakli klimatiċi, il-postijiet kollha huma partikolarment vulnerabbli għal bidliet rapidi fil-front tal-klima.

Eżenzjoni[immodifika | immodifika s-sors]

L-eżenzjoni Urugwajana hija kkaratterizzata mill-altitudni baxxa tagħha, maqsuma f'żewġ żoni strutturali kbar: il-penalanuras u l-pjanuri. Jirrappreżenta żona ta' tranżizzjoni bejn il-pjanura tal-Pampas u t-tarka Brażiljana.

Għalkemm l-għoli medju ta '140 m s. n. m. jista 'jitqies baxx, l-eżenzjoni ma tikkorrispondix għal pjanura tipika, minħabba l-preżenza kważi kostanti ta' xfafar u srieraq; Dan it-tip ta 'eżenzjoni jissejjaħ peneplain. L-elevazzjonijiet huma assoċjati ma 'żewġ sistemi: ix-xafra Haedo, fit-tramuntana tax-Xmara Negro, u x-xafra Grande, fin-nofsinhar tagħha. Minn dawn iż-żewġ sistemi, xfafar ta 'daqs iżgħar u elevazzjoni huma rilaxxati

L-ogħla punt huwa l-Katidral, li jinsab fid-Dipartiment ta' Maldonado, b'514-il metru. Elevazzjonijiet notevoli oħra huma l-Cerro de las Ánimas u l-Ħobża taz-Zokkor f'Maldonado, l-Arequita f'Lavalleja, l-għolja Montevideo bil-fortizza storika tagħha u li minnha suppost ġej l-isem tal-belt, u l-Batoví, ħdejn il-spa ta' Iporá, f'Tacuarembó.

Il-pjanuri jew pjanuri ġeneralment ikollhom ħamrija ffurmata minn sedimentazzjoni u fertili ħafna. Jinstabu prinċipalment fuq il-kosta tax-Xmara Urugwaj, il-kosta tar-Río de la Plata u l-kosta Atlantika, din tal-aħħar testendi għall-laguna Merin u l-baċini tax-xmajjar Olimar u Cebollatí.

Punti estremi[immodifika | immodifika s-sors]

L-aktar punt baxx: Oċean Atlantiku, 0 m 'il fuq. n. m.

L-ogħla punt: Cerro Catedral, 514 m 'il fuq mil-livell tal-baħar. n. m., Dipartiment ta' Maldonado

Elevazzjonijiet ewlenin[immodifika | immodifika s-sors]

Użu tal-art[immodifika | immodifika s-sors]

F'dawn l-aħħar deċennji, l-Urugwaj esperjenza bidliet fl-użu tal-artijiet tiegħu, kif ukoll proċess li qed jikber ta' reġjonalizzazzjoni produttiva.

Uso 1961 1966 1970 1980 1990 2000
Qasam naturali tal-bhejjem
78,6%
74,7%
72,6%
70,3%
71,8%
66,2%
Qasam tal-bhejjem b'titjib estensiv
s/d
1,3%
2,7%
4,3%
1,8%
3,8%
Għalqa tal-bhejjem b'mergħat artifiċjali
s/d
1,8%
2,0%
2,8%
3,7%
6,8%
Art b'għelejjel annwali tal-għalf
3,5%
2,8%
1,8%
1,3%
1,9%
2,4%
Art ikkultivata
7,8%
7,5%
6,4%
4,9%
3,5%
3,4%
Siġar tal-frott, vinji u uċuħ tar-raba' ortikulturali
0,7%
0,6%
0,6%
0,6%
0,5%
0,4%
Foresti indiġeni
2,6%
2,4%
2,7%
2,5%
2,8%
3,3%
Art tal-foresti
0,8%
0,8%
0,7%
1,0%
1,1%
3,8%
Art mhux produttiva
1,7%
1,8%
2,4%
1,8%
1,2%
1,2%
Użi oħra
4,4%
6,4%
7,9%
10,5%
11,8%
8,7%
Total
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%
100,0%

Art irrigata[immodifika | immodifika s-sors]

7.700 km² (1997 est.)

Ambjent[immodifika | immodifika s-sors]

Problemi attwali[immodifika | immodifika s-sors]

Fost l-aktar serji hemm il-kontaminazzjoni tal-ilma fil-baċiri ewlenin tiegħu, il-konsegwenzi tal-agrikoltura intensifikata, u t-telf tal-bijodiversità.

Ftehim internazzjonali[immodifika | immodifika s-sors]

Hija membru tat-trattati internazzjonali li ġejjin relatati mal-kwistjoni:

| class=wikitable

! Tratado !! Firma !! Ratificación !!
|-
| Trattat Antartiku || Mudell:Celda || Mudell:Fecha[lower-roman 1][lower-roman 2] || [7]
|-
| Konvenzjoni Qafas tan-Nazzjonijiet Uniti dwar it-Tibdil fil-Klima || Mudell:Fecha || Mudell:Fecha || [8]
|-
| Konvenzjoni tan-Nazzjonijiet Uniti għall-Ġlieda kontra d-Deżertifikazzjoni || Mudell:Celda || Mudell:Fecha[lower-roman 1] || [9]
|-
|}

Oħrajn: Konvenzjoni dwar id-Diversità Bijoloġika, Konvenzjoni ta' Minamata dwar il-Merkurju, Konvenzjoni dwar il-Modifikazzjoni Ambjentali, Konvenzjoni tan-Nazzjonijiet Uniti dwar il-Liġi tal-Baħar, [[Deżertifikazzjoni] ], Speċijiet fil-periklu, Art Wetland, Impatt ambjentali tat-trasport marittimu, Protokoll ta' Kjoto dwar it-Tibdil fil-Klima, Protokoll ta' Montreal, Protokoll dwar il-Ħarsien Ambjentali tat-Trattat tal-Antartiku , Skart perikoluż, Trattat ta' l-Antartiku, Trattat ta' Projbizzjoni Komprensiva tat-Test Nukleari.
Ffirma iżda mhux irratifikatMudell:Bżonn referenza: Konvenzjoni dwar is-Sajd u l-Konservazzjoni tar-Riżorsi Ħajjin tal-Ibħra Miftuħa, Konvenzjoni għall-Prevenzjoni tat-Tniġġis tal-Baħar mir-Rimi ta' Skart u Materjali Oħra.

Referenzi[immodifika | immodifika s-sors]

  1. ^ Resultados del Censo de Población 2011: población, crecimiento y estructura por sexo y edad ine.gub.uy (ES)
  2. ^ a b "Archive copy". Arkivjat minn l-oriġinal fl-2007-06-12. Miġbur 2013-06-06.Manutenzjoni CS1: kopja arkivjata bħala titlu (link)
  3. ^ a b ċ d "Urugwaj". International Monetary Fund. Miġbur 2012-01-04.
  4. ^ "Rapport tal-Iżvilupp Uman 2013" (PDF). Programm ta' Żvilupp tan-Nazzjonijiet Uniti. 2013-03-14. Miġbur 2013-03-14.
  5. ^ Wells, John C. (1990). Longman (ed.). Longman pronunciation dictionary (bl-Ingliż). Harlow, Ingilterra. p. 755. ISBN 0-582-05383-8.
  6. ^ Pereżempju, International Court of Justice press release 20 April 2010 re judgment Argentina v Uruguay (EN) .
  7. ^ (PDF) https://documents.ats.aq/ATCM31/fr/ATCM31_fr001_s.pdf#page=501. Parametru mhux magħruf |página= injorat (forsi ridt tuża |paġna= minflok) (għajnuna); Parametru mhux magħruf |editorial= injorat (għajnuna); Parametru mhux magħruf |fechaacceso= injorat (forsi ridt tuża |data-aċċess= minflok) (għajnuna); Parametru mhux magħruf |ubicación= injorat (forsi ridt tuża |post= minflok) (għajnuna); Parametru mhux magħruf |título= injorat (forsi ridt tuża |titlu= minflok) (għajnuna); Parametru mhux magħruf |fecha= injorat (forsi ridt tuża |data= minflok) (għajnuna); |title= nieqes jew vojt (għajnuna)
  8. ^ https://treaties.un.org/Pages/ViewDetailsIII.aspx?src=IND&mtdsg_no=XXVII-7&chapter=27&Temp=mtdsg3&clang=_en. Parametru mhux magħruf |obra= injorat (forsi ridt tuża |xogħol= minflok) (għajnuna); Parametru mhux magħruf |editorial= injorat (għajnuna); Parametru mhux magħruf |idioma= injorat (forsi ridt tuża |lingwa= minflok) (għajnuna); Parametru mhux magħruf |título= injorat (forsi ridt tuża |titlu= minflok) (għajnuna); Parametru mhux magħruf |fechaacceso= injorat (forsi ridt tuża |data-aċċess= minflok) (għajnuna); |title= nieqes jew vojt (għajnuna)
  9. ^ https://treaties.un.org/Pages/ViewDetails.aspx?src=TREATY&mtdsg_no=XXVII-10&chapter=27&clang=_en. Parametru mhux magħruf |obra= injorat (forsi ridt tuża |xogħol= minflok) (għajnuna); Parametru mhux magħruf |editorial= injorat (għajnuna); Parametru mhux magħruf |idioma= injorat (forsi ridt tuża |lingwa= minflok) (għajnuna); Parametru mhux magħruf |título= injorat (forsi ridt tuża |titlu= minflok) (għajnuna); Parametru mhux magħruf |fechaacceso= injorat (forsi ridt tuża |data-aċċess= minflok) (għajnuna); |title= nieqes jew vojt (għajnuna)


Żball fl-użu tar-referenzi: It-tikketti <ref> jeżistu għal grupp bl-isem "lower-roman" imma l-ebda tikketta <references group="lower-roman"/> rispettiva ma nstabet