Шернур кундем: версий-влак коклаште ойыртем

Шернур кундем
	Кундем
Шернур кундем
	Сернурский район
Тисте[d]	Ойып
	56°56′03″ с. ш. 49°08′50″ в. д.HGЯO
Эл	Россий
Ужашыже	Марий Эл
Административ рӱдӧ	Шернур
Администраций вуйлатыше	Адиганов Сергей Леонидович
Эртыш да географий
Негызлыме	1921
Кумдык	820 км²
Шагат ӱштӧ	MSK (UTC+4)
Калыкчот
Калыкчот	24 832 чел. (2010 ий)
Калык-влак	марий, руш
Инаныше-влак	Танле
Официал йылме-влак	руш, марий
Цифрр идентификатор-влак
Телефон код	+7 83633
Автомобиль код	12
	Официал сайт
	Медиафайлы на Викискладе

Интерактивная навигация по истории

← Ончычсо тӧрлатымаш-влак

Контентым кораҥдыме Контентым ешарыме

ВизуальныйВики-текст

Вияш

06:17, 12 теле 2023 жаплан кызытсе версий

Шернур кундем, Шернур район (рушла Сернурский район) — Марий Эл Республикысе район. Административ рӱдер — Шернур ола сынан посёлко.

Географий[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]

Марий Эл республикын йӱдвел эрвел могырышто Виче кӱкшакаште верланен. Кужэҥер, У Торъял, Поранча, Марий Тӱрек кундемла дене пошкудо, йӱдвел могырым Киров вел дене. Кундемын шочмыжлан 20 курымын колымшо ийлажым шотлыман. 1921 ий шорыкйолын 15 кечынже Шернур кантоным почыныт. Тудо Виче губернийын Вӱрзым ден Яраҥ уезд-влакым ушен шоген. Кундемын кумдыкшо 1000 утла квадрат километр. 2004 ийысе перепись почеш районышто 27,7 тӱжем еҥ ила.

Эр пагытыште вияҥ толмо корныжо[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]

Шернур кундемым эҥер, памаш, ер кӱкшака, олык , пасу кундем маныт. Эн ондак тиде мландыш одо марий-влакын тукымышт толын лектыныт. Шернур кундемын шуко топонимже-влак одо марий-влакын илымышт нерген ушештарат. 14-ше курым гычын марий-влак тиде кундемыш илаш толаш тӱналыныт.

Шымлызе-влакын ойлымышт почеш, республикын йудвел-эрвел кундемым илаш йӧндарыме кок толкын дене эртен. Икымше толкынлан тӱҥалтышым 1374 ийыште пыштеныт. Тунам новгородец-влак Виче эҥер сереш Хлынов олам чоҥеныт. Яраҥ, Кокшар, Вӱрзым, Нолинск уезд-влакын топонимикышт ойла, Шернур кундемышке илаш толшо марий -влакын тукымыштлан кечывавел Кировысо марий-влак шотлалтыт. Верысе преданий почеш, Ананур, Купсола ял-влак ноля марий-влакын полшымо дене Ноля эҥер сереш шочыныт, Дубники яллан негызым Яраҥысе марий-влак пыштеныт.

Кундемын XVI—XVII курым жапысе вияҥ толмо корныжо[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]

XVI—XVII курымлаште Озаҥ ханствым Моско ола деке ушымо дечын вара, Шернур кундемым Юл гычын толшо руш-влак илаш авалташ тӱҥалыныт. Оно-Морко, Моркинер Шернур кундемысе ял-влакын лӱмышт ойла: тышке Морко кундемысе марий-влакат илаш толыныт. XVI—XVII курымлаште Моско кугыжанышын кучемым марий кундемыште пеҥгыдемдашлан 1554 ийыште Вӱрзым, 80-шо ийлаште Кукарка олалам нӧлтеныт. Кызытсе Марий кундемнан йӱдвел-эрвел могыржо пӱтынек Озаҥ уездын Алат корно составышке пурен. Марий кундемыште илем-влак шукыж годым памаш, эҥер, ер воктене шочеденыт. Мланде пашамат ышташ, кол кучаш сай йӧн лийын.

Рӱдӧ: Шернур.

Ял-влак[тӧрлаташ | кодым тӧрлаташ]

Шернур кундемысе илымверла

Кундем рӱдер: Шернур

Шернур кундемысе муниципал ушем-влак

Ола шотан илем: Шернур

Ял шотан илемла: Кугэҥер · Кукнур · Марийсола · Памашсола · Тамаксола · Токспай · Сердыж · Чылдемыр

Марий Эл

Административ рӱдӧ: Йошкар-Ола
Олала: Юлсер-Ола | Провой | Чыкма

Муниципал территорий шеледымаш:

@@ 1 корно: / 1 корно: @@
+{{Административ иктык
-Шернур кундем Марий Эл республикын йӱдвел-эрвелыште верланен.
+|Тӱс1                            = {{Тӱс|Россий}}
-Шернур кундемыште 30 000 наре еҥ ила. Кундемыште 170 наре ял уло.
+|Марий лӱм                 = Шернур кундем
-Тиде:
+|Оригинал лӱм            = Сернурский район
-Кӱшыл Кугенер селасе администраций Кӱчыкэҥер. Кугу Кугенер деч касвелке 4 меҥге тораште, Кӱчыкэҥер эҥер воктене верланен.
+|Ойып                             = Coat of arms of Sernursky District.svg
+|Тисте                             = RUS Сернурский район flag.svg
+|Эл                           = Россий
+|Чапмуро                             =
+|Статус                           = Кундем
+|Ужашыже                         = [[Марий Эл]]
+|Кӧргӧ шеледымаш                         =
+|Рӱдола                          = [[Шернур]]
+|Кугу ола                    =
+|Кугу олала                   =
+|Негызлыме                      = [[1921]]
+|Йомдарыме                      =
+|Вуйлатыше                            = Адиганов Сергей Леонидович
+  |Вуйлатыше тӱрлык                 = Администраций вуйлатыше
+|Вуйлатыше2                           =
+  |Вуйлатыше тӱрлык2                =
+|ВВП                              =
+  |Год ВВП                        =
+  |Место по ВВП                   =
+  |ВВП на душу населения          =
+  |Место по ВВП на душу населения =
+|Йылме                             =
+|Йылме-влак                            = руш, марий
+|Калыкчот                        = 24 832
+  |Еҥшотлымаш ий                   = 2010 ий
+  |Процент от населения           =
+  |Место по населению             =
+  |Чаклык                      =
+  |Место по плотности             =
+  |Калык-влак            = марий, руш
+  |Инаныше-влак        = Танле
+|Кумдык                          = 820
+  |Процент от площади             =
+  |Место по площади               =
+|Эн кугу кӱкшыт              =
+|Покшел кӱкшыт                   =
+|Эн изи кӱкшыт               =
+|Лоптык                           =
+|Кутык                          =
+|Карте                            = Сернурский район Марий Эл.PNG
+ |Размер карты                    =
+|Карта административной единицы   =
+|Шагат ӱштӧ                     = {{MSK+0}}
+|Аббревиатура                     =
+|ISO                              =
+|FIPS                             =
+|Телефон код                   = 83633
+|Почто индекс-влак                 =
+|Интернет-домен                   =
+|Автомобиль код        = 12
+|Сайт                             =http://mari-el.gov.ru/sernur
+|Категорий Commons'ышто              =
+|Примечания                       =
+}}
+'''Шернур кундем''', '''Шернур район''' ({{lang-ru|''Сернурский район''}}) — [[Марий Эл]] Республикысе район. Административ рӱдер — [[Шернур]] [[ола сынан посёлко]].
-Документ почеш 1802-шо ийыште тиде ял нерген икымше гана ойлалтеш. Пел курым эртымеке, ялыште 116 еҥ илен.
+== Географий ==
--шо ийыште «У шурно» колхозым почмо. Икымше председательлан Кутузовым сайленыт.
+[[Марий Эл]] республикын йӱдвел эрвел могырышто Виче кӱкшакаште верланен. [[Кужэҥер кундем|Кужэҥер]], [[У Торъял кундем|У Торъял]], [[Поранча кундем|Поранча]], [[Марий Тӱрек кундем|Марий Тӱрек]] кундемла дене пошкудо, йӱдвел могырым [[Киров вел]] дене. Кундемын шочмыжлан 20 курымын колымшо ийлажым шотлыман. 1921 ий шорыкйолын 15 кечынже Шернур кантоным почыныт. Тудо [[Виче губерний]]ын [[Вӱрзым уезд|Вӱрзым]] ден [[Яраҥ уезд]]-влакым ушен шоген.  Кундемын кумдыкшо 1000 утла квадрат километр. 2004 ийысе перепись почеш районышто 27,7 тӱжем еҥ ила.
+== Эр пагытыште вияҥ толмо корныжо ==
-Фронтыш 34 еҥ каен, 16 патыр пӧртылын огытыл.
+Шернур кундемым эҥер, памаш, ер кӱкшака, олык , пасу кундем маныт. Эн ондак тиде мландыш одо марий-влакын тукымышт толын лектыныт. Шернур кундемын шуко топонимже-влак одо марий-влакын илымышт нерген ушештарат. 14-ше курым гычын марий-влак тиде кундемыш илаш толаш тӱналыныт.
+Шымлызе-влакын ойлымышт почеш, республикын йудвел-эрвел кундемым илаш йӧндарыме кок толкын дене эртен. Икымше толкынлан тӱҥалтышым 1374 ийыште пыштеныт. Тунам новгородец-влак [[Виче (эҥер)|Виче]] эҥер сереш [[Киров (Киров вел)|Хлынов]] олам чоҥеныт. Яраҥ, [[Кокшар уезд|Кокшар]], Вӱрзым, [[Нолинск уезд]]-влакын топонимикышт ойла, Шернур кундемышке илаш толшо марий -влакын тукымыштлан кечывавел Кировысо марий-влак шотлалтыт. Верысе преданий почеш, Ананур, Купсола ял-влак ноля марий-влакын полшымо дене Ноля эҥер сереш шочыныт, Дубники яллан негызым Яраҥысе марий-влак пыштеныт.
--ше ийыште ялышке радиом, 1965-ше ийыште электром пуртымо. 1950-ше ий июльышто «У шурно» «Чевер ӱжара» колхоз дене ушнен.
+== Кундемын XVI—XVII курым жапысе вияҥ толмо корныжо ==
-Лӱмлӧ еҥ-влак: Марий Эл кугыжаныш премийын лауреатше, МаССРын сулло артистше, драматург Константин Коршунов, композитор, «Элнет» оперын авторжо Молотов да молат. Пурлыклан: Верысе пӱртӱс шотлалтеш.
+XVI—XVII курымлаште [[Озаҥ|Озаҥ ханствым]] [[Моско]] ола деке ушымо дечын вара, Шернур кундемым [[Юл]] гычын толшо руш-влак илаш авалташ тӱҥалыныт. [[Оно-Морко]], [[Моркинер]] Шернур кундемысе ял-влакын лӱмышт ойла: тышке [[Морко кундем]]ысе марий-влакат илаш толыныт. XVI—XVII курымлаште [[Моско кугыжаныш]]ын {{comment|кучемым|властьым}} марий кундемыште пеҥгыдемдашлан 1554 ийыште Вӱрзым, 80-шо ийлаште [[Кукарка]] олалам нӧлтеныт. Кызытсе Марий кундемнан йӱдвел-эрвел могыржо пӱтынек  [[Озаҥ уезд]]ын Алат корно составышке пурен. Марий кундемыште илем-влак шукыж годым памаш, эҥер, ер воктене шочеденыт. Мланде пашамат ышташ, кол кучаш сай йӧн лийын.
+Рӱдӧ: [[Шернур]].
+== Ял-влак ==
+* [[Марисола]]
+* [[Лопка-Памаш]]
+* [[Купсола]]
+* [[Лажъял]]
+* [[Чисола]]
+* [[Кӱчыкэҥер]]
+* [[Мустай]]
+{{Шернур кундемысе илымверла}}
+{{Шернур кундемысе муниципал ушем-влак}}
+{{Марий Эл}}
+[[Категорий:Шернур кундем|*]]