1946
1946 (MCMXLVI) waor e gewoen jaor wat begós op dinsdag.
Gebäörtenisse
bewirkde eësjte computer.
- 1 jannewarie - De brögke euver de Moerdiek gaon weer aope.
- 1 jannewarie - In de VS wirt de eësjte elektronische computer, (de ENIAC), vervaardig.
- 26 jannewarie - Veur 't eësj nao 't beëindige van de aorlog versjient 't Nuujsblaad van 't Noorde weer, eësj in ein oplaog van 35.000 exemplare. Ónger de eësjte veer aorlogsjaore blif de gezèt versjiene dankziej ein welwillende hawwing taengeneuver de Duutsje bezèttesj. Pas in juli 1944 krit de gezèt ein versjieningsverbod wiej woort geweigerd eine NSB-hoofredacteur te acceptere.
- 9 fibberwarie – De Partiej van de Arbeid wirt opgerich in Nederlandj.
- 19 fibberwarie - In Nederlandj wirt 't radioprogramma Arbeidsvitamine veur 't eësj oetgezónje. 't Zouw oetgreuje tot ein van de langsloupende radioprogramma’s in de waereld.
- 21 fibberwarie - De Aorlogsverantjwoordelikheidsprocesse in Finland waere aafgesjlaote mèt de veraordeiling van ein aantal veurmalige leijers. Awt-president Risto Heikki Ryti krit tieën jaor dwangarbeid, awt-premier Johan Wilhelm Rangell zös jaor en awt-premier Edwin Johannes Hildegard Linkomies viefeneinhauf jaor.
- 5 miert - De Britse ex-premier Winston Churchill hilt in Fulton, Missouri, ein reje wo-in hae de term iezere gordien op t waereldpodium brink: "Van Stettin aan de Oaszeë tot Triëst aan de Middellandjse Zeë löp ein iezere gordien".
- 15 miert op 16 miert - Tweëde aansjlaag op de Iezertaore (Diksmuide).
- 1 april - D'r treujt eine tsunami op biej 't eilandj Unimak van de Aleoete (Alaska). 5 luuj kómme óm. Ouch op Hawaï valle tieëntalle sjlachoffersj.
- 2 april - In de Brabantse gemeinte Oas-, Wes- en Middelbeers wirt Truus Smulders-Beliën de eësjte vrouwelike burgemeister van Nederlandj. De moder van veer kènjer volg häöre man Jan Smulders op, dae net oet ein Duutsj concentratiekamp is trukgekómme.
- 15 april - In Nederlandj kómme de eësjte zeve Waegewachters op de waeg, "gael riejersj" geneump nao de kleur van hun motore.
- 17 april - Syrië wirt ónaafhankelik van Frankriek
- 29 april - 't Eësjte Algemein Daagblaad rolt in Rotterdam van de persje.
- 16 mei - Tweëde Kamerverkezinge in Nederlandj.
- 21 mei - De KLM veurt de eësjte lienvluch oet nao de Verenigde Sjtate van Amerika.
- 25 mei - Jordanië wirt ónaafhankelik.
- 28 mei - De Rotterdamse gemeinteraod kört 't Basisplan veur de Wederopboew van Rotterdam good.
- In Paries wirt 't tweëdeilig badpak geïntroduceerd: de bikini.
- 2 juni - In ein referendum wirt in Italië gekaoze veur ein repebliek.
- 3 juni - In Paries wirt Interpol opgerich.
- 4 juli - De Filipijne waere ein zelfsjtendige sjtaat.
- 22 juli - De zionistische terreurorganisatie Etsel ónger leijing van Menachem Begin pleeg eine Bómaansjlaag op 't Keuning Davidhotel in Jeruzalem. Ónger de 91 doaje zint leje van 't Britse besjtuur en sjtriedmach, Arabiere en Judde.
- 31 augustus - Keuninginnedaag wirt in Diever aafgesjlaote mèt ein veursjtèlling van 'Een middernachtsdroom' van William Shakespeare. Vertaling en regie zint gedaon door de hoesarts Broekema, oprichter van de toneëlvereiniging. Ein jaorlikse traditie is gebaore.
- 5 september - In Paries sjlete de regeringe van Italië en Oasteriek de Grüber-De Gasperi-euvereinkóms euver de rechte van de Duutsjsjpraekende minderheid in Zuid-Tirol.
- In 't Proces van Neurenberg waere kopsjtökke van nazi-Duutsjlandj veraordeild waeges aorlogsmisdade.
- 2 oktober - De Oratorische Vereniging S.E.N.E.C.A. wirt opgerich.
- 16 oktober - Arthur Seyss-Inquart wirt gefusilleerd.
- 15 november - Nederlandj en de Republiek Indonesië sjlete 't akkaord van Linggadjati.
- Eine door de Verenigde Sjtate opgelagde nuje gróndjwet wirt van krach in Japan.
- 2 december - Oprichting van de Internationale Walvösjvaartcommissie veur de regulering van de walvösjvaart.
- 2 december - De Amerikaanse en Britse bezèttingszones in Duutsjlandj waere samegevoog.
- 21 december - De Noorder Róndjritte waere gewónne door Anne A. de Vries, get wat hae ouch al presteerde biej de derde editie in 1942. Dit Groninger "breurke" van de Èlfstedetoch wirt veur de veerde keër in de gesjiedenis verreje.
- 22 december - in Havana, Cuba vundj de Havanaconferentie plaatsj, tösje de kopsjtökke van de Amerikaanse georganiseerde misdaad.
- 31 december - Kamp Erica biej Ommen, detentiecentrum van collaborateurs, wirt gesjlaote.
- zónger datum
- De Franse en Britte trèkke zich truk oet Syrië en Libanon.
- De radiaalbandj kump op de mert.
- The Skymasters make hun radiodebuut.
Nobelprieze
bewirk- Natuurkunde: Percy Williams Bridgman "um de oetvinding vaan 'n apparaot wat extreem hoegen drök produceert, en um de oetvindinge die heer heet gedoon op 't gebeed vaan hoegendrökfysica."
- Sjemie:
- James Batcheller Sumner "um zien oontdèkking tot enzyme kinne weure gekristalliseerd."
- John Howard Northrop en Wendell Meredith Stanley "um hun bereiding vaan enzyme en viruseiwitte in zuvere vörm."
- Geneeskunde: Hermann Joseph Muller "um de oontdèkking vaan 't oontstoon vaan mutaties door röntgenstraoling."
- Literatuur: Hermann Hesse "um zien geïnspireerde sjriefsele, die ummer gedörfder en doordringender de klassieke humanitaire ideeë en kwaliteit vaan stijl vertuine."
- Vrei:
- Emily Greene Balch, "veurheer professor in de historie en de sociologie; internationaol iereveurzitster vaan d'n Internationaole Vrouweboond veur Vrei en Vrijheid."
- John Raleigh Mott, "veurzitter vaan d'n Internationaole Missieraod; veurzitter vaan de wereldboond vaan Young Men's Christian Associations."
Gebore
bewirkgebaore op 6 juli 1946.
gebaore 5 september 1946.
gebaore 3 december 1946.
- 1 jannewarie - Roberto Rivellino, Braziliaanse voetballer
- 3 jannewarie - John Paul Jones, Britse bassist en toetsenis van Led Zeppelin
- 3 jannewarie - Victoria Principal, Amerikaanse actrice
- 5 jannewarie - Diane Keaton, Amerikaanse actrice, sjpeelde in väöl films van Woody Allen en The Godfathertrilogie.
- 5 jannewarie - Giuseppe Materazzi, Italiaans voetballer en voetbalcoach, vader van Marco Materazzi
- 5 jannewarie - Mieke Sterk, Nederlandse atlete en politica
- 6 jannewarie - Syd Barrett, Britse gitarist, (singer-)songwriter en zenger van Pink Floyd (gesjtorve 2006)
- 8 jannewarie - Robby Krieger, Amerikaanse gitarist van The Doors
- 10 jannewarie - Naomi Judd, Amerikaanse zangeres van 't duo The Judds
- 19 jannewarie - Dolly Parton, Amerikaanse country-zangeres en actrice
- 20 jannewarie - David Lynch, Amerikaanse regisseur
- 26 jannewarie - Michel Delpech, Franse chansonnier en romansjriever
- 27 jannewarie - Mike Verdrengh, Vlaamse presentator en medesjtichter van VTM
- 4 fibberwarie - Lucas Reijnders, Nederlandse biochemicus en hoagleëraar milieukunde
- 5 fibberwarie - Charlotte Rampling, Britse actries en zengeres
- 6 fibberwarie - Kate McGarrigle, Canadese folkzangeres (gesjtorve 2010)
- 7 fibberwarie - Gerard Bodifée, Vlaamse weitesjapper
- 8 fibberwarie - Ivan Heylen, Vlaamse zenger en journalist ("De Wilde Boernedochtere")
- 15 fibberwarie - Dick van Dijk, Nederlandse voetballer (gesjtorve 1997)
- 22 fibberwarie - Evert Dolman, Nederlandse fitserenner (gesjtorve 1993)
- 5 miert - Robert Noortman, Nederlandse kunshanjelaer (gesjtorve 2007)
- 6 miert - David Gilmour, Britse gitarist van de rockband Pink Floyd
- 12 miert - Ludo Martens, Belzje politicus
- 12 miert - Liza Minnelli, Amerikaanse actrice en zangeres, dochter van Judy Garland
- 19 miert - Paul Atkinson, Britse muziekproducer en gitarist in o.a. The Zombies(gesjtorve 2004)
- 19 miert - Ruth Pointer, Amerikaanse zangeres van The Pointer Sisters
- 21 miert - Timothy Dalton, Britse acteur
- 21 miert - Eddy Verheijen, Nederlandse sjaatser
- 23 miert - Lee Towers, Nederlandse zenger
- 28 miert - Wubbo Ockels, Nederlandse astronaut
- 31 miert - Saskia Noorman-den Uyl, Nederlandse politicus
- 9 april - Les Gray, Britse leadzenger van de glamrockband Mud (gesjtorve 2004)
- 10 april - Armand, Nederlandse protestzenger ("Ben ik te min?")
- 13 april - Al Green, Amerikaanse zenger
- 20 april - Fedor den Hertog, Nederlandse fitserenner
- 21 april - Sheila de Vries, Nederlandse mode-óntwerpster
- 22 april - Midas Dekkers, Nederlandse bioloog en columnist
- 25 april - Vladimir Zjirinovski, Russische politicus
- 27 april - Gerd Wiltfang, Duutsje sjprèngruter (gesjtorve 1997)
- 30 april - Paul Haenen, Nederlandse cabaretier en presentator (de sjtöm van Bert in Bert en Ernie)
- 9 april - Drafi Deutscher, Duutsje zenger, componist en muziekproducent (gesjtorve 2006)
- 10 mei - Donovan, Britse zenger
- 10 mei - Graham Gouldman, Britse muzikant, tekssjriever en basgitarist van de band 10 CC
- 16 mei - Francis Goya, Belzje gitarist, componist en producer
- 17 mei - Udo Lindenberg, Duutsje zenger
- 20 mei - Cher, Amerikaanse zangeres en actrice
- 22 mei - George Best, Noord-Ierse voetballer (gesjtorve 2005)
- 28 mei - Jacques Herb, Nederlandse zenger
- 31 mei - Ivo Niehe, Nederlandse tv-presentator en -producer
- 5 juni - Beppie Kraft, Nederlandse volkszangeres
- 10 juni - Jacques Chapel, Nederlandse voetballer en sjportversjlaaggaever (gesjtorve 2008)
- 10 juni - Mensje van Keulen, Nederlandse sjriefster
- 12 juni - Eelco Gelling, Nederlandse gitarist van o.a. Cuby and the Blizzards
- 13 juni - Henk Wijngaard, Nederlandse zenger ("Mèt de vlam in de pijp")
- 14 juni - Allard Schröder, Nederlandse sjriever
- 14 juni - Donald Trump Amerikaanse zakemaan, tillevisiepersoenlekheid en de president vaan de VS
- 15 juni - Demis Roussos, Griekse zenger
- 16 juni - Ian Matthews, Èngelsje muzikant
- 20 juni - Birgitte van Deurs, Deense, lid van 't Britse keuninklik hoes (Hertogin van Gloucester)
- 25 juni - Ian McDonald, Britse musicus, lid van King Crimson mk.1.
- 30 juni - Serge Henri Valcke, Belzje acteur
- 5 juli - Ati Dijkmeester, Nederlandse televisieprogrammamaakster
- 5 juli - Gerard 't Hooft, Nederlandse natuurkundige
- 6 juli - George W. Bush, Amerikaanse zakeman en politicus (43e president van de Verenigde Sjtate)
- 6 juli - Tiemen Groen, Nederlandse fitserenner
- 6 juli - Sylvester Stallone, Amerikaanse acteur
- 9 juli - Bon Scott, Sjotse zenger van de Australische hardrockband AC/DC (gesjtorve 1980)
- 15 juli - Linda Ronstadt, Amerikaanse zangeres
- 16 juli - Jacques Klöters, Nederlandse cabaretier en radiopresentator
- 19 juli - Ilie Năstase, Roemeense tennisser
- 19 juli - Bas Plaisier, Nederlandse theoloog, predikant en zendeling
- 20 juli - René Diekstra, Nederlandse psycholoog
- 23 juli - Vincent Icke, Nederlandse columnist, sjterrekundige en kosmoloog
- 5 augustus - Rick van der Linden, Nederlandse componist en musicus (gesjtorve 2006)
- 8 augustus - Frans Weisglas, Nederlandse politicus
- 9 augustus - Rinus Gerritsen, Nederlandse bassist van Golden Earring
- 14 augustus - Alexander Curly, Nederlandse zenger ("Guus, kom naar huus")
- 19 augustus - Bill Clinton, 42e president van de Verenigde Sjtate
- 22 augustus - Felix Meurders, Nederlandse radio- en tv-presentator
- 23 augustus - Keith Moon, Èngelsje drummer van The Who (gesjtorve 1978)
- 29 augustus - Bob Beamon, Amerikaanse atleet en Olympisch kampioen
- 29 augustus - Dimitris Christofias, aajd staotshoof vaan (Zuid)-Cyprus
- 1 september - Barry Gibb, Brits/Australische muzikant van de Bee Gees
- 3 september - René Pijnen, Nederlandse fitserenner
- 5 september - Freddie Mercury, Britse rockzenger, Queen (gesjtorve 1991)
- 6 september - Bennie Jolink, Nederlandse muzikant, zenger van Normaal
- 12 september - David Garrick, Britse zanger
- 14 september - Max Pam, Nederlandse sjaker, sjriever en columnist
- 14 september - Marga van Praag, Nederlandse presentatrice en versjlaaggaefster veur NOS journaal
- 15 september - Oliver Stone, Amerikaanse filmregisseur
- 19 september - John Coghlan, Britse drummer van Status Quo
- 21 september - Joseph Deiss, Zwitsers econoom, politicus en bóndjspresident
- 24 september - Pieter Hofstra, Nederlandse politicus
- 27 september - Nikos Anastasiadis, prizzedent vaan Cyprus
- 27 september - Jacques Wallage, Nederlandse politicus
- 28 september - Helen Shapiro, Britse zangeres
- 9 oktober - Johannes van Dam, Nederlandse culinair journalist
- 13 oktober - Bram Vermeulen, Nederlandse zenger, componist, cabaretier en sjilder (gesjtorve 2004)
- 13 oktober - John Breuilly, 'ne Britsen historicus en politicoloog
- 14 oktober - Paul Witteman, Nederlandse tv-presentator
- 15 oktober - Richard Carpenter, Amerikaanse muzikant, vormde same mèt zus Karen 't duo The Carpenters
- 15 oktober - Tessa de Loo, Nederlandse sjriefster, pseudoniem van Tineke Duyvené de Wit
- 15 oktober - Georges Pintens, Belzje fitserenner
- 20 oktober - Elfriede Jelinek, Oasteriekse sjriefster, winnares Nobelpries veur de Literatuur (2004)
- 23 oktober - Gerda Havertong, Nederlands-Surinaamse actrice en zangeres (Sesamstraat)
- 24 oktober - Catherine Keyl, Nederlandse tv-presentatrice
- 28 oktober - Wim Jansen, Nederlandse voetballer en -trainer
- 31 oktober - Jaap Eggermont, Nederlandse producer en drummer van Golden Earring
- 4 november - Laura Bush, first lady van de Verenigde Sjtate, vrouw van president George W. Bush
- 5 november - Herman Brood, Nederlandse rockartiest (gesjtorve 2001)
- 5 november - Gram Parsons, Amerikaanse country- en rockmuzikant (gesjtorve 1973)
- 6 november - Sally Field, Amerikaanse actrice
- 8 november - Guus Hiddink, Nederlandse voetballer en -trainer
- 17 november - Martin Barre, Britse gitarist van Jethro Tull
- 18 november - Amanda Lear, Britse zangeres
- 20 november - Duane Allman, Amerikaanse gitarist (The Allman Brothers Band en Derek And The Dominos) (gesjtorve 1971)
- 1 december - Gilbert O'Sullivan (echte naam Raymond O'Sullivan), Britse zenger
- 2 december - Gianni Versace, Italiaanse modeóntwerper (gesjtorve 1997)
- 3 december - Joop Zoetemelk, Nederlandse fitserenner, winnaer van de Runj van Frankriek van 1980
- 4 december - Geert Mak, Nederlandse sjriever
- 5 december - José Carreras, Sjpaanse tenor en operazenger
- 9 december - Sonia Gandhi, Indiase politica
- 12 december - Emerson Fittipaldi, Braziliaans autocoureur, wón tweë keër de Indianapolis 500
- 14 december - Jane Birkin, Franse actrice en zangeres
- 15 december - Piet Schrijvers, Nederlandse voetbalkeeper en -trainer
- 16 december - Benny Anderson, Zjweedse muzikant van o.a. ABBA
- 16 december - Adriaan van Dis, Nederlandse sjriever en tv-presentator
- 18 december - Steve Biko, Zuid-Afrikaanse politiek activist (gesjtorve 1977)
- 18 december - Steven Spielberg, Amerikaanse regisseur
- 20 december - Uri Geller, Israëlische goochelaar
- 20 december - John Spencer, Amerikaanse acteur (gesjtorve 2005)
- 24 december - Jan Akkerman, Nederlandse gitarist
- 26 december - Rini Wagtmans, Nederlandse fitserenner
- 28 december - Bep Weeteling, Nederlandse zjwömster
- 29 december - Marianne Faithfull, Britse zangeres
- 30 december - Patti Smith, Amerikaanse zangeres
- exacte datum onbekend
- György Ekrem-Kemál, Hongaars extreem-rechts politicus (gesjtorve 2009)
- Margarita Karapanou, Grieks sjriefster (gesjtorve 2008)
- Joseph Sifakis, Grieks-Frans informaticus
Gesjtorve
bewirkterechgesjtèld op 7 mei 1946.
- 19 jannewarie - Harm Kolthek (73), Nederlandse vakbóndjsbesjtuurder en politicus
- 5 fibberwarie - George Arliss (77), Britse acteur
- 12 miert - Ferenc Szálasi (49), Hongaars politicus
- 14 miert - Werner von Blomberg (67), Duutsje veldjmaarsjalk
- 16 miert - Max Blokzijl (62), Nederlandse zenger en journalist
- 22 miert - Clemens August von Galen (68), Duutsje kardinaal
- 24 miert - Aleksandr Aljechin (53), Russische sjaakgroatmeister
- 29 miert - George Washington (74), Amerikaans/Belsj/Britse oetvènjer van ónger angere de oploskoffie
- 31 miert - Francisco Largo Caballero (76), Sjpaanse politicus
- 31 miert - Lord Gort (59), Britse veldjmaarsjalk
- 10 april - Karel Henri Broekhoff (59), Nederlandse peliesiefunctionaris
- 15 april - Adelgunde van Bragança (87), hertogin van Guimarǎes, Portugese prinses
- 7 mei - Anton Mussert (51), Nederlandse politicus, leijer van de NSB
- 12 mei - Franz Zita (66), Tsjechische componist en dirigent
- 29 mei - Friedrich Wilhelm Ruppert (41), Duutsje SS'er
- 1 juni - Ion Antonescu (63), Roemeense maarsjalk en fascistisch politicus
- 1 juli - Frits Koolhoven (60), Nederlandse lóchvaartpionier
- 4 juli - Jenny-Wanda Barkmann (24), SS-wachter in concentratiekamp Stutthof
- 6 juli - Jeanne Lanvin (79), Franse modeóntwerpster
- 13 juli - Alfred Stieglitz (82), Amerikaanse fotograaf
- 27 juli - Gertrude Stein (72), Amerikaanse dichteres en sjriefster, geistelik moder van The lost generation
- 1 augustus - Andrei Vlasov (45), Russische generaal
- 2 augustus - Johannes Hendricus Jurres (71), Nederlandse sjilder
- 3 september - Paul Lincke (79), Duutsje componist en theaterkapelmeister
- 11 september - Arthur van Schendel (72), sjriever
- 9 oktober - Gerard Nolst Trenité (76), Nederlandse sjriever, auteur van The chaos
- 15 oktober - Hermann Göring (53), ter daod veroardeilde Duutsje maarsjalk en nazileijer, pleegde zelfmaord, ènnige oere veurdat hae zouw waere opgehange.
- 16 oktober - De Duutsje nazi-kopsjtökke Julius Streicher (61), Joachim von Ribbentrop (53), Wilhelm Keitel (64), Alfred Jodl (56), Ernst Kaltenbrunner (43), Hans Frank (46), Fritz Sauckel (51), Wilhelm Frick (69), Arthur Seyss-Inquart (54) en Alfred Rosenberg (53) waere in Neurenberg opgehange. Ziej ware ter daod veroardeild via de Processe van Neurenberg. Martin Bormann waas ónvèndjbaar, mèr bleek later al daod te zeen.
- 14 november - Manuel de Falla (69), Sjpaanse componist
- 14 november - Herman de Man (48), Nederlandse sjriever
- exacte datum onbekend
- Jean Abadie (±73), Frans arts
Film
bewirk- The Al Jolson Story, mèt Larry Parks.
- La Belle et la Bête, van Jean Cocteau.