Գրիգոր Խոջաջանյան

Գրիգոր Խոջաջանյան;
Ծնվել է	անհայտ
Մահացել է	անհայտ
Ազգություն	հայ
Մասնագիտություն	հասարակական գործիչ և մշակութային գործիչ

The printable version is no longer supported and may have rendering errors. Please update your browser bookmarks and please use the default browser print function instead.

Գրիգոր Միքայելի Խոջաջանյան, Չաքիկենց, Չաքիկյան (ծն. և մահ. թթ. անհտ.), XVIII դարի երկրորդ կեսի հայ ազատագրական շարժման և մշակութային գործիչ, Մադրասի խմբակի ղեկավարներից, հայ տպագրության երախտավոր։

Ծնվել է Նոր Ջուղայում (Իրան), սովորել տեղի հայկակական առևտրական դպրոցում։ Հետագայում ընտանիքով տեղափոխվել է Բասրա (այժմ՝ Իրաքում)։ Վաճառական հոր գործերով անցել է Հնդկաստան, առևտրական խոշոր գործառնություններ կատարել Իրանի, Թուրքիայի և Արևմտյան Եվրոպայի երկրների հետ՝ դառնալով հնդկահայ խոշորագույն խոջաներից։ Ժամանակակիցներից ստացել է «Խոջաջանյան» պատվանունը, որ հետո փոխարինել է ազգանվանը։

Մասնակցել է հայ հասարակական կյանքի իրադարձություններին, մտերմական կապեր ունեցել ժամանակի ակնառու գործիչներ Սիմեոն և Երեանցու, Շ. Շահամիրյանի, Էմին Հովսեփի, Մ. Բաղրամյանի և այլոց հետ։ Հայաստանի ազատագրման էմինյան ծրագրի (զորախմբեր ստեղծել, զինամթերք հայթայթել և այլն) իրագործմանը խոստացել է հատկացնել հարստության կեսը՝ պայմանով, որ ծրագրին հավանություն տա կաթողիկոսը։ Մասնակցել է Էմինին՝ հնդկահայերի տրամադրած 12000 ռուփիի հանգանակությանը, Մադրասի տպարանի հիմնադրմանը (1772), «Նոր տետրակ որ կոչի Յորդորակ», «Տետրակ ոչ կոչի նշաւակ», «Որոգայթ փառաց» քաղաքական-հրապարակախոսական երկերի նախնական մշակմանը։

1773 թ.-ին Շ. Շահամիրյանի հետ նամակ է գրել Սիմեոն Երևանցուն և հորդորել նրան՝ միանալու Հայաստանի ազատագրության իրենց ծրագրին։ Այն գործադրելու համար կաթողիկոսը պետք է միաբանեցներ վրաց թագավոր Հերակլ II-ին Խամսայի մելիքների հետ, դիմեր ռուսական կայսրուհի Եկատերինա II-ի օգնությանը, տեղեկություններ հավաքեր հայերի թվի մասին, հայ երիտասարդության մեջ տարածեր զինավարժություն։ իր հերթին կաթողիկոսը զգուշացրել է նրանց՝ հեռու մնալ այնպիսի գաղափարներից, որոնք կարող են գրգռել Հայաստանում օտար իշխողների վրեժխնդրությունը։ Այնուհետև Խոջաջանյանը միջոցներ է տրամադրել 1771 թ.-ին կառուցելու Էջմիածնի տպարանը (միայն շենքի կառուցմանը հատկացվել է 3106 ոսկի դրամ) և 1776 թ.-ին՝ թղթի գործարանը (7800 պարսկ. թուման)։ Խոջաջանյանը վարձել և Էջմիածին է ուղարկել ֆրանսիացի թղթագործ վարպետներ Բեյսոնին ու Դեսիորին՝ հոգալով նրանց եռամյա ծախսերը։

Խոջաջանյանի մասին հայտնի տեղեկությունները վերաբերում են մինչև 1789 - 1790 թթ.-ին։ Մահացել և թաղվել է Մադրասում։

Գրականություն

Դիվան Հայոց պատմության, գիրք 8, Թ., 1908
Լեո, Երկ. ժող., հ. 3, գիււք 2, Ե.. 1973

Ծանոթագրություններ

↑ ^1,0 ^1,1 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.

Այս հոդվածի կամ նրա բաժնի որոշակի հատվածի սկզբնական կամ ներկայիս տարբերակը վերցված է Քրիեյթիվ Քոմմոնս Նշում–Համանման տարածում 3.0 (Creative Commons BY-SA 3.0) ազատ թույլատրագրով թողարկված Հայկական սովետական հանրագիտարանից (հ․ 5, էջ 76)։

[_5e5775e65518eefb-1] 1,0 ^1,1 Հայկական սովետական հանրագիտարան (հայ.) / Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.

[1]