Diferencia entre revisiones de «Tumingue'a»

Contenido eliminado Oñembojoapy marandu

En renglón

Jehaipy ko'ãgagua - 02:17 12 jasypo 2024

Peteĩ ta'anga tataveve rumingue'a pegua.

Tumingue'a (karaiñe'ẽme: átomo) ^[1]ha'e opa mba'e pehẽngue peteĩcha, imba'epy hekopete kimikuaa rapépe, ha oguerekóva ijapytépe heta vore chu'imimi imba'epy hekopete'ỹmi kimikuaa rapépe. Opaite apỹi kimi rehegua oñemohenda tumingue'a ha'ete rupive ha ndaikatúiva oñemboja'o.

Ko'ãga ojeikuaa opa tumingue'a oguerekoha imbytépe peteĩ tumingue'a apyte'a (núcleo atómico karaiñe'ẽme), haimete imása háicha oĩ ku hendápe, ojere hese peteĩ tovendy arai. Ko mba'ekuaarã ojehechauka peteĩhápe saro'y XX ñepyrũme, upe saro'y XIX aja yvypóra oimo'ã tumingue'a ndaikatuiha oñemboja'o, upévare, heta ñe'ẽme oñembohéra chupe átomo, karaiñe'ẽme háicha, oúva a-tómo- gyresiañe'ẽ megua ha péva he'ise Ñemboja'o'ỹ'. Ha upéi, yvypóra ojuhu tumingue'a apyte'a oguerekoha niko ra'e mokõi vore hyepýpe ha'éva, umi katuindy (protones), oguerekóva apakuavohýi ombojakuaáva ipype (carga positiva karaiñe'ẽme), ha avei morõndy (neutrón), mbytegua hendyrýva. Umi tovendy (electrones), ijapakuavohýi hendyry kangy, oñembojoaju chupe tendyryñohasa pu'aka rupive (fuerza electromagnética karaiñe'ẽme).

Mandu'apy[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]

↑ https://books.google.com.py/books?id=UdgsatHovBAC&pg=PA58&lpg=PA58&dq=atomo&source=bl&ots=8qjhm3jzqq&sig=FIQU3n_9wdGrttRsg-ZeCab4dSY&hl=es&sa=X&ei=yNYyVeenG8bvgwTqhIHIDA&ved=0CEUQ6AEwBg#v=onepage&q=tendyry&f=false

Joaju[jehaijey | emoambue kuatia reñoiha]

Wikimedia Commons oguereko ta'ãnga Tumingue'a reheguaCommons.

[1] ttps://books.google.com.py/books?id=UdgsatHovBAC&pg=PA58&lpg=PA58&dq=atomo&source=bl&ots=8qjhm3jzqq&sig=FIQU3n_9wdGrttRsg-ZeCab4dSY&hl=es&sa=X&ei=yNYyVeenG8bvgwTqhIHIDA&ved=0CEUQ6AEwBg#v=onepage&q=tendyry&f=false

[1]

@@ Jehai 2: / Jehai 2: @@
 '''Tumingue'a''' ({{es|átomo}}) <ref>https://books.google.com.py/books?id=UdgsatHovBAC&pg=PA58&lpg=PA58&dq=atomo&source=bl&ots=8qjhm3jzqq&sig=FIQU3n_9wdGrttRsg-ZeCab4dSY&hl=es&sa=X&ei=yNYyVeenG8bvgwTqhIHIDA&ved=0CEUQ6AEwBg#v=onepage&q=tendyry&f=false</ref>ha'e opa mba'e pehẽngue peteĩcha, imba'epy hekopete [[kimikuaa]] rapépe, ha oguerekóva ijapytépe heta vore chu'imimi imba'epy hekopete'ỹmi kimikuaa rapépe. Opaite [[Apỹi Kimi rehegua|apỹi kimi rehegua]] oñemohenda tumingue'a ha'ete rupive ha ndaikatúiva oñemboja'o.
-Ko'ãga ojeikuaa opa tumingue'a oguerekoha imbytépe peteĩ [[tumingue'ambyte|tumingue'a apyte'a]] (''núcleo atómico'' [[karaiñe'ẽ]]me), haimete [[mása|imása]] háicha oĩ ku hendápe, ojere hese peteĩ [[pehẽrendyry arai|tovendy arai]]. Ko mba'ekuaarã ojehechauka peteĩhápe saro'y XX ñepyrũme, upe saro'y XIX aja yvypóra oimo'ã tumingue'a ndaikatuiha oñemboja'o, upévare, heta ñe'ẽme oñembohéra chupe ''átomo'', [[karaiñe'ẽ]]me háicha, oúva ''a-tómo-'' [[gyresiañe'ẽ]] megua ha péva he'ise Ñemboja'o'ỹ''<nowiki/>'. Ha upéi, yvypóra ojuhu tumingue'a apyte'a oguerekoha niko ra'e mokõi vore hyepýpe ha'éva, umi '''katuindy''' (''protones''), oguerekóva [[apakuavohýi hendyry|apakuavohýi ombojakuaáva]] ipype (''carga positiva'' [[karaiñe'ẽ]]me), ha avei'' '''''morõndy''''' ''(neutrón)'', mbytegua hendyrýva. Umi '''''tovendy''''' (''electrones''), ijapakuavohýi hendyry kangy, oñembojoaju chupe [[mbaretekue tendyryñohasa|tendyryñohasa mbaretekue]] rupive (''fuerza electromagnética'' [[karaiñe'ẽ]]me).
+Ko'ãga ojeikuaa opa tumingue'a oguerekoha imbytépe peteĩ [[tumingue'ambyte|tumingue'a apyte'a]] (''núcleo atómico'' [[karaiñe'ẽ]]me), haimete [[mása|imása]] háicha oĩ ku hendápe, ojere hese peteĩ [[pehẽrendyry arai|tovendy arai]]. Ko mba'ekuaarã ojehechauka peteĩhápe saro'y XX ñepyrũme, upe saro'y XIX aja yvypóra oimo'ã tumingue'a ndaikatuiha oñemboja'o, upévare, heta ñe'ẽme oñembohéra chupe ''átomo'', [[karaiñe'ẽ]]me háicha, oúva ''a-tómo-'' [[gyresiañe'ẽ]] megua ha péva he'ise Ñemboja'o'ỹ''<nowiki/>'. Ha upéi, yvypóra ojuhu tumingue'a apyte'a oguerekoha niko ra'e mokõi vore hyepýpe ha'éva, umi '''katuindy''' (''protones''), oguerekóva [[apakuavohýi hendyry|apakuavohýi ombojakuaáva]] ipype (''carga positiva'' [[karaiñe'ẽ]]me), ha avei'' '''''morõndy''''' ''(neutrón)'', mbytegua hendyrýva. Umi '''''tovendy''''' (''electrones''), ijapakuavohýi hendyry kangy, oñembojoaju chupe [[tendyryñohasa pu'aka]] rupive (''fuerza electromagnética'' [[karaiñe'ẽ]]me).
 == Mandu'apy ==