Guinea: Diferenzas entre revisións

Guinea
	République de Guinée (fr)
	Bandeira Brasón
Himno	Liberté
Lema	«Traballo, Xustiza, Solidariedade»
Localización
	10°N 11°O / 10, -11Coordenadas: 10°N 11°O / 10, -11
Capital	Conakry
Contén a división administrativa	Conakry ; Rexión de Boké ; Rexión de Faranah ; Rexión de Kankan ; Rexión de Kindia ; Rexión de Labé ; Rexión de Mamou ; Rexión de Nzérékoré
Poboación
Poboación	12.717.176 (2017) (51,73 hab./km²)
Lingua oficial	lingua francesa
Xeografía
Parte de	África Occidental
Superficie	245.857 km²
Bañado por	Océano Atlántico
Punto máis alto	Monte Nimba (1.752 m)
Punto máis baixo	Océano Atlántico (0 m)
Comparte fronteira con	Costa do Marfil ; Malí ; Senegal ; Liberia ; Guinea-Bissau ; Serra Leoa
Datos históricos
Precedido por	África Occidental Francesa
Creación	2 de outubro de 1958
Organización política
Forma de goberno	república
• Presidente da Guinea	Mamady Doumbouya (2021–)
• Primeiro ministro da Guinea	Bah Oury (2024–)
Órgano lexislativo	Asemblea Nacional de Guinea , (Escano: 114)
Membro de	Organización para a Harmonización en África do Dereito dos Negocios ; Unión do Río Mano ; Grupo de Estados de África, Caribe e Pacífico ../... 26+
PIB nominal	16.091.817.842 $ (2021)
Moeda	franco guineano
Identificador descritivo
Fuso horario	UTC±00:00; África/Conacri
Dominio de primeiro nivel	.gn
Prefixo telefónico	+224
Teléfono de emerxencia	117, 18 e 442-020
Código de país	GN
Páxina web	presidence.gov.gn

Explorar o historial de forma interactiva

← Edición máis vella

Contido eliminado Contido engadido

VisualTexto wiki

En liña

Revisión actual feita o 12 de xuño de 2024 ás 14:48

Para outras páxinas con títulos homónimos véxase: Guinea (homónimos).

Guinea,^[1] oficialmente República de Guinea (en francés: République de Guinée), é un país da África Occidental, limitado ao norte por Guinea-Bissau e polo Senegal, ao norte e leste por Malí, ao leste pola Costa do Marfil, ao sur por Liberia e Serra Leoa e ao oeste polo océano Atlántico. A súa capital é Conakry.

Historia[editar | editar a fonte]

En parte do que é agora Guinea, moitos imperios xurdiron e caeron. Entre eles o Imperio de Malí creado por Sundiata Keita, quen derrotou ao rei dos Sosso, Soumaoro Kanté na batalla de Kirina en 1235, coa cal terminou o Imperio Sosso.

O Imperio de Malí comprendía partes da área norte de Guinea que foi gobernada por mansa (emperadores). O máis famoso foi Kankan Musa I, que fixo unha famosa peregrinación cara a A Meca en 1324. O Imperio de Malí caeu presa dos invasores almorávidas que viñan do norte de África, que estableceu o Imperio Songhai, o cal caeu a mans dos marroquís en 1591.

Os musulmáns fulani migraron a Fouta Djalon en Guinea Central e estableceron un estado islámico de 1735 ata 1898 cunha constitución escrita e gobernadores alternados.

Os aventureiros europeos comezaron o comercio de escravos na rexión costeira de Guinea desde o século XVI ata o século XIX.

A actual Guinea foi creada como colonia por Francia en 1890 con Noël Balley, sendo o primeiro gobernador. A capital, Conakry, foi fundada na illa Tombo en 1890. En 1895 o país incorporouse á África Occidental Francesa.

Independente de Francia desde 1958, Guinea non tivo eleccións democráticas ata 1993, cando o xeneral Lansana Conté (xefe do goberno militar) foi elixido presidente nunha votación. As supresións da seguridade continúan, aínda que non tan severas como nas primeiras décadas. Reelixido en 1998, o presidente enfrontouse á crecente crítica en 1999 polo seu encarceramento dun principal líder da oposición e o extenso malestar económico. As desordes en Serra Leoa tamén continuaron ameazando a estabilidade de Guinea.

En 2008, á morte de Lansana Conté, tomou o poder Moussa Dadis Camara, que ten como primeiro ministro a Cellou Dalein Diallo.

Xeografía[editar | editar a fonte]

Pódense diferenciar catro zonas xeográficas:

a zona costeira, a Baixa Guinea (ou Guinea marítima);
a zona montañosa, a Guinea Central, na que se comprende o macizo do Fouta Djalon, que acada unha altura media de 900 metros, e que se estende por algúns países veciños;
a zona de sabana no Norte, ou Alta Guinea;
a zona boscosa do sueste, ou Guinea Forestal, dominada polas chuvias.

Estas catro zonas, ás veces denominadas "rexións naturais", non se corresponden coas rexións administrativas.

Hidrografía e orografía[editar | editar a fonte]

O país ten 320 km de costa, na que con frecuencia medran mangleiros. Abundan as augas interiores: vinte e dous grandes ríos da África Occidental nacen en Guinea, sendo o Fouta Djalon o gran centro difusor. Entre eses ríos salientan o Níxer, o Senegal e o Gambia. As montañas máis elevadas son interiores, no confín fronteirizo con Costa do Marfil e Liberia, érguese a maior elevación do país o Monte Nimba, con 1.764 metros.

Economía[editar | editar a fonte]

Artigo principal: Economía de Guinea.

Notas[editar | editar a fonte]

↑ Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para guineano.

Véxase tamén[editar | editar a fonte]

Outros artigos[editar | editar a fonte]

Presidente de Guinea

[guineano-1] Definicións no Dicionario da Real Academia Galega e no Portal das Palabras para guineano.

[1]

@@ Liña 1: / Liña 1: @@
-{{Atención|1=Wikipedia:Páxinas con erros de referencia|data=outubro de 2018}}
 {{Sen referencias|data=outubro de 2018}}
 {{Outros homónimos}}
+{{Xeografía política}}
-{{País
+'''Guinea''',<ref name="guineano">{{DRAG|guineano}}</ref> oficialmente '''República de Guinea''' (en [[lingua francesa|francés]]: ''République de Guinée''), é un país da [[África Occidental]], limitado ao norte por [[Guinea-Bissau]] e polo [[Senegal]], ao norte e leste por [[Malí]], ao leste pola [[Costa do Marfil]], ao sur por [[Liberia]] e [[Serra Leoa]] e ao oeste polo [[océano Atlántico]]. A súa capital é [[Conakry]].
-| nome_oficial = República da Guinea
-| nomes_alternativos = ''République de Guinée''
-| nome_curto = Guinea
-| de = da
-| imaxe_bandeira = Flag of Guinea.svg
-| imaxe_escudo = Guinea crest01.png
-| imaxe_escudo_tamaño = 120px
-| imaxe_mapa = Guinea_(orthographic_projection).svg
-| lema_nacional = ''Travail - Justice - Solidarité'' <br /> ''Trabajo -  Justicia - Solidaridad''
-| himno_nacional = Liberté
-| capital = [[Conakry]]
-| capital_poboación = 2&nbsp;000&nbsp;000 (2002)
-| cidade_principal = Conakry
-| idioma = [[Lingua francesa|Francés]]{{infobox ref|1}}
-| goberno = [[República]] gobernada por unha [[Xunta militar]]
-| dirixentes_títulos = [[Presidente da Guinea|Presidente]]<br /> [[Primeiro ministro de Guinea|Primeiro ministro]]
-| dirixentes_nomes = [[Alpha Condé]] <br />[[Ibrahima Kassory Fofana]]
-| fundación = [[Independencia]] de [[Francia]]
-| fundación_fitos =
-| fundación_datas = [[2 de outubro]] de [[1958]]
-| superficie = 245&nbsp;857
-| superficie_posto = 77
-| superficie_auga =
-| fronteiras = 3&nbsp;399
-| costas = 320
-| poboación = 9&nbsp;452&nbsp;670
-| poboación_posto = 84
-| poboación_densidade = 38,5
-| PIB = 18&nbsp;945&nbsp;000&nbsp;000 US$
-| PIB_ano = 2005
-| PIB_posto = 113
-| PIB_per_cápita = 1&nbsp;986 US$
-| IDH = 0,456
-| IDH_ano = 2007
-| IDH_posto = 160
-| IDH_categoría = <font color="#E0584E">Baixo</font>
-| moeda = [[Franco guineano]]
-| moeda_iso = GNF
-| xentilicio = Guineano, guineana<ref name="guineano"/>
-| horario = [[GMT]]
-| horario_verán =
-| cctld = [[.gn]]
-| código_telefónico = 224
-| prefixo_radiofónico = 3XA-3XZ
-| código_ISO = 324 / GIN / GN
-| membro_de = [[ONU]]
-| nota1=Tamén se fala [[lingua fula|fula]], [[kissi]], [[kpelle]], [[Maninkakan]], [[Susu]] e [[Loma (Liberia)|Loma]].
-}}
-A '''Guinea''',<ref>{{DRAG|guineano}}</ref> oficialmente '''República da Guinea''' (en [[lingua francesa|francés]]: ''République de Guinée''), é un país da [[África Occidental]], limitado a norte pola [[Guinea-Bissau]] e polo [[Senegal]], a norte e leste polo [[Malí]], a leste pola [[Costa do Marfil]], a sur pola [[Liberia]] e pola [[Serra Leoa]] e a oeste polo [[Océano Atlántico]]. A súa capital é [[Conakry]].
 == Historia ==
-En parte do que é agora a Guinea, moitos imperios xurdiron e caeron. Entre eles o [[Imperio de Malí]] creado por [[Sundiata Keita]], quen derrotou ao rei dos Sosso, [[Soumaoro Kanté]] na [[batalla de Kirina]] en [[1235]], coa cal terminou o [[Imperio Sosso]].
+En parte do que é agora Guinea, moitos imperios xurdiron e caeron. Entre eles o [[Imperio de Malí]] creado por [[Sundiata Keita]], quen derrotou ao rei dos Sosso, [[Soumaoro Kanté]] na [[batalla de Kirina]] en [[1235]], coa cal terminou o [[Imperio Sosso]].
-O Imperio de [[Malí]] comprendía partes do área norte da Guinea que foi gobernada por ''mansa'' (emperadores). O máis famoso foi [[Musa I de Malí|Kankan Musa I]], que fixo unha famosa peregrinación cara a [[A Meca]] en [[1324]]. O Imperio de [[Malí]] caeu presa dos invasores [[almorávida]]s que viñan do [[África do Norte|norte de África]], que estableceu o [[Imperio Songhai]], o cal caeu a mans dos [[Marrocos|marroquís]] en [[1591]].
+O Imperio de [[Malí]] comprendía partes da área norte de Guinea que foi gobernada por ''mansa'' (emperadores). O máis famoso foi [[Musa I de Malí|Kankan Musa I]], que fixo unha famosa peregrinación cara a [[A Meca]] en [[1324]]. O Imperio de [[Malí]] caeu presa dos invasores [[almorávida]]s que viñan do [[África do Norte|norte de África]], que estableceu o [[Imperio Songhai]], o cal caeu a mans dos [[Marrocos|marroquís]] en [[1591]].
-Os musulmáns [[pobo fula|fulani]] migraron a [[Fouta Djalon]] na Guinea Central e estableceron un estado islámico de [[1735]] ata [[1898]] cunha [[constitución]] escrita e gobernadores alternados.
+Os musulmáns [[pobo fula|fulani]] migraron a [[Fouta Djalon]] en Guinea Central e estableceron un estado islámico de [[1735]] ata [[1898]] cunha [[constitución]] escrita e gobernadores alternados.
-Os aventureiros europeos comezaron o comercio de [[escravo]]s na rexión costeira da Guinea desde o [[século XVI]] ata o [[século XIX]].
+Os aventureiros europeos comezaron o comercio de [[escravo]]s na rexión costeira de Guinea desde o [[século XVI]] ata o [[século XIX]].
 A actual Guinea foi creada como colonia por Francia en [[1890]] con Noël Balley, sendo o primeiro gobernador. A capital, [[Conakry]], foi fundada na illa Tombo en [[1890]]. En [[1895]] o país incorporouse á [[África Occidental Francesa]].
-Independente de [[Francia]] desde [[1958]], a Guinea non tivo eleccións democráticas ata [[1993]], cando o xeneral [[Lansana Conté]] (xefe do [[ditadura militar|goberno militar]]) foi elixido presidente nunha votación. As supresións da seguridade continúan, aínda que non tan severas como nas primeiras décadas. Reelixido en [[1998]], o presidente enfrontouse á crecente crítica en [[1999]] polo seu encarceramento dun principal líder da [[oposición política|oposición]] e o extenso malestar económico. As desordes en [[Serra Leoa]] tamén continuaron ameazando a estabilidade da Guinea.
+Independente de [[Francia]] desde [[1958]], Guinea non tivo eleccións democráticas ata [[1993]], cando o xeneral [[Lansana Conté]] (xefe do [[ditadura militar|goberno militar]]) foi elixido presidente nunha votación. As supresións da seguridade continúan, aínda que non tan severas como nas primeiras décadas. Reelixido en [[1998]], o presidente enfrontouse á crecente crítica en [[1999]] polo seu encarceramento dun principal líder da [[oposición política|oposición]] e o extenso malestar económico. As desordes en [[Serra Leoa]] tamén continuaron ameazando a estabilidade de Guinea.
 En [[2008]], á morte de Lansana Conté, tomou o poder [[Moussa Dadis Camara]], que ten como primeiro ministro a [[Cellou Dalein Diallo]].
@@ Liña 79: / Liña 30: @@
 === Hidrografía e orografía ===
 [[Ficheiro:Guinee_carte.png|miniatura|250px|Guinée]]
-O país ten 320&nbsp;km de costa, na que con frecuencia medran [[mangleiro]]s. Abundan as augas interiores: vinte e dous grandes ríos da África Occidental nacen na Guinea, sendo o Fouta Djalon o gran centro difusor. Entre eses ríos salientan o [[Río Níxer|Níxer]], o [[Río Senegal|Senegal]] e o [[río Gambia|Gambia]]. As montañas máis elevadas son interiores, no confín fronteirizo con [[Costa do Marfil]] e [[Liberia]], érguese a maior elevación do país o [[Monte Nimba]], con 1.764 metros.
+O país ten 320&nbsp;km de costa, na que con frecuencia medran [[mangleiro]]s. Abundan as augas interiores: vinte e dous grandes ríos da África Occidental nacen en Guinea, sendo o Fouta Djalon o gran centro difusor. Entre eses ríos salientan o [[Río Níxer|Níxer]], o [[Río Senegal|Senegal]] e o [[río Gambia|Gambia]]. As montañas máis elevadas son interiores, no confín fronteirizo con [[Costa do Marfil]] e [[Liberia]], érguese a maior elevación do país o [[Monte Nimba]], con 1.764 metros.
 == Economía ==
-{{Artigo principal|Economía da Guinea}}
+{{Artigo principal|Economía de Guinea}}
 == Notas ==
@@ Liña 89: / Liña 40: @@
 == Véxase tamén ==
 === Outros artigos ===
-* [[Presidente da Guinea]].
+* [[Presidente de Guinea]]
 {{África}}
 {{Control de autoridades}}
-{{Xeografía en progreso}}
 [[Categoría:Guinea| ]]