Paj Prensipal : Diférans ant vèrsyon

Di Wikipédja
Contenu supprimé Contenu ajouté
Aucun résumé des modifications
Baliz : Révoqué Éditò vizwèl
Aucun résumé des modifications
 
(8 pa 5 pa )
Lign 1 : Lign 1 :
Le '''Sousouri''' ([[chauve-souris]] en [[français]]) est un personnage typique du [[Carnaval de Guyane|carnaval guyanais]]

= '''Dèskripsyon''' =
Sa pèrsonaj-a ka réprézanté sousouri. Yé ka senbolizé lasoufrans. Yé koulèr a nwè ké rouj. Nou ka wè yé annan lari konmin Lagwiyann pannan sézon kannaval.  A pito Kayenn nou ka wè yé pisouvan. Yé ka kouri lari-ya toulédimanch kannaval. 

Sousouri ka réprézanté lidé moun ki ka viv Lamazoni. Sa pèrsonaj-a potalan piskétan sousouri a roun senbòl anblématik roun kominoté pèp natif-natal Lagwiyann, zendjen Yaguas laro Lamazoni.

= '''Pèrsèpsyon''' =
Léròp, sousouri a lidé djab men pannan kannaval-a a ròt bagaj. Kannaval Lagwiyann ka réprézanté tout moun ki ka viv annan péyi-a. I gen aprochan 102 oben 110 èspès sousouri Lagwiyann.

Déglizman sousouri lé montré rézistans pannan lépòk katibaj. Sa ganm wè a menm parèy Lagwiyann kou Lakarayib.

Sousouri a senbòl lasoufrans détéritoryalizasyon ké viré annan rétéritoryalizasyon ki fèt annan gran soufrans. Sa ka fè wè lidé kolonyal blanng-yan. 

Lafrik, gen rounòt non pou sa pèrsonaj-a.

= '''Lagwiyann''' =
Kannaval Lagwiyann a roun évennman nou pa pouvé manké annan réjyon-an. Bokou moun ka konsidéré sa bagaj-a, i ka réprézanté kiltir péyi-a.  Nou ka trapé tout moun ròt kiltir annan kannaval Lagwiyann.

Kannaval Kayenn ka vini di lèspri, ganm fè kolo-yan. Sa roun pansé blanng fransé, a sa nou ka trouvé annan kannaval lari Kayenn, i gen tout so sans réapropriyasyon. Kouman santiman lèsklav, soufrans, doulè, lèkzil ké linomab ka èsprimé atravè léjann-yan é kwayans moun péyi Lagwiyann. Sousouri sa roun fason annan lèspwi moun-yan, i ka senbolizé mòrtalité di sa richès patrimwann é kiltir idantitèr. Sa réprézantasyon-an a roun mirwar limanité komplèks ki  konstrwi roun visyon ki ka dominé di visyon ròt-a. A konsa mouché Édouard Glissant ka défini sa bagaj-a, antan ki miz au paròksysm di karaktèr dérizwar lajénès krèyòl. Lèspri rasis osidantal a té ka pozé sokò kou roun zannimo pli pròch di moun nwè épi di moun blanng annan pansé (konsepsyon darwinienne di évolisyon, pran kou roun mask grotsk.

= Dénominasyon =
Sousouri annnan lèksik Lagwiyann, i adopté pa tout moun ki annan kannaval Lagwiyann. Travay Michel AZÉMA ké Emmanuella RATTIER (1994) asou lanng matèrnel annan lékol, mété an rélasyon timoun-yan ki soti annan fami roun lanng kréyòl ké timoun-yan ki soti annan fami 2 lanng ka fas difikilté pou anprann roun fransé granmatikal.  Altèrnans kodik souvan apliké annan kontèks kréyòl, marké pa de sitiyasyon de tip diglosik. Plisyè fonctyoneman annan kominikasyon lanng-yan étidyé pa Sophie Alby et Bettina Migge ka propozé annan roun létid di mélanj lanng-yan di Lagwiyann.  

== Notes et Références[modifier | modifier le code] ==

# ↑ <sup>Revenir plus haut en :a et b</sup> K. S. Bose et R. H. Sarma, «  », ''Biochemical and Biophysical Research Communications'', <abbr>vol.</abbr> 66, <abbr>n<sup>o</sup></abbr> 4,‎ 27 octobre 1975, <abbr>p.</abbr> 1173–1179 <small>(ISSN 1090-2104, <nowiki>PMID 2</nowiki>, DOI 10.1016/0006-291x(75)90482-9, lire en ligne, consulté le 10 février 2023)</small>
# ↑ Blodwenn Maufret, , Belgique, Musée international du Carnaval et du Masque de Binche Copyright by B. et MICM - Binche (Belgique), d/2019/1590/1, 282 <abbr>p.</abbr> <small>(<nowiki>ISBN 2-87232-047-4</nowiki>, 28 février 2023)</small>, p. 138 -140
# ↑ Blodwenn Mauffret, «  », ''Amerika'', <abbr>n<sup>o</sup></abbr> 11,‎ 23 décembre 2014 <small>(ISSN 2107-0806, DOI 10.4000/amerika.5527, lire en ligne, consulté le 21 mars 2023)</small>
# ↑ Isabelle Hidair, «  », ''Pratiques et représentations linguistiques en Guyane'',‎ 2007, <abbr>p.</abbr> 209-224 <small>(lire en ligne)</small>

{| style="margin-top:5px; width:100%; margin-bottom:2px;"
{| style="margin-top:5px; width:100%; margin-bottom:2px;"
|class="fundologo" style="background-repeat:no-repeat; background-position:-40px -15px; width:100%; border:1px solid #a7d7f9; vertical-align:top; -moz-border-radius: 10px; -webkit-border-radius: 10px; border-radius:10px;" |
|class="fundologo" style="background-repeat:no-repeat; background-position:-40px -15px; width:100%; border:1px solid #a7d7f9; vertical-align:top; -moz-border-radius: 10px; -webkit-border-radius: 10px; border-radius:10px;" |
Lign 36 : Lign 5 :
| style="height:1em; padding-left:4em;" |<span style="font-size:185%;">'''[[Wikipédja]]''',</span><br/> roun lansiklopédi lib ki ou pouvé modifyé.
| style="height:1em; padding-left:4em;" |<span style="font-size:185%;">'''[[Wikipédja]]''',</span><br/> roun lansiklopédi lib ki ou pouvé modifyé.


Si ou konnèt '''Marké''' an '''[[Kriyòl Gwiyannen]]''' (menm si a oun ti bi), pa pran pè kontribiyé.<br/>Nou ganyen '''Dòkò''' ki ké bay ou fòrs ké pasé dèyè ou.
Si ou konnèt '''Marké''' an '''[[Kriyòl Gwiyannen]]''' (menm si a oun tibi), pa pran pè kontribiyé.<br/>Nou ganyen '''Dòkò''' ki ké bay ou fòrs ké pasé dèyè'w.


Kou nou ka di : A "roun lanmen ka lavé ròt" !
Kou nou ka di : "A roun lanmen ka lavé ròt" !


'''Épi pa bliyé ki pi enpòrtan, a di Patisipé !'''
'''Épi pa bliyé ki pi enpòrtan, a di Patisipé !'''
Lign 52 : Lign 21 :
<h2 style="margin-top:1.5rem">Artik pou li</h2>
<h2 style="margin-top:1.5rem">Artik pou li</h2>
</div>
</div>
{{Limyèr asou}}
{{Limyè asou}}
</div>
</div>
|}
|}
Lign 61 : Lign 30 :
<div class="accueil_2017_cadre nomobile">
<div class="accueil_2017_cadre nomobile">
<h2>Prézantasyon</h2>
<h2>Prézantasyon</h2>
[[Wikipédja]] sa roun projè di lansiklopédi kolèktif an lign, inivèrsèl, miltilenng épi ka fonksyonnen asou prensip di [[wiki]]. Sa projè ka sasé lofri roun kontni libman réytilizab, objèktif épi vérifyab, ki chak moun pouvé modifyé ké anmélyoré.
[[Wikipédja]] sa roun projè di lansiklopédi kolèktif an lign, inivèrsèl, miltilenng épi ka fonksyonnen asou prensip di [[wiki]]. Sa projè ka sasé lofri roun kontni ki libman réytilizab, objèktif vérifyab, ki chak moun pouvé modifyé ké anmélyoré.


Wikipédja sa défini pa tchèk [[Wikipédja:Prensip fondatò|prensip fondatò]]. So kontni sa anba <span class="plainlinks">[http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed.fr lisans Creative Commons BY-SA]</span>. Li pouvé fika [[Wikipédja:Sitasyon ké réytilizasyon di kontni Wikipédja|kopyé ké réytilizé anba menm lisans-a]], ké rézèrv di rèspèkté kondisyon-yan. Wikipédja ka fourni tout so kontni gratchwitman, san piblisité, épi san fè lésplwatasyon di data pésonnèl di so itilizatò-ya.
Wikipédja sa défini pa tchèk [[Wikipédja:Prensip fondatò|prensip fondatò]]. So kontni sa anba <span class="plainlinks">[http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed.fr lisans Creative Commons BY-SA]</span>. Li pouvé fika [[Wikipédja:Sitasyon ké réytilizasyon di kontni Wikipédja|kopyé ké réytilizé anba menm lisans-a]], ké rézèrv di rèspèkté kondisyon-yan. Wikipédja ka fourni tout so kontni gratchwitman, ké pyès piblisité, épi paka fè lésplwatasyon di data pésonnèl di so itilizatò-ya.


Rédaktò-ya di artik-ya di Wikipédja sa bénévòl. Yé ka koòrdonnen yé léfò annan roun kouminoté kolaborativ, san dirijan.
Rédaktò-ya di artik-ya di Wikipédja sa bénévòl. Yé ka koòrdonnen yé léfò annan roun kouminoté ki kolaborativ, ki pa gen dirijan.


{| style="width:100%; padding-top:10px;"
{| style="width:100%; padding-top:10px;"
Lign 77 : Lign 46 :
<!-- KOUMAN KONTRIBIYÉ ? -->
<!-- KOUMAN KONTRIBIYÉ ? -->
<h2 style="margin-top:1.5rem">Kouman kontribiyé ?</h2>
<h2 style="margin-top:1.5rem">Kouman kontribiyé ?</h2>
Chak moun pouvé pibliyé atchwèlman di kontni an lign, rounso si moun ka rèspèkté larèl-ya ésansyèl ki établi pa [[:wmf:Terms_of_Use/gcr|Fondasyon Wikimedia]] é pa kouminoté-a ; pa lègzanp, [[Wikipédja:Vérifyabilité|vérifyabilité di kontni]], [[Wikipédja:Kritèr di admisibilité di artik|admisibilité di artik-ya]] ké [[Wikipédja:Larèl di savé-viv|gadé roun atitid ké rèspè]].
Chak moun pouvé pibliyé atchwèlman tchèk kontni an lign, rounso si moun ka rèspèkté larèl ésansyèl-ya ki établi pa [[:wmf:Terms_of_Use/gcr|Fondasyon Wikimedia]] é pa kouminoté-a ; pa lègzanp, [[Wikipédja:Vérifyabilité|vérifyabilité di kontni]], [[Wikipédja:Kritèr di admisibilité di artik|admisibilité di artik-ya]] ké [[Wikipédja:Larèl di savé-viv|gadé roun atitid ké rèspè]].


Rounlo paj di lèd la pou ou dispozisyon, notanman pou [[Lèd:Kouman kréyé roun artik|kréyé roun artik]], [[Lèd:Kouman modifyé roun paj|modifyé roun artik]] oben [[Lèd:Mété roun zimaj|mété roun zimaj]]. Pa pran pè [[Lèd:Pozé roun késyon|pozé roun késyon]] pou ganyen lèd pou ou pronmyé kontribisyon, menm annan roun di [[Projè:Paj Prensipal|projè tématik]] oben annan diféran [[Wikipédja:Alé di kafé ké fyoto|lèspas diskisyon]].
Rounlo paj di lèd la pou ou dispozisyon, menm pou '''[[Lèd:Kouman kréyé roun artik|kréyé roun artik]]''', [[Lèd:Kouman modifyé roun paj|modifyé roun artik]] oben [[Lèd:Mété roun zimaj|mété roun zimaj]]. Pa pran pè [[Lèd:Pozé roun késyon|pozé roun késyon]] pou ganyen lèd pou ou pronmyé kontribisyon, menm annan roun di [[Projè:Paj Prensipal|projè tématik]] oben annan diféran [[Wikipédja:Alé di kafé ké fyoto|lèspas diskisyon]].


[[Lèd:Diskisyon|Paj-ya di diskisyon]] sa itilizé pou santralizé réflèksyon-yan ké koumantèr-ya ki ka pèrmèt anmélyoré artik-ya.
[[Lèd:Diskisyon|Paj-ya di diskisyon]] sa itilizé pou santralizé réflèksyon-yan ké koumantèr-ya ki ka pèrmèt anmélyoré artik-ya.


<div class="liste-horizontale accueil_2017_pied">'''[[Lèd:koumansé|Konnésans pou koumansé]]'''</div>
<div class="liste-horizontale accueil_2017_pied">'''[[Lèd:koumansé|Konnésans pou koumansé]]'''</div>

Vèrsyon atchwèl daté di 11 janvyé 2024 à 18:08

Entérè Jénéral

Filozofi · Matématik · Lépistémoloji

Syans moun ké sosyal

Lantropoloji · Larkéyoloji · Drwè · Lékonnonmi · Jéyografi · Listwè · Lengwistik · Psikoloji · Sosyoloji

Lar

Larchitèktir ké Lirbannism · Sinéma · Dans · Kiltir · Fotografi · Litératir · Lanmizik · Lanmizik klasik · Lapentir · Téyat

Politik

Diplonmasi · Lélèksyon · Mouvman · Pati · Réjim politik

Byografi

Artis · Chèf di Léta · Syantifik · Markè-palò · Filozòf · Politik · Rélijyon

Santé

Maladi · Ladròg · Swen · Lafarmasi · Médsin · Noutrisyon

Syans ègzat, natirèltèknolojik

Lastronnonmi · Byoloji · Syans di lavi é di Latè · Lélèktronnik · Fizik · Lenfòrmatik · Météyoroloji · Chimi

Sosyété

Konpòrtman · Tchwizin · Kiltir · Divèrtisman · Èspò · Tourism