Lanmérik di Sid : Diférans ant vèrsyon
Aucun résumé des modifications |
|||
| Lign 3 : | Lign 3 : | ||
'''Lanmérik di Sid'''-a sa roun sibkontinan é sa parti méridjonnal-a di [[Lanmérik]]-a, soulon pwen di lavi. Sa anba-kontinan ki sitchwé antchèrman annan lémisfè lwès-a é prensipalman annan lémisfè sid-a. Li sa bòdé koté lwès ké loséyan pasifik é koté nò é lès ké loséyan atlantik. A [[Lanmérik santral]]-a ki ka rélyé sa anba-kontinan ké [[Lanmérik di Nò]], é [[Karayb|Karayb-ya]] ki sa sitchwé o nò-lwès. |
'''Lanmérik di Sid'''-a sa roun sibkontinan é sa parti méridjonnal-a di [[Lanmérik]]-a, soulon pwen di lavi. Sa anba-kontinan ki sitchwé antchèrman annan lémisfè lwès-a é prensipalman annan lémisfè sid-a. Li sa bòdé koté lwès ké loséyan pasifik é koté nò é lès ké loséyan atlantik. A [[Lanmérik santral]]-a ki ka rélyé sa anba-kontinan ké [[Lanmérik di Nò]], é [[Karayb|Karayb-ya]] ki sa sitchwé o nò-lwès. |
||
Dé lanng-yan ki gen plis lokitò annan Lanmérik di Sid-a sa [[ |
Dé lanng-yan ki gen plis lokitò annan Lanmérik di Sid-a sa [[Èspangnòl]] ké |
||
[[Portigè]]. |
[[Portigè]]. |
||
Vèrsyon di 16 désanm 2018 à 20:45
Lanmérik di Sid-a sa roun sibkontinan é sa parti méridjonnal-a di Lanmérik-a, soulon pwen di lavi. Sa anba-kontinan ki sitchwé antchèrman annan lémisfè lwès-a é prensipalman annan lémisfè sid-a. Li sa bòdé koté lwès ké loséyan pasifik é koté nò é lès ké loséyan atlantik. A Lanmérik santral-a ki ka rélyé sa anba-kontinan ké Lanmérik di Nò, é Karayb-ya ki sa sitchwé o nò-lwès.
Dé lanng-yan ki gen plis lokitò annan Lanmérik di Sid-a sa Èspangnòl ké Portigè.
Jéyografi
Lanmérik di Sid ka konstitchwé majò parti ostral-a dé latè émerjé di sa ki sa jénéralman déziyen kou Nouvèl Monn, lémisfè lwès, Lanmérik-ya, oben senpléman Lanmérik-a (ki sa pafwè konsidéré kou roun sèl kontinan é Lanmérik di Sid roun sibkontinan).
Lanvironnman
Nò di Lanmérik di Sid ka abrité roun gran parti di byodiversité plannétèr dé latè émerjé. Danbwa-ya sa soupannan an fòrt régrésyon o profi dé préri di élvaj (boven notaman, destiné à ekspòrtasyon) é kiltir endistriyèl (di soja notaman, pou parti transjénik). Difé ya di danbwa, dégradasyon dé sòl, ké élvaj ké agrikiltir endistriyèl sa à lorijin d'émisyon enpòrtant di gaz à éfè di sèr (ki ka fè parti légzanp di Brésilun dé pronmyé émétò mondjal). Dayò sid di kontinan sa sitchwé sou trou di kouch d'ozonn di antarktik, ki kondwi à roun fòrt os di tô d'UV(kansérijèn, moutajèn).
Lékonnonmi
Lagrikiltir-a ka rété ségtò di lagtivité ki pli enpòrtan di Lanmérik di Sid, menm si chonmaj riral ké povté ka chasé popilasyon-an bò di bidim lavil kotché. Rousours minyé é pétrolyé, byen ki sibstansyèl, sa inégalman réparti soulon péy-ya.
Lanng
Lanng-an ki pi itilizé an Lanmérik di Sid sa potidjé, ki sa lanng ofisyèl-a di Brézil. Lanmérik di Sid ka prézanté roun tré gran nonm di lanng minoritèr : nou ka dénonbré bò di 600 lanng ki ka apartni à 118 fanmi lengwistik.
Lanng éropéyen-yan
Senk lanng-yan di lorijin kolonnyal di Lanmérik di Sid sa potidjé, èspangnòl, annglé, néyèrlandé ké fransé.
Lanng otogtonn-yan
Popilasyon endjen oben anmérendjen-yan, ki chifré pa milyon, té progrésivman roufoulé bo'd entéryò-a di kontinan. Paradògsalman, enpòrtans-a di so popilasyon lokitris pa ka garanti pyès pérénité dé lanng anmérendjen-yan, ki sa pou laplipa ménasé di léstengsyon.
Rélijyon
Rélijyon prensipal an Amérik di Sid sa katolisism. Soupannan, légliz protestant ya (prensipalman évanjélik) ka dévlopé so kò rapidman an nonm di pratikan, notaman o Brézil é o Sourinam.
Pèp
Ki ka ègzisté
Group ètnik é endijèn di Amérik di Sid ka enkli :
Léta ké téritwè
Péyi-ya (ké téritwè ki ka dépann) annan sa tab sa katégorizé daprè chéma pou réjyon é sib-réjyon jéyografik itilizé pa Nasyonzini-ya.
| Non dé péyi (oben téritwè) | Siperfisi |
Popilasyon[1] èstimasyon 2010 |
Dansité di popilasyon pa kilomèt karé (km 2) |
Kapital |
|---|---|---|---|---|
| Larjantin | 2 766 890 km2 | 41 343 200 | 14,9/km2 | Buenos Aires |
| Bolivi | 1 098 580 km2 | 9 947 420 | 9.1 km2 | La Paz, Souk[2] |
| Brézil | 8 514 877 km2 | 201 103 330 | 23.6 km2 | Brasilia |
| Chili | 756 050 km2 | 16 746 490 | 22.1 km2 | Santiago |
| Lakolonbi | 1 138 910 km2 | 44 205 290 | 38.8 km2 | Bogota |
| Lékwatò | 283 560 km2 | 14 790 610 | 52.2 km2 | Kito |
| Zil Malwin (R.-I.) | 12 173 km2 | 3 140 | 0.26 km2 | Pòr Stanley-Lonn |
| Lagwiyann(Lafrans) | 86 504 km2 | 229 000[3] | 2.6 km2 | Kayenn-Pari |
| Gwiyannan | 214 970 km2 | 748 490 | 3.5 km2 | Georgetown |
| Paragwé | 406 750 km2 | 6 375 830 | 15.7 km2 | Asuncion |
| Pérou | 1 285 220 km2 | 29 907 000 | 23.3 km2 | Lima |
| Jéyòrji di Sid ké Zil Sandwich di Sid (R.-I.) | 4 190 km2 | 30 | 0.007 km2 | Grytviken-Lonn |
| Sourinanm | 163 270 | 486 620 | 3.0 km2 | Paramaribo |
| Lourougwé | 176 220 km2 | 3 510 390 | 19.9 km2 | Montevideo |
| Vénézwéla | 912 050 km2 | 27 223 230 | 29.8 km2 | Caracas |
Douz péyi-ya ki endépandan té lansé 8 désanm 2004 à (déklarasyon di Cuzco) roun projé di Kouminoté sid-anmériken di nasyon (KSN), ki divini Linyon dé nasyon sid-anmériken (INASID), asou modèl di Linyon éropéyen.
Not ké référans
- ↑ cia.gov
- ↑ La Paz sa kapital administrativ di Bolivi ; Sucre sa kapital konstitisyonèl.
- ↑ Combien sommes-nous en 2010 ? - Toute l'actualité de la Guyane sur Internet - FranceGuyane.fr