Hylpen: ferskil tusken ferzjes

←Toan eardere ferskillen Neikommende ferskillen →

Content deleted Content added

Inline

De ferzje fan 29 sep 2020 om 22.27

Hylpen


Flagge	Wapen

Gemeente

Súdwest-Fryslân

Ynwennertal (2011)

853

Webstee

Dizze side giet oer de stêd Hylpen. Foar de eardere gemeente, sjoch: Hylpen (gemeente).

Hylpen (argaysk ek Hynljippen; Nederlânsk en offisjeel: Hindeloopen; Hylpersk: Hylpen) is in stêdsje yn de Fryske gemeente Súdwest-Fryslân. Oant 2011 lei Hylpen yn de eardere gemeente Nijefurd. It is mei 874 ynwenners (1 jannewaris 2002) nei Sleat de lytste fan de Fryske âlve stêden. It leit oan de Iselmar.

Hylpen wie in selsstannige gemeente oan 't it yn 1984 mei Warkum en Starum en in grut part fan Himmelumer Aldefurd opgie yn de nije gemeente Nijefurd.

Oars as yn de buorstêd Starum wurdt yn Hylpen gjin Stedsk praat, mar in fonologysk sjoen tige behâldend Frysk dialekt, it Hylpersk.

Skiednis

Hylpen krige yn 1372 stedsrjochten, wêrtroch it ien fan de âlve stêden is. It hie lang gjin haven mar allinnich in ree yn de Sudersee; dochs wie it lange tiid in Hânzestêd en fiskersplak. De skippen fan de fiskers hiene de registraasjeletters HI. De grutte bloeiperioade fan it stedsje lei tusken 1650 en 1790, doe't Hylpen in grutte float hie fan mear as tachtich skippen. Oan de kapitale kapteinshuzen út de 17e en 18e iuw is noch te sjen hoe ryk oft de Hylpers wienen. De kapteinshuzen hienen faak in lyts ankerke yn de gevel om sjen te litten dat de kaptein thús wie. As de kaptein simmerdeis de see op wie gienen de froulju mei de bern yn de likhûzen, dat binne lytsere húskes dy't efter yn de tún tsjin it wetter oanboud wiene.

De namme Hylpen wie lang allinnich de eigen namme fan de stêd, stavere as Hielpen, wylst it Standertfrysk Hynljippen hie. Tsjin de ein fan de 20e iuw is de eigen namme lykwols algemien wurden.

It stêdsje

Ek al is Hylpen lyts, der is in protte te sjen. Sa is der de Westertoer út 1593, de herfoarme tsjerke út 1632, it Museum Hindeloopen en it Earste Fryske Redensmuseum.

Hylpen hat in stasjon oan it spoar fan Ljouwert nei Starum.

It besjen wurdich

De tsjerke en it Hidde Nijland Museum yn 2008

Alhoewol't Hylpen lyts is, is der in soad te besjen:

Westertoer út 1593
Kapteinswenten
herfoarme tsjerke út 1632
it eardere stedhûs, no museum.
it eardere Havengebou no as Slûshûs, mei iepen klokke(stoel)toer, út 1619.
eardere oerdekte fiskôfslach, no Leagenbank út 1785.
gevelbyldnis op it Slûshûs de "Wonderbare fiskfangst" út 1911.
de âlde fiskershaven yn 2006 rekonstruearre nei de haven út 1934.

Hylpen hat (of hie) syn eigen dracht, en de Hylper skilderkeunst is wiidferneamd. Tsjintwurdich toant allinnich de folkloristyske sjong- en dûnsgroep "Aald Hielpen" de klederdracht noch by optredens yn Hylpen of fier dêrbûten, oant Amerika en Japan ta. Ek de Hylper skilderkeunst is wrâlwiid bekend.

Tsjintwurdich is Hylpen benammen yn trek by toeristen dy't fral yn de maitiid en simmerdeis it stedsje oandogge. Ek is der in grutte jachthaven. En in lytsere âlde gemeentefiskershaven, dy't hjoed de dei in passantehaven fan de Feriening Hylper Haven is. De eardere Suderseeslûs (fan 1785) wurdt noch altyd mei de hân betsjinne, de slûs is 20 meter lang, 5 meter breed en de drompelhichte is 1 meter 30.

Foarsjennings

Troch de wettersport en musea binne der nettsjinsteande it lytse ynwennertal yn ferhâlding in soad foarsjennings yn Hylpen. Sa is der in lytse middenstân en in tsiental horekagelegenheden. De jachthaven Hylpen is in 4-stjerren jachthaven mei in protte foarsjennings. De âlde fiskershaven biedt ek gelegenheid foar oernachting. Fierders binne tichtby Hylpen 3 kempings, yn de stêd Hylpen 3 pensjons en 2 hotels.

Mienskip

It mienskipssintrum hjit De Foeke. Ek Pleatslik Belang hat hjir har gearkomsten.

Ferienings

Folkloaristyske sjong- en dûnsgroep "Aald Hielpen"
Iisklub Hielpen
Grietje Sprot - fiskwivekoar
Aucke Wybesz - shantykoar
Damklup
Skaakklub
SV Hielpen - fuotbal

Befolking

1954 - 900
1959 - 850
1964 - 873
1969 - 874
1974 - 799
2006 - 870

Ferskaat

Op 14 novimber 1981 en op 23 novimber 1991 wie Hylpen it plak wêr't de lanlike yntocht fan Sinteklaas wie. In dy fan '81 makke Michiel Kerbosch syn debút as de wolbekende Paadwiispyt.
Op in oarkunde út 1355 hinget in segel mei in hartesoarte der op. Op it stedswapen stiet ek sa'n hart.
Hylpers wurde ek wol ribbekliuwers neamd. It soe komd wêze trochdat de ynwenners op it iis ynstee fan redens ribben ûnderbûnen.

Musea

Museum Hindeloopen Hylper skilderkeunst, kostúms en skipfearhistoarje
Earste Frysk Reedmuseum Redensmuseum:

Iepenbier ferfier

Stasjon Hylpen (Arriva), oan it spoar Ljouwert – Snits – Starum.
Busline 44: Boalsert - Tsjerkwert - Parregea - Warkum - Hylpen - Bakhuzen - Murns - Aldemardum - Nijemardum - Sondel - Wikel - Sleat - Tsjerkgaast - Spannenburch vv

Strjitten

Alle Strjitten yn Hylpen

Galery

Haven
Tsjerke
Tsjerketoer
Grêft
Komboerd

Byldzjende keunst

Leagenbank (bjusterbaarlike fiskfangst)
Leagenbank (wapen)
Justitia
Aukje (Hylpen) (Evert van Hemert)
Aukje (Hylpen) troch Evert van Hemert

Sjoch ek

Keppeling om utens

Wikimedia Commons

Ofbylden dy't by dit ûnderwerp hearre, binne te finen yn de kategory Hindeloopen fan Wikimedia Commons.

Alve Stêden fan de provinsje Fryslân
Boalsert · Dokkum · Drylts · Frjentsjer · Harns · Hylpen · Ljouwert · Sleat · Snits · Starum · Warkum
wizigje

Provinsje Fryslân
hjoeddeistige gemeenten
• Achtkarspelen • It Amelân • Dantumadiel • Eaststellingwerf • Flylân • De Fryske Marren • Harns • It Hearrenfean • Ljouwert • Noardeast-Fryslân • Opsterlân • Skiermûntseach • Skylge • Smellingerlân • Súdwest-Fryslân • Tytsjerksteradiel • De Waadhoeke • Weststellingwerf
eardere gemeenten
• Aenjewier (1851–1934) • Baarderadiel (1851–1984) • Barradiel (1851–1984) • It Bilt (1851–2018) • Boalsert (1455–2011) • Boarnsterhim (1984–2014) • Doanjewerstâl (1851–1984) • Dokkum (1298–1984) • Dongeradiel (1984–2019) • Drylts (1268–1984) • East-Dongeradiel (1851–1984) • Ferwerderadiel (1851–2019) • Frjentsjer (1374–1984) • (âld) Frjentsjerteradiel (1851–1984) • (nij) Frjentsjerteradiel (1984–2018) • Gaasterlân (1851–1984) • Gaasterlân-Sleat (1984–2014) • Haskerlân (1851–1984) • Hylpen (1372–1984) • Himmelumer Aldefurd (1851–1984) • Hinnaarderadiel (1851–1984) • Idaerderadiel (1851–1984) • Kollumerlân (1851–2019) • Lemsterlân (1851–2014) • Littenseradiel (1984–2018) • Ljouwerteradiel (1851–2018) • Menameradiel (1851–2018) • Nijefurd (1984–2011) • Raerderhim (1851–1984) • Skarsterlân (1984–2014) • Skoatterlân (1851–1934) • Sleat (1426–1984) • Snits (1292–2011) • Starum (1061–1984) • Utingeradiel (1851–1984) • Warkum (1399–1984) • West-Dongeradiel (1851–1984) • (âld) Wymbritseradiel (1851–1984) • (nij) Wymbritseradiel (1984–2011) • Wûnseradiel (1851–1984)
wizigje

@@ Rigel 12: / Rigel 12: @@
 [[Ofbyld:Hylpen 72.jpg|thumb|300px|right|''Oan de Iselmar'']]
 {{Of|de stêd Hylpen|de eardere gemeente|Hylpen (gemeente)}}
-'''Hylpen''' ([[argaïsme|argaysk]] ek '''Hynljippen'''; [[Nederlânsk]] en offisjeel: ''Hindeloopen''; [[Hylpersk]]: ''Hylpen'') is in stêdsje yn de [[Fryslân|Fryske]] [[gemeente]] [[Súdwest-Fryslân]]. Oant 2011 lei Hylpen yn de eardere gemeente [[Nijefurd]]. It is mei 874 ynwenners ([[1 jannewaris]] [[2002]]) nei [[Sleat]] de lytste fan de [[Fryske stêden|Fryske âlve stêden]]. It leit oan de [[Iselmar]].
+'''Hylpen''' ([[argaïsme|argaysk]] ek '''Hynljippen'''; [[Nederlânsk]] en offisjeel: ''Hindeloopen''; [[Hylpersk]]: ''Hylpen'') is in stêdsje yn de [[Fryslân|Fryske]] [[gemeente (bestjoer)|gemeente]] [[Súdwest-Fryslân]]. Oant 2011 lei Hylpen yn de eardere gemeente [[Nijefurd]]. It is mei 874 ynwenners ([[1 jannewaris]] [[2002]]) nei [[Sleat (stêd)|Sleat]] de lytste fan de [[Fryske stêden|Fryske âlve stêden]]. It leit oan de [[Iselmar]].
 Hylpen wie in [[Hylpen (gemeente)|selsstannige gemeente]] oan 't it yn [[1984]] mei [[Warkum (gemeente)|Warkum]] en [[Starum (gemeente)|Starum]] en in grut part fan [[Himmelumer Aldefurd]] opgie yn de nije gemeente Nijefurd.