ویکی‌پدیا:قواعد نام‌گذاری (اسامی جغرافیایی)

برای راهنمای سرشناسی عوارض جغرافیایی، ویکی‌پدیا:سرشناسی (جغرافیا) را ببینید.

در این صفحه قواعد نام‌گذاری نوشتارهای دربارهٔ مکان‌های جغرافیایی و نیز بکارگیری این اسامی در نوشتارهای ویکی‌پدیا توضیح داده شده است. طبق قواعد نام‌گذاری در ویکی‌پدیا عنوان یک نوشتار باید مناسب برای یک مخاطب عام انتخاب شود، نه یک مخاطب متخصص. همچنین اینجا بحث بر سر این نیست که یک مکان چه باید خوانده شود، بلکه صحبت بر سر این موضوع کمتر مناقشه‌برانگیز است که یک مکان چه خوانده می‌شود.

راهنمای کلی

نامگذاری مقالات جغرافیایی بایستی به زبان فارسی باشد. بنابراین اروندرود از شط‌العرب (از نظر قواعد نامگذاری در ویکیپدیا) صحیح‌تر است.

نام‌های تقسیمات کشوری ایران

شهر و روستا

نام روستا یا شهر به تنهایی (بدون واژهٔ «روستا» یا «شهر» قبل یا بعد از نام) استفاده می‌شود:

• درست: سه پنجه؛ همدان
• نادرست: روستای سه پنجه، سه پنجه (روستا)؛ شهر همدان، همدان (شهر)

استان، شهرستان، بخش و دهستان

واژهٔ «استان»، «شهرستان» «بخش» یا «دهستان» پیش از نام آورده می‌شود.

• درست: استان اصفهان؛ شهرستان اهواز؛ بخش کاکی؛ دهستان جوشین
• نادرست: اصفهان، اصفهان (استان)؛ اهواز، اهواز (شهرستان)؛ کاکی، کاکی (بخش)؛ جوشین، جوشین (دهستان)

استثناء: برای بخش مرکزی شهرستان‌ها، نام بخش را بصورت «بخش مرکزی شهرستان فلان» انتخاب می‌کنیم، و نه «بخش مرکزی (فلان)»، چرا که نام این بخش‌ها حتی در جهان خارج از ویکی هم غالباً بدین صورت استفاده می‌شود. مثلاً بخش مرکزی شهرستان نیشابور درست است، نه «بخش مرکزی (نیشابور)».

ابهام‌زدایی

• در صورتی که نام روستا، شهر، دهستان یا بخش نیاز به ابهام‌زدایی داشته باشد، نام شهرستان (بدون واژهٔ «شهرستان») داخل پرانتز می‌آید:
  • مثال: رستم‌آباد (بردسیر) و رستم‌آباد (اردل)؛ صالح‌آباد (تربت جام) و صالح‌آباد (مهران)؛ دهستان سروستان (سروستان) و دهستان سروستان (بوانات)؛ بخش صالح‌آباد (تربت جام) و بخش صالح‌آباد (مهران)

جاینام‌های جغرافیای تاریخی ایران

مبنای نامگذاری (املاء) جاینام‌های جغرافیای تاریخی ایران، «ضبط تاریخی» یک نام در پهنهٔ هزارسالهٔ متون فارسی‌است. براین پایه بطور مثال

• طبرستان تبرستان
• طوس توس
• آذربایجان آزربایجان
• اصطخر استخر

شایان ذکر است مفاد این بند از رهنمود، ناظر به نام‌گذاری عنوان مقاله‌هاست؛ لذا پرداختن به دیگر ضبط‌های نوساز و البته متداول، در هر مورد متفاوت توان بود و از طریق بحث امکان‌پذیر است.

جاینام‌های بیگانه

نامی که بطور فراگیر و گسترده در منابع معتبر فارسی رواج داشته باشد درست‌تر است. رواج موقعی گسترده محسوب می‌شود که تفاوت بین استفادهٔ دو نام در منابع فاحش باشد. مثلا «واشنگتن» و «واشینگتن» هر دو رواج دارند. با اینکه واشنگتن بیشتر از واشینگتن رواج عامیانه و گوگلی دارد، اما اختلاف رواجشان به آن حد فراگیر نیست (در برخی وبگاه‌های خبری حرفه‌ای معتبر و وبگاه وزارت امور خارجه آمریکا، «واشینگتن» نیز استفاده شده است. اما مثلا در فارسی «پکن» خیلی خیلی بیشتر از «بیجینگ» رواج دارد و بیجینگ تقریبا در فارسی نامانوس است). همینطور برای «آلمان» و «دویچلند». حال اگر بین دو اسم مردد هستید، و هر دو تا حدودی کمابیش رواج دارند، نامی را باید انتخاب کنید که به آوای زبان اصلی نزدیک‌تر باشد. مثلا «فینیکس» بر «فونیکس» مرجح است، ولو اینکه فونیکس اگر چه در گوگل تعداد بیشتری صفحه نشان دهد، اما چون فینیکس هم تا حدود قابل توجهی در منابع معتبر رواج دارد، و چون از نظر آوای اصلی صحیح‌تر است، پس مرجح است. در اینباره به ویکی‌پدیا:قواعد نام‌گذاری (فارسی‌سازی اسامی خارجی) مراجعه شود.

برای ابهام‌زدایی از جای‌نام‌های بیگانه، عبارت ابهام‌زدا داخل پرانتز می‌آید. با وجود اینکه در انگلیسی از ویرگول برای این منظور استفاده می‌شود، استفاده از ویرگول برای ابهام‌زدایی در فارسی نه درست است و نه مورد اجماع. مثلاً کالفرنیا جانکشن (آیووا) درست است، نه کالفرنیا جانکشن، آیووا.

قنات‌ها

ابهام‌زدایی از نام قنات‌ها دقیقاً مانند ابهام‌زدایی از نام روستاها صورت می‌گیرد.

حوزه‌های انتخابیه

برای حوزه‌های انتخابیه از عبارت «حوزه انتخابیه» در اول نام مقالات استفاده می‌شود. برای حفظ یکدستی در نام مقاله‌ها از عبارت «حوزه انتخاباتی» استفاده نمی‌شود ولی استفاده از آن در متن مقاله بلااشکال است.

• درست: حوزه انتخابیه سبزوار
• نادرست: سبزوار (حوزه انتخابیه)
• نادرست: حوزه انتخاباتی سبزوار