دانشنامه‌های فارسی

در زیر فهرستی از دانشنامه‌ها و آثار دانش‌نامه‌ای آمده‌است.

دانشنامه‌های سدهٔ اول تا پنجم هجری

• دین‌کرد، به زبان پارسی میانه، نوشتهٔ آذرفَرْنْبَغِ فرخزادان و آذربادِ امیدان، در سده ۲ و ۳ (اواخر دوره ساسانیان و اوایل دوره اسلام)، دربارهٔ الهیات زرتشتی، فلسفه، اسطوره‌شناسی، علم کلام، عرفان، اخلاق، آداب دینی، زندگانی زرتشت، پیدایش جهان، سزاشناسی (حقوق)، سیاست، شهرداری و کشورداری، منطق، ریاضیات، هندسه، فیزیک، اخترشناسی، پزشکی، و دانش‌ها و شاخه‌های دیگر، تاریخ ادبیات مزدیسنا
• دانشنامه می‌سری دربارهٔ پزشکی و درمان بیماری‌ها، نوشته حکیم می‌سری در سال۳۶۷ تا ۳۷۰ ه‍.ق

دانشنامه‌های سدهٔ پنجم تا چهاردهم هجری

• دانشنامهٔ علائی، نوشتهٔ ابن‌سینا، قرن پنجم هجری، در فلسفه
• مفاتیح العلوم، نوشتهٔ ابوعبدالله خوارزمی، قرن چهارم هجری
• احصاء العلوم، اثر ابونصر محمد فارابی، قرن چهارم هجری
• جام جهان‌نمای، ترجمه‌ای از التحصیل نوشتهٔ بهمنیار بن مرزبان آذربایجانی، ترجمه‌شده از عربی به فارسی
• نزهت‌نامهٔ علایی، نوشتهٔ شاهمردان بن ابی‌الخیر رازی، قرن ششم هجری، در علوم طبیعی
• بحر الفوائد، نویسنده ناشناس، قرن ششم هجری، در علوم مذهبی
• یواقیت العلوم و دراری النجوم، نویسنده طاهر بن احمد بن محمد معروف به نجار ابومحمد قزوینی، قرن ششم هجری، در علوم دینی و طبیعی
• عجائب المخلوقات و غرائب الموجودات، نوشتهٔ محمد بن محمود بن احمد طوسی سلمانی، قرن ششم هجری
• جامع العلوم، نوشتهٔ امام فخرالدین محمد بن عمر رازی، قرن ششم هجری
• الرسالة الکمالیة فی الحقایق الالهیة، نوشتهٔ فخرالدین رازی، قرن ششم هجری
• فرخ‌نامه، نوشتهٔ ابوبکر مطهر جمالی یزدی، قرن ششم هجری
• نوادر التبادر لتحفة البهادر، نوشتهٔ شمس‌الدین دُنیسری، قرن هفتم هجری، در علوم طبیعی
• درة التاج لغرة الدباج، نوشتهٔ قطب‌الدین شیرازی، قرن هفتم هجری|قرن هفتم و قرن هشتم هجری|هشتم هجری، در فلسفه
• نفائس الفنون فی عرائس العیون، نوشتهٔ شمس‌الدین محمد بن محمود آملی، قرن هشتم هجری، عمومی
• نزهة القلوب، نوشتهٔ حمدالله مستوفی، قرن هشتم هجری، در جغرافیا
• مونس‌نامه، نویسنده نامعلوم، قرن هشتم هجری
• ریاض الناصحین، نوشتهٔ محمد بن محمد جامی الماسی حنفی، قرن نهم هجری
• دانشنامهٔ جهان، نوشتهٔ غیاث‌الدین علی حسینی اصفهانی، قرن نهم هجری، در فلسفه و علوم طبیعی
• گنج معنی، نوشتهٔ ابونصر محمد محمودی بخارایی، قرن دهم هجری
• جواهر العلوم همایونی، نوشتهٔ محمد فاضل مسکینی قاضی سمرقندی، قرن دهم هجری
• ریاض الابرار، نوشتهٔ ملاحسین عقیلی رستمداری، قرن دهم هجری
• سُلَّم السّماوات، نوشتهٔ ابوالقاسم انصاری کازرونی، قرن یازدهم هجری، در علوم مذهبی
• کشکول، نوشتهٔ میرزا سلطان محمود، قرن یازدهم هجری
• گنج بادآوردهٔ صاحبقرانی، نوشتهٔ امان‌الله خان کابلی شیرازی، قرن یازدهم هجری، در پزشکی
• شاهد صادق، نوشتهٔ میرزا صادق اصفهانی، قرن یازدهم هجری
• شجرهٔ دانش، نوشتهٔ نظام‌الدین احمد گیلانی، قرن یازدهم هجری، به عربی و فارسی
• تحفة الهند، نوشتهٔ میرزاخان بن فخرالدین محمد، قرن یازدهم هجری، دربارهٔ هند
• عقول عشره، نوشتهٔ محمد براری امی، قرن یازدهم هجری
• بهارستان علوم، نوشتهٔ ملا قطب طالقانی، قرن دوازدهم هجری
• رشحات الفنون، نوشتهٔ امین‌الدین خان حسینی هروی، قرن دوازدهم هجری
• جنات الخلود، نوشتهٔ میرزا محمدرضا مؤمن امامی مدرس، قرن دوازدهم هجری
• کشاف اصطلاحات فنون، نوشتهٔ محمداعلی بن علی تهانوی، قرن دوازدهم هجری، به عربی و فارسی
• گنجینهٔ صادق، نوشتهٔ شاکرخان صادق بهادر، قرن دوازدهم هجری
• مختصر مفید، نوشتهٔ محمداسلم بنگالی پندوائی، قرن سیزدهم هجری
• ریاض الجنة، نوشتهٔ محمد حسن حسینی زنوزی، قرن سیزدهم هجری
• بحر العلوم، نوشتهٔ محمد حسن حسینی زنوزی، قرن سیزدهم هجری
• مطالع الهند یا مطلع الهند، نوشتهٔ سلامت علی طبیب، قرن سیزدهم هجری
• قواعد المصدرین، نوشتهٔ احمدالله بن محمدواحد قریشی، قرن سیزدهم هجری
• مطلع العلوم و مجمع الفنون، نوشتهٔ واجدعلی خان هوگلی، قرن سیزدهم هجری
• دائرةالمعارف اعلمی، نوشتهٔ محمدحسین اعلمی مهرجانی، قرن چهاردهم هجری، دربارهٔ تشیع

دانشنامه‌های معاصر

• دانشنامهٔ علی بن موسی الرضا در حال تألیف است.
• دانشنامهٔ نماز جمعه در حال تدوین است.
• دانشنامهٔ اسلامی کشاورزی، منابع طبیعی و محیط زیست. تألیف آن ادامه دارد.
• دانشنامهٔ زبان و ادب فارسی، به سرپرستی اسماعیل سعادت، زیر نظر فرهنگستان زبان و ادب فارسی، تألیف آن ادامه دارد
• دانش نامه دانش گستر، ۱۸ جلد
• نامهٔ دانشوران ناصری، نوشتهٔ جمعی (به سرپرستی علیقلی‌میرزا اعتضادالسلطنه و محمدحسن‌خان اعتمادالسلطنه)، انتشار ۱۲۹۶ تا ۱۳۲۴ ق.
• فرهنگنامهٔ فارسی نوشتهٔ سعید نفیسی، انتشار ۱۳۱۹ ش.
• لغت‌نامه نوشتهٔ جمعی (به سرپرستی علی‌اکبر دهخدا، محمد معین، سید جعفر شهیدی، و محمد دبیرسیاقی)، انتشار ۱۳۲۵ تا ۱۳۵۹ ش.
• دائرةالمعارف فارسی، نوشته و ترجمهٔ جمعی (به سرپرستی غلامحسین مصاحب و رضا اقصی)، مبتنی بر دانشنامهٔ کلمبیا وایکینگ، انتشار ۱۳۴۵ تا ۱۳۷۴ ش.
• ایرانشهر، نوشتهٔ جمعی، انتشار ۱۳۴۲ و ۱۳۴۳ ش. دربارهٔ ایران
• دانشنامهٔ ایران و اسلام، نوشته و ترجمهٔ جمعی (به سرپرستی احسان یارشاطر)، مبتنی بر دائرةالمعارف اسلام، انتشار ۱۳۵۴ تا ۱۳۷۰ ش.
• دائرةالمعارف تشیع، به سرپرستی مهدی محقق، احمد صدر حاج‌سیدجوادی، کامران فانی، و بهاءالدین خرمشاهی، انتشار ۱۳۶۰ ـ تألیف آن ادامه دارد
• دانشنامهٔ جهان اسلام، به سرپرستی مهدی محقق، نصرالله پورجوادی، سید مصطفی میرسلیم، و غلامعلی حداد عادل، انتشار ۱۳۷۵ ـ تألیف آن ادامه دارد
• دائرةالمعارف بزرگ اسلامی، به سرپرستی سید محمدکاظم موسوی بجنوردی، انتشار ۱۳۶۷ ـ تألیف آن ادامه دارد
• دانشنامهٔ ادب فارسی، به سرپرستی حسن انوشه، انتشار ۱۳۷۵ تا ۱۳۸۲
• دانشنامهٔ زبان و ادب فارسی در شبه‌قاره، انتشار ۱۳۸۰ ـ تألیف آن ادامه دارد
• دانشنامهٔ قرآن و قرآن‌پژوهی، نوشتهٔ بهاءالدین خرمشاهی و دیگران، انتشار ۱۳۷۷
• دائرةالمعارف هنر، نوشتهٔ رویین پاکباز، انتشار ۱۳۷۸
• دائرةالمعارف سازهای جهان، ترجمهٔ حسین زندباف، انتشار ۱۳۷۶
• دائرةالمعارف موسیقی کهن ایرانی، به سرپرستی مهران پورمندان، انتشار ۱۳۷۹
• دائرةالمعارف سازهای ایران، نوشتهٔ محمدرضا درویشی، انتشار ۱۳۸۱
• دانشنامهٔ فلسطین، به سرپرستی مجید صفاتاج، انتشار ۱۳۸۰ تا ۱۳۸۲
• دانشنامهٔ امام علی (ع)، به سرپرستی علی‌اکبر رشاد، انتشار ۱۳۸۰
• دائرةالمعارف ایمنی و بهداشت کار، ترجمه به سرپرستی محسن خواجه‌نوری، انتشار ۱۳۷۹ و ۱۳۸۰
• دائرةالمعارف کتابداری و اطلاع‌رسانی، به سرپرستی عباس حری، انتشار ۱۳۸۱
• دانشنامهٔ ایران باستان، نوشتهٔ هاشم رضی، انتشار ۱۳۸۱
• دانشنامهٔ کوچک ایران، نوشتهٔ ژاله متحدین، انتشار ۱۳۸۱
• دانشنامهٔ فیزیک، سرویراستار محمدابراهیم ابوکاظمی، ترجمه از دائرةالمعارف فیزیک مک‌میلن، انتشار ۱۳۸۱
• زندگینامهٔ علمی دانشوران، زیر نظر احمد بیرشک و عرب‌علی رضایی، انتشار ۱۳۶۶ تا ۱۳۷۵
• دانشنامهٔ سیاسی، نوشتهٔ داریوش آشوری، انتشار ۱۳۶۶
• فرهنگ اندیشهٔ نو، ترجمهٔ جمعی (سرویراستار ع. پاشائی)، انتشار ۱۳۶۹
• دائرةالمعارف علوم اجتماعی، نوشتهٔ باقر ساروخانی، انتشار ۱۳۷۰
• دانشنامهٔ مزدیسنا، واژه‌نامهٔ توضیحی آیین زرتشت، نوشتهٔ جهانگیر اوشیدری، انتشار ۱۳۷۱
• دانشنامهٔ ماشینکاری، ترجمهٔ احمد حجتی و دیگران، انتشار ۱۳۷۷
• دانشنامهٔ جُرم‌شناسی، نوشتهٔ علی‌حسین نجفی ابرندآبادی و حمید هاشم‌بیکی، انتشار ۱۳۷۷
• دائرةالمعارف هندسه، نوشتهٔ محمدهاشم رستمی، انتشار ۱۳۷۸
• دانشنامهٔ کتابداری و اطلاع‌رسانی، گردآوری و ترجمه از پوری سلطانی و فروردین راستین، انتشار ۱۳۷۹
• دائرةالمعارف معماری جهان، ترجمهٔ نادر روزرُخ، انتشار ۱۳۸۱
• فرهنگ آثار، ترجمه و تألیف به سرپرستی رضا سیدحسینی (و زیر نظر اسماعیل سعادت، احمد سمیعی، رضا سیدحسینی، و ابوالحسن نجفی)، انتشار ۱۳۷۸ تا ۱۳۸۳
• دانشنامهٔ جامع علوم انسانی و اسلامی
• دانشنامهٔ جغرافیای تاریخی جهان اسلام، در دست تألیف: فارسی، عربی و انگلیسی؛ پژوهشکده تاریخ اسلام
• فرهنگنامه ایران، دانشنامه‌ای با موضوع فرهنگ و تمدن ایران و پیرامون آن، تألیف رضا مرادی غیاث‌آبادی، انتشار ۱۳۹۳.

دانشنامه‌های فارسی و غیرفارسی چاپ خارج از ایران

• دائرةالمعارف آریانا، انتشار ۱۳۲۸ تا ۱۳۴۸ در کابل به فارسی دری
• دائرةالمعارف شوروی تاجیک، انتشار ۱۹۷۸ تا ۱۹۸۸ در دوشنبه به فارسی تاجیکی
• دائرةالمعارف ادبیات و صنعت تاجیک، انتشار ۱۹۸۸ و ۱۹۸۹ در دوشنبه به فارسی تاجیکی
• دانشنامهٔ ایرانیکا، به سرپرستی احسان یارشاطر، انتشار ۱۹۸۲ - تألیف آن ادامه دارد. در نیویورک به انگلیسی

دانشنامه‌های کودکان و نوجوانان

• فرهنگنامه طلایی، ترجمه و تألیف به سرپرستی رضا اقصی، انتشار ۱۳۴۶
• دائرةالمعارف خردسالان، نوشتهٔ مهرداد مهرین، انتشار ۱۳۵۰
• دائرةالمعارف جوانان، نوشتهٔ عبدالحسین سعیدیان، انتشار ۱۳۵۱
• دائرةالمعارف کودکان و نوجوانان، ترجمه و تألیف قاسم قالیباف و جواد محدثی، انتشار ۱۳۷۷
• فرهنگنامهٔ کودکان و نوجوانان، زیر نظر توران میرهادی و ایرج جهانشاهی، انتشار ۱۳۷۱ - تألیف آن ادامه دارد
• دانشنامهٔ کودکان و نوجوانان آکسفورد، ترجمه به سرپرستی مجید ملکان، انتشار ۱۳۸۰
• فرهنگنامهٔ علمی دانش‌آموز، ترجمهٔ محمود سالک، انتشار ۱۳۸۰
• دانشنامهٔ کودکان و نوجوانان، زیر نظر کامران فانی، انتشار ۱۳۸۲

دانشنامه‌های رایانه‌ای

• ویکی‌پدیای فارسی
• دانشنامهٔ تاریخ معماری و شهرسازی ایران‌زمین، به سرپرستی سید محمد بهشتی شیرازی
• دانشنامه همشهری آنلاین
• دانشنامهٔ فضایی ایران بایگانی‌شده در ۱۳ ژانویه ۲۰۱۶ توسط Wayback Machine
• ویکی‌فقه؛ این پایگاه یک دانشنامه اینترنتی آزاد با موضوع علوم اسلامی و علوم مرتبط آن است
• دانشنامهٔ فلسطین، به سرپرستی مجید صفاتاج
• فرهنگنامه ایران، دانشنامه‌ای با موضوع فرهنگ و تمدن ایران
• دانشنامه فرزند
• دانشنامه اسلامی
• دانشنامهٔ مجازی امامت و ولایت
• دانشنامهٔ مشهد
• ایرانیا شکوه گذشته‌ها
• ایران پلِ نور
• دائرةالمعارف طهران قدیم
• دانشنامهٔ علوم
• دائرةالمعارف جامع اسلامی، به سرپرستی سیدمصطفی حسینی دشتی
• دائرةالمعارف سنگ
• دائرةالمعارف اتومبیل
• دائرةالمعارف نقاشی ایران
• دانشنامهٔ علمی-تخیلی، فانتری

دانشنامه‌های منطقه‌ای و استانی

• دانشنامه فرهنگ و تمدن گیلان
• دانشنامه فرهنگ و تمدن استان سیستان و بلوچستان
• دانشنامه کرمانشاهان
• دانشنامه تبرستان و مازندران
• دانشنامه فرهنگی استان هرمزگان
• دانشنامه گلستان (جرجان و استرآباد)
• دانشنامه استان همدان

جستارهای وابسته

• دائرةالمعارف‌های قدیمی ایران و اسلام
• فهرست دانشنامه‌های آزاد فارسی
• پژوهشکده دانشنامه نگاری دینی

منابع

• وسل، ژیوا. دائرةالمعارف‌های فارسی: پژوهشی دربارهٔ نوع‌شناسی و طبقه‌بندی علوم. ترجمهٔ محمدعلی امیرمعزی، چاپ اول، تهران: انتشارات توس، ۱۳۶۸.
• مقدسی، مهناز. دانشنامه‌های ایرانی. چاپ اول، تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی، ۱۳۸۴.
• خبرگزاری میراث فرهنگی، www.chn.ir،۱۳۸۶