Etruriar: berrikuspenen arteko aldeak

Etruriarrak edo etruskoak; Rasna; Rasenna
	K.a. 1200 – K.a. 550
	Konfederazioa
Geografia
Hiriburua	Velzna- (Orvieto)
Kultura
Hizkuntza(k)	Etruriera
Historia
Villanovako kultura	K.a. 1200
Erromatar asimilazioa	K.a. 550
Erromatar Errepublika

Nabigazio historia interaktiboa

← Aurreko ezberdintasuna

Ezabatutako edukia Gehitutako edukia

IkusizkoaWikitestua

Lerroan

Hauxe da oraingo bertsioa, 16:32, 20 abendua 2023 data duena

Artikulu hau herriari buruzkoa da; hizkuntza gaitzat duena beste hau da: «Etrusko»

Etruriarrak^[1]^[2] edo etruskoak^[1]^[2] antzinako Italian, zehazki egungo Toskanan, bizi zen herria eta zibilizazioa ziren, erromatarrek etrusci edo tusci deituak.^[3] Erromatarrek eman zieten izenetik dator egungo Toskana izena, nahiz eta haien aberria Etruria zen.

Antzinako grezieraz Τυρρήνιοι (Tyrrhēnioi) deitzen zieten eta hortik latinez Tyrrhēni (etruskoak), Tyrrhēnia (Etruria) eta Mare Tyrrhēnum (Tirreniar itsasoa) hitzak sortu zituzten.^[3] Etruskoek bere buruari Rasenna, sinkopatuta Rasna edo Raśna deitzen zioten.^[4]

Bere hizkuntza propioa zuten: etruskoa hain zuzen ere.^[5] Etruskoen zibilizazioa Erromaren sorrera baino lehenagoko historiaurrean hasi zen eta Erromatar Errepublikak etruskoen lurrak berenganatu zituen arte iraun zuen.^[6] Bere une gorenean, Erromaren sorreraren eta Erromatar Monarkiaren garaietan, hiru hiri-konfederaziok osatzen zuten:

Etruriakoa
Po ibaiaren haranekoa, tartean ekialdeko Alpeak izanik.
Latium eta Campaniakoa.

Erroma etruskoen lurraldeen barne zegoen eta bere historiaren hasieran etruskoen menpe izan ziren erromatarrak, K.a. 396an Veii konkistatu zuten arte.

Historia[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Etruriar kultura K.a. 800 inguru garatu zen, lehen Burdin Aroko Villanovako kultura zegoen leku berean. K.a. VII. mendean greziar merkatariek eta Magna Grezian bizi ziren bere auzokoek eragin handia izan zuten kulturan. Gero erromatarrek ordeztu zuten etruriarren nagusigoa Italian.^[7]

Historian zehar haien izena ia galdu egin zen. Beraien hizkuntza oraindik argitu gabe dago, hitz gutxi batzuk izan ezik, eta haien jatorriaz ere gauza gutxi esan daiteke ziurtasunez. Herodotok zioenez, etruriarrak Lidiatik etorriak ziren K.a. XIII. mendean, baina Etruria bertako jendeak ekialdetik etorritakoekin nahastean sortu zirelako ustea dago gaur. Toskanan zeuden meatzeek erakarri zituzketen itsasgizon horiek, eta K.a. VII. mendean Latium hartu eta Erroma sortu zuten; bertan errege etruriarrek agindu zuten K.a. 619tik 509ra. Ondoren Po ibaiaren ordokira jo zuten iparraldera, eta Campaniara hegoaldera.

K.a. VI. mendean iritsi ziren gailurrera, baina gerora gainbehera jasan zuten. K.a. 474an greziarrekin topo egin zuten Kuman, eta Erromatik bidaliak izan eta gero, Samniarrek garaitu zituzten, eta azkenik, erromatarrek Veies hartu (K.a. 396) eta geroago guztiz menderatu zituzten (K.a. 350).

Kultura[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Indarra galdu bazuten ere, izan zuten oraindik eraginik erromatarren artean, batez ere etxegintzan eta arte lanetan.

Etruriarren zibilizazioa hiritarra izan zen batik bat, hasieran erregea (Lucumon) zelarik buru; gero aristokraziak hartu zuen agintea. Hiri nagusiak Arretium (Arezzo), Kortona, Perusia (Perugia), Kamars (Chiusi), Volsinies, Tutere (Todi), Chisra (Cerveteri), Velsu (Orvieto), Veies, Tarkinia eta Velathri (Volterra) ziren. Gizarte horrek, hilobietan ikusten den arteak erakusten duenez, luxuzko, atseginezko irudia du. Eragin greko nabarmena badu ere, arte etruriarrak jatortasun bikaina erakusten du.

Etruriarrek harri handiak erabiltzen zituzten beren gotorlekuak, zubiak, ubideak eta estolderiak eraikitzeko. Etxeak adreilu eta zur margotuzkoak zituzten. Arkitektura etruriarrak utzi dituen aztarnen artean aipatzekoak dira Cerveteri eta Tarkiniako hilobiak, eta Volterrako Ate Arkuduna. Estatuetan buztin egosia erabili zuten: Veiesko Apolo, senar-emazteen hilobia. Freskorik bikainenak Cerveteri, Chiusi eta Tarkiniako hilobietan azaltzen dira.

Erreferentziak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011-12-26 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

↑ ^a ^b Euskaltzaindiaren Hiztegi Batuak etrusko eta etruriar sinonimoak direla dio, baina lehenengoak hizkuntza ere izendatzen duenez, etruriar hartu dugu herritarrei buruzko artikuluaren izenburutzat.
↑ ^a ^b Euskaltzaindia. (2015-01-30). 174. araua: Antzinateko herriak. Ekialdeko eta Europako herriak. , 9 or..
↑ ^a ^b Félix Gaffiot Dictionnaire Illustré Latin Français
↑ Haynes, S.. (2000). Etruscan Civilization. Los Angeles: The J. Paul Getty Trust.
↑ Bonfante, G.; Bonfante, L.. (2002). The Etruscan Language. An Introduction. Manchester University Press.
↑ Bonfante, Larissa. (1990). Etruscan. University of California Press ISBN 0-520-07118-2..
↑ Cary, M.; Scullard, H. H.. (1979). A History of Rome. , 28 or. ISBN 0312383959..

Philipp Ammon: Ruma Rasna – Die etruskischen Wurzeln Roms. http://www.academia.edu/28000848/Ruma_Rasna_Die_etruskischen_Wurzeln_Roms

Kanpo estekak[aldatu | aldatu iturburu kodea]

Datuak: Q17161
Multimedia: Etruscans / Q17161

[HiztegiBatua-1] Euskaltzaindiaren Hiztegi Batuak etrusko eta etruriar sinonimoak direla dio, baina lehenengoak hizkuntza ere izendatzen duenez, etruriar hartu dugu herritarrei buruzko artikuluaren izenburutzat.

[174araua-2] Euskaltzaindia. (2015-01-30). 174. araua: Antzinateko herriak. Ekialdeko eta Europako herriak. , 9 or..

[Gaffiot-3] Félix Gaffiot Dictionnaire Illustré Latin Français

[4] Haynes, S.. (2000). Etruscan Civilization. Los Angeles: The J. Paul Getty Trust.

[5] Bonfante, G.; Bonfante, L.. (2002). The Etruscan Language. An Introduction. Manchester University Press.

[6] Bonfante, Larissa. (1990). Etruscan. University of California Press ISBN 0-520-07118-2..

[7] Cary, M.; Scullard, H. H.. (1979). A History of Rome. , 28 or. ISBN 0312383959..

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

@@ 1. lerroa: / 1. lerroa: @@
 {{Antzinako herrialde infotaula
+| izena= Etruriarrak <small>edo</small> etruskoak
-| izena= Etruskoak
 | izena bertako hizkuntzan= Rasna<br />Rasenna
-| hasiera urtea= [[K. a. 1200ko hamarkada|K. a. 1200]]
+| hasiera urtea= [[K.a. 1200ko hamarkada|K.a. 1200]]
-| amaiera urtea= [[K. a. 550eko hamarkada|K. a. 550]]
+| amaiera urtea= [[K.a. 550eko hamarkada|K.a. 550]]
 | gobernua= Konfederazioa
 | bandera=
@@ 12. lerroa: / 12. lerroa: @@
 | gert1= [[Villanovako kultura]]
 | gert2= Erromatar asimilazioa
-| gert1 data= [[K. a. 1200ko hamarkada|K. a. 1200]]
+| gert1 data= [[K.a. 1200ko hamarkada|K.a. 1200]]
-| gert2 data= [[K. a. 550eko hamarkada|K. a. 550]]
+| gert2 data= [[K.a. 550eko hamarkada|K.a. 550]]
 | o1= [[Erromatar Errepublika]]
 | o1 bandera= Spqrstone.jpg
@@ 21. lerroa: / 21. lerroa: @@
 }}
 {{beste erabilpenak|herriari|hizkuntza|Etrusko}}
-'''Etruriarrak'''<ref>[http://www.euskaltzaindia.net/hiztegibatua/index.php?option=com_hiztegianbilatu&amp;Itemid=189&amp;lang=eu&amp;view=frontpage Euskaltzaindiaren Hiztegi Batuak] "etrusko" eta "etruriar" sinonimoak direla dio, baina lehenengoa hizkuntzarako aproposa ere denez, etruriar hautatu dugu herriarentzat</ref> antzinako [[Italia]]n, egungo [[Toskana]]n hain zuzen ere, bizi zen herria eta zibilizazioa izan zen, [[Antzinako Erroma|erromatarrek]] ''Etrusci'' edo ''Tusci'' deituak<ref name= Gaffiot>Félix Gaffiot ''Dictionnaire Illustré Latin Français''</ref>. Erromatarrek eman zieten izena egungo Toskana izena sortu zuen, nahiz eta bere aberria [[Etruria]] izan.
+'''Etruriarrak'''<ref name=HiztegiBatua>Euskaltzaindiaren ''[[Hiztegi Batua]]''k ''etrusko'' eta ''etruriar'' sinonimoak direla dio, baina lehenengoak hizkuntza ere izendatzen duenez, ''etruriar'' hartu dugu herritarrei buruzko artikuluaren izenburutzat.</ref><ref name=174araua>{{Erreferentzia|egilea=[[Euskaltzaindia]]|data=2015-01-30|izenburua=174. araua: Antzinateko herriak. Ekialdeko eta Europako herriak|url=http://www.euskaltzaindia.eus/dok/arauak/Araua_0174.pdf|orrialdea=9}}</ref> edo '''etruskoak'''<ref name=HiztegiBatua/><ref name=174araua/> antzinako [[Italia]]n, zehazki egungo [[Toskana]]n, bizi zen herria eta zibilizazioa ziren, [[Antzinako Erroma|erromatarrek]] ''etrusci'' edo ''tusci'' deituak.<ref name= Gaffiot>Félix Gaffiot ''Dictionnaire Illustré Latin Français''</ref> Erromatarrek eman zieten izenetik dator egungo Toskana izena, nahiz eta haien aberria [[Etruria]] zen.
-[[Antzinako greziera]]z {{Polytonic|Τυρρήνιοι}}'' (Tyrrhēnioi)'' deitzen zieten eta hortik [[latin]]ez Tyrrhēni (etruskoak), Tyrrhēnia (Etruria) eta Mare Tyrrhēnum  ([[Tirreniar itsasoa]]) hitzak sortu zituzten<ref name= Gaffiot/>. Etruskoek bere buruari ''Rasenna'', sinkopatuta ''Rasna'' edo ''Raśna'' deitzen zioten<ref>{{Erreferentzia|abizena1=Haynes|izena1=S.|izenburua=Etruscan Civilization|lekua=[[Los Angeles]]|argitaletxea=The J. Paul Getty Trust|urtea=[[2000]]}}</ref>.
+[[Antzinako greziera]]z {{Polytonic|Τυρρήνιοι}}'' (Tyrrhēnioi)'' deitzen zieten eta hortik [[latin]]ez ''Tyrrhēni'' (etruskoak), ''Tyrrhēnia'' (Etruria) eta ''Mare Tyrrhēnum'' ([[Tirreniar itsasoa]]) hitzak sortu zituzten.<ref name= Gaffiot/> Etruskoek bere buruari ''Rasenna'', sinkopatuta ''Rasna'' edo ''Raśna'' deitzen zioten.<ref>{{Erreferentzia|abizena1=Haynes|izena1=S.|izenburua=Etruscan Civilization|url=https://archive.org/details/etruscanciviliza0000hayn|lekua=[[Los Angeles]]|argitaletxea=The J. Paul Getty Trust|urtea=[[2000]]}}</ref>
-Bere hizkuntza propioa zuten: [[etrusko]]a hain zuzen ere<ref>{{Erreferentzia|abizena1=Bonfante|izena1=G.|izena2=L.|abizena2=Bonfante|izenburua=The Etruscan Language. An Introduction|argitaletxea=Manchester University Press|urtea=[[2002]]}}</ref>. Etruskoen [[zibilizazio]]ak, [[Erroma]]ren sorrera baino lehenagoko [[historiaurrea]]n hasi eta [[Erromatar Errepublika]]k etruskoen lurrak berenganatu zituen arte iraun zuen<ref>{{Erreferentzia|abizena1= Bonfante|izena1=Larissa|izenburua=Etruscan|argitaletxea=University of California Press|urtea=[[1990]]|isbn=0-520-07118-2}}</ref>. Bere une gorenean, [[Erroma]]ko sorrera eta [[Erromatar Monarkia]]ren garaietan, hiru [[hiri]]-konfederazioek osatuta zegoen:
+Bere hizkuntza propioa zuten: [[etrusko]]a hain zuzen ere.<ref>{{Erreferentzia|abizena1=Bonfante|izena1=G.|izena2=L.|abizena2=Bonfante|izenburua=The Etruscan Language. An Introduction|url=https://archive.org/details/etruscanlanguage0000bonf|argitaletxea=Manchester University Press|urtea=[[2002]]}}</ref> Etruskoen [[zibilizazio]]a [[Erroma]]ren sorrera baino lehenagoko [[historiaurre]]an hasi zen eta [[Erromatar Errepublika]]k etruskoen lurrak berenganatu zituen arte iraun zuen.<ref>{{Erreferentzia|abizena1= Bonfante|izena1=Larissa|izenburua=Etruscan|url= https://archive.org/details/etruscan0000bonf|argitaletxea=University of California Press|urtea=[[1990]]|isbn=0-520-07118-2}}</ref> Bere une gorenean, [[Erroma]]ren sorreraren eta [[Erromatar Monarkia]]ren garaietan, hiru [[hiri]]-konfederaziok osatzen zuten:
-* [[Etruria]]koa.
+* [[Etruria]]koa
 * [[Po]] ibaiaren haranekoa, tartean ekialdeko [[Alpeak]] izanik.
-* [[Latium]] eta [[Campania]]koa.
+* [[Lazio|Latium]] eta [[Campania]]koa.
-[[Erroma]] etruskoen lurraldetan barne zegoen eta bere historiaren hasieran etruskoen menpe izan zen erromatarrek [[K. a. 396]]an [[Veii]] konkistatu arte.
+[[Erroma]] etruskoen lurraldeen barne zegoen eta bere historiaren hasieran etruskoen menpe izan ziren erromatarrak, [[K.a. 396]]an [[Veii]] konkistatu zuten arte.
+== Historia ==
-Bere kultura [[K. a. 800eko hamarkada|K. a. 800]] inguru garatu zuten, lehen [[Burdin Aro]]ko [[Villanovako kultura]] zegoen leku berean. [[K. a. VII. mendea]]n [[Antzinako Grezia|greziar]] merkatariek eta [[Magna Grezia]]n bizi ziren bere auzokoek eragin handia izan zuten kulturan. Gero erromatarrek ordezkatu zuten bere nabarmenkeria [[Italia]]n<ref>{{Erreferentzia|abizena1=Cary|izena1=M.|abizena2=Scullard|izena2=H. H.|izenburua=A History of Rome|orrialdea=28|urtea=[[1979]]|isbn=0312383959}}</ref>
+Etruriar kultura [[K.a. 800eko hamarkada|K.a. 800]] inguru garatu zen, lehen [[Burdin Aro]]ko [[Villanovako kultura]] zegoen leku berean. [[K.a. VII. mendea]]n [[Antzinako Grezia|greziar]] merkatariek eta [[Magna Graecia|Magna Grezian]] bizi ziren bere auzokoek eragin handia izan zuten kulturan. Gero erromatarrek ordeztu zuten etruriarren nagusigoa [[Italia]]n.<ref>{{Erreferentzia|abizena1=Cary|izena1=M.|abizena2=Scullard|izena2=H. H.|izenburua=A History of Rome|url=https://archive.org/details/historyofromedow0000mcar_3edi|orrialdea=[https://archive.org/details/historyofromedow0000mcar_3edi/page/28 28]|urtea=[[1979]]|isbn=0312383959}}</ref>
-Historian zehar haien izena ia galdu egin zen. Beraien hizkuntza oraindik argitu gabe dago, hitz gutxi batzuk izan ezik, eta haien jatorriaz ere gauza gutxi esan daiteke ziurtasunez. [[Herodoto]]k zioenez, etruriarrak [[Lidia]]tik etorriak ziren [[K. a. XIII. mende]]an, baina Etruria bertako jendeak ekialdetik etorritakoekin nahastean sortu zutelako ustea dago gaur. [[Toskana]]n zeuden meatzeek erakarri zituzten itsasgizon horiek, eta K.a. VII. mendean Latium hartu eta Erroma sortu zuten; bertan errege etruriarrek agindu zuten K.a. 619tik 509ra. Ondoren Po ibaiaren ordokira jo zuten iparraldera, eta [[Campania]]ra hegoaldera. VI. mendean iritsi ziren gailurrera, baina 474an grekoekin topo egin zuten Kuman, Erromatik bidaliak izan eta gero, [[Samniar]]rek garaitu zituzten, eta azkenik, Veies hartu ondoren (K.a. 396), Erromak menderatu zituen (350). Indarra galdu bazuten ere, izan zuten oraindik eraginik erromatarren artean, batez ere etxegintzan eta arte lanetan. Etruriarren zibilizazioa hiritarra izan zen batik bat, hasieran erregea (''Lucumon'') zelarik buru; gero aristokraziak hartu zuen agintea. Hiri nagusiak [[Arretium]] (Arezzo), Kortona, Perusia (Perugia), Kamars (Chiusi), Volsinies, Tutere (Todi), [[Chisra]] (Cerveteri), [[Velsu]] (Orvieto), Veies, Tarkinia eta Velathri (Volterra) ziren. Gizarte horrek, hilobietan ikusten den arteak erakusten duenez, luxuzko, atseginezko irudia du. Eragin greko nabarmena badu ere, arte etruriarrak jatortasun bikaina erakusten du. Etruriarrek harri handiak erabiltzen zituzten beren gotorlekuak, zubiak, ubideak eta estolderiak eraikitzeko. Etxeak adreilu eta zur margotuzkoak zituzten. Arkitektura etruriarrak utzi dituen aztarnen artean aipatzekoak dira Cerveteri eta Tarkiniako hilobiak, eta Volterrako Ate Arkuduna. Estatuetan buztin egosia erabili zuten: Veiesko Apolo, senar-emazteen hilobia. Freskorik bikainenak Cerveteri, Chiusi eta Tarkiniako hilobietan azaltzen dira.
+Historian zehar haien izena ia galdu egin zen. Beraien hizkuntza oraindik argitu gabe dago, hitz gutxi batzuk izan ezik, eta haien jatorriaz ere gauza gutxi esan daiteke ziurtasunez. [[Herodoto]]k zioenez, etruriarrak [[Lidia]]tik etorriak ziren [[K.a. XIII. mendea]]n, baina Etruria bertako jendeak ekialdetik etorritakoekin nahastean sortu zirelako ustea dago gaur. [[Toskana]]n zeuden meatzeek erakarri zituzketen itsasgizon horiek, eta K.a. VII. mendean Latium hartu eta Erroma sortu zuten; bertan errege etruriarrek agindu zuten K.a. 619tik 509ra. Ondoren Po ibaiaren ordokira jo zuten iparraldera, eta [[Campania]]ra hegoaldera.
+K.a. VI. mendean iritsi ziren gailurrera, baina gerora gainbehera jasan zuten. K.a. 474an greziarrekin topo egin zuten Kuman, eta Erromatik bidaliak izan eta gero, [[Samniar]]rek garaitu zituzten, eta azkenik, erromatarrek Veies hartu (K.a. 396) eta geroago guztiz menderatu zituzten (K.a. 350).
+== Kultura ==
+Indarra galdu bazuten ere, izan zuten oraindik eraginik erromatarren artean, batez ere etxegintzan eta arte lanetan.
+Etruriarren zibilizazioa hiritarra izan zen batik bat, hasieran erregea (''Lucumon'') zelarik buru; gero aristokraziak hartu zuen agintea. Hiri nagusiak [[Arretium]] (Arezzo), Kortona, Perusia (Perugia), Kamars (Chiusi), Volsinies, Tutere (Todi), [[Chisra]] (Cerveteri), [[Velsu]] (Orvieto), Veies, Tarkinia eta Velathri (Volterra) ziren. Gizarte horrek, hilobietan ikusten den arteak erakusten duenez, luxuzko, atseginezko irudia du. Eragin greko nabarmena badu ere, arte etruriarrak jatortasun bikaina erakusten du.
+Etruriarrek harri handiak erabiltzen zituzten beren gotorlekuak, zubiak, ubideak eta estolderiak eraikitzeko. Etxeak adreilu eta zur margotuzkoak zituzten. Arkitektura etruriarrak utzi dituen aztarnen artean aipatzekoak dira Cerveteri eta Tarkiniako hilobiak, eta Volterrako Ate Arkuduna. Estatuetan buztin egosia erabili zuten: Veiesko Apolo, senar-emazteen hilobia. Freskorik bikainenak Cerveteri, Chiusi eta Tarkiniako hilobietan azaltzen dira.
 == Erreferentziak ==
-{{ lur | data=2011/12/26}}
+{{ lur | data=2011-12-26}}
 {{Erreferentzia zerrenda}}
+* Philipp Ammon: ''Ruma Rasna – Die etruskischen Wurzeln Roms''. http://www.academia.edu/28000848/Ruma_Rasna_Die_etruskischen_Wurzeln_Roms
-[[Kategoria:Etruskoak| ]]
+== Kanpo estekak ==
-{{NA lotura|af}}
-{{NA lotura|nl}}
+{{autoritate kontrola}}
+[[Kategoria:Etruskoak| ]]
-[[af:Etruskers]]
+[[Kategoria:Desagertutako konfederazioak]]
-[[als:Etrusker]]
-[[ar:إتروسكان]]
-[[az:Etrusklar]]
-[[be:Этрускі]]
-[[be-x-old:Этрускі]]
-[[bg:Етруски]]
-[[ca:Etruscs]]
-[[co:Etruschi]]
-[[cs:Etruskové]]
-[[cv:Этрускăсем]]
-[[cy:Etrwsciaid]]
-[[da:Etruskerne]]
-[[de:Etrusker]]
-[[el:Ετρούσκοι]]
-[[en:Etruscan civilization]]
-[[eo:Etruskoj]]
-[[es:Etruscos]]
-[[et:Etruskid]]
-[[fa:اتروسک]]
-[[fi:Etruskit]]
-[[fr:Étrusques]]
-[[fy:Etrusken]]
-[[gl:Etruscos]]
-[[he:אטרוסקים]]
-[[hr:Etruščani]]
-[[hu:Etruszkok]]
-[[ia:Etruscos]]
-[[id:Etruskan]]
-[[it:Civiltà etrusca]]
-[[ja:エトルリア人]]
-[[ka:ეტრუსკები]]
-[[ko:에트루리아인]]
-[[la:Etrusci]]
-[[lb:Etrusker]]
-[[lt:Etruskai]]
-[[lv:Etruski]]
-[[nl:Etrusken]]
-[[nn:Etruskarar]]
-[[no:Etruskere]]
-[[oc:Etruscs]]
-[[pl:Sztuka etruska]]
-[[pt:Etruscos]]
-[[ro:Etrusci]]
-[[ru:Этруски]]
-[[scn:Etruschi]]
-[[sh:Etrurci]]
-[[sk:Etruskovia]]
-[[sl:Etruščani]]
-[[sr:Етрурци]]
-[[sv:Etrusker]]
-[[th:อารยธรรมอีทรัสคัน]]
-[[tl:Kabihasnang Etruskano]]
-[[tr:Etrüskler]]
-[[uk:Етруски]]
-[[vi:Văn minh Etrusca]]
-[[zh:伊特拉斯坎文明]]