Rumana lingvo

rumana
română
lingvo • moderna lingvo
Balkanlatinida lingvaro
Parolata en	Rumanio kaj Moldavio, proksimume 2.500.000 en Germanio, Usono, Ukrainio, Bulgario, Hungario, Rusio, Kanado kaj aliaj landoj
Parolantoj	24 300 000
Denaskaj parolantoj	proksimume 26.000.000
Skribo	latina, kun kelkaj specialaj literoj
Lingvistika klasifiko
Hindeŭropa lingvaro Italika lingvaro Latinida lingvaro Balkanlatinida lingvaro Rumana lingvo
Oficiala statuso
Oficiala lingvo en	Rumanio, Moldavio, Vojvodino (Serbio)
Reguligita de	Rumana Akademio
Lingvaj kodoj
Lingvaj kodoj
ISO 639-1	ro
ISO 639-2	rum, ron
ISO 639-3	ron
SIL	RUM
Glottolog	roma1327
Angla nomo	Romanian
Franca nomo	roumain
Vikipedio

Specimeno
La Patro Nia Tatăl nostru Care eşti în ceruri, sfinţească-se numele Tău; vie împărăţia Ta, facă-se voia Ta; precum în cer, aşa şi pe pământ. Pâinea noastră cea de toate zilele, dă-ne-o nouă azi, şi ne iartă nouă greşelile noastre precum şi noi iertăm greşiţilor noştri şi nu ne duce pe noi în ispită, ci ne mântuieşte de cel rău.

La Rumana lingvo (aŭtoktone limba română /'limba ro'mɨnə/) estas latinida lingvo en orienta eŭropo, parolata de preskaŭ 24 ĝis 28 milionoj da homoj, precipe en Rumanio kaj Moldavio. Ĝi najbaras al la ukraina, bulgara, serba kaj hungara lingvoj kaj apartenas al la orientlatinidaj lingvoj sen plurala -s. Ĝi havas oficialan validon en Rumanio, Moldavio kaj en provinco aŭtonoma de Serbio, Vojvodino.

Rumana parolantoj estas disĵetaj trans multaj aliaj landoj, nome Italujo, Hispanujo, Rusujo, Ukrainujo, Israelo, Portugalujo, Unuiĝinta Reĝlando, Usono, Kanado, Francujo kaj Germanujo.

Specialaj literoj

Ekde 1860 la rumana lingvo estas skribata per latina alfabeto. Ankaŭ en Moldavio ĝi estas oficiala, sed oni uzas ankaŭ la cirilan alfabeton.

Litero	Prononco
a	/a/
ă	/ə/
â, î	/ɨ/
b	/b/
c	/k/ antaŭ a, o kaj u
	/ʧ/ antaŭ i kaj e
ch	/k/ antaŭ i kaj e
d	/d/
e	/e/
f	/f/
g	/g/ antaŭ a, o kaj u
	/ʤ/ antaŭ i kaj e
gh	/g/ antaŭ i kaj e
h	/h/
i	/i/
j	/ʒ/
k	/k/
l	/l/
m	/m/
n	/n/
o	/o/
p	/p/
r	/r/
s	/s/
ș	/ʃ/
t	/t/
ț	/ʦ/
u	/u/
v	/v/
x	/ks/
z	/z/

La subsigno en la rumanaj literoj ț kaj ș aspektas propre komo, ne cedilo kiel en la turka ţ kaj ş aŭ la franca ç. Dum la tempo, kiam plenaj signaroj de Unikodo ne estis vaste uzeblaj en komputiloj, kaj ofte ankoraŭ nun, oni uzas anstataŭe la literojn ţ kaj ş.

Gramatiko

Malgraŭ sia latinida deveno la rumana lingvo alprenis ne nur vortojn, sed ankaŭ gramatikaĵojn de najbaraj lingvoj. Ekzemple la konstruo de la difina artikolo (sufikse al substantivoj) kaj de certaj verboformoj kun "să" estas analogaj al la bulgara lingvo. Ĝia konjugacio similas al la latina kaj itala. Krome ĝi retenis la kazojn: nominativo, genitivo, dativo, akuzativo kaj eĉ havas vokativon. La substantivoj tamen havas identajn formojn por nominativo kaj akuzativo (ne-fleksia kazo) kaj por genitivo kaj dativo (fleksia kazo).

• 
  Mapo de la Balkana Duoninsulo kun emfazo de regionoj loĝataj de rumanoj
• 
• 
• 

Eksteraj ligiloj

greke Vortareto Esperanto-Rumana greke http://www.easyromanian.com, kurso pri la rumana greke http://dexonline.ro, vortaro kun klarigoj greke http://www.webdex.ro, vortaro kun klarigoj web 2.0 greke http://ro.wikipedia.org, la rumana Vikipedio greke http://mo.wikipedia.org, la moldova Vikipedio (ne plu flegata)