Digital rights management: Malsamoj inter versioj
| [kontrolita revizio] | [kontrolita revizio] |
AVRS (diskuto | kontribuoj) Alidirektigis al DRM |
AVRS (diskuto | kontribuoj) Neniu resumo de redakto |
||
| Linio 1: | Linio 1: | ||
'''DRM''' ([[angla lingvo|angle]] «{{fremdlingve|en|digital rights management}}» — cifereca administrado de rajtoj, neoficiale fojfoje «{{fremdlingve|en|digital restrictions management}}» — cifereca administrado de limigoj, ruse «{{fremdlingve|ru|ТСЗАП}}» — teĥnikaj rimedoj de protekto de aŭtorrajtoj) estas teĥnikaj rimedoj uzataj por limigi uzadon de verkoj en cifereca formo. |
|||
#ALIDIREKTU [[DRM]] |
|||
== Ekzemploj de DRM == |
|||
=== Muzikaj KDoj === |
|||
En la jaro 2005 aĉetintoj de muzikaj KDoj de «Sony BMG Music Entertainment» malkovris, ke ĉe provo aŭskulti la muzikon en komputilo kun [[Vindozo]], en la komputilon instaliĝas programo, kiu kaŝas sin simile al [[komputila viruso]] aŭ [[spiona programaro]], por gardi la muzikon de kopiado. Baldaŭ aperis kutima fia programaro, kiu uzis tion por kaŝi sin mem.<ref>http://lenta.ru/articles/2005/12/13/drm/</ref><ref>http://lenta.ru/news/2006/01/12/sony1/</ref><ref>http://www.pcworld.com/article/125838/settlement_ends_sony_rootkit_case.html</ref> En la jaro 2010 parenca firmao «Sony Computer Entertainment» nuligis antaŭe reklamitan funkcion en jam venditaj ludkonzoloj «[[PlayStation 3]]» «pro sekurecaj kialoj», kiuj temis pri protekto de ĝia «intelekta proprieto», pro kio kelkaj uzantoj ekprocesis kontraŭ ĝi.<ref>http://www.groklaw.net/article.php?story=20110218181557455</ref><ref>http://ps3.ign.com/articles/108/1088481p1.html</ref> |
|||
== Problemoj == |
|||
[[Free Software Foundation]] (per kampanjo «[[:en:Defective by Design|Defective by Design]]»), [[Electronic Frontier Foundation]] kaj aliaj kontraŭas aldonon al komercaĵoj de funkcioj destinitaj sole por limigo de ties utileco, ekzemple per malebligo de kopiado, ŝanĝado aŭ legado de dosieroj. |
|||
Tiaj iloj, ofte inkluzivataj en (ordinare malliberajn) programojn kaj aparatojn prilaborantajn verkojn,<ref>http://www.linux.com/archive/articles/54587 (anglalingve)</ref> estas lastatempe reklamataj kiel avantaĝoj, ebligantaj spektadon de altkvalitaj filmoj, dum senpere ili estas destinitaj sole por malhelpi certajn agojn pri tiuj filmoj, kaj malhelpas tiujn agojn sen distingi ĉu ili estas laŭleĝaj (ekzemple, pro [[justa uzo]] kiel citado, sekurkopiado, transformado en alian [[datenaranĝo|informaranĝon]], uzado per alia aparato; [[libera verko|libereco de la verko]], revendo/fordono ktp; aŭ pro leĝa eksvalidiĝo de kopirajto) aŭ ne.<ref name="eff-customer-always-wrong">https://www.eff.org/pages/customer-always-wrong-users-guide-drm-online-music</ref> En iuj landoj oni ne rajtas malfunkciigi tian ilon, aŭ produkti ilon por tia malfunkciigo, eĉ se tio estas necesa por laŭleĝa uzo. |
|||
=== Postulo de io cetere akcesora === |
|||
Krom tio, iuj el la iloj postulas, ke oni uzu specialan komputilan programon, aŭ havu retkonekton, eĉ se tiu programo aŭ retkonekto ne rilatas al uzo de tiuformaj verkoj. Tiam, sole pro la DRM, la verkoj povas esti uzeblaj ne per ĉiuj komputiloj aŭ operaciumoj<ref>http://wesleytech.com/why-is-netflix-ignoring-linux/2072/</ref><ref>http://www.techrepublic.com/blog/opensource/the-netflix-linux-conjecture-how-netflix-snubs-the-linux-community/1745</ref> kaj ne en ĉiuj lokoj kie tiuspecaj verkoj kutime estas uzeblaj. Se tia ilo postulas por uzado de verkoj ĉiaman aŭ fojfojan retan konekton al iu servilo por certiĝi pri laŭleĝeco de la uzado, tiam kiam la necesa retkonekto aŭ la servilo malfunkcias, la verkokopio fariĝas neuzebla.<ref>http://www.escapistmagazine.com/news/view/98927-Ubisoft-DRM-Authentication-Servers-Go-Down</ref> Se posedanto de la servilo decidas ne plu subteni ĝin, ĉiuj aĉetitaj kopioj tiel protektitaj fariĝas senutilaj. Eĉ sen tio provizantoj de tiaj servoj povas ŝanĝi la uzkondiĉojn.<ref name="eff-customer-always-wrong" /> |
|||
=== Kontraŭagado === |
|||
Permesiloj de Creative Commons malpermesas apliki al la verko ilojn, limigantajn ies kapablon uzi rajtojn donatajn per la permesiloj.<ref>http://wiki.creativecommons.org/Baseline_Rights</ref> [[GNU GPL]]v3 havas kondiĉon, ke nenio licencita per la permesilo estu leĝe konsiderata kiel DRM kiun oni ne rajtas malfunkciigi.<ref>http://www.gnu.org/licenses/gpl-faq.html#DRMProhibited</ref><ref>http://www.gnu.org/licenses/gpl.html#section3</ref> |
|||
== Referencoj == |
|||
{{referencoj}} |
|||
{{ĝermo|komputiko}} |
|||
[[ar:إدارة الحقوق الرقمية]] |
|||
[[bs:DRM]] |
|||
[[ca:Gestió de drets digitals]] |
|||
[[cs:Digital rights management]] |
|||
[[da:Digital Rights Management]] |
|||
[[de:Digitale Rechteverwaltung]] |
|||
[[en:Digital rights management]] |
|||
[[es:Gestión de derechos digitales]] |
|||
[[eu:Eskubide digitalen kudeaketa]] |
|||
[[fi:Käyttöoikeuksien hallinta]] |
|||
[[fr:Gestion des droits numériques]] |
|||
[[gl:Xestión de dereitos dixitais]] |
|||
[[he:ניהול זכויות דיגיטלי]] |
|||
[[id:Manajemen hak digital]] |
|||
[[it:Digital rights management]] |
|||
[[ja:デジタル著作権管理]] |
|||
[[ko:디지털 권리 관리]] |
|||
[[ku:DRM]] |
|||
[[ms:Pengurusan hak digital]] |
|||
[[nl:Digital Rights Management]] |
|||
[[nn:Digital Rights Management]] |
|||
[[no:Digital rights management]] |
|||
[[pl:Digital rights management]] |
|||
[[pt:Gestão de direitos digitais]] |
|||
[[ro:Gestiunea drepturilor digitale]] |
|||
[[ru:Технические средства защиты авторских прав]] |
|||
[[simple:Digital rights management]] |
|||
[[sk:Digital rights management]] |
|||
[[sv:Digital Rights Management]] |
|||
[[th:การจัดการสิทธิดิจิทัล]] |
|||
[[tr:DRM]] |
|||
[[uk:DRM]] |
|||
[[ur:ڈیجیٹل رائٹس مینیجمنٹ]] |
|||
[[zh:数字版权管理]] |
|||
Kiel registrite je 19:10, 13 jul. 2011
DRM (angle «digital rights management» — cifereca administrado de rajtoj, neoficiale fojfoje «digital restrictions management» — cifereca administrado de limigoj, ruse «ТСЗАП» — teĥnikaj rimedoj de protekto de aŭtorrajtoj) estas teĥnikaj rimedoj uzataj por limigi uzadon de verkoj en cifereca formo.
Ekzemploj de DRM
Muzikaj KDoj
En la jaro 2005 aĉetintoj de muzikaj KDoj de «Sony BMG Music Entertainment» malkovris, ke ĉe provo aŭskulti la muzikon en komputilo kun Vindozo, en la komputilon instaliĝas programo, kiu kaŝas sin simile al komputila viruso aŭ spiona programaro, por gardi la muzikon de kopiado. Baldaŭ aperis kutima fia programaro, kiu uzis tion por kaŝi sin mem.[1][2][3] En la jaro 2010 parenca firmao «Sony Computer Entertainment» nuligis antaŭe reklamitan funkcion en jam venditaj ludkonzoloj «PlayStation 3» «pro sekurecaj kialoj», kiuj temis pri protekto de ĝia «intelekta proprieto», pro kio kelkaj uzantoj ekprocesis kontraŭ ĝi.[4][5]
Problemoj
Free Software Foundation (per kampanjo «Defective by Design»), Electronic Frontier Foundation kaj aliaj kontraŭas aldonon al komercaĵoj de funkcioj destinitaj sole por limigo de ties utileco, ekzemple per malebligo de kopiado, ŝanĝado aŭ legado de dosieroj.
Tiaj iloj, ofte inkluzivataj en (ordinare malliberajn) programojn kaj aparatojn prilaborantajn verkojn,[6] estas lastatempe reklamataj kiel avantaĝoj, ebligantaj spektadon de altkvalitaj filmoj, dum senpere ili estas destinitaj sole por malhelpi certajn agojn pri tiuj filmoj, kaj malhelpas tiujn agojn sen distingi ĉu ili estas laŭleĝaj (ekzemple, pro justa uzo kiel citado, sekurkopiado, transformado en alian informaranĝon, uzado per alia aparato; libereco de la verko, revendo/fordono ktp; aŭ pro leĝa eksvalidiĝo de kopirajto) aŭ ne.[7] En iuj landoj oni ne rajtas malfunkciigi tian ilon, aŭ produkti ilon por tia malfunkciigo, eĉ se tio estas necesa por laŭleĝa uzo.
Postulo de io cetere akcesora
Krom tio, iuj el la iloj postulas, ke oni uzu specialan komputilan programon, aŭ havu retkonekton, eĉ se tiu programo aŭ retkonekto ne rilatas al uzo de tiuformaj verkoj. Tiam, sole pro la DRM, la verkoj povas esti uzeblaj ne per ĉiuj komputiloj aŭ operaciumoj[8][9] kaj ne en ĉiuj lokoj kie tiuspecaj verkoj kutime estas uzeblaj. Se tia ilo postulas por uzado de verkoj ĉiaman aŭ fojfojan retan konekton al iu servilo por certiĝi pri laŭleĝeco de la uzado, tiam kiam la necesa retkonekto aŭ la servilo malfunkcias, la verkokopio fariĝas neuzebla.[10] Se posedanto de la servilo decidas ne plu subteni ĝin, ĉiuj aĉetitaj kopioj tiel protektitaj fariĝas senutilaj. Eĉ sen tio provizantoj de tiaj servoj povas ŝanĝi la uzkondiĉojn.[7]
Kontraŭagado
Permesiloj de Creative Commons malpermesas apliki al la verko ilojn, limigantajn ies kapablon uzi rajtojn donatajn per la permesiloj.[11] GNU GPLv3 havas kondiĉon, ke nenio licencita per la permesilo estu leĝe konsiderata kiel DRM kiun oni ne rajtas malfunkciigi.[12][13]
Referencoj
- ↑ http://lenta.ru/articles/2005/12/13/drm/
- ↑ http://lenta.ru/news/2006/01/12/sony1/
- ↑ http://www.pcworld.com/article/125838/settlement_ends_sony_rootkit_case.html
- ↑ http://www.groklaw.net/article.php?story=20110218181557455
- ↑ http://ps3.ign.com/articles/108/1088481p1.html
- ↑ http://www.linux.com/archive/articles/54587 (anglalingve)
- ↑ 7,0 7,1 https://www.eff.org/pages/customer-always-wrong-users-guide-drm-online-music
- ↑ http://wesleytech.com/why-is-netflix-ignoring-linux/2072/
- ↑ http://www.techrepublic.com/blog/opensource/the-netflix-linux-conjecture-how-netflix-snubs-the-linux-community/1745
- ↑ http://www.escapistmagazine.com/news/view/98927-Ubisoft-DRM-Authentication-Servers-Go-Down
- ↑ http://wiki.creativecommons.org/Baseline_Rights
- ↑ http://www.gnu.org/licenses/gpl-faq.html#DRMProhibited
- ↑ http://www.gnu.org/licenses/gpl.html#section3
