Kùltura - rozeszłoscë midzë wersjama
D r2.7.3) (robot dodôwô: af:Kultuur |
Nie podano opisu zmian |
||
| (Nie wëskrzëniono 10 wersëjiùsôdzonych przez 9 brëkòwników) | |||
| Linijô 1: | Linijô 1: | ||
[[File:Kashubian embroidery of Zukowo school.jpg|thumb|left|220px|Kaszëbsczi wësziwk żukòwsczégò sztélu na torbie]] |
|||
'''Kùltura''' (z łac. cultura) to wieloznaczeniowi termin, jaczi je różno interpretowóny w rozmajitëch ùczbach. Kùlturã je mòżno w skrodzeniém òpisac jakò òglową lëdzką wëdbã, tak materialną jak i niématerialną. |
|||
'''Kùltura''' – to wieloznaczeniowi pòchwôt, jaczi je różno interpretowóny w rozmajitëch ùczbach. Kùlturã mòżno w skrodzeniém òpisac jakò òglową lëdzką wërobinã, tak materialną jak i niématerialną (np. kaszëbsczé wësziwanié żukòwsczégò sztélu). |
|||
W codniowim rozmienim pòchwôt „kùltura” zamanówszë szlachùje za rozmajitima fòrmama kùńsztu: [[Téater|téatrã]], [[Mùzyka|mùzyką]], [[Film|filmã]]. Je to scësnienié tegò pòchwatu, chtëren mô wiele znaczeniów<ref name="Bùgajnô113"></ref>. |
|||
{{stub}} |
|||
Wedle Édwarda Burnetta Tylora kùltura je złożoną całownotą, jakô òbjimô wiédzã, wierzenia, kùńszt, òbëczajnotã, prawa, zwëczi i jiné szëczi i nôłożënczi zwëskóné przez lëdzy jakno nôleżników spòlëznë. W jegò definicji kùltura przërównónô òsta do cywilizacje<ref>[[Danuta Pioch]], ''Bëcé tematiczi sparłãczony z kùlturą w kaszëbsczi edukacji'' [w:] „Biuletyn Radzëznë Kaszëbsczégò Jãzëka” 2o13, s. 138.</ref>. |
|||
[[Kategòrëjô:Kùltura|*]] |
|||
Wedle Ruth Benedict kùltura je złożoną całoscą, w jaczi zebróné są nônãtë zwënégòwóné przez człowieka jakno nôleżnika spòlëznë<ref name="Pioch139">[[Danuta Pioch]], ''Bëcé tematiczi sparłãczony z kùlturą w kaszëbsczi edukacji'' [w:] „Biuletyn Radzëznë Kaszëbsczégò Jãzëka” 2o13, s. 139.</ref>. |
|||
[[af:Kultuur]] |
|||
[[an:Cultura]] |
|||
Bronisłôw Malënowsczi za zestôwné dzéle definicji kùlturë ùznôł nôrzãdza i zjôdné dobra, ùrôbné wskôzë spòlëznowëch karnów, lëdzczé deje i szëczi, a téż wierzenia i òbëczaje<ref name="Pioch139"></ref>. |
|||
[[ar:ثقافة]] |
|||
[[arc:ܡܪܕܘܬܐ]] |
|||
Wedle Stanisława Òssowsczégò kùltura jest gwësną parłãczą psychicznëch rozrządzënków erbòwónëch w zôkrãżim gwësny wëcmaniznë. Definicja ta dôwô cësk na psychòlogiczny pòzdrzatk w przëswòjiwanim kùlturë – wôżné tuwò są spòsobë ùczeniô sã, fòrmòwaniô kùlturowëch nônãtów, przëjimaniô normów òbrzésznëch w gwësny wespòlëznie. Wedle jegò teòrii kùltura mô wiôldżi cësk na sztôłtowanié jestë człowieka<ref name="Pioch139"></ref>. |
|||
[[arz:ثقافه]] |
|||
[[ast:Cultura]] |
|||
==Etimòlogiô pòzwë == |
|||
[[ay:Yati]] |
|||
Słowò „kùltura” pòchôdô z [[Łacyńsczi jãzëk|łacyńsczégò jãzëka]]: ''colo'', ''colere'', ''colui'', ''cultum'' – ‘dozerac, chòwac’, chtërno bëło związóné z òbrôbianim rolë: ''cultus agri''. Na pòczątkù wic kùltura bëła związónô z [[Gbùrzëzna|gbùrstwã]], òznôczała staranié człowieka, chtëren dozérôł swòje pòle<ref name="Bùgajnô113">[[Elżbiéta Bùgajnô]], ''Na stikù historii i kùlturë'' [w:] „Biuletyn Radzëznë Kaszëbsczégò Jãzëka” 2o13, s. 113. |
|||
[[az:Mədəniyyət]] |
|||
</ref>. |
|||
[[bar:Kuidua]] |
|||
[[bat-smg:Koltūra]] |
|||
== Przëpisczi == |
|||
[[be:Культура]] |
|||
{{przëpisë}} |
|||
[[be-x-old:Культура]] |
|||
[[bg:Култура]] |
|||
[[bn:সংস্কৃতি]] |
|||
[[Kategòrëjô:Kùltura|*]] |
|||
[[bo:རིག་གནས།]] |
|||
[[br:Sevenadur]] |
|||
[[bs:Kultura]] |
|||
[[ca:Cultura]] |
|||
[[ce:Оьздангалла]] |
|||
[[ceb:Kultura]] |
|||
[[ch:Kuttura]] |
|||
[[cs:Kultura]] |
|||
[[cv:Культура]] |
|||
[[cy:Diwylliant]] |
|||
[[da:Kultur]] |
|||
[[de:Kultur]] |
|||
[[diq:Portal:Zagon]] |
|||
[[dv:ސަގާފަތު]] |
|||
[[el:Κουλτούρα]] |
|||
[[en:Culture]] |
|||
[[eo:Kulturo]] |
|||
[[es:Cultura]] |
|||
[[et:Kultuur]] |
|||
[[eu:Kultura]] |
|||
[[ext:Cultura]] |
|||
[[fa:فرهنگ]] |
|||
[[fi:Kulttuuri]] |
|||
[[fiu-vro:Kultuur]] |
|||
[[fr:Culture]] |
|||
[[frr:Kultuur]] |
|||
[[fur:Culture]] |
|||
[[fy:Kultuer]] |
|||
[[ga:Cultúr]] |
|||
[[gl:Cultura]] |
|||
[[gv:Cultoor]] |
|||
[[hak:Vùn-fa]] |
|||
[[he:תרבות]] |
|||
[[hi:संस्कृति]] |
|||
[[hif:Sanskriti]] |
|||
[[hr:Kultura]] |
|||
[[ht:Kilti]] |
|||
[[hu:Kultúra]] |
|||
[[hy:Մշակույթ]] |
|||
[[ia:Cultura]] |
|||
[[id:Budaya]] |
|||
[[ie:Cultura]] |
|||
[[ilo:Kultura]] |
|||
[[io:Kulturo]] |
|||
[[is:Menning]] |
|||
[[it:Cultura]] |
|||
[[ja:文化]] |
|||
[[jbo:kulnu]] |
|||
[[jv:Budaya]] |
|||
[[ka:კულტურა]] |
|||
[[kk:Мәдениет]] |
|||
[[kl:Kulturi]] |
|||
[[km:វប្បធម៌]] |
|||
[[ko:문화]] |
|||
[[ku:Çand]] |
|||
[[ky:Маданият]] |
|||
[[la:Cultura]] |
|||
[[lad:Kultura]] |
|||
[[lo:ວັດທະນະທຳ]] |
|||
[[lt:Kultūra]] |
|||
[[lv:Kultūra]] |
|||
[[map-bms:Budaya]] |
|||
[[mdf:Культурсь]] |
|||
[[mg:Kolontsaina]] |
|||
[[mk:Култура]] |
|||
[[ml:സംസ്കാരം]] |
|||
[[mn:Соёл]] |
|||
[[mr:संस्कृती]] |
|||
[[ms:Budaya]] |
|||
[[mt:Kultura]] |
|||
[[mwl:Cultura]] |
|||
[[my:ယဉ်ကျေးမှု]] |
|||
[[myv:Культуранть мазычись]] |
|||
[[mzn:فرهنگ]] |
|||
[[nah:Cultura]] |
|||
[[nap:Cultura]] |
|||
[[nds:Kultur]] |
|||
[[nds-nl:Kultuur]] |
|||
[[ne:संस्कृति]] |
|||
[[new:संस्कृति]] |
|||
[[nl:Cultuur]] |
|||
[[nn:Kultur]] |
|||
[[no:Kultur]] |
|||
[[nov:Kulture]] |
|||
[[oc:Cultura]] |
|||
[[os:Культурæ]] |
|||
[[pap:Kultura]] |
|||
[[pfl:Kuldur]] |
|||
[[pl:Kultura]] |
|||
[[pnb:کلچر]] |
|||
[[ps:هڅوب]] |
|||
[[pt:Cultura]] |
|||
[[qu:Kawsay saphi]] |
|||
[[ro:Cultură]] |
|||
[[ru:Культура]] |
|||
[[rue:Култура]] |
|||
[[sah:Култуура]] |
|||
[[scn:Cultura]] |
|||
[[sco:Cultur]] |
|||
[[sh:Kultura]] |
|||
[[si:සංස්කෘතිය]] |
|||
[[simple:Culture]] |
|||
[[sk:Kultúra (spoločenské vedy)]] |
|||
[[sl:Kultura]] |
|||
[[sn:Tsika]] |
|||
[[so:Dhaqan]] |
|||
[[sq:Kultura]] |
|||
[[sr:Култура]] |
|||
[[ss:Inhlonipho]] |
|||
[[stq:Kultuur]] |
|||
[[su:Budaya]] |
|||
[[sv:Kultur]] |
|||
[[sw:Utamaduni]] |
|||
[[ta:பண்பாடு]] |
|||
[[te:సంస్కృతి]] |
|||
[[tg:Маданият]] |
|||
[[th:วัฒนธรรม]] |
|||
[[tl:Kalinangan]] |
|||
[[tr:Kültür]] |
|||
[[ts:Culture]] |
|||
[[tt:Мәдәният]] |
|||
[[uk:Культура]] |
|||
[[ur:ثقافت]] |
|||
[[uz:Madaniyat]] |
|||
[[vec:Cultura]] |
|||
[[vi:Văn hóa]] |
|||
[[war:Kultura]] |
|||
[[yi:קולטור]] |
|||
[[yo:Àṣà]] |
|||
[[zea:Cultuur]] |
|||
[[zh:文化]] |
|||
[[zh-min-nan:Bûn-hoà]] |
|||
[[zh-yue:文化]] |
|||
Aktualnô wersëjô na dzéń 14:28, 8 łżë 2022
Kùltura – to wieloznaczeniowi pòchwôt, jaczi je różno interpretowóny w rozmajitëch ùczbach. Kùlturã mòżno w skrodzeniém òpisac jakò òglową lëdzką wërobinã, tak materialną jak i niématerialną (np. kaszëbsczé wësziwanié żukòwsczégò sztélu).
W codniowim rozmienim pòchwôt „kùltura” zamanówszë szlachùje za rozmajitima fòrmama kùńsztu: téatrã, mùzyką, filmã. Je to scësnienié tegò pòchwatu, chtëren mô wiele znaczeniów[1].
Wedle Édwarda Burnetta Tylora kùltura je złożoną całownotą, jakô òbjimô wiédzã, wierzenia, kùńszt, òbëczajnotã, prawa, zwëczi i jiné szëczi i nôłożënczi zwëskóné przez lëdzy jakno nôleżników spòlëznë. W jegò definicji kùltura przërównónô òsta do cywilizacje[2].
Wedle Ruth Benedict kùltura je złożoną całoscą, w jaczi zebróné są nônãtë zwënégòwóné przez człowieka jakno nôleżnika spòlëznë[3].
Bronisłôw Malënowsczi za zestôwné dzéle definicji kùlturë ùznôł nôrzãdza i zjôdné dobra, ùrôbné wskôzë spòlëznowëch karnów, lëdzczé deje i szëczi, a téż wierzenia i òbëczaje[3].
Wedle Stanisława Òssowsczégò kùltura jest gwësną parłãczą psychicznëch rozrządzënków erbòwónëch w zôkrãżim gwësny wëcmaniznë. Definicja ta dôwô cësk na psychòlogiczny pòzdrzatk w przëswòjiwanim kùlturë – wôżné tuwò są spòsobë ùczeniô sã, fòrmòwaniô kùlturowëch nônãtów, przëjimaniô normów òbrzésznëch w gwësny wespòlëznie. Wedle jegò teòrii kùltura mô wiôldżi cësk na sztôłtowanié jestë człowieka[3].
Etimòlogiô pòzwë[edicëjô | editëjë zdrój]
Słowò „kùltura” pòchôdô z łacyńsczégò jãzëka: colo, colere, colui, cultum – ‘dozerac, chòwac’, chtërno bëło związóné z òbrôbianim rolë: cultus agri. Na pòczątkù wic kùltura bëła związónô z gbùrstwã, òznôczała staranié człowieka, chtëren dozérôł swòje pòle[1].
Przëpisczi[edicëjô | editëjë zdrój]
- ↑ 1,0 1,1 Elżbiéta Bùgajnô, Na stikù historii i kùlturë [w:] „Biuletyn Radzëznë Kaszëbsczégò Jãzëka” 2o13, s. 113.
- ↑ Danuta Pioch, Bëcé tematiczi sparłãczony z kùlturą w kaszëbsczi edukacji [w:] „Biuletyn Radzëznë Kaszëbsczégò Jãzëka” 2o13, s. 138.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Danuta Pioch, Bëcé tematiczi sparłãczony z kùlturą w kaszëbsczi edukacji [w:] „Biuletyn Radzëznë Kaszëbsczégò Jãzëka” 2o13, s. 139.