אונטערשייד צווישן ווערסיעס פון "לאטיין"
אינהאַלט אויסגעמעקט אינהאַלט צוגעלייגט
מ r2.7.2) (באט: לייגט צו bxr:Латин хэлэн |
מ רעדאַקטירונגען פֿון 212.247.48.130 צוריקגענומען (רעדן) צו דער לעצטער ווערסיע פֿון 79.180.45.222 טאַג: צוריקדריי |
||
| (17 מיטלסטע ווערסיעס פֿון 13 באַניצער נישט געוויזן.) | |||
| שורה 1: | שורה 1: | ||
''' |
'''לאַטײַן''' (''Lingua latīna לינגואַ לאַטינאַ'') איז א פארצייטישע שפראך, פון וואס שטאמען די אלע [[ראמאנש]]ע שפראכן ([[איטאליעניש]], [[פראנצויזיש]], [[שפאניש]], [[פארטוגעזיש]], [[רומעניש]] און [[קאטאלאניש]]) וואס מען רעדט היינט. |
||
== היסטאריע פון לאטיין == |
== היסטאריע פון לאטיין == |
||
| שורה 5: | שורה 5: | ||
אינעם "לאטיום" פראווינץ ארום [[רוים]] איז געבוירן די לאטיינישע שפראך, אירע דיאלעקטן, אויספשריכן און קולטור. |
אינעם "לאטיום" פראווינץ ארום [[רוים]] איז געבוירן די לאטיינישע שפראך, אירע דיאלעקטן, אויספשריכן און קולטור. |
||
דער לאטיינישער אלפאבעט איז אויך באזירט אויף דעם אלפאבעט פון אלט-איטאליק, וועלכע האבן אפגענויגט פון דעם גריכישן. |
דער [[לאטיינישער אלפאבעט]] איז אויך באזירט אויף דעם אלפאבעט פון אלט-איטאליק, וועלכע האבן אפגענויגט פון דעם [[גריכישער אלפאבעט|גריכישן]]. |
||
== לאטיין דער צענטער פון וויסנשאפט און קולטור == |
== לאטיין דער צענטער פון וויסנשאפט און קולטור == |
||
אין לאטיין איז געבוירן די לאטיינישע ציפערן ({{שפראך- |
אין לאטיין איז געבוירן די לאטיינישע ציפערן ({{שפראך-la|Numeri Romani}}). |
||
די העכערע קלאס מענטשן, [[דאקטאר|דאקטוירים]], [[פראפעסאר]]ן, אינטעלעקטואלן, [[דענקער]] און [[דיכטער]] האבן נאר געשריבן אין [[לאטייניש]]. דאס איז געווען און האט געהייסן די [[שפראך]] פון די געלערנטע. |
די העכערע קלאס מענטשן, [[דאקטאר|דאקטוירים]], [[פראפעסאר]]ן, אינטעלעקטואלן, [[דענקער]] און [[דיכטער]] האבן נאר געשריבן אין [[לאטייניש]]. דאס איז געווען און האט געהייסן די [[שפראך]] פון די געלערנטע. |
||
== לאטיין היינט צו טאג == |
== לאטיין היינט צו טאג == |
||
די לאטיינישע שפראך איז היינט כמעט ווי אונטערגעגאנגען. גאר ווינציג מענטשן רעדן אדער שרייבן ריינעם לאטייניש. אויך ווערט עס געלערנט אין אינווירזיטעטן דורך שוהלער וואס זוכן צו קענען לייענען די אלטע ביכער געשריבן אויף לאטייניש. טראצדעם וואס אסאך ווערטער און אויסשפריכן זענען געבליבן איז אבער די שפראך כמעט ווי אינטערגעגאנגען. און גאר ווינציג לערנען |
די לאטיינישע שפראך איז היינט כמעט ווי אונטערגעגאנגען. גאר ווינציג מענטשן רעדן אדער שרייבן ריינעם לאטייניש. אויך ווערט עס געלערנט אין אינווירזיטעטן דורך שוהלער וואס זוכן צו קענען לייענען די אלטע ביכער געשריבן אויף לאטייניש. טראצדעם וואס אסאך ווערטער און אויסשפריכן זענען געבליבן איז אבער די שפראך כמעט ווי אינטערגעגאנגען. און גאר ווינציג לערנען זי |
||
נאך היינט צוטאגס פארן מינדליכן באנוץ צוליב די חכמה און אינטערעסע דערין. |
|||
די איינציגסטע ארט ווי לאטיין ווערט נאך באנוצט איז אינעם [[וואטיקאן]] אין [[רוים]], אין וועלכן לאטיין איז די אפיציעלע שפראך פאר די גייסטלעכע, ווי אויך דער [[פויבסט]] רעדט נאר אויף לאטייניש ווען ער אדרעסירט די מאסן, אדער ווען ער [[פרעפעלט]] אין [[קירכע]]. |
|||
דער איינציגסטער ארט וואו לאטיין ווערט נאך באנוצט איז אינעם [[וואטיקאן]] אין [[רוים]], אין וועלכן לאטיין איז די אפיציעלע שפראך פאר די גייסטלעכע, ווי אויך דער [[פויבסט]] רעדט נאר אויף לאטייניש ווען ער אדרעסירט די מאסן, אדער ווען ער [[פרעפעלט]] אין [[קירכע]]. עס איז פאראן א נייערער נסח פון לאטיין וואס מען האט באניצט צווישן בערך 1375 און בערך 1900 פאר וויסנשאפטליכע ליטעראטור. דער דאזיגער נסח הייסט [[ניילאטיין]] האט פארשידענע אותיות וועלכע דער קלאסישער נישט האט למשל "J/j" ("דזש"). אין קלאסישן לאטיין האט מען נאר "i/I" ("י-/יִ") אנשטאט באניצט. דאס הייסט אין ניילאטיין האט מען געשריבן צום ביישפיל "Jupiter" אבער אין קלאסישן לאטיין האט מען געשריבן "Iupiter". |
|||
[[קאַטעגאָריע:שפראכן]] |
|||
[[קאַטעגאָריע:שפראכן]] |
|||
[[en:Latin]] |
|||
[[he:לטינית]] |
|||
[[de:Latein]] |
|||
[[ab:Алаҭын бызшәа]] |
|||
[[af:Latyn]] |
|||
[[als:Latein]] |
|||
[[am:ሮማይስጥ]] |
|||
[[an:Latín]] |
|||
[[ang:Lǣden]] |
|||
[[ar:لغة لاتينية]] |
|||
[[arc:ܠܫܢܐ ܠܐܛܝܢܝܐ]] |
|||
[[arz:لاتينى]] |
|||
[[ast:Llatín]] |
|||
[[az:Latın dili]] |
|||
[[ba:Латин теле]] |
|||
[[bar:Latein]] |
|||
[[bat-smg:Luotīnu kalba]] |
|||
[[bcl:Tataramon na Latin]] |
|||
[[be:Лацінская мова]] |
|||
[[be-x-old:Лацінская мова]] |
|||
[[bg:Латински език]] |
|||
[[bm:Latin]] |
|||
[[bn:লাতিন ভাষা]] |
|||
[[bo:ལ་ཏིན་སྐད།]] |
|||
[[br:Latin]] |
|||
[[bs:Latinski jezik]] |
|||
[[bxr:Латин хэлэн]] |
|||
[[ca:Llatí]] |
|||
[[cbk-zam:Lengua Latin]] |
|||
[[cdo:Lá-dĭng-ngṳ̄]] |
|||
[[ceb:Linatin]] |
|||
[[ckb:زمانی لاتینی]] |
|||
[[co:Lingua latina]] |
|||
[[cs:Latina]] |
|||
[[cu:Латиньскъ ѩꙁꙑкъ]] |
|||
[[cv:Латин чĕлхи]] |
|||
[[cy:Lladin]] |
|||
[[da:Latin]] |
|||
[[diq:Latinki]] |
|||
[[dsb:Łatyńšćina]] |
|||
[[el:Λατινική γλώσσα]] |
|||
[[eml:Latèin]] |
|||
[[eo:Latina lingvo]] |
|||
[[es:Latín]] |
|||
[[et:Ladina keel]] |
|||
[[eu:Latin]] |
|||
[[ext:Luenga latina]] |
|||
[[fa:زبان لاتین]] |
|||
[[fi:Latina]] |
|||
[[fiu-vro:Ladina kiil]] |
|||
[[fo:Latín (mál)]] |
|||
[[fr:Latin]] |
|||
[[frp:Latin]] |
|||
[[frr:Latiinsk]] |
|||
[[fur:Lenghe latine]] |
|||
[[fy:Latyn]] |
|||
[[ga:An Laidin]] |
|||
[[gag:Latin dili]] |
|||
[[gan:拉丁語]] |
|||
[[gd:Laideann]] |
|||
[[gl:Lingua latina]] |
|||
[[gn:Latinañe'ẽ]] |
|||
[[gv:Ladjyn]] |
|||
[[hak:Lâ-tên-ngî]] |
|||
[[hi:लातिन भाषा]] |
|||
[[hif:Latin]] |
|||
[[hr:Latinski jezik]] |
|||
[[hsb:Łaćonšćina]] |
|||
[[hu:Latin nyelv]] |
|||
[[hy:Լատիներեն]] |
|||
[[ia:Lingua latin]] |
|||
[[id:Bahasa Latin]] |
|||
[[ilo:Pagsasao a Latin]] |
|||
[[io:Latina linguo]] |
|||
[[is:Latína]] |
|||
[[it:Lingua latina]] |
|||
[[ja:ラテン語]] |
|||
[[jv:Basa Latin]] |
|||
[[ka:ლათინური ენა]] |
|||
[[kaa:Latın tili]] |
|||
[[kbd:Латиныбзэ]] |
|||
[[kg:Kilatini]] |
|||
[[kk:Латын тілі]] |
|||
[[kl:Latiinerisut]] |
|||
[[kn:ಲ್ಯಾಟಿನ್]] |
|||
[[ko:라틴어]] |
|||
[[krc:Латин тил]] |
|||
[[ku:Zimanê latînî]] |
|||
[[kv:Латин кыв]] |
|||
[[kw:Latin]] |
|||
[[la:Lingua Latina]] |
|||
[[lad:Latín]] |
|||
[[lb:Latäin]] |
|||
[[lbe:ЛатӀин маз]] |
|||
[[lez:Латин чIал]] |
|||
[[li:Latien]] |
|||
[[lij:Lengua latinn-a]] |
|||
[[lmo:Latin]] |
|||
[[ln:Latina]] |
|||
[[lo:ພາສາລາແຕັງ]] |
|||
[[lt:Lotynų kalba]] |
|||
[[lv:Latīņu valoda]] |
|||
[[mdf:Латинонь кяль]] |
|||
[[mg:Fiteny latina]] |
|||
[[mhr:Латин йылме]] |
|||
[[mk:Латински јазик]] |
|||
[[ml:ലാറ്റിൻ]] |
|||
[[mn:Латин хэл]] |
|||
[[mr:लॅटिन भाषा]] |
|||
[[mrj:Латин йӹлмӹ]] |
|||
[[ms:Bahasa Latin]] |
|||
[[mzn:لاتین]] |
|||
[[nah:Latintlahtōlli]] |
|||
[[nap:Lengua latina]] |
|||
[[nds:Latiensche Spraak]] |
|||
[[nds-nl:Latien]] |
|||
[[ne:लेटिन]] |
|||
[[new:ल्याटिन भाषा]] |
|||
[[nl:Latijn]] |
|||
[[nn:Latin]] |
|||
[[no:Latin]] |
|||
[[nov:Latinum]] |
|||
[[nrm:Latîn]] |
|||
[[ny:Chilatini]] |
|||
[[oc:Latin]] |
|||
[[or:ଲାଟିନ ଭାଷା]] |
|||
[[os:Латинаг æвзаг]] |
|||
[[pag:Salitan Latino]] |
|||
[[pap:Latin]] |
|||
[[pcd:Latin]] |
|||
[[pfl:Ladain]] |
|||
[[pl:Łacina]] |
|||
[[pms:Lenga latin-a]] |
|||
[[pnb:لاطینی]] |
|||
[[ps:لاتين ژبه]] |
|||
[[pt:Latim]] |
|||
[[qu:Latin simi]] |
|||
[[rm:Latin]] |
|||
[[ro:Limba latină]] |
|||
[[ru:Латинский язык]] |
|||
[[rue:Латиньскый язык]] |
|||
[[rw:Ikilatini]] |
|||
[[sa:लातिनी]] |
|||
[[sah:Латыын тыла]] |
|||
[[sc:Limba latina]] |
|||
[[scn:Lingua latina]] |
|||
[[sco:Laitin leid]] |
|||
[[se:Láhtengiella]] |
|||
[[sh:Latinski jezik]] |
|||
[[simple:Latin language]] |
|||
[[sk:Latinčina]] |
|||
[[sl:Latinščina]] |
|||
[[so:Af-Laatiin]] |
|||
[[sq:Gjuha latine]] |
|||
[[sr:Латински језик]] |
|||
[[stq:Latiensk]] |
|||
[[su:Basa Latin]] |
|||
[[sv:Latin]] |
|||
[[sw:Kilatini]] |
|||
[[szl:Łaćina]] |
|||
[[ta:இலத்தீன்]] |
|||
[[te:లాటిన్]] |
|||
[[tg:Забони лотинӣ]] |
|||
[[th:ภาษาละติน]] |
|||
[[tk:Latyn dili]] |
|||
[[tl:Wikang Latin]] |
|||
[[tpi:Tok Latin]] |
|||
[[tr:Latince]] |
|||
[[tt:Латин теле]] |
|||
[[udm:Латин кыл]] |
|||
[[ug:لاتىن تىلى]] |
|||
[[uk:Латинська мова]] |
|||
[[ur:لاطینی زبان]] |
|||
[[uz:Lotin tili]] |
|||
[[vec:Łéngoa latina]] |
|||
[[vep:Latinan kel']] |
|||
[[vi:Latinh]] |
|||
[[vls:Latyn]] |
|||
[[wa:Latén]] |
|||
[[war:Linatin]] |
|||
[[wuu:拉丁文]] |
|||
[[xal:Латин келн]] |
|||
[[yo:Èdè Látìnì]] |
|||
[[zh:拉丁语]] |
|||
[[zh-classical:拉丁語]] |
|||
[[zh-min-nan:Latin-gí]] |
|||
[[zh-yue:拉丁話]] |
|||
[[zu:ILatin]] |
|||
לויפיקע רעוויזיע פון 18:48, 24 אָקטאָבער 2022
לאַטײַן (Lingua latīna לינגואַ לאַטינאַ) איז א פארצייטישע שפראך, פון וואס שטאמען די אלע ראמאנשע שפראכן (איטאליעניש, פראנצויזיש, שפאניש, פארטוגעזיש, רומעניש און קאטאלאניש) וואס מען רעדט היינט.
היסטאריע פון לאטיין[רעדאַקטירן | רעדאַקטירן קוואַלטעקסט]
אינעם "לאטיום" פראווינץ ארום רוים איז געבוירן די לאטיינישע שפראך, אירע דיאלעקטן, אויספשריכן און קולטור.
דער לאטיינישער אלפאבעט איז אויך באזירט אויף דעם אלפאבעט פון אלט-איטאליק, וועלכע האבן אפגענויגט פון דעם גריכישן.
לאטיין דער צענטער פון וויסנשאפט און קולטור[רעדאַקטירן | רעדאַקטירן קוואַלטעקסט]
אין לאטיין איז געבוירן די לאטיינישע ציפערן (לאטייניש: Numeri Romani). די העכערע קלאס מענטשן, דאקטוירים, פראפעסארן, אינטעלעקטואלן, דענקער און דיכטער האבן נאר געשריבן אין לאטייניש. דאס איז געווען און האט געהייסן די שפראך פון די געלערנטע.
לאטיין היינט צו טאג[רעדאַקטירן | רעדאַקטירן קוואַלטעקסט]
די לאטיינישע שפראך איז היינט כמעט ווי אונטערגעגאנגען. גאר ווינציג מענטשן רעדן אדער שרייבן ריינעם לאטייניש. אויך ווערט עס געלערנט אין אינווירזיטעטן דורך שוהלער וואס זוכן צו קענען לייענען די אלטע ביכער געשריבן אויף לאטייניש. טראצדעם וואס אסאך ווערטער און אויסשפריכן זענען געבליבן איז אבער די שפראך כמעט ווי אינטערגעגאנגען. און גאר ווינציג לערנען זי
נאך היינט צוטאגס פארן מינדליכן באנוץ צוליב די חכמה און אינטערעסע דערין.
דער איינציגסטער ארט וואו לאטיין ווערט נאך באנוצט איז אינעם וואטיקאן אין רוים, אין וועלכן לאטיין איז די אפיציעלע שפראך פאר די גייסטלעכע, ווי אויך דער פויבסט רעדט נאר אויף לאטייניש ווען ער אדרעסירט די מאסן, אדער ווען ער פרעפעלט אין קירכע. עס איז פאראן א נייערער נסח פון לאטיין וואס מען האט באניצט צווישן בערך 1375 און בערך 1900 פאר וויסנשאפטליכע ליטעראטור. דער דאזיגער נסח הייסט ניילאטיין האט פארשידענע אותיות וועלכע דער קלאסישער נישט האט למשל "J/j" ("דזש"). אין קלאסישן לאטיין האט מען נאר "i/I" ("י-/יִ") אנשטאט באניצט. דאס הייסט אין ניילאטיין האט מען געשריבן צום ביישפיל "Jupiter" אבער אין קלאסישן לאטיין האט מען געשריבן "Iupiter".