محمدعلی موحدی کرمانی، رئیس جدید مجلس خبرگان رهبری کیست؟

محمدعلی موحدی کرمانی، در سن ۹۳ سالگی بر مسند ریاست مجلس خبرگان رهبری تکیه زده، تا جای احمد جنتی را بگیرد که در ۹۷ سالگی از این مقام کنار رفت.

دوره ششم مجلس خبرگان رهبری یک روز بعد از اعلام خبر مرگ ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور و عضو همین مجلس، آغاز شد و در نخستین جلسه، محمدعلی موحدی کرمانی با ۵۵ رای از ۸۳ عضو حاضر، به عنوان رئیس مجلس خبرگان انتخاب شد.

تعداد اعضای این مجلس ۸۸ نفر است و در این جلسه روی دو کرسی خالی، عکس ابراهیم رئیسی و محمد آل هاشم، عضو دیگر خبرگان و امام جمعه تبریز را گذاشته بودند که او هم در سانحه سقوط بالگرد آقای رئیسی کشته شد.

مجلس خبرگان که در دو سال آینده محمد علی موحدی کرمانی ریاست آن را برعهده خواهد داشت، وظیفه نظارت بر عملکرد رهبر جمهوری اسلامی ایران و تعیین جانشین او را بر عهده دارد.

منتقدین معتقدند که این مجلس در هیچ دوره‌ای به وظیفه اول خود عمل نکرده است.

اما مسئولیت انتخاب رهبر بعدی، هم‌زمان با بالا رفتن سن علی خامنه‌ای که اکنون ۸۵ سال دارد، باعث شده حساسیت‌ها روی اعضا و ریاست مجلس خبرگان، دوره به دوره بیشتر شود. هر چند که عده‌ای معتقدند آقای خامنه‌ای در انتخاب جانشین خود هم میدان به خبرگان نخواهد داد و قبل از مرگش تکلیف این مسئله را برای این مجلس و دیگران روشن خواهد کرد.

زیر سایه بالادستی‌ها

محمد علی موحدی کرمانی، از جمله روحانیونی است که از سال‌های قبل از انقلاب ایران در جریان مبارزات آن حضور داشته و بعد از آن هم مقام‌های زیادی را بر عهده گرفته است. اما در دهه‌های گذشته حضور چهره‌هایی مانند اکبر هاشمی رفسنجانی، دوست قدیمی‌اش، موقعیت کمتری برای رسیدن به مقام‌های بالادستی به او داده بود.

او بعد از مرگ آقای هاشمی رفسنجانی در سال ۱۳۹۵، با حکم رهبر جمهوری اسلامی، چند ماهی سرپرستی مجمع تشخیص مصلحت نظام را بر عهده گرفت و اکنون در دهه دهم زندگی، با کنار رفتن احمد جنتی به ریاست خبرگان رهبری رسیده است.

محمد علی موحدی کرمانی سال ۱۳۱۰ در کرمان زاده شد و پدرش «شیخ عباس» هم روحانی و واعظ بود. او بعد از تحصیلات مقدماتی در حوزه علمیه کرمان، به قم و سپس به نجف در عراق رفت تا در این شهرها پای درس مراجعی مانند آیت‌الله حسین بروجردی، روح‌الله خمینی و ابوالقاسم خوئی بنشیند. او مدتی هم در حوزه علمیه مشهد حضور داشت.

آقای موحدی کرمانی درباره سابقه آشنایی‌اش با اکبر هاشمی رفسنجانی، در مصاحبه‌ای گفته است: «بنده در سال ۱۳۲۵ به قم وارد شدم که فکر می‌کنم آقای هاشمی سال بعد از آن به قم آمدند و ما با هم آشنا شدیم و… مدتی نیز با هم هم‌حجره بودیم.»

او در دهه ۱۳۴۰ خورشیدی به پایتخت رفت و آن طور که خودش می‌گوید «در تهران در دوران انقلاب و مبارزه، به تربیت جوانان در مسجد پرداختم و به همین دلیل مسجد در شرق تهران یکی از پایگاهای مبارزه بود».

یک سال قبل از انقلاب «جامعه روحانیت مبارز» تاسیس شد و محمدعلی موحدی کرمانی در کنار چهره‌هایی مانند محمد بهشتی، مرتضی مطهری و اکبر هاشمی رفسنجانی از جمله موسسان این جامعه و عضو شورای مرکزی آن بود.

محمد علی موحدی کرمانی می‌گوید اوایل سال ۱۳۵۷ «دیدارهای متعددی» با آیت‌الله خمینی در نجف و کربلا داشته تا «به طور خصوصی» برنامه‌‌های جامعه روحانیت را برای او تشریح و دستورات لازم را دریافت کند.

ریاست جامعه روحانیت مبارز -که در دهه‌های بعد از انقلاب با خط مشی محافظه‌کارانه‌اش شناخته می‌شد- حدود ۳۰ سال بر عهده محمدرضا مهدوی کنی بود. بعد از مرگ او در سال ۱۳۹۳، محمدعلی موحدی کرمانی ریاست شورای مرکزی این جامعه را به دست گرفت و تا امروز هم این مسئولیت را بر عهده دارد.

او می‌گوید بعد از انقلاب در «حزب جمهوری اسلامی» به عنوان عضو شورای مرکزی و عضو داوری حزب حضور داشته است.

آقای موحدی کرمانی در پنج دوره اول مجلس شورای اسلامی به مدت ۲۰ سال نماینده مجلس بود. در دوره اول (۱۳۵۹- ۱۳۶۳) به عنوان نماینده کرمان حاضر بود و در دوره‌های بعدی تا سال ۱۳۷۹ نماینده تهران بود. در این سال‌ها ریاست چند کمیسیون مجلس به او سپرده شد.

محمدعلی موحدی کرمانی در تمام ادوار مجلس خبرگان رهبری به عنوان نماینده کرمان حضور داشته، تا امروز که در دوره ششم این مجلس به ریاست آن رسیده است.

او از سال ۱۳۷۱ به مدت ۱۴ سال نمایندگی ولی فقیه در سپاه پاسداران را بر عهده داشت و در سال ۱۳۹۱ با حکم رهبر جمهوری اسلامی به عنوان امام جمعه موقت تهران منصوب شد.

ستایش‌ جنجالی از رهبر جمهوری اسلامی

محمدعلی موحدی کرمانی در عرصه سیاسی یک راستگرای سنتی بوده که زمانی مواضعش در کنار محمدتقی مصباح یزدی و محمد یزدی -که هر دو درگذشته‌اند- به عنوان فصل‌الخطاب محافظه‌کاران و اصولگرایان به حساب می‌آمد،‌ هر چند که میزان این تاثیرگذاری به مرور زمان کم‌رنگ شد. آقای موحدی کرمانی نسبت به دو نفر دیگر، که به جناح تندرو محافظه‌کاران تعلق داشتند، مواضع نسبتا میانه‌روتری داشت.

او در انتخابات سال ۱۳۸۸ با وجود حمایت جامعه روحانیت مبارز از محمود احمدی‌نژاد، در نامه‌ای از محسن رضایی حمایت کرد.

در انتخابات خبرگان سال ۱۳۹۴، در شرایطی که روحانیون محافظه‌کارِ عضو «جامعه مدرسین حوزه علمیه قم» مخالف قرار دادن نام اکبر هاشمی رفسنجانی در فهرست مشترک این گروه با جامعه روحانیت مبارز (فهرست جامعتین) بودند، آقای موحدی کرمانی در نامه‌ای به آقای هاشمی رفسنجانی، «شایستگی‌های علمی، اخلاقی، سیاسی و اجتماعی» او را ستایش کرد و گفت که نام او در فهرست جامعه روحانیت مبارز قرار می‌گیرد که ریاستش بر عهده آقای موحدی کرمانی بود.

هر چند که هم‌زمان از «بخشی از مواضع» آقای هاشمی رفسنجانی انتقاد کرد که در آن سال‌ها مغضوب رهبر جمهوری اسلامی بود و دو سال قبل از آن هم صلاحیتش برای نامزدی ریاست جمهوری رد شده بود.

یکی از اظهارات خبرساز آقای موحدی کرمانی به همان انتخابات خبرگان برمی‌گردد که نام او، در واکنش به حمایت از اکبر هاشمی رفسنجانی، در فهرست «خبرگان مردم» قرار گرفت که منتسب به آقای رفسنجانی بود.

او احتمالا به همین دلیل توانست به مجلس خبرگان راه پیدا کند، چون از لیست جامعتین، فهرست اصلی حاوی نام او، تنها احمد جنتی به کرسی خبرگان رسید.

اما خودش این مسئله را انکار کرد و گفت: «شنیده‌ام که این اصلاح‌طلبان هم اسم من را در لیست‌شان گذاشته‌اند. من راضی به زحمت‌شان نبودم! هم آن‌ها می‌دانند و هم مردم می‌دانند که من گروه خونی‌ام به این جریان نمی‌خورد و به این جریان نمی‌چسبم. من انقلابی و ولایت مدار هستم و پایبند به اصول.»

او که اکنون ریاست مجلس خبرگان را در دست دارد، همواره در مدح رهبر جمهوری اسلامی سخن گفته، تا جایی که بعضی اظهارات او با انتقادهایی در میان خود اصولگرایان روبرو شده است.

او در یکی از خطبه‌های نماز جمعه تهران در آبان ۱۳۹۷ گفت: «امام‌ زمان‌ غایب است اما نایبش حاضر است و حکومت را به شکلی اداره می‌کند که اگر حضرت مهدی هم حضور داشت به همین شکل اداره می‌کرد.» این سخنان حتی از نظر بعضی هواداران رهبر جمهوری اسلامی هم اغراق‌آمیز بود.