بهار در خیابان‌های دمشق، جنگ کمی آنسوتر

پانزدهم مارس سال ۲۰۱۱ مردم شهر درعا در جنوب سوریه دست به تظاهرات زدند اما ظرف تنها چند ماه تظاهرات صلح آمیز مردم برای آزادی، با سرکوب خونین دولت به خشونت کشیده شد.

سه سال بعد از آغاز جنگ در سوریه هنوز هیچ نشانه ای حاکی از پایان زندگی مصیبت بار مردمی که درگیر این جنگ شده اند به چشم نمی خورد.

لینا سینجاب خبرنگار بی بی سی در دمشق از حال و هوای این شهر و امید فعالان مدنی به تغییر گزارش می دهد.

درآسمان دمشق آفتاب ازلابلای ابرهای پراکنده می درخشد.

با وزش نسیمی ملایم هوا انباشته از عطر گل های سرخ دمشق می شود، صدای آب که در بستر رودخانه برادا جاری است و شکوفه های رنگین درخت ها نوید آغاز بهار در پایتخت سوریه را می دهد.

ترافیک سنگینی درخیابان های دمشق به چشم می خورد و مردم درحال رفتن به سرکار هستند و بچه هم به مدرسه می روند. زندگی بسیار عادی به نظرمی رسد.

اگر به خاطر پست های بازرسی و حضور نیروهای نظامی در خیابان ها نبود کسی نمی توانست تصور کند که در فاصله ای نه چندان دور جنگ در جریان است.

زندگی در مناطق تحت کنترل دولت بطور شگفت انگیزی عادی به نظر می رسد.

صدای شلیک توپخانه که از دور بگوش می رسد، دیگر کسی را متعجب نمی کند گرچه مردمی که در محلات مرکزی شهر زندگی می کنند به خوبی با مشکلات جنگ آشنا هستند و می دانند که زندگی در اطراف دمشق و دیگر نقاط سوریه به خصوص در مناطق تحت کنترل شورشیان بسیار متفاوت است.

تغییر مسیر زندگی

مایا یک فیلم بردار مخفی در دمشق است.

او شغل خود را رها کرد تا بتواند آن چه را که در سوریه می گذرد، به تصویر درآورد.

سه سال پیش وقتی شورش علیه بشار اسد، رئیس جمهوری سوریه شروع شد او از اولین زنانی بود که در تظاهرات خیابانی برای آزادی شرکت داشت.

در یکی از تظاهرات آرام در مرکز دمشق مایا بازداشت شد. به گفته او در این تظاهرات زنان پلاکاردهایی در دست داشتند که در آن برخورد با تظاهرکنندگان محکوم و درخواست آزادی آنها شده بود.

در یک کافه درمرکز دمشق با مایا قهوه می خورم و پای صحبت او می نشینم .

مایا در حالی که با موهای طلائی خود بازی می کند از روزهای اول انقلاب می گوید:" ما پر از امید و مطمئن بودیم که زمان تغییر برای کشورمان فرارسیده است. به رغم خطر ماموران امنیتی ،ترس از بازداشت و یا مرگ، از خلاقیت و یافتن راه های صلح آمیز برای مقاومت دست برنداشتیم ."

مایا سپس با خنده از خاطرات فعالیت های خود و سایر دوستانش می گوید:"ما نیمه شب رنگ قرمز به چشمه فواره های شهر دمشق می ریختیم تا خون و خونریزی را به مردم یاد آوری کنیم و بادباک هایی هوا می کردیم که به رویشان کلمه "آزادی" نوشته شده بود. ما حتی جرات کردیم که با نورافکن کلمه "آزادی" را روی کاخ رئیس جمهوری منعکس کنیم و با بلندگو ترانه های انقلابی از میدان های شهر پخش می کردیم."

اما آن روزها دیگر گذشته است.

مایا چندین بار برای پی بردن به وضعیت مناطق تحت کنترل شورشیان به این مناطق رفته است و می گوید که شاهد هیچ چیز که خواسته او و دیگر دوستان انقلابی اش باشد در این مناطق مشاهده نکرده است.

او می گوید "در این مناطق تندروهای اسلامی دیده می شوند که می خواهند سوریه را به یک کشور اسلامی تبدیل کنند و خواسته های افراطی دارند. زن ها را مجبور به پوشیدن حجاب می کنند و گاهی اوقات هم زن ها مجبورند روبنده داشته باشند مثل منطقه رقه که به تصرف گروه "دولت اسلامی عراق وشام" وابسته به شبکه القاعده در آمده است.

مایا معتقد است که گروه های شورشی در سوریه به فساد آلوده شده اند و درگیر مبارزه قدرت هستند.

به گفته مایا، این تندروها که نقطه نظرهایشان با اکثریت مردم سوریه تفاوت دارد، ازسوی قدرت های منطقه ای به داخل سوریه نفوذ کرده اند.

تسلیم یا گرسنگی

درحال حاضر بیش از ۲.۵ میلیون نفر از سوریه به کشورهای دیگر فرارکرده اند و به نامشان به عنوان پناهجو در سازمان ملل متحد ثبت شده است. یک میلیون نفر دیگر که اکثرا از طبقه متوسط و تحصیل کرده سوریه هستند هم کشورشان را ترک کرده اما نامشان را به عنوان پناهجو به ثبت نرسیده است.

بیش از ۶.۵ میلیون نفر دیگر هم در داخل کشور تغییرمکان داده اند و انتظار می رود که تا سال ۲۰۱۴ سه جهارم از جمعیت سوریه به کمک های انسانی احتیاج پیدا کنند.

درحال حاضر حدود ۳۰۰ هزار نفر در مناطقی که تحت محاصره نیروهای دولتی قراردارند برای زنده ماندن تلاش می کنند. محاصره نیروهای دولتی ماه ها به طول می انجامد.

به نظر می رسد که دولت سوریه سیاست "تسلیم یا گرسنگی" را در پیش گرفته که نتیجه بخش بوده است.

درشهر قدیمی حمص و نقاطی از شهر دمشق مثل اردوگاه آوارگان فلسطینی یرموک، ماه هاست که مردم با گرسنگی و قحطی دست به گریبانند و دیگر کسی در این شرایط نه به آزادی بلکه به غذا فکر می کند.

در سایر نقاط سوریه که شورشیان حضور دارند یا مناطقی که در یک دوره علیه حکومت بشار اسد شورش کرده بودند جنگنده های دولتی مرتبا مواد انفجاری برسر مردم می ریزند و شهر را هدف حملات موشکی قرار می دهند . محله به محله ویران می شود و غیرنظامیان بسیاری می میرند.

یکی از فعالان شهر حلب که از سال ۲۰۱۲ تاکنون به دو نیمه تحت کنترل مخالفان و موافقان دولت تقسیم شده است، می گوید که شهروندان غیرنظامی بین "دو اهریمن" گیر افتاده اند و می افزاید:"دولت از آسمان مواد انفجاری برسرما می ریزد و تندروها هم روی زمین ما را می کشند."

سرنوشت فعالان جامعه مدنی

مایا اکنون زندگی عادی خود را از سرگرفته است. به کلاس موسیقی می رود و شب ها با دوستانش بیرون می رود و شام می خورد.

مایا و دوستانش به بولینگ می روند که پر از جمعیتی است که جشن تولد برای فرزندانشان گرفته اند و یا سرگرم تفریح اند.

اما مایا و کسانی مانند او هنوز هم مصمم اند که برای تغییر در کشورشان به تلاش ادامه بدهند.

فعالان مدنی سوری پنهانی تلاش می کنند تا از فروپاشی بافت جامعه خود جلوگیری کنند و به سایر مردم در نقاط مختلف سوریه کمک برسانند.

آن ها شبکه ای تشکیل داده اند تا از طریق آن بتوانند به زنان و کودکانی که از مصائب جنگ رنج می برند کمک های انسانی، روحی و آموزشی برسانند. افراد نیازمندی که در نزدیکی آنها در دمشق زندگی می کنند.

اما بسیاری از این فعالان مدنی به زندان می افتند و بسیاری زیر شکنجه جان می دهند.

باید ادامه داد

درحالی سومین سالگرد جنگ در سوریه فرارسیده که تلاش های دیپلماتیک برای پایان دادن به آن به بن بست خورده است.

مذاکرات ژنو۲درماه گذشته بدون دستیابی به یک راه حل سیاسی پایان یافت.

دولت سوریه بعضی از نمایندگان مخالفان را که در این مذاکرات شرکت داشتند "تروریست" خوانده و اموالشان را ضبط کرد.

از سوئی دیگر با نزدیک شدن پایان دوره دوم هفت ساله حکومت بشار اسد، گرد همایی ها و مبارزات تبلیغاتی برای انتخاب مجدد او به راه افتاده است.

اما مایا می گوید:"ما به هر قیمتی شده باید به مبارزه خود ادامه دهیم."

با این که مایا بسیاری از دوستان خود را در حملات نیروهای دولتی از دست داده است ولی هم چنان مصمم به ادامه مبارزه است :"رویای ما برای یک کشور آزاد و دموکراتیک در سوریه هنوز تحقق نیافته اما تغییر در راه است و از راه های دیگری دیکتاتوری پایان می یابد."