شاهین بحری
| شاهین بحری | |
|---|---|
| |
| شاهین بحری با شکارش، کانادا | |
| وضعیت حفاظت | |
| آرایه‌شناسی | |
| فرمانرو: | جانوران |
| شاخه: | طنابداران |
| رده: | پرندگان |
| راسته: | شاهین‌سانان |
| تیره: | شاهینان |
| سرده: | شاهین‌ها (Falco) |
| گونه: | F. peregrinus |
| نام علمی | |
| Falco peregrinus تونستال، ۱۷۷۱
| |
| |
| زرد = تابستان، سبز = تمام سال، آبی = زمستان، آبی کمرنگ = گذری | |
شاهین بحری (گاه بَحری(دریایی)) نیز نامیده می‌شود[۱][۲]) (نام علمی: Falco peregrinus) نوعی شاهین بزرگ و از پرندگان شکاری مقیم هر پنج قارهٔ جهان است. سطح پشتی شاهین بحری خاکستری مایل به سربی، سطح زیرین بدنش سفید با خطوط باریک سیاه و سرش سیاه‌رنگ است. شاهین بحری با سرعت ۳۹۰ کیلومتر در ساعت(البته در هنگام شیرجه زدن برای شکار) سریع‌ترین حیوان کره زمین است.[۳]
این شاهین جثه‌ای بزرگ و تقریباً به اندازهٔ کلاغ دارد. طول بدنش ۳۴ تا ۵۸ سانتی‌متر و طول بال‌های باز آن ۸۰ تا ۱۲۰ سانتی‌متر است.
جمعیت شاهین بحری در دهه‌های ۱۹۵۰، ۶۰ و ۷۰ میلادی بر اثر استفاده از ددت به‌شدت کاهش یافته و این پرنده در معرض خطر انقراض قرار گرفت. اما با توقف مصرف د.د. ت و تکثیر در اسارت، نسل این پرنده در بسیاری از مناطق احیا شد. هم‌اکنون تقریباً در تمامی شهرهای ایالات متحده حداقل یک جفت شاهین بحری حضور دارد، کشوری که جمعیت شاهین بحری آن در دههٔ ۱۹۷۰ در آستانه انقراض قرار داشت. وجود ساختمان‌های بلند و پرندگان فراوان در شهرها موجب شده تا بسیاری از شاهین‌های بحری به زندگی در محیط‌های شهری روی بیاورند.[۴]
رابطه با انسان
وجود ساختمان‌های بلند و پرندگان فراوان در شهرها موجب شده تا بسیاری از شاهین‌های بحری به زندگی در محیط‌های شهری روی بیاورند.[۴] همچنین شاهین و بحری گاه در بازداری (قوش‌بازی) استفاده می‌شوند.
بازداری، که در سال‌های اخیر به قوش‌بازی هم معروف است، فن نگهداری و پرورش و تربیت پرنده شکاری و شکار کردن با آن است. شواهدی از پرورش دادن و شکار با پرندگان شکاری در تمدن‌ها و فرهنگ‌های جهان موجود است. بیشتر گمان می‌رود که این فن در بین‌النهرین آغاز شده است گرچه به نظر می‌رسد مردمان صحرانشین آسیا نیز از گذشته‌های دور با این فن آشنا بوده‌اند. بازداری و شکار با پرندگان شکاری در ایران باستان رایج بوده است. پس از اسلام به ویژه در دوره صفوی ورزش ویژه شاهان و امیران شمرده می‌شد.
در زبان فارسی کتاب‌هایی درباره این فن در دست است که به «بازنامه» معروف است. بازنامه ناصری که در دوره ناصرالدین شاه قاجار نوشته شده است از این جمله است. نگارش بازنامه‌های متعدد از روزگاران باستان تاکنون از اهمیت حرفهٔ بازداری، نقش اقتصادی آن و دلبستگی مردمان به این نوع شکار در بسیاری از ممالک خاور و باختر، به ویژه چین و هندوستان و ماوراءالنهر و ایران و بین‌النهرین و مصر و یونان، حکایت دارد. شمار بازنامه‌های فارسی و عربی که در فهرست‌ها و منابع گوناگون از آنها نام برده شده و بسیاری از آنها نیز بر جا مانده‌اند، از یکصد می‌گذرد.
زیرگونه‌ها
۱۷ تا ۱۹ زیرگونه از شاهین (دو گروه شاهین بحری و شاهین معمولی) شناسایی شده‌است و اختلاف نظر زیادی بین متخصصان در مورد وضعیت شاهین معمولی (Falco pelegrinoides) وجود دارد، برخی آن را زیرگونهٔ شاهین بحری و برخی دیگر وی را یک گونهٔ مستقل می‌دانند.[۵]
تصویر برخی از زیرگونه‌ها:
F. p. anatum در حال پرواز، کالیفرنیا
طرحی از F. p. babylonicus. زیرگونه‌ای که از ایران تا هندوکش و تیان شان تا کوه‌های آلتای یافت می‌شود.
زیرگونه ernesti در سولاوسی شمالی، اندونزی
F. p. macropus، استرالیا
طرحی از F. p. minor، در ۱۸۷۴. زیرگونه‌ای که در آفریقا یافت می‌شود و پیش‌تر perconfusus نامیده می‌شد.
Falco peregrinus pealei در اسارت
Museum specimen
ssp. madens - Museum specimen
شاهین معمولی
اختلاف نظر زیادی بین متخصصان در مورد وضعیت شاهین معمولی (Falco pelegrinoides) وجود دارد، برخی پرنده‌شناسان آن را زیرگونهٔ شاهین بحری و برخی دیگر وی را یک گونهٔ مستقل می‌دانند.[۵]
منابع
- ↑ «شاهین (بحری)». وبگاه کویرها و بیابان‌های ایران. دریافت‌شده در ۲۱ اسفند ۱۳۹۱.
- ↑ «شاهین (بحری)». وبگاه پرندگان ایران. دریافت‌شده در ۲۱ اسفند ۱۳۹۱.
- ↑ http://www.airspacemag.com/flight-today/falcon.html. پارامتر
|عنوان= یا |title=ناموجود یا خالی (کمک) - ↑ ۴٫۰ ۴٫۱ بحری‌ها شیفته جاذبه‌های شهری شده‌اند / کمینگاهی برای شکار روزنامهٔ اعتماد، ۲۹ اردیبهشت ۱۳۸۶، صفحهٔ ۱۲
- ↑ ۵٫۰ ۵٫۱ Wikipedia contributors, "Peregrine Falcon," Wikipedia, The Free Encyclopedia, http://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Peregrine_Falcon&oldid=343752018 (accessed February 15, 2010).
پیوند به بیرون
 |
در ویکیانبار پروندههایی دربارهٔ شاهین بحری موجود است. |
- فهرست سرخ IUCN از گونههای کمترین نگرانی
- جعبه آرایه زیستی فاقد رنگ
- بازداری
- پرندگان آسیا
- پرندگان آفریقای شمالی
- پرندگان آمریکای جنوبی
- پرندگان آمریکای شمالی
- پرندگان اروپا
- پرندگان اوکراین
- پرندگان ایران
- پرندگان با ژنوم تعیینشده
- پرندگان توصیفشده در ۱۷۷۱ (میلادی)
- پرندگان جمهوری آذربایجان
- پرندگان جمهوری دومینیکن
- پرندگان شکاری آفریقا
- پرندگان صحرای غربی
- پرندگان کامرون
- جانوران شهری
- شاهین
- شاهین‌ها
- گونههای بینالمللی
- جانوران با نامهای مشابه