Dört motorlu A340’larla Amerika-Uzakdoğu seferleri ‘duraksız’ yapılacaktı. Sipariş verildiğinde A340 kâğıt üzerindeydi. Yani uçmamıştı. Gökyüzüyle 25 Ekim 1991’de tanışacaktı.
THY’nin ilk A340 uçağı TC-JDJ ‘İstanbul’ Temmuz 1993’te teslim edildi. Serinin dördüncü A340’ı, TC-JDM tesciliyle ‘İzmir’di. Airbus fabrikasından 1996’da çıktı. Nisan ayında THY’ye verildi. 21 yıldır da aralıksız uçuyor. Hatta uçak tesliminde Airbus yetkilileri uçağın anahtarı diye Yusuf Bolayırlı’ya kargo bölümünde bulunan ekip dinlenme odasının (Crew Rest) anahtarını verdiler.
AYRI KARAKTERİ VAR
Tabi ki uçaklar binlerce parçadan oluşur, birer makinedir. Ama TC-JDM’nin makineden öte farklı bir karakteri vardır. Her ne kadar havacılıkta A’ya ‘alfa’dan başlayan uluslararası kod verilse de bu uçağın THY Teknik personeli için takma adı TC-JDM tescilindeki son iki harfi Delta Mike yazılsa da ‘Deli Mayk’tır.
FİLONUN İHTİYARI AMA
Bunun nedeni, beklenmedik anda çıkarttığı arızalardır. THY teknisyenleri der ki, “Deli Mayk isterse dünyanın öbür ucuna sorunsuz uçar. Canı istemezse, yerde 1 metre bile gitmez.” Gün gelir dıştaki ışıklarını kendi kendine açar. Tam müdahale ederken söndürür. Teknisyenler tüm sistemleri söker, yazılımlarını yeniden yükler. Ama son kararı Deli Mayk verir. Uçuştaki güvenliğinde ise sorun yoktur.
Bir dönem sayıları 9’a kadar çıkan A340’lardan bugün 4’ü kaldı. Filoya katılan ilk üç uçak, emekli edildi. Hatta biri restoran oldu. Şu an en kıdemli A340
Bizim iş dünyamızda üç-dört yılda bir iş jetleri değiştiriliyor. Garip bir durum. Ya patronların paraları fazla ya da akıl verenlerin aklı az...
Türk pazarında; fiyatları 8-10 milyon dolardan başlayıp 60-70 milyon dolara giden yelpazede 100’ün üzerinde iş jeti var.
İhtiyaç şekilleri değiştiğinde başka bir uçak almak normal.
Yani daha uzun menzilli uçuşlara ihtiyaç varsa bir model değişikliği yapılabilir. Yoksa ayda yılda bir defa Amerika ya da Japonya’ya uçmak için İstanbul-Los Angeles menzilli uçağa gerek yok. Orta menzilli bir uçak alıp, bir teknik inişle yani yakıt ikmali yapılarak Amerika’ya uçulabilir.
Yoksa değiştirip avuç dolusu paralar vermek gereksiz, israf...
UÇAK KULLANIM ŞAMPİYONU
İş dünyamızda en iyi uçak kullanım şampiyonu Ali Dinçkök ailesi. Ak Havacılık üzerine 1998 yılında aldıkları Dassault Falcon 900B tipi üç motorlu, 14 koltuklu uçağı tam 15 yıl kullandılar. İki defa C bakımı yani büyük bakım yapıldı. Sonra piyasadaki en uygun fiyata satıldı.
Tümü ekonomi koltuğu olduğunda 880’den fazla yolcu alabiliyor. Ana fikir hava gemisi ile yüzlerce yolcu, çok düşük fiyatla uzak merkezler arasında taşınabilecekti.
Ekim 2007’de ilk A380 Singapur Havayolları’na teslim edilirken oradaydım. First Class’ında ikili koltuklar 10 bin metrede çift kişilik bir yatak haline geliyordu. Singapur’un ardından Emirates A380’in First Class’ına duş koydu. Etihad ise tek bir yolcu için kabinde 13 metre karelik süitler oluşturdu.
Boeing’in A380’e cevabı ise hemen gelmişti. Jumbo Jet 747’nin boyu uzatıldı. 747-8 önce kargodan sipariş aldı. Bunu Lufthansa’nın verdiği 364 koltuklu 747-8i (Intercontinental) izledi.
Lufthansa Frankfurt’tan Washington’a yaptığı ilk seferinde uçağa bindiğimde, 747-8’in hâlâ fazla 12 ton ağırlığından kurtulamamıştı. Standart fiyatı 378,5 milyon dolardı.
İmalatçılar büyük uçaklardan umutluydu. A380 317, 747-8 ise 138 adetlik sipariş aldı. Ama büyük uçak rüzgârı 3 yıl önce durdu. Tek tük siparişler gelse de ne Airbus ne de Boeing istediği sayıda satış gerçekleştiremedi. Ekonomik kırımla iptallerle eldeki sipariş sayıları hızla düştü. Boeing 28, Airbus da yaklaşık 100 adet A380 teslimatı sonrasında yeterli yeni sipariş olmazsa üretim hattını kapatacak.
***
50 yıldır imalatta olan 747 için yolun sonuna gelindiğini Boeing de kabul ediyor. Airbus’a ise büyük baskı var. En büyük A380 kullanıcısı Emirates, Avrupalı imalatçıdan A380’den yeni motora sahip bir geliştirme projesi istiyor. Airbus istediği sayıda yeni sipariş alamayacağını bildiği için projeye mesafeli duruyor. “Henüz zamanı değil” diyor.
İKİNCİ ELİ YOK
Hep aklımızdan geçen soru “Yanımdaki koltuğa kim oturacak?” Uçak yolculukların başında sıkça akla gelen bir sorudur bu. Düşünebiliyor musunuz... THY uçuşlarında Dr. Mehmet Öz yanınızdaki koltukta olacak. Belki uçuşta vişne suyu içmenin yararlarını anlatacak. Ya da doğuya uçarken kabinde güneş gözlüğü takmanızı önerecek.
Bilmediklerimizi anlatacak. Ya da kulağımız tıkandığında yaptığımız geleneksel yanlışların doğrularını söyleyecek.
Uçak yolculuklarının, hele hele uzun uçuşların sonunda yolcuların yüzde 20’si biraz rahatsız olarak aşağı iniyorlar. Hangi yanlışlar yolculuklarda bizi halsiz düşürüyor, yorgun yapıyor?
Dr. Mehmet Öz, şovlarıyla bir dünya markası. Anlattıklarını, 12 milyondan fazla takipçi izliyor. Şimdi buna THY’nin takipçi yolcuları da katılacak. Siz deyin 24 milyon, ben diyeyim 40-50 milyonluk bir izleyiciye ulaşılacak. Jet-lag etkisinden, günün 25 saat olarak ayarlanmasına kadar uçuşlardaki fiziksel, ruhsal hatta duygusal bozulmalarımıza çare bulacak.
THY, ‘Fly Good Feel Good’ projesine imza atıyor. İmzanın garantörü Dr. Mehmet Öz. Oturuşumuzdan soluk alışımıza, yeme-içmemize kadar her şeye karışacak.
Varsın karışsın. Dr. Öz uzun bir yoldan geliyor. Kariyeri, aklı, bilimsel araştırmaları buna çok uygun. Üstelik Amerikan sisteminin etkili bir şov adamı. Buluştuk, konuştuk. Dr. Öz, THY Yönetim Kurulu Başkanı İlker Aycı, Basın Müşaviri Yahya Üstün, Kurumsal İletişimin başı Seda Kalyoncu ve THY’de hayatı kolaylaştıran adam Kemal Öztürk bir otelde buluştuk. Dr. Mehmet Öz’ün uygun bulduğu bir mönüde hazırlanmış yemeği yerken uzun uzun sohbet ettik. Çok güldük, çok eğlendik. Çünkü havayolu yolculuğuna eğlenceli yüzünden baktık. Bilimsel tarafını Dr. Öz’e bıraktık.
Hem Türk hem de yabancıların Uzakdoğu’nun en çok ilgi gösterdikleri ülke Tayland’da THY uçuş noktasını ikiye çıkardı. Bangkok’tan sonra ülkenin turizm merkezi Phuket hattı şu an ölü sezon olmasına rağmen yüzde 70 dolulukla açıldı. THY, Phuket’e önümüzdeki kış sezonunda her gün uçmayı planlıyor. Tayland’ın turizm başkenti Phuket Adası, tatilde farklı şeyler arayanları kendine çekiyor. Kafasını dinlemek, bir koyda sessiz günler geçirmek isteyenler de Phuket’e gidiyor, 24 saat durmadan eğlence isteyenler de… Muhteşem denizi, Taylandlıların konukseverliği ile Phuket bölgenin en önemli turizm merkezlerinden biri.
Şimdiden dolu
Yeni bir hattın oturması, kârlı hale gelebilmesi neredeyse iki yılı alır. Ama Phuket, açılışı ile birlikte hızlı bir çıkış yakaladı. Önümüzdeki kış aylarında Türkiye’nin yanı sıra Avrupa ve Rusya pazarından bölgeye büyük talep var. Business class’ta bile doluluk kasım ayında yüzde 70’i aştı. Geçmişte Tayland havacılık otoritesi, havayollarının uçması için en uygun saatleri, Bangkok üzerinden beşinci trafik yani diğer kentlere de uçuş izinlerini hemen verirdi. Hatta THY, Vietnam’da Saygon’u açarken Bangkok bağlantılı uçuşla başlamıştı.
Saatler değişecek
Son yıllarda Tayland turizmde hızlı çıkış nedeniyle izinler eskisi kadar kolay çıkmıyor. THY, uzun süredir beklediği Phuket uçuş iznini sabrederek aldı. THY uçağı, TK172 sefer numarasıyla Atatürk Havalimanı’ndan saat 14.30’da havalanıyor. Ertesi gün yerel saatle 04.00’te Phuket Uluslararası Havalimanı’na iniyor. Dönüş seferi ise saat 05.00’te kalkıyor. İstanbul’a varışı aynı gün saat 12.30’da.
İsveç’te Stockholm Arlanda Havalimanı’nın kullanım dışı kalan uçuş kulesi otel haline getirildi. Bir zamanlar hava trafik kontrolörlerinin görev yaptığı yer, suit olarak tasarlandı. Odada, çift kişilik yatağın yanında bir çalışma masası ile mutfak ve banyo-tuvalet yer alıyor. Minimalist, siyah-beyaz renklerin ağırlıklı kullanıldığı oda, İsveçli tasarımcı Cilla Ramnek imzası taşıyor. Odanın eşyaları arasındaki çalar saat, sehpa ve lamba ise 1960’larda tasarlanan kulenin tarihine atıfta bulunuyor.
80 METRELİK KULE
Yerden 80 metre yüksekliğindeki kule, Arlanda Havalimanı’na yapılan yeni kulenin ardından hizmet dışı kalmıştı. Kuleye, geçtiğimiz yıl internet üzerinden ev kiralayan, otel rezervasyon hizmeti veren HomeAway şirketi talip oldu. Paris’in sembolü Eyfel Kulesi’nin kullanılmayan salonunu uzun dönem kiralayan HomeAway, burayı lüks bir daire haline getirmişti.
Havalimanında uzun saatler sıkılmadan beklemenin en iyi yolu özel salonlar. ‘Lounge’ olarak adlandırılan bu salonlardan o havayolunda business class’ta uçuyorsanız veya mil programında özel statüye sahipseniz yararlanabiliyorsunuz. Bazı havalimanlarında ise havayolu şirketleri veya bağımsız salonlar bu hizmeti ücretli olarak da verebiliyor. Sakin bir ortam, ücretsiz ikram, bazı salonlarda masaj, spa hizmeti bu salonların en önemli özellikle arasında. Birçok yolcu hem dinlenip biraz kestirmek veya çalışmak için bu salonları tercih ediyor.
İŞTE DEPARTURE BEACH
Lounge hizmetinde Mayıs 2018’den itibaren yeni bir konsept başlıyor. İngiliz çılgın iş adamı Sir Richard Branson’un kurduğu Virgin Atlantic Havayolları, gelecek yıl bir ilke imza atacak. Karayiplerdeki Barbados Adası’ndaki Grantley Adams Uluslararası Havalimanı’nda ‘Departure Beach’ adı verilen yeni bir özel yolcu salonu hizmete girecek.
Havayolu yetkilileri, genellikle uçuşların akşam saatlerinde olduğunu belirterek “Yolcular, öğlen otelden çıkıyorlar. Uçuşları için uzun saatleri rahatlıkla bekleyecekleri bir hizmet vereceğiz” diyor.
Yaz tatili başladı. Son dakikaya kalırsanız uçak bileti fiyatları el yakıyor. Ama siz önceden davrandınız. Erkenden, çok ucuza uçak biletlerini aldınız. Tatilin başlaması için gün sayarken işler beklediğiniz gibi gitmedi. Son anda ertelenemeyecek bir toplantı nedeniyle tatil programınız iptal oldu. Veya tarihler kaydı. Ne yapacaksınız?
Havayolları bilet satarken yolcuların önüne farklı fiyat alternatifleri koyuyor. İnternet sitesi satışlarında yolcuların çok önemli bölümü detayına bakmadan hemen en düşük fiyatı tıklıyor. Bu durum hem havayollarının kendi internet satışları hem de sanal acentelerin sitelerinde geçerli. En ucuz fiyata sahip bu biletlerin önemli bölümü tarih değişikliği yapılamayan, iade şartlarında ise yanan biletler. Böyle bir bileti, seyahat tarihiniz kesinse, iptal etmeyecekseniz satın alın. Eğer bir değişiklik olursa, biletiniz yanacaktır. Son dakika değişiklikle hem eldeki biletten olurken artan fiyatlar nedeniyle yenisini almak hem de ciddi fiyatlar ödemek zorunda kalabilirsiniz.
Üst sınıf alın rahat edin
Eğer uçuş tarihlerinizde değişiklik ihtimali varsa, bir üst sınıftan bilet alın. Havayolları internet satışlarında farklı isimler altında yolculara alternatif sunuyor. Biraz daha pahalı seçenekleri tercih edin. Belki normalden fazla ödeyeceksiniz ancak değişiklik/iade kuralları diğer sınıfa göre daha esnek. Eğer business class uçacaksanız, bu konuda havayolu şirketleri son dakika bile olsa değişiklikten ücret almayabiliyor. Ancak ekonomide olduğu gibi çok farklı business ücret fiyatları olduğunu da hatırlatmakta fayda var.
Neler iade edilmiyor?
