2015i beklerken umutlar 癟繹k羹vermiti. Ya 1829de Victor Hugonun bir prensestir, 癟ok g羹zel k羹癟羹k apkas覺yla dedii o 襤zmir, 2020de prenseslik tac覺n覺n ba覺na konduunu g繹rebilecek mi!
Kapit羹lasyonlar覺n prensleri Frans覺z覺 襤talyan覺 襤ngilizi Rumu ile Avrupa kollar覺n覺 a癟m覺ken Osmanl覺n覺n 襤zmiri bir prens olacak deildi ya.
Krallara prens mi gerek, prensesmi!
Hani Victor Hugonun 羹n羹ne s覺覺n覺p da, 1829un yedi sat覺rl覺k bir g羹zellemesinden 2020e doru 襤zmire pay 癟覺karmaya kalk覺sak da, EXPO iirden ne anlar.
* * *
襤nternette dola覺yorum da, u EXPO nicedir, niye ard覺na d羹er her kent, anlayay覺m diye.
1851de EXPOyu d羹zenledi diye Londra, 羹nl羹 Kristal Palas覺 yaratm覺. 1889da Paris, EXPOsu onuruna Eyfel Kulesine kavumu.
Her EXPO, belleklerden silinmeyecek bir iz b覺rakarak y羹celtirmi bir kenti.
T.S. Eliot, 羹nl羹 襤ngiliz ozan覺, Nisan zalimdir. der bir iirinde. Bur癟 falc覺lar覺ndan yakalar覺n覺 hi癟 kurtaramasa da, aylar ozanlar覺n diline d羹t羹 m羹 iirleiverirler.
Her y覺l, yorgun g羹nlerin ard覺ndan g繹zlerini kapamaya doru yol alm覺ken, Ekim g羹l羹mser sanki birden. Bana 繹yle gelir hep!
Ozan olduumdan deil, tiyatrocu olduumdan.
Perdeler, tozlar覺n覺 silkeleyip yeni oyunlara a癟覺l覺yor yine, Ekimin g羹nleri bir bir geride kald覺k癟a.
* * *
Devlet Tiyatrolar覺, y覺llar覺n da覺n覺kl覺覺ndan kurtulmak ister gibi, bu y覺l b羹t羹n sahnelerinde ayn覺 g羹nde perdelerini a癟覺yor.
襤zmir Devlet Tiyatrolar覺 iki b羹y羹k oyunlar tiyatro mevsimine giriyor: Konak Sahnesinde 襤bsenin Noras覺, Kar覺yaka Rag覺p Hayk覺r sahnesinde G羹ng繹r Dilmenin Badat Hatunu.
Noray覺
Atat羹rk K羹lt羹r Merkezinin 繹n羹nden ge癟erken konservatuarlara giri, g羹zel konuma vb. konularda deneyimli eitmenlerin kurs verdiklerini bildirir bir bez afi g繹z羹me tak覺l覺r hep.
Hele bir internette dolasam da, 襤zmirde 繹zellikle g羹zel konuma 羹zerine eitim verenler nas覺l bir eitimden ge癟mi bir 繹rensem dedim. 襤lgin癟 bir sonu癟 癟覺kt覺 kar覺ma: Eitmenlerden hi癟biri, g羹zel konuman覺n temeli olan diksiyon ve fonetik 繹retisini T羹rkiyede ilk balatan iki b羹y羹k usta, Nureddin Sevin ve N羹zhet enbay ile u ya da bu yolla ilintili deil.
襤zmirde konuma 羹zerine kurs d羹zenlenmesini ya da eitmenleri niteliklerini deerlendirecek ya da eletirecek deilim kukusuz. stelik bu t羹r giriimlerin s羹rekli olmas覺ndan yanay覺m.
* * *
G羹zel doru etkili konuma, Ankarada Devlet Konservatuar覺 tiyatro b繹l羹m羹 kuruluncaya kadar kimsenin derdi deildi.
襤stanbulda ehir Tiyatrosu sanat癟覺lar覺 i癟in, konumaya temel 繹l癟羹 al覺nan 襤stanbul Az覺na uygun konumak sorun oluturmuyordu. Yine de sahne konumas覺 羹zerine ilk yay覺n覺n ortaya 癟覺kmas覺 1947i bulur: ehir Tiyatrosunun ustalar覺ndan 襤.Galip Arcan覺n yazd覺覺 Tiyatroda Diksiyon adl覺 uygulamal覺 kitap.
Sonradan ad覺 Devlet Konservatuar覺na d繹n羹ecek olan okulu 1936da Prof. Carl Ebert kurar. Prof. Ebertin Alman olmas覺, T羹rk癟eye dayanan tiyatro eitiminde giderek 繹nemli bir sorun oluturacakt覺. Nureddin Sevinin, Sarayda yetimi bir aileden gelen bir 襤stanbul Efendisi olmas覺 ve 繹zellikle T羹rk癟e fonetiini 癟ok iyi bilenlerden biri oluu eitimdeki boluu kapatsa da, diksiyon dersleri verecek bir 繹retmenin yetitirilmesi ka癟覺n覺lmazd覺.
Konservatuar覺 bitirince Ebert, N羹zhet enbay覺n Fransada eitim almas覺n覺 uygun g繹rm羹t羹. Emekli oluncaya kadar N羹zhet enbay, Ankarada Devlet Konservatuar覺n覺n deimez diksiyon 繹retmeni olmutur. Bug羹n konuma 羹zerine eitim verenlerin temel bavuru kaynaklar覺 enbay覺n yazd覺覺 uygulamal覺 kitaplard覺r.
17 Eyl羹lm羹! Kurthan Fiek o g羹n gitmi, 1942den 70 y覺l sonra. Ard覺ndan yaz覺lanlar覺 okuyunca, san覺rs覺n覺z ki, bir 70 y覺l daha yaam覺 da 繹yle gitmi.
S覺f覺rc覺 Hoca diye bilindii Ankara y覺llar覺 ve bas覺n 癟evresiyle i癟 i癟e olduu 襤stanbul y覺llar覺 襤leri bir zek璽n覺n d覺a vurduu sivri diliyle, yaad覺覺 her 癟evrede ileri 癟覺k覺p sivrilmi bir adam. T羹rkiye 癟adal覺覺n覺n hep ilerisinde bir yol arayan
Ben Kurthan Fieki tan覺d覺覺mda o herhalde daha yirmi ya覺na varmam覺t覺. 1960 繹ncesi Demokrat Partiden ayr覺l覺p da H羹rriyet Partisini kuran siyaset癟ilerin Ankarada 癟覺kard覺klar覺 Yenig羹n ad覺ndaki gazetede balar Kurthan Fiekin gazetecilie ilk ad覺m覺n覺 at覺覺. Yenig羹nde spor kesimini y羹r羹ten H覺ncal Ulu癟, spor b繹l羹m羹nde 癟al覺s覺n diye,
bir rastlant覺yla tan覺t覺覺 Kurthan adl覺 genci gazeteye 癟ekip getirmi.
Yenig羹n羹n 癟alkant覺l覺 parasal sorunlar覺 aras覺nda Mehmet Ali K覺lal覺n覺n y繹netiminde heveskar gen癟ler 27 May覺s 1960 sonras覺n覺n hareketli ortam覺nda birer gazeteci olmulard覺r. Sonralar覺 Cumhuriyetin yaz覺ileri m羹d羹r羹 olan Oktay Kurtb繹ke, TRTnin 羹nl羹 spor programc覺s覺 G羹ne Tecelli, ter繹r羹n yaam覺ndan haince ay覺rd覺覺 Ahmet Taner K覺lal覺 , atakl覺覺 hi癟 eksilmeyen H覺ncal Ulu癟 o 癟alkant覺l覺 g羹nlerden 癟覺k覺p y羹r羹m羹lerdi.
Ben, imdi bir tarih olmu Vatan Gazetesinde muhabirlik yapard覺m, bir yandan da Yenig羹nde g羹nl羹k k繹e yaz覺s覺 yaz覺yordum.
G羹n羹n birinde 27 May覺s ortam覺n覺n 癟alkant覺lar覺 aras覺nda yepyeni bir gazete 癟覺k覺verdi Ankarada. nc羹. T羹rk Gazetecilik Tarihinde herhalde en 繹nemli yerlerden birini elinde tutan Altan ymen, genel yay覺n y繹netmeni olunca gen癟 gazeteciler kendilerini nc羹n羹n i癟inde buluverdiler. ileli hapislik y覺llar覺ndan kurtulunca -sonralar覺 bir air olarak 羹n salacak olan- Ahmet Arif de musahhihti gazetede.
Ben nc羹de sayfa sekreterlii yap覺yor, G羹nl羹k k繹emde yaz覺lar yaz覺yordum. H覺ncal ve arkadalar覺 , Kurthan Fiek de aralar覺nda, akam sayfa balan覺rken bile matbaadan ayr覺lmazlard覺.
Her kentin, ge癟miinden s羹z羹l羹p gelmi bir k羹lt羹r羹 vard覺r da o kent an覺msand覺覺nda ilk akla gelen nedir acaba?
襤zmir deyince Konak Meydan覺ndaki Saat Kulesi mi hemen dilinizin ucuna d羹羹verir!
Hele 9 Eyl羹l deyince...
* * *
TRT y覺llar覺mda Ulusal Bayramlar覺n y覺ld繹n羹mlerinde program yapmak hep bana kal覺rd覺. O g羹nlerin dar olanaklar覺 i癟inde k覺r覺k d繹k羹k film par癟alar覺ndan, Mustafa Kemalin kopyas覺 al覺na al覺na siliklemi fotoraflar覺ndan oluan, g羹n羹n anlam ve 繹nemini vurgulayan bir program 癟覺kard覺 ortaya.
Her y覺l TRTnin bir programla Ulusal Bayramlar覺 kutlamaya 繹zen g繹sterdii o d繹nemlerde, deiik yakla覺mlarla bir program 羹retmi olsak da deimeyen bir g繹r羹nt羹 vard覺: 9 Eyl羹l 1922de 襤zmir H羹k羹met Kona覺n覺n balkonuna T羹rk Bayra覺n覺n 癟ekilii.
Subaylar覺n merdivenleri koa koa 癟覺k覺lar覺 ve T羹rk Bayra覺n覺n bir sopa gibi ireti duran g繹ndere cokulu bir tela i癟inde 癟ekilii! O g繹r羹nt羹 olmasa, yay覺nlanan program sanki b羹t羹n deerini yitirmi olurdu.
* * *
Sporla aram pek iyi say覺lmaz. Yine de televizyonlardaki spor programlar覺n覺 izlemekten ya da gazetelerdeki spor sayfalar覺na bakmaktan uzak durduumu s繹yleyemem. Hele futbol milli tak覺m覺m覺z覺n ma癟覺 olursa televizyonun ba覺na 癟ak覺l覺r kal覺r覺m.
Son Hollanda T羹rkiye ma癟覺nda da 繹yle oldu, ge癟tim televizyonun kar覺s覺na. Bas覺nda 繹yle k覺vand覺r覺c覺 繹n deerlendirme yaz覺lar覺 癟覺km覺t覺 ki, durup dururken ehit olanlar覺n ac覺s覺na katlanmakta ufac覺k bir teselli kap覺s覺 aralar belki bizim milliler diye umutla bekler olmutum.
Yine duran toptan al覺覺ld覺覺 羹zere ilk gol羹 yedik! Nedense duran topun kalemize girmesine iyiden iyiye al覺覺r olduk.
Uzaktan kumandan覺n bast覺m d羹mesine, ge癟tim cinayet yay覺n覺na., G繹n羹l balad覺覺m tak覺m覺n kar覺 tak覺m覺n ayaklar覺 alt覺nda ezildiini g繹rmektense, kafas覺 癟al覺an insanlar覺n katilleri bulma ura覺nda d羹羹mleri bir bir nas覺l 癟繹zd羹klerini izlemekle, baar覺s覺zl覺a ortak olmu gibi 羹zerimize 癟繹ken karamsarl覺a bir perde mi 癟ekilmi mi oluyor!
Kendi kendime karalar balamaktan ka癟mak belki de.
Yenile yenile yenmesini 繹rendiimiz g羹n ne zaman gelir acaba!
* * *
29 Austostu, Londrada Paralimpik Yaz Oyunlar覺 balam覺t覺. BBCnin g繹r羹nt羹leyip yay覺nlad覺覺 a癟覺l覺 t繹renini TRT canl覺 olarak aktar覺yordu.
Aman Tanr覺m! demiim.
I覺l 覺覺l Londra Olimpiyat Stad覺n覺n orta yerinde kocaman bir 癟覺plak kad覺n heykeli!
Oturmu m羹stehcen olman覺n s覺n覺rlar覺n覺 aa aa, ger癟ei insanl覺覺m y羹z羹ne vururcas覺na 癟覺plak.
Ve kollar覺 yok, bacaklar覺 eriyip gitmi gibi sakat.
Cinsellii vurgulamakta diye heykele t羹k羹rmek, ya da dikildikleri meydanlardan s繹k羹p atmak, ya da kad覺n覺 batan ayaa 繹rt羹p kapatmay覺 ahlakl覺 ve inan癟l覺 olma sayanlar覺n hi癟 eksik olmad覺覺 T羹rkiyemizde, T羹rkiye Radyo ve Televizyon Kurumu, yay覺n覺n neredeyse her 璽n覺nda g繹r羹len bir 癟覺plak kad覺n覺n heykelini g繹stermekten ka癟覺nabilir miydi!
30 Austos geliyor diye ekran覺n sa 羹st k繹esine T羹rk Bayra覺 羹zerine Atat羹rk ilitirilmi.
Bakmakta Atat羹rk.
80ninde 繹lmek, o yaant覺n覺n gerisinde duran yaratt覺覺 deerlerle 繹lmemi olmak!
Tiyatro adam覺 M羹fik Kenter, 7 Austos 2012 g羹n羹 aram覺zdan ayr覺l覺vermi.
Bir yerlere gitmi de, d繹necekmi gibi.
Ne 癟are, bu ayr覺l覺 da unutulup gidecek yaam 繹nceliinde sanat覺n pek gerilerde kalm覺 olduu g羹zel T羹rkiyemizde.
* * *
M羹fik Kenter oyunculuk sanat覺nda ula覺labilecek en tepeye var覺p, orada 癟ak覺l覺p kalmaya mahkum edilmi sanat癟覺lar覺n 繹nde gelenlerinden biriydi.
Ablas覺, y羹ce sanat癟覺 Y覺ld覺z Kenter gibi.
