archipel zn. ‘eilandengroep’
Vnnl. archipelago [1596; Donselaar 1998c]; nnl. De Eilanden van de Archipel [1728; Marin].
Ontleend aan Frans archipelago ‘eilandengroep’ [1512] (en ook al in het Frans de verkorting archipel), ontleend aan Italiaans arcipelago [13^e eeuw], een neologisme gevormd op basis van Ægeopelagus, de toenmalige naam van de Egeïsche zee. Dit is oorspr. een Griekse vorming uit de elementen arkhi- ‘opper-, eerste’ (zie → aarts-) en pélagos ‘zee’.
De betekenis is zowel in de brontalen Italiaans en Frans als in het Nederlands uitgebreid van ‘zee om een eilandgroep’ naar ‘het hele betreffende gebied’ of ‘de eilandengroep’ zelf. In het Nederlandse koloniale verleden was de archipel meestal synoniem met ‘de Indische archipel’.

archipel eilandengroep 1728 [Marin, Compleet Fransch en Nederduitsch wrdb.] <Frans

archipel [eilandengroep] {1759} < frans archipel < italiaans arcipelago, van grieks archi- [voornaamste] + pelagos [zee]. Aangezien het woord oorspronkelijk in Italië voorkwam, is de herkomst niet grieks als zodanig. Het is mogelijk dat het stamt van een verminking van grieks Aigaion pelagos [de Egeïsche Zee]. In ieder geval werd het woord aanvankelijk gebruikt voor ‘een zee vol eilanden’.

archipel znw. m., eerst nnl. < fra. archipel < ouderfra. archipélague < ital. archipelago < middelgr. archipélagos ‘voornaamste zee’.

† archipel znw., nnl. Ontl. aan fr. archipel uit ouderfr. archipélague < it. arcipelago < gr.-lat. archipelagus (gr. arkhi +pélagos ‘zee’).

Zoek dit woord op in het WNT, MNW, VMNW, ONW.