(Go: >> BACK << -|- >> HOME <<)

سرآغاز

انسان شناسی دین

ارتش مصر و انقلاب ۲۰۱۱

سارا سالم ترجمه ی مهرداد امامی
Army-Egypt-brotherhood.jpg

ارتش مصر به عنوان یکی از قدرت‌مندترین و پرنفوذترین کنش‌گران از بدو کار دولت مدرن مصر پدید آمده است. به‌رغم این موضوع، از اواخر دهه‌ی ۱۹۷۰ به بعد، آثار نسبتاً کمی در مورد زمینه‌مند کردن و تاریخی کردن ارتش وجود داشته، در حالی که ارتش همواره در حیات سیاسی و اقتصادی مصر به منزله‌ی یک نهاد و انجمنی از نخبگان ایفای نقش کرده است.(۱) در لحظه‌ی کنونی ما، اهمیت چنین خط پژوهشی

فضایی که ناگهان قدسی می شود: «زیارت»ی انسان شناختی بر رود سن

سپیده پارسا پژوه
Sans titre.jpg

اگر مشاهده و درک معنای مهفوم لائیسته و بیش از آن مفهوم خدا ناباوری(آتئیسم)به معنای کامل فقدان اعتقاد به هر گونه امر "ماورائی" در زندگی روزمره، نحوه بودن و اندیشیدن مردم بسیاری از شهرها و روستاهای جهان سخت و تقریبا غیر ممکن است، اما این پدیده یکی از ویژگی های عمده زندگی پاریسی است. در ماه های اول حضورم در این شهر، دو چیز بیش از همه در این شیوه از زندگی برایم جلب توجه می کرد، اول شدت عقلانیت در

پیوست: 

سیدصالح: جد سادات مشایخ بختیاری

امیر هاشمی مقدم
jpg.

سیدصالح را به جرأت می توان مشهورترین امامزاده در مناطق بختیاری نشین، چه در استان چهارمحال و بختیاری و چه در استان خوزستان نامید. فرزندان این امامزاده به سادات مشایخ معروف اند که به اختصار به شان مشایخ می گویند. این سادات در استانهای خوزستان، چهارمحال و بختیاری، اصفهان و فارس پراکنده اند. اما هنوز بسیاری شان با یکدیگر ارتباط دارند و هنوز همدیگر را که پیدا می کنند، به گرمی برخورد می کنند.

کبکی ها به دینشان پاییندند

ترجمه ی خدیجه نادری بنی
quebec-1.jpg

در دورانی که کبک دغدغۀ غیرمذهبی شدن دولت را دارد، دم دستی ترین تفکر شاید این باشد که اهالی کبک در مقایسه با ساکنان سایر استانها که در آنها مباحثی از این دست با این حجم گسترده مطرح نمی شوند، به مراتب کمتر مذهبی باشند. آمارهای ملی اغلب عکس این موضوع را نشان می دهند. روزنامۀ مترو دربارۀ جایگاه مذهب در کبک دست به پژوهشی زده است.

ازدواج سرپرست با فرزند خوانده و حقوق فرزندی

لادن رهبری
472940_UFGwMp8M.jpg

مطالعات دانشگاهی گسترده در حوزه­ ی  مسائل خانواده­ در ایران نشان می­ دهد که عموم مسائلی که امروزه در خانواده ایرانی به نوعی «مشکل» تصویر شده ­اند، از قبیل آمار بالای از هم­ پاشیدن خانواده­ ها، بی ­تمایلی جوانان به ازدواج و فرزندزایی، چندهمسری و ... راه حل­ هایی اجتماعی - فرهنگی و گاه حقوقی دارند. به سادگی می توان گفت که خانواده در ایران امروز در وضعیت بحرانی به سر نمی ­برد. با این وجود، تنها نیم ­نگاهی به

این شایعه از کجا آب می خورد؟

محمد بلوچ زهی
a0ad274371d8c5d818f6646bbedbce84_XL.jpg

چندی پیش یکی از روزنامه نگاران خوشنام و کهنه کار کشور که سابقه چندین ساله دبیر سرویس اجتماعی چند رسانه معتبر را عهده دار است و گزارش ها و پژوهش های تولیدی ایشان همواره بر پایه استناد استوار بوده؛ در صدد تهیه گزارش مستندی با موضوع ختنه زنان در ایران بود و نظر نگارنده را نیز در این خصوص بویژه در مورد ختنه زنان بلوچ جویا شد تا بر اساس مستندات بهتر و بیشتری گزارش خویش را تکمیل و منتشر نماید.

مقالات قدیمی: زرتشت و دین او ( سخنرانی 1343 )

ابراهیم پور داوود / آماده سازی برای انتشار: رضا اردو
عکس: 

آقای ابراهیم پور داود در تاریخ هشتم اسفندماه 1341 سخنرانی مبسوط و جالبی در باره « زرتشت و دین او » در انجمن فرهنگی ایران و فرانسه ایراد کردند که ضمن تشکر از آقای پور داود و انجمن فرهنگی ایران و فرانسه – که اجازه نشر این سخنرانی را دادند- اینک به درج خلاصه ای از آن مبادرت میشود.

مقدمه ای بر انسان شناسی دین

گروه اخبار
Sans titre.jpg

بوی، فیونا، 1392، مقدمه ای بر انسان شناسی دین، ترجمه ی مهرداد عربستانی، تهران: نشر افکار. 
ادیان به خاطر ایجاد تفرقه و نفرت در دنیا مورد انتقاد واقع می شوند و بسیاری افراد آنها را اگر نه خطرناک، ولی حداقل گمراه کنند می دانند. ولی ادیان همچنان این توانایی را دارند که مردم را در غالب یک اجتماع به هم پیوند داده و متحّد کنند و به زندگی هدف و معنا بدهند. این دو جنبه ی دین

یادداشتی بر شانزدهمین جشنواره نمایش های سنتی آیینی در تهران

جبار رحمانی
جشنواره نمایشهای سنتی آیینی

یکی از برنامه های فرهنگی دو سالانه در تهران، جشنواره نمایش‌های سنتی آیینی است که هر دو سال برگزار می‌شود. این جشنواره به دنبال فراهم کردن فضایی جهت احیاء، اجرا، معرفی این آیین های مناطق مختلف کشور است. شاید بتوان مهمترین معانی و کارکردهایی که در ظاهر می توان برای این جشنواره متصور شد، را در پیام ها و صحبت های دست اندرکاران این جشنواره به خوبی دید. دبیر جشنواره، دکتر فتحعلی بیگی در این

تحلیل اسطوره ای فیلم روز واقعه با رویکرد تک اسطوره کمبل

سعید اسلامی راد
اسطوره شناسی فیلم روز واقعه

چکیده: از زمانی که دانش اسطوره شناسی به طور مستقل در اوایل قرن نوزدهم شکل گرفت، افراد بسیاری با پژوهش های خود دامنه مطالعاتی این رشته را گسترده کردند؛ در این میان کسی چون جوزف کمبل بعنوان یکی از مهم ترین نظریه پردازان معاصر در این حوزه، در نتیجه توجه به روان شناسی و آرای کارل یونگ بویژه مفاهیم ناخودآگاهی و کهن الگوها و نیز مطالعه تطبیقی اسطوره های ملل مختلف، نظریه تک اسطوره خود را در قالب طرحواره

ایده‌هایی درباره الهیات و سینما: تاملی بر سینمای پازولینی

امين حامي‌خواه
نمایی از فیلم انجیل به روایت متی

«تو به راستی خدای منی! چرا که تو نمی‌توانی خدای آنانی باشی که اعمالشان مظهر مخوف‌ترین جلوه‌های غیاب جنگ‌افروزانه خداوند است.»... (نقل قول امانوئل لویناس از یوسل)
به راستی چگونه است که «انجیل به روایت متی» ساخته پیر پائولو پازولینی الهام‌بخش رخداد تازه‌ای در عرصه نسبت الهیات و سینما است؟ اگر به

پاکی و خطر

آنا زیمرمن ترجمه ی پروین قاسمی
3701809380_39ce491934.jpg

تصویر: داگلاس
کتاب پاکی و خطر  نوشتۀ ماری داگلاس برای اولین بار در سال 1966 منتشر شد. ماری داگلاس انسان­ شناس بریتانیایی بود که برای مطالعاتش روی انسان­شناسی اجتماعی با تمرکز بر مذهب و نمادگرایی شناخته می­شود او کار میدانی را در فرهنگ آلوده و پاک کنگو انجام داد و به دنبال رویکردی نظام­مند رفت. در پاکی و خطر او ایده های آلودگی و تابو را با در نظر گرفتن فرهنگ های متفاوت از نقطه نظر ساختاری و با تاثیر از

متخصصان مذهبی

جک دیوید الر ترجمه ی جبار رحمانی
1248_682_b7044746d0ae0655746021d27e8a9c6e-1366791555.jpg

در همه حوزه‌های زندگی انسانی از جمله در عرصه دین، همیشه افرادی هستند که نسبت به سایرین، دانش یا توانایی و قابلیت بیشتری در امور مذهبی دارند. این مهارتها می‌تواند حاصل آموزش، تجربه شخصی، قدرت یا استعداد معنوی ارثی یا عوامل دیگری باشد. این افراد ممکن است رهبران مذهبی یا عاملان دینی باشند، اما آنها فراتر از اینها می‌توانند مجرا و کانالی باشند که موجودات معنوی بواسطه آنها با جهان انسانی ارتباط

زیارت دهقان؛ تصنیفی از ترکستان افغانستان

ریچارد تاپر ترجمه ی حمیدحسینی
pics-weekly-3.jpg

در این نبشته‏ ی کوتاه، ساختار، محتوا و مفهوم تصنیفی را از شمال افغانستان مورد بررسی قرار می‏دهم که در آن سراینده، تجربه‏ های زیارت خود را از سفر زیارتی به "زیارتگاه [حضرت] علی" در مزار شریف روایت می‏کند. بعد از بحثی در مورد پیشینه‏ ی این تصنیف و چگونگی ثبت آن، متن آن به شکل فارسی اصیل افغانی و ترجمه ‏ی انگلیسی آن همراه با یادداشت‏هایی ارایه می شود. تحلیل نهایی نشان می‏دهد که چگونه ساختار محکم و سبک تصنیف به

کاربردهای مناسکی ماسک ها، بدن، و ابزارها و اشیاء

جک دیوید الر ترجمه ی جبار رحمانی
ماسک مناسکی در هندویسم

ماسک‌ها: بسیاری از اجتماعات ماسک‌هایی را طی مناسک شفابخشی یا اجرای مجدد اساطیر ساخته و به کار می‌برند. مردم یوپیک آزادی خلاقانه زیادی در سبک‌های تولید ماسک، از سبک‌های واقع‌گرایانه یا سبک‌های کاملاً سورئال، دارند. معمولاً آنها از چوب ساخته می‌شود، برخی تا حدود ١٣٠ سانتی‌متر بوده و به طور خاصی با رنگ‌های سفید، سیاه، قرمز و سبز آبی رنگ‌آمیزی می‌شوند. در این جوامع اغلب اوقات این ماسک‌ها بوسیله

حضور پیدا و پنهان زن در متون صوفیه

فاطمه سیارپور
حضور پیدا و پنهان زن در متون صوفیه

کتاب، پژوهشی جامع برای معرفی فعالیت زنان در حوزه ی عرفان اسلامی-ایرانی در چارچوب فرهنگی-تاریخی سرزمین ایران است و ایده ی اصلی نگارش آن یافتن و پرده برداری از هویت، تفکر و زندگی زنانی است که به نوعی با تعالیم صوفیه در ارتباط بوده اند. زنانی که در سراسر قلمرو فرهنگی ایران از مشربی به نام عرفان خراسان همپای بزرگانی مانند مولانا سیراب گشته اند. همان طور که می دانیم این عرفان به سرعت از

بازتاب هایی از دین مهرپرستی در فولکولور مردم منطقه سهند

سعید ستارنژاد
تصویر: نمای ورودی معبد روستای ورجوی، مراغه (عکس از اصغر ایزدی جیران)

تصویر: ورودی معبد روستای ورجوی، مراغه (عکس از اصغر ایزدی جیران)

از آنجا که فولکولور مردم جلوه های گوناگونی از داستان ها، تاریخ را در خود جای داده است که به نوعی می توان تاریخ شفاهی از آن یاد کرد، در این مقاله بر آن هستیم که مهم ترین بازتاب های مهرپرستی را در فولکولور مردم سهند (مراغه) نشان دهیم.

ویژه چهره ماه اوت: نگاهی بر رویکرد تفسیری کلیفورد گیرتز با تاکید بر تفسیر او از پدیده دینی

ناصر فکوهی
clifford-geertz-2.jpg

به مناسبت سالروز تولد کلیفورد گیرتز 23 اوت 1926
سهم نظری  کلیفورد گیرتز(1926-2006) در شکل دادن به انسان‌شناسی جدید بسیار فراتر از انسان شناسی امریکا و بسیار فراتر از حوزة خاص او یعنی انسان شناسی تفسیری و تحلیل فرهنگ های گروهی از جوامع آسیای شرقی و شمال آفریقا می رود. گیرتز، نوآوری‌های خاصی را در روش شناسی انسان شناسی به وجود آورد و در عین حال از خلال آثار خود توانست نشان دهد که چگونه می توان رویکردی اتیک را با مشاهدة مشارکتی در جامعه ای بیگانه با

شهرهای تاریخی جهان اسلام (1): مشهد (بخش سوم)

م. استرک، ب. هورکاد ترجمه ی ملیحه درگاهی
shrine

حرم مطهر و مشهد به عنوان مرکز یادگیری و پارسایی شیعه:
 استقرار حرم امام هشتم علی الرضا در مشهد این شهر را بدل به مقصد اصلی زائرین ایرانی کرده است، فرآیندی که به موجب آن بر تکریم زیارتگاه افزوده شده، با این حقیقت اهمیت یافته است که برای حدود چهار قرن

بررسی تطبیقی روایات بین‌النهرینی آفرینش

رضا اسکندری
41906196.jpg

چکیده: روایات آفرینش، بخشی ارزشمند، جذاب و تاثیرگذار از اساطیر مذهبی و ملی هر قوم را تشکیل می‌دهند. این روایات، علی‌رغم شباهت‌های بسیار، در میان اقوام مختلف به طرق مختلفی ثبت و روایت شده‌اند. اما از این میان، اساطیر بین‌النهرینی به واسطه‌ی انتقال و بازگو شدن در سنت یهودی-مسیحی، و نیز پذیرش و تکرار در منقولات اسلامی، اعتباری جهانی یافته و بدین‌ترتیب، هر سه دین بزرگ ابراهیمی را متاثر از خود ساخته‌اند. در این جستار

نو سلفی گرایی در تقابل با سکولاری شدن

هاوژین بقالی
30028.jpg

تصویر: سلفی های عرب
 اگر به پیروی از پیر بوردیو ( 1971) دین را به مثابه‌ی یک میدان1 در رابطه با سایر میادین اجتماعی چون میدان سیاست، میدان اقتصاد، میدان فرهنگ و ... در نظر بگیریم، آنچه که امروز موقعیت هر کدام از سرمایه‌داران دین اسلام سنی را در این میدان، در جامعه کردستان تعریف می‌کند، با آنچه که شاید تنها سه دهه پیش این موقعیت‌ها را تعریف می‌کرد، کاملاً متفاوت است.

موسیقی مذهبی و نگاه از بیرون

محسن شهرنازدار
sound&music.jpg

ماه رمضان آغاز شده است.آیین رمضان مانند همه آیین های مستقر در فلات ایران توام و همراه با موسیقی است.این یادداشت ،با این بهانه، نگاهی به موسیقی مذهبی انداخته است: موسیقی مذهبی توامان مفهومی عام و خاص دارد. به طور کلی هر نوع موسیقی که استفاده مذهبی دارد و یا از طریق نفوذ مذهبی شکل گرفته است -حتی اگر خاستگاه مذهبی نداشته باشد- موسیقی مذهبی نام دارد.این تعریفی عام از موسیقی مذهبی است.در معنای خاص

مراسم ویژه ماه مبارک رمضان دربلوچستان

پژوهش و نگارش: عبدالسلام بزرگ زاده
n00059366-b.preview.jpg

قبل از شروع ماه مبارک رمضان مردم بلوچستان خود را برای حضور در مهمانی سفره خداوند آماده می کنند واصطلاح (سررجب ونیمه شعبان) را که ریشه در اعتقادات دینی و مذهبی آنان دارد انجام و باروزه گرفتن در روز اول ماه رجب ومراسم ویژه نیمه شعبان یعنی نذر مخصوص که در شب پانزدهم ماه شعبان می دهند وبا غذای محلی مخصوص و حلوای خرما برای اطعام مساکین در مسجد محل توزیع می کنند و ثواب آن را برای اموات و

تحلیل جامعه شناختی اسطوره ی آفرینش در اساطیر ایران

مینو امیرقاسمی / گزارش از رویا آسیایی
آفرینش

تصویر: آفرینش، محمود فرشچیان
مقدمه:اسطوره نه به معنای داستانی واقعی با ابعادی غیرواقعی و فوق­ بشری، و نه به معنای کوششی ابتدایی برای تبیین جهان آفرینش؛ بلکه تجلی­ گاه اندیشه­ ی بشر و شکلی از شناخت وی از جهان، در دوره­ای خاص از تاریخ اندیشه او است. چونان ارابه­ ا­ی عظیم، ارجمند و گرانقدر است که نه تنها

آئین‌ها و آداب و رسوم ترکمن‌ها در ماه مبارک رمضان

یوسف قوجق
GEOK TEPE 2.jpg

نهمین ماه از تقویم هجری قمری، ماه مبارک رمضان است. این ماه را عرب‌ها «شهر (ماه) الصیام» یا « شهر الرمضان» ، ترک‌ها «اوروج» (یا احتمالاً «عروج») و ترکمن‌ها «اورازا» (احتمالاً تغییر یافته‌ی کلمه‌ی «روزه» است) و یا «رمضان» می‌نامند. ترکمن‌ها به لحاظ کثرت آداب و رسوم در زندگی روزمره، دارای فرهنگی بسیار غنی هستند. این مردم، به خاطر داشتن پیشینه‌ی فرهنگی بسیار قدیمی، تقریباً برای هر مناسبتی

نگاهی انسانشناختی به سحر، طلسم و آثار مقدس

جک دیوید الر ترجمه ی جبار رحمانی
طلسم

تمام مذاهب اشیای خاصی ـ طبیعی یا مصنوعی ـ می‌سازند، یا پیدا می‌کنند، و آنها را نگه می‌دارند و یا به کار می‌برند؛ و آنها را به مثابه نشانه‌هایی از معنا و قدرت می‌دانند. برخی از اشیای دارای قدرت، به عنوان فتیش (fetishes) نامیده شده‌اند، اگرچه این واژه چندان به کار گرفته نمی‌شود. اوانس پریچارد توضیح داده که فتیش‌های مردم نوئر یا کولانگنی kulangni تکه‌هایی از چوب است که نوئرها معتقدند می‌تواند صحبت کند،

سید شیرسوار

امیر هاشمی مقدم
1.jpg

سید شیرسوار، پسوند و شهرت خانواده ای نسبتاً بزرگ از سادات موسوی روستای خوریه (در هشت کیلومتری جنوب شهر نور و در کنار روستای ناتل) است. سید احمد و سید عبدالله، فرزندان سید میراسماعیل بن میربابا ابن سید میرعباس ابن سید هادی ابن سید احمد موسوی بودند که با چند نسل به امام موسی منتسب می شوند (بر اساس شعری که شاعری محلی متخلص به ترخان برای ایشان سروده شده است) (1). سید عبدالله فرزندی نداشت

تاملی انسان شناختی درباره شمایل‌ها و بت‌ها

جک دیوید الر ترجمه ی جبار رحمانی
بت

مفهوم «بت» در انگلیسی و زبان رایج در سنت یهودی ـ مسیحی دلالت منفی‌ای دارد، با وجود این، اگر نه همه مذاهب، بلکه بیشتر آنها راه‌هایی برای بازنمایی الهگان و خدایان یا ارواح در میان انسانها ( حداقل بازنمایی واقعیت آنها، نه حضور به مفهوم تحت اللفظی) داشته‌اند. مذاهب باستانی مصر و بین‌النهرین شامل مجسمه‌هایی از خدایان به اندازه واقعی (آن موجود متصور شده) یا بزرگتر از اندازه واقعی‌اش داشته‌اند که اغلب دارای ویژگی‌های

فضاهای قدسی

جک دیوید الر ترجمه ی جبار رحمانی
فضای مقدس

یکی از مهمترین اشکال پایدار تعین مادی امر مذهبی، فضاها و مکانهای مقدس است. در بیشتر سنتهای مذهبی، اگرچه نه در همه آنها، مکان برای اعتقادات و نیایش بسیار مهم است، و بیشتر مکانها، مکانهای تصادفی نیستند، بلکه فضا و مکانی هستند که در آنها پدیده ای وجود دارد؛ در برخی مواقع هم مکان ها، جایی هستند که اتفاق خاصی در آنها رخ داده است (مردم ندمبو آنرا isoli یا chisoli ـ جایی برای تجلی و آشکار شدن می‌نامند).

بررسی نظام فکری ـ سیاسی جامعه ی ایران براساس کهن الگوی اساطیری جم

مینو امیرقاسمی / گزارش از رویا آسیایی
نقش رستم

تصویر: دیهیم ستانی اردشیر اول، نقش رستم
چکیده: اسطوره به عنوان فرمی از اندیشه حامل کهن ـ الگو (آرکه ­تیپ)های مختلفی است که مکرر کردن آن الگوهای مقدس، نظم و نظام مقبول و مطلوب جامعه را تعیین می­ کند.جم (= جمشید) به عنوان نخستین پادشاه روی زمین و سرزمین او در دوران طلایی ایران باستان، حکم بر تکرار کهن

تمامی حقوق این پایگاه برای «انسان شناسی و فرهنگ» محفوظ است.