شهر، امروز چارچوب اصلی اکثریت مردم جهان و به خصوص در ایران اکثریت بزرگ جمعیت را می سازد. اما مشکلات شهر کمتر از مزایای آن نیستند. انسان شناسی شهری، رشته ای است که تلاش می کند برای این مشکلات  راه حل های فرهنگی بیابد و شهر را از این دریچه بشناسد و بشناساند. انسان شناسی شهری، یکی از زیر شاخه های انسان شناسی فرهنگی است که در تاریخ این شاخه عمری چندان طولانی ندارد.

دوره انسان شناسی شهری 

مدرس: ناصر فکوهی ، استاد دانشگاه تهران، مدیر انسان شناسی و فرهنگ  

شهر، امروز چارچوب اصلی اکثریت مردم جهان و به خصوص در ایران اکثریت بزرگ جمعیت را می سازد. اما مشکلات شهر کمتر از مزایای آن نیستند. انسان شناسی شهری، رشته ای است که تلاش می کند برای این مشکلات  راه حل های فرهنگی بیابد و شهر را از این دریچه بشناسد و بشناساند. انسان شناسی شهری، یکی از زیر شاخه های انسان شناسی فرهنگی است که در تاریخ این شاخه عمری چندان طولانی ندارد. پیشینه این شاخه همچون جامعه شناسی شهری به مکتب شیکاگو در فاصله دو جنگ چهانی و اندیشمندانی چون پارک و برگس می رسد. گروه دانشگاهیان مکتب شیکاگو بودند که برای نخستین بار شروع به مطالعه بر شهرهای آمریکایی با رویکرد فرهنگی کردند. شیکاگو در آن زمان شهری آرمانی برای چنین مطالعاتی به حساب می آمد زیرا گروه های مختلف فرهنگی اقلیت در قالب مهاجران اروپایی و آسیایی در شهر خانه کرده و هر یک محله ای برای خود به وجود آورده بودند. مساله جامعه شناسان و انسان شناسان مکتب شیکاگو آن بود که چگونه در یک شهر بزرگ می توان روابط میان فرهنگ هایی بسیار متفاوت را بررسی کرد و در این راه روش شناسی کیفی ای را ابداع کردند که از آن زمان تا امروز به مثابه الگوی مطالعات شهری در انسان شناسی باقی مانده است: مطالعه مستقیم و عمیق بر مردم و اسناد مربوط به زندگی روزمره و خصوصی آنها در عین  مطالعه ای کلان تر بر  چارچوب های اجتماعی آنها.  در اروپا انسان شناسی فرهنگی از دهه 1970 با ورود گسترده مهاجران غیراروپایی و غیر مسیحی از شمال افریقا و آسیا، معنای جدیدی یافت. انسان شناسان در طول بیش از سه دهه متوجه شدند که موضوع مطالعات خود را باید از محیط های غیر شهری دوردست در جوامع غیر اروپایی به  کشورهای خود  شهرهایی که  دائما با مشکلات بیشتری در نتیجه تکثر فرهنگی روبرو می شد، منتقل کنند. مطالعات شهری کیفی به این ترتیب بازهم گسترش یافتند. با بالا رفتن سطح شهر نشینی و گسترش مشکلات و آسیب های آن در جهان سوم،  انسان شناسی شهری نیز در آنجا وارد  حوزه مطالعات شهری شد. در ایران این شاخه عمری در حدود بیست سال دارد. ولی دائما در حال گسترش است. به صورتی که  بر اساس قوانین جدید شهری در ایران مطالعات توسعه ای می باید همراه اسنادی درباره تاثیر اجتماعی و فرهنگی طرح ها باشند. شهرداری ها امروز از نخستین و مهم ترین  در خواست کنندگان مطالعات انسان شناسی شهری هستند، اما در کنار آنها انسان شناسی شهری در حوزه های بسیار متفاوتی از هنر و معماری گرفته تا برنامه ریزی و مدیریت و حوزه سیاسی وارد عمل شده است. در این دوره در طول برنامه ای هشت جلسه ای علاقمندان با  ابعاد گوناگون شهر از دیدگاه انسان شناسی آشنا خواهند شد  جلسات گروه شامل موارد زیر می شود 

1- جلسه مقدماتی: انسان شناسی شهری در چارچوب علوم اجتماعی، تاریخچه و تحول آن از ابتدا تا امروز 

2- مشحصات عمومی شهر از دیدگاه فرهنگی: کارکردهای چهارگانه شهری 

3- انسان شناسی شهری به مثابه  تالیفی از مجموعه مطالعات شهری و رویکرد بین رشته ای آن

4- اندازه شهری: از روستا تا شهرهای کوچک؛ متوسط و کلانشهر، مفهوم کلان شهر و جهان شهر و چشم اندازهای آنها 

5- فضا، بدن و مفهوم مادی شهر 

6- بازنمایی و ابعاد ذهنی و نمادین شهر 

7- جماعت ها و هویت های شهری 

8- جلسه نتیجه گیری: چشم اندازهای آتی شهری، شهرهای مجازی، پدیده های باز اشرافیت شهری (gentrification) و باز روستایی شدن(reruralization) و چارچوب جهانی شدن شهرها   

برای اطلاعات بیشتر با موسسه رخداد تازه  به آدرس اینترنتی زیر تماس بگیرید

http://www.rokhdadetazeh.com

دوست و همکار گرامی

چنانکه از مطالب و مقالات منتشر شده به وسیله «انسان شناسی و فرهنگ» بهره می برید و انتشار آزاد آنها را مفید می دانید، دقت کنید که برای تداوم کار این سایت و خدمات دیگر مرکز انسان شناسی و فرهنگ، در کنار همکاری علمی، نیاز به کمک مالی همه همکاران و علاقمندان وجود دارد. برای اطلاع از چگونگی کمک رسانی و اقدام در این جهت خبر زیر را بخوانید

http://anthropology.ir/node/11294