(Go: >> BACK << -|- >> HOME <<)

سرآغاز

تاریخ فرهنگی و اجتماعی

هویت‌ها و ایدئولوژی‌ها در ایران: یک روایت کوتاه

سالار کاشانی
diversity.jpg

تا پیش از سده‌ی اخیر، ایران کلیتی بود فرهنگی با رنگین کمانی از خرده‌فرهنگ‌های قومی و مذهبی و زبانی که در آن بیشترْ ویژگی‌های توزیع جغرافیایی، هویت افراد و گروه‌ها را تعیین می‌کرد. هویت اساسن مفهومی بود که با «مکان» پیوندهای نزدیک داشت. هر فرد خود را جزیی از اجتماع محلی می‌دانست و در این میان ویژگی‌های متنوع فرهنگی و زبانی قومیت‌ها، دارای نقش و جایگاه اساسی در تعیین هویت اجتماعی فرد بود.

چهره ی ماه سپتامبر: نظام جهانی مدرن: کشاورزی سرمایه داری و بنیان های اقتصاد جهانی اروپایی در قرن 16

ترجمه ی ملیحه درگاهی
ٌٌWallerstein

 والر اشتاین در کتاب خود چارچوب نظری را برای فهم تغییرات تاریخی دخیل در گسترش جهان مدرن، مطرح می کند. نظام جهانی مدرن، بویژه نظام سرمایه داری به طور طبیعی، بحران نظام فئودالی را در پیش گرفته و به تبیین چگونگی رشد اروپای غربی در حاکمیت جهانی بین سالهای 1450 و 1670 کمک می کند. نظریه ی والراشتاین

گفتگو با ناصر فکوهی: سینما، فلسفه و اسنوبیسم روشنفکرانه

خردنامه همشهری
images.jpg

کار ما چیزی شبیه  ادای سینمای هنری و تجاری جهان را درآوردن در یک سیستم اقتصادی است که عمدتا درآمدهای خود را از رانت های نفتی کسب می کند و نه از  فروش «صنعتی» یا «تجاری» فیلم و یا حمایت های  علاقمندان از نوعی سینمای «هنری». به این امر باید مجموعه  روابط سیاسی داخلی و بین المللی و تمام دستکاری های آنها، از جمله در زمینه جشنواره ها، جوایز، حاشیه ها و غیره را نیز اضافه کرد که نمونه هایی از

یک کلانشهرنشین واقعی

تاد گیتلین ترجمه ی مهرداد امامی
15_2546PortaldeLetras-e1370233962617.jpg

روی جلد مجموعه مقالات 1999 «برمن» با نام «ماجراجویی‌هایی در مارکسیسم» که شامل 20سال مقالات او می‌شود، کاریکاتور «مارکس ریشو» قرار دارد که دستان چاق و کوتاه خود را تکان می‌دهد، به طوری که یکی به صورت مشت است و دیگری به شکل باز، شبیه نوعی رقص مختلط متشکل از «هورا» و «کازاتزکا».

شهر در گذر زمان : نگاهی شتاب­زده به اندیشه ­ی وبر درباره­ ی شهر

علی­مراد عناصری
weber_tweed.jpg

در این نوشتار می کوشم به اندیشه های ماکس وبر درباره ی شهر بپردازم که آن ها را از کتاب «شهر در گذر زمان» او برگرفته ام. این کتاب گردآمده ای از یادداشت ‏های او در پیوند با «شهر»، چگونگی پیدایش آن با در چشم داشتن بنیادهای سیاسی و قدرت و اقتصاد سیاسی، گونه شناسی شهر و... است که در سال‏های 1911 تا 1913 به نگارش درآمده است. وبر گردآوری داده ها درباره ی شهر را از سال 1890 میلادی آغاز نموده

یک سند تاریخی از دانشجویان ایرانی در برلین

قاسم نورمحمدی
5090f10450be37afc1d26a9221b78d3b.jpg

اشاره: سندی که پیش روی شماست، گزارش نشستی  است که از سوی دانشجویان ایرانی مقیم برلین در سال  1926 و در اعتراض به مراسم تاجگذاری رضا شاه پهلوی، در این شهر برگزار گردید. این گزارش را مأمور وزارت کشور رایش آلمان برای «کمیسر رایش برای نظارت نظم عمومی در برلین» تنظیم کرده بود. گزارشگری که شوربختانه اطلاع چندانی از مسائل ایران نداشت و بسیاری از مسائل این جلسه را آن‌گونه که

گفت و گو با عباس بهارلو پیرامون سینمای بین دو کودتا

نسرین ریاحی پور
DSC_3417.preview.JPG

تصویر: بهارلو ( عکس از : مسعود خلج زاده)
عباس بهارلو (متولد 1337) نویسنده و محقق در حوزه‌ی سینماست. از آثار او می‌توان کتاب‌های: «بررسی تاریخی نقدنویسی در سینمای ایران»، «زاویه‌ی دید در سینمای ایران»، «تراژدی سینمای کمدی ایران»، «سینمای ایران: برداشت ناتمام»، «سینماگران ایرانی: عباس کیارستمی»، «فروغ فرخ‌زاد و سینما»، «ساموئل خاچیکیان: یک گفت‌وگو»، «معرفی و نقد آثار ناصر تقوایی»، «معرفی و نقد فیلم‌های امیر نادری»،

نسل‌ها: عاملین تغییر اجتماعی در تاریخ معاصر ایران

سالار کاشانی
jonbesh.jpg

1: کارل مانهایم، جامعه‌شناس شهیر آلمانی در مقاله‌ی «مسئله نسل‌ها» (1923) کوشید برداشتی نوین از مفهوم نسل در نظریه‌ی جامعه‌شناختی ارایه دهد. او برای اولین بار پدیده‌ی شکاف فرهنگی و تغییر فرهنگ طی نسل‌ها را به عنوان موضوعی جامعه‌شناختی مطرح کرد. مفروضات نظری اساسی مانهایم مبنی بر این که تجارب دوره زندگی به ویژه دوره اصلی جامعه پذیری (نوجوانی و اوایل جوانی) آن نسل بر گرایش‌های ذهنی یک نسل

در عصر «واقع‌گرایان» و مأموران خودخوانده، خوش‌بینی سبب دارد!

جان پیلجر ترجمه ی مهرداد امامی
US-captain-charged.jpg

تصویر: پینوشه پس از کودتا به استقبال کیسینجر می رود
مقدمه مترجم: «رئال پولیتیک» یا اسم رمز سیاست فرصت‌طلبانه‌، نه تنها امروز که در طول تاریخ معاصر جهان همواره طرفداران بسیاری داشته است. کودتاچیان، تفرقه‌افکنان، و آنانی که پیوسته سعی در القای «فرصت‌طلبی» به عنوان یگانه شکل «عقلانی» سیاست‌ورزی داشته‌اند، حاملان تاریخی «رئال پولیتیک» بوده‌اند. ترجمه‌ی این مقاله‌ تقدیم می‌شود به تمام «رئال پولیتیک‌دانان وطنی» که حتی هنگامی که سازمان «سیا» اسناد

از مه میترا تا بابل

مسیح شیرافکن
 محمدحسن خان.jpg

مَه میترا
مه میترا از ترکیب دو کلمه مَه به معنای بزرگ و میترا به معنای فروغ دوستی و مهربانی، راستی و درستی است (برزگر ، ج 1 : 13). برزگر دلیل نام گذاری این شهر را به مَه میترا، وجود آتشکده ای در این شهر می دانست که جایگاه میترا بود. وی در ادامه کلمه مامطیر و مامطیرا را معادل کلمه مه میترا در زبان عربی می داند (همان).

دوران طلایی داستان نویسی ایران: یک تحلیل بوردیویی

آرش رضاپور
65834_480960616016_309096281016_6187627_958098_n.jpg

تصویر: آل احمد و ساعدی در تبریز
چکیده: اغلب پژوهشگران سال های 1330 تا اواسط 1350 خورشیدی را دوران طلایی ادبیات مدرن ایران می دانند. در مدتی کمتر از 30 سال، از نظر کمی به ناگاه حجم تولید ادبی در ایران چند برابر شد، و از منظر کیفی نیز آثاری پدید آمدند که برای همیشه در تاریخ ادبیات ایران ماندگار خواهند بود. در مقاله ی پیش روی تلاش شده است به یاری نظریه ی ادبی پیر بوردیو،

ﻳﺎدﻫﺎ و ﺧﺎﻃﺮهﻫﺎ: به مناسبت بیستمین سالمرگ اِنجوی شیرازی: ﻣﺘﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رادﻳﻮﻳﻲ ﻓﺮﻫﻨﮓﻣﺮدم ﻣﺮﺣﻮم اِﻧﺠﻮیﺷﻴﺮازی

تهیه و تنظیم: ناصر ملائیان
D1733401T13623630(web).jpg

دوﺳﺘﺎن ﺳﻼم! اﻣﻴﺪوارم ﺣﺎﻟﺘﺎن ﺧﻮب ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﻼﻟﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ. ﺷﺎﻳﺪ ﭘﻴﺶ ازاﻳﻦ ﻫﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ اﺷﺎره ﻛﺮدﻳﻢ ﻛـﻪ در ﻣﻴﺎن ﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻫﺮ روزه ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺮدم رادﻳﻮ اﻳـﺮان ﻣﻲرﺳﺪ ﺑﺨﺸﻲ از آن ﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺗﺸﻮﻳﻖ آﻣﻴﺰیﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻮﻃﻨﺎن ﻋﺰﻳﺰ از راه ﻗﺪرداﻧﻲ و ﻣﺤﺒﺖ ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﻨﺪ و ﻣﺎ از اﺑـﺘـﺪا ﻗـﺮار ﮔﺬاﺷﺘﻴﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﻮع ﻧﺎﻣﻪﻫﺎ را ﻣﻄﺮح ﻧﻜﻨﻴﻢ، ﭼﻮن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ وﻗـﺖ ﻛﺎﻓﻲ ﻧﺪارد و ﻛﺎر ﺻﺤﻴﺤﻲ ﻧﻴﺴﺖ: اﻟﺒﺘﻪ ﻫﻤﻪ ﻧﺎﻣﻪ­ﻫـﺎﻳـﻲ ﻛـﻪ ﻣﻲرﺳﺪ ﺑﺮای ﻣﺎ

گفتگو با مترجمان معاصر ایران: نیکو سرخوش

سعیده بوغیری
978-964-185-161-5.jpg

 کارشناسی   ام را در رشته   ی مترجمی زبان انگلیسی گرفتم، کارشناسی ارشد را در رشته   ی جامعه   شناسی و دکتری را در رشته   ی علوم سیاسی؛ درواقع باید بگویم شکلی از تحصیل که در نظام آموزشی ایران نه مرسوم است نه مطلوب، و من همچنان بابت این ماجراجویی تحصیلی-   زیستی هزینه می   دهم. البته پشیمان هم نیستم

شهرهای تاریخی جهان اسلام (8): تهران (بخش دوم)

بوثورث، مینورسکی، کلمارد، هورکاد ترجمه ی ملیحه درگاهی
خیابان ولیعصر

6.به قدرت رسیدن قاجارها. کریم خان در 13 صفر، 2/1193 مارس سال 1779 درگذشت. بیستم ماه صفر آقا محمد خان در حرم شاه عبدالعظیم بود و یک روز بعد در منطقه ی تهران تاج گذاری کرد. هر چند تهران در قلمرو نفوذ علی مراد خان، برادر ناتنی جعفر خان زند، قرار داشت. در سال 1783/ 1197 آقا محمد خان قصد داشت برای نخستین بار ملک تهران را تصرف کند اما

ده نکته‌ای که آمریکایی‌ها باید در مورد سوریه بدانند (اگر می‌خواهند تهدید به بمباران را ادامه دهند)

خوان کول ترجمه ی مهرداد امامی
bigstock-syria-3770337.jpg

گفته‌ی معروف «جنگْ روش یزدان برای آموزش جغرافی به آمریکایی‌هاست» به آمبروز بیرس تعلق دارد. به‌رغم مباحث ملی پردامنه در باب مداخله در سوریه، پر بی‌راه نیست که اغلب آمریکاییان نتوانند سوریه را بر روی نقشه پیدا کنند. در ادامه نکاتی کلیدی در مورد سوریه می‌آید که کوشیده‌ام بر آن‌ها تأکید کنم.

درآمدی بر تاریخ فرهنگی بدن در ایران

سید علیرضا هاشمی
Sans titre.jpg

درآمدی بر تاریخ فرهنگی بدن در ایران (1392)، محمد سعید ذکایی و مریم امن پور، انتشارات تیسا، 439 ص.
حوزه مطالعات بدن از سنتی کم اهمیت، حاشیه ای و تا اندازه ای کم منزلت در سلسله مراتب سنت های و شاخه های علوم اجتماعی و بویژه جامعه شناسی در چند دهه اخیر به حوزه ای پویا و پر اهمیت و جاذب برای طیف روز افزونی از محققان در سنت های جامعه شناسی غربی و غیر غربی

روزنامه‌های مشروطة دوم و کاربُرد ترکی آذری: نگاهی گذرا به روزنامه‌های غیر فارسی این دوره

ناصرالدين پروين
 استانبولو تبریز-azerbaycan.jpg

شانزده سال و اندی فاصلة سقوط استبداد صغیر و به تخت نشستن پهلوی اول است. در این مدت، به جز فارسی، ده زبان مختلف دیگر (ترکی، کردی، عربی، ارمنی، سُریانی، فرانسه، انگلیسی، روسی، آلمانی، عبری) در پیآیندها (روزنامه‌ها و مجله‌ها)ی ایران به کار رفته است. از آن میان، وجود خبرنامه‌ای به آلمانی، از دایرة حدس بیرون نیست، اما آگهی‌های آلمانی در روزنامه‌ها دیده شده است. عبری نیز، جز به صورت متن‌های مذهبی سه

خاطرات پر فروش مبارزان جنبش چریکی: خاطرات پر فروش مبارزان جنبش چریکی (لوموند دیپلماتیک: اوت 2013)

پیر دوم ترجمه ی منوچهر مرزبانیان
7-1.jpg

جنگ الجزایز از زبان رزم آورانش
طی چندین دهه، سرگذشت جنگ الجزایر را مورخان –و شاهدان– فرانسوی به انحصار خود درآورده بودند. اکنون روایات مجاهدین و «جنود» (سپاهیانی) رو به فزونی نهاده است که هشت سال در برابر [نیروهای] استعمار مقاومت کردند. این شهادت ها، با همه محدویت هایشان، آغاز دریدن پرده سنگین سکوتی است که تاریخ‌نگاری رسمی در الجزیره بر آن دوران افکنده. اما برخی پرهیزه [تابو] ها همچنان دست نخورده باقی مانده اند.

خوارزمی

موهائینی محمد ترجمه ی مصطفی صداقت رستمی
kharazmi.png

این ترجمه بمناسبت تغییر نام دانشگاه تربیت معلم تهران به دانشگاه خوارزمی صورت گرفته است و در یکی از مجلات دانشجویی این دانشگاه به چاپ رسیده است. ابو عبدالله محمد بن موسی خوارزمی  یکی از چندین ریاضیدانان مسلمان است  که اغلب آنها  را با نام زادگاهشان می خواندند.  این دانشمند آسیای مرکزی را بیشتر با نام زادگاهش  یعنی خوارزم می شناسند   و بیاد می آورند.به نقل از جرج سارتون  ،تاریخ دان شهیر علوم

تاریخ سینما در ایران(1)

فرخ غفاری (ایرانیکا) ترجمه ی کتایون مصری
626779_bKIMQpEP_wksrnde.jpg

شاه به عکاس ارشد؛ میرزا ابراهیم عکاس باشی؛دستور داد تا دوربین گامونت بخرد وفیلم بسازد. اوهم با فیلمبرداری از یک جشنواره گل در شهراُستاند بلژیک فیلمی ساخت که احتمالا نخستین فیلمی است که توسط یک ایرانی ساخته شده است.

حافظه شهر شما در انسان شناسی و فرهنگ

گروه اخبار
memory of the city-logo_resized.jpg

انسان شناسی و فرهنگ در چارچوب پروژه  های خود در  تدوین تاریخ فرهنگی ایران مدرن  به ویژه در حوزه مدرن شهری و در طول صد سال اخیر از همه همکاران، علاقمندان و خوانندگان خود دعوت به  مشارکت می کند. هدف در مرحله نخست گرد آوری بیشترین تعداد ممکن  مواد اتنوگرافیک در حوزه شهری است.

شهرهای تاریخی جهان اسلام (8): تهران (بخش اول)

بوثورث، مینورسکی، کلمارد، هورکاد ترجمه ی ملیحه درگاهی
tehran-map.jpg

تهران که در متون عربی تیهران (Tihran) تلفظ می شود، شهری در شمال ایران است. طی اوایل دوران اسلامی تهران شهری مشهور و در اندازه ی متوسط بود، اما از اواخر قرن 18 بدل به پایتخت ایران، ایران مدرن و حالا جمهوری اسلامی ایران شده است. برای بررسی بیشتر در مورد ریشه شناسی نام تهران (هیچ یک متقاعد کننده نیست) رجوع شود به art  EI

جغرافیای تاریخی مازندران (7): سوادکوه

نرجس حیدری
jpg.

چکیده: شهرستان سوادکوه در استان مازندران قرار گرفته است. این شهرستان در دل کوه های سر به فلک کشیده البزر مرکزی قرار دارد که در طول تاریخ پر فراز و نشیب مازندران، مأمن و خاستگاه اسپهبدان آل باوند و آل قارن بوده است و این حکمرانان از آن جهت که از این کوهستان، امور دولتی و سیاسی تبرستان را اداره می کردند، ملک الجبال خوانده شدند. این ناحیه در دوره ساسانی و در صدر اسلام در اسناد مکتوب، به نامی غیر از

ما رو دیوونه و رسوا کردی، حالیته؟؟ محمود استاد محمد

...
Mahmoud_ostad_mohammad.jpg

بازیگر، نمایش نامه نویس و کارگردان
1329-1392
محمود استاد محمد هنرمند و بازیگر تئاتر و از چهره های تاثیر گذار در طول سال های گذشته در این حوزه، روز پنجشنبه سوم مرداد 1392 در تهران درگذشت. تعطیلات  تابستانی «انسان شناسی و فرهنگ» سبب شد که متاسفانه نتوانیم در همان زمان  به یاد او مطلبی منتشر کنیم و اکنون این

فتح یا سقوط: ترکی سازیِ کنستانتینوپُل (قسطنطنیه)

اورهان پاموک ترجمه از ترکی استانبولی: کیوان حق نظری
pamuk1.jpg

مقدمه ی مترجم:آنچه در پی می آید ترجمه ای است از یکی از فصل های سی و هفت گانه ی کتاب «استانبول، خاطرات و شهر»، که سه سال پس از انتشار، جایزه ی نوبل ادبیات « 2006» را برای پاموک به ارمغان آورد. او در این کتاب به خاطرات  خود و استانبول می پردازد. پاموک استانبول  دوران کودکی اش را  مثل عکس های سیاه و سفید، جایی نیمه تاریک و سربی رنگ  به یاد می آورد. کتاب  عکس های سیاه و سفید زیادی

شهرهای تاریخی جهان اسلام (7): نیشابور

هانگمن، بوثورث ترجمه ی ملیحه درگاهی
نیشابور

نیشابور که در عربی کلاسیک اغلب با عنوان نیشابور و در زبان فارسی نیشاپور تلفظ می شود یکی از چهار شهر بزرگ استان خراسان شرقی (به همراه مرو، هرات، و بلخ) از اوایل دوران اسلامی تا زمان حمله ی مغولها به ایران است. نیشابور مدرن واقع در استان خراسان فعلی به لحاظ وسعت کوچکتر بوده و از اهمیت کمتری برخوردار است، این شهر در عرض جغرافیایی

ایران، میراث در خطر: باستان شناسی و میراث فرهنگی از منظری بلند مدت

عمران گاراژیان
bastan1.JPG

مقدمه: سازمان عریض و طویل «میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری» پیشینه ای به اختصار «شعبه عتیقات» در دولت فخیمه قاجار دارد. این شعبه­ی دولتی چنانکه از نامش اش پیداست به مسئله و معضل عتیقات رسیدگی می کرده! معضلی وارداتی که در فرآیند تجّدد وارد خاورمیانه شده و در بین مردم و طبقات بالای سیاسی- اجتماعی فراگیر شد. آنگاه که شاهان قاجار خود پیشروان تجسس عتیقات بودند از خارجی و داخلی گرفته تا دولت های استعمارگر

پیوست: 

باز هم 28 مرداد، باز هم 29 اسفند!

ناصر فکوهی
Kinzer583.jpg

از تناقضات عجیب روحیه برخی از ایرانیان حتی نخبه و دانشگاهی، که گاه جهانی را شگفت زده خود می کند، یکی هم آن است که از سویی چنان در میهن پرستی و ملت دوستی مبالغه می کنند که حتی حاضر نیستند کمترین اهمیتی به آخرین نظریه ها و مباحث علمی درباره  فرایندهای موسوم به ساختن دولت و ملت به مثابه پدیده های مدرن بدهند؛ اما از سویی دیگر چنان از سر تازه به دوران رسیدگی فکری در ذهنشان، تمدن

سوم شهریور 1320، ورود ارتش سرخ به تبریز و آغاز اشغال ایران

حمید ملازاده / گزارش از رویا آسیایی
red army in Tabriz.jpg

تصویر: ارتش سرخ در تبریز، 17 سپتامبر 1941
"ساعت 5:30 صبح تبریزی ها به صدای غرش هواپیماهایی که بر فراز شهر پرواز می کردند از خواب بیدار شدند. ابتدا مردم به تصور اینکه هواپیماهای خودی هستند دوباره سر به بستر راحت گذاشته به خواب فرورفتند. قبلاً در شهر شایع شده بود که هواپیماهای روسی جسته و گریخته در

شهرهای تاریخی جهان اسلام (1): مشهد (بخش سوم)

م. استرک، ب. هورکاد ترجمه ی ملیحه درگاهی
shrine

حرم مطهر و مشهد به عنوان مرکز یادگیری و پارسایی شیعه:
 استقرار حرم امام هشتم علی الرضا در مشهد این شهر را بدل به مقصد اصلی زائرین ایرانی کرده است، فرآیندی که به موجب آن بر تکریم زیارتگاه افزوده شده، با این حقیقت اهمیت یافته است که برای حدود چهار قرن

تمامی حقوق این پایگاه برای «انسان شناسی و فرهنگ» محفوظ است.