(Go: >> BACK << -|- >> HOME <<)

سرآغاز

فرهنگ مردمی

ﻳﺎدﻫﺎ و ﺧﺎﻃﺮهﻫﺎ: به مناسبت بیستمین سالمرگ اِنجوی شیرازی: ﻣﺘﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ رادﻳﻮﻳﻲ ﻓﺮﻫﻨﮓﻣﺮدم ﻣﺮﺣﻮم اِﻧﺠﻮیﺷﻴﺮازی

تهیه و تنظیم: ناصر ملائیان
D1733401T13623630(web).jpg

دوﺳﺘﺎن ﺳﻼم! اﻣﻴﺪوارم ﺣﺎﻟﺘﺎن ﺧﻮب ﺑﺎﺷﺪ و ﻣﻼﻟﻲ ﻧﺪاﺷﺘﻪ ﺑﺎﺷﻴﺪ. ﺷﺎﻳﺪ ﭘﻴﺶ ازاﻳﻦ ﻫﻢ ﺑﻪ اﻳﻦ ﻧﻜﺘﻪ اﺷﺎره ﻛﺮدﻳﻢ ﻛـﻪ در ﻣﻴﺎن ﻧﺎﻣﻪﻫﺎﻳﻲ ﻛﻪ ﻫﺮ روزه ﺑﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﻓﺮﻫﻨﮓ ﻣﺮدم رادﻳﻮ اﻳـﺮان ﻣﻲرﺳﺪ ﺑﺨﺸﻲ از آن ﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﺗﺸﻮﻳﻖ آﻣﻴﺰیﺳﺖ ﻛﻪ ﻫﻤﻮﻃﻨﺎن ﻋﺰﻳﺰ از راه ﻗﺪرداﻧﻲ و ﻣﺤﺒﺖ ﻣﻲﻓﺮﺳﺘﻨﺪ و ﻣﺎ از اﺑـﺘـﺪا ﻗـﺮار ﮔﺬاﺷﺘﻴﻢ ﻛﻪ اﻳﻦ ﻧﻮع ﻧﺎﻣﻪﻫﺎ را ﻣﻄﺮح ﻧﻜﻨﻴﻢ، ﭼﻮن ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ وﻗـﺖ ﻛﺎﻓﻲ ﻧﺪارد و ﻛﺎر ﺻﺤﻴﺤﻲ ﻧﻴﺴﺖ: اﻟﺒﺘﻪ ﻫﻤﻪ ﻧﺎﻣﻪ­ﻫـﺎﻳـﻲ ﻛـﻪ ﻣﻲرﺳﺪ ﺑﺮای ﻣﺎ

لالایی ها در فرهنگ شفاهی کردستان با نگاهی به کتاب «ژانه ژین» لالایی های مادران کرد

محمد خضری اقدم
Scan0003.jpg

لالایی ها همچون یکی از انواع ادب شفاهی ملل جایگاه مهمی را در بیان احساسات، عواطف و روحیات یک ملت ایفا می نمایند. در این میان علاوه بر کارکرد تربیتی این نوع ادبی برای پرورش کودکان می تواند آینه ای باشد برای انعکاس فرهنگ یک ملت و تمدن و ابزاری برای ابراز آمال و اهداف  یک جامعه انسانی

سقانفارها، تجلی معماری آیینی - مذهبی مازندران

احمد پیرزاد
jpg.

تصویر: سقانفار شیاده
چکیده: سقانفارها جزء بناهای مذهبی منطقه مازندران هستند که از مصالح کاملا چوبی و نیمه چوبی در دو طبقه ساخته می شدند. این بناها در مجموعه های مذهبی و به ویژه در کنار تکیه ها ساخته می شدند. سقانفارها دارای تزیینات بسیار زیبایی شامل تزیینات چوبی و نقاشی روی چوب

نقاب‌ها (31): افریقا (مردم دَن)

ترجمه و تنظیم: نسترن محمودزاده
African Dan Mask-3a.jpg

از این هفته، بررسی نقاب‌های قاره‌ی افریقا را آغاز می‌کنیم و اولین قومی که به آن‌ها خواهیم پرداخت، مردم دَن (Dan) هستند.
جیو یا دَن، یک گروه قومی است که در شمال شرقی لیبریا و ساحل عاج زندگی می‌کنند، به زبان دَن صحبت می‌کنند و همسایه‌ی گوروها، گه‌ره‌ها و مانوها هستند.

پیوست: 

گیاه،دانش بومی و زندگی مردمان بومی

محمد چقلوند
physalis.jpg

طبیعت یا محیط اطراف از اولین مولفه های در برگیرنده ی موجودات گوناگون می باشد. گونه های مختلف  موجودات زنده به اشکال مختلف در رابطه با محیط اطراف خود هستند. نسبت انسان با محیط اطراف از مهمترین روابط تاثیر گذار بر چگونگی سیر تکوین و تحول موجودیت زیستی و فرهنگی بشر بوده است، به گونه ای که بسیاری از دستاوردهای فرهنگی و تحولات زیستی بشری را می توان در راستای همسازی با محیط زیست

فرهنگ چای ترک و محصولات آن(1)

نویسنده : سرکان گونش / ترجمه از ترکی استانبولی : مژگان دولت آبادی
images (1).jpg

پیشگفتار :این مقاله به طور کلی به روند فرهنگ چای و به موازات آن فرهنگ چای در ترکیه و آداب صرف چای و محصولات ناشی از این فرهنگ عام پرداخته است .فرهنگ چای بر خلاف قهوه که دارای پیشینه ریشه داری است، لذا جا افتادن ان در  زمان کوتاه شکل گرفتن آن در فرهنگ مردم ترکیه نشانه مهمان نوازی است که آنرا صاحب جایگاه ارزشمندی کرده که به سادگی قابل جایگزینی نمی باشد .این نوشیدنی در فرهنگ مردم ترکیه

فرهنگ شهرِ مهاجرنشین

محمد جواهرکلام
index.jpg

 فرهنگ اصطلاحات آبادان. تالیف احمد کعبی فلاحیه. تهران: تمدن پارس، 1391.  400 ص.
اگر منابع مربوط به گویش‌های دیگر خوزستان، از جمله لُر و بختیاری را در نظر نگیریم، کتاب واژه‌نامه‌ای از گویش  شوشتری  (1355) تألیف شادروان محمد باقر نیرومند، شاید از اولین منابع در زمینة گویش‌های خوزستان باشد. کتاب یادشده که به خط خود مؤلف و توسط ناشر معروفی چون

فصلنامه تخصصی «فرهنگ مردم ایران» ویژه خانواده و رسانه

سید علیرضا هاشمی
faslnameye farhange mardom.jpg

سی ویکمین شماره فصلنامه تخصصی «فرهنگ مردم ایران» ویژه خانواده و رسانه و فرهنگ مردم در 302 صفحه و مربوط به دوره زمانی زمستان 1391، از سوی واحد فرهنگ مردم مرکز تحقیقات صدا و سیما انتشار یافت. این فصلنامه که ویژه خانواده و رسانه در فرهنگ مردم است در محورهای رسانه و سبک زندگی، رسانه و خانواده در فرهنگ مردم ، رسانه و آیین­های خانواده محور، خانه و معماری سنتی و همچنین گزارش

بازتاب هایی از دین مهرپرستی در فولکولور مردم منطقه سهند

سعید ستارنژاد
تصویر: نمای ورودی معبد روستای ورجوی، مراغه (عکس از اصغر ایزدی جیران)

تصویر: ورودی معبد روستای ورجوی، مراغه (عکس از اصغر ایزدی جیران)

از آنجا که فولکولور مردم جلوه های گوناگونی از داستان ها، تاریخ را در خود جای داده است که به نوعی می توان تاریخ شفاهی از آن یاد کرد، در این مقاله بر آن هستیم که مهم ترین بازتاب های مهرپرستی را در فولکولور مردم سهند (مراغه) نشان دهیم.

سفال کلپورگان

زینب مریخ پور
Sans titre.jpg

در حال حاضر در روستای کلپورگانِ شهرستان سراوان و روستای کوهکمِ سرباز از توابع ایرانشهر بصورت کاملاً  فعال و در روستاهای اولُنچَکان ،‌گُلَک و شادی گور‌از توابع شهرستان نیکشهر به صورت نیمه فعال زنان بلوچ به تولید سفال اشتغال دارند . سفال‌های تولید شده در منطقه‌ی بلوچستان کلاً به رنگ قرمز جَغکی می‌باشند . ( جَغک نام گیاهی محلی است که از ریشه‌ی آن برای رنگ کردن کشک و خاج‌های پشم استفاده می کنند ) .

پیوست: 

تغییر الگو و عناصر فرهنگی از خانواده گسترده به خانواده هسته ­ای

سید علیرضا هاشمی
simpsons1920.jpg

چکیده:    یکی از واقعیت­های انکار­ناپذیر در زندگی شهری، دگرگونی در خانواده است. تحول در خانواده ایرانی، در ابعاد گوناگون روی داده است. دامنه این تحول، از مرحله همسریابی و همسرگزینی و بعد از آن، تداوم زندگی خانوادگی، روابط بین اعضای خانواده، تغییر نگرش­ها، تغییر کارکرد اعضا و انگاره های روابط بین زن و مرد، تغییر در سبک زندگی و بسیاری مسائل دیگر را دربر می­گیرد. به طوری که اغلب مردم این­گونه احساس

مراسم ویژه ماه مبارک رمضان دربلوچستان

پژوهش و نگارش: عبدالسلام بزرگ زاده
n00059366-b.preview.jpg

قبل از شروع ماه مبارک رمضان مردم بلوچستان خود را برای حضور در مهمانی سفره خداوند آماده می کنند واصطلاح (سررجب ونیمه شعبان) را که ریشه در اعتقادات دینی و مذهبی آنان دارد انجام و باروزه گرفتن در روز اول ماه رجب ومراسم ویژه نیمه شعبان یعنی نذر مخصوص که در شب پانزدهم ماه شعبان می دهند وبا غذای محلی مخصوص و حلوای خرما برای اطعام مساکین در مسجد محل توزیع می کنند و ثواب آن را برای اموات و

آئین‌ها و آداب و رسوم ترکمن‌ها در ماه مبارک رمضان

یوسف قوجق
GEOK TEPE 2.jpg

نهمین ماه از تقویم هجری قمری، ماه مبارک رمضان است. این ماه را عرب‌ها «شهر (ماه) الصیام» یا « شهر الرمضان» ، ترک‌ها «اوروج» (یا احتمالاً «عروج») و ترکمن‌ها «اورازا» (احتمالاً تغییر یافته‌ی کلمه‌ی «روزه» است) و یا «رمضان» می‌نامند. ترکمن‌ها به لحاظ کثرت آداب و رسوم در زندگی روزمره، دارای فرهنگی بسیار غنی هستند. این مردم، به خاطر داشتن پیشینه‌ی فرهنگی بسیار قدیمی، تقریباً برای هر مناسبتی

آیین و هنر در یک اقلیت دینی: هنر زرتشتی دوزی

ملیحه حیدری
زرتشتی دوزی

چکیده: صنایع دستی در طول تاریخ تجسم سه عنصر زیبایی،مهارت و اندیشه بوده و همین سه عنصر نیز علیرغم فراز و نشیبهای بسیار توانسته بدون هیچ گونه تغییری در ماهیت،انسان را به حرکت در اورد. سوزن دزی از جمله صنایع دستی ایران می باشد.سوزن دوزی های سنتی ایران یکی از روش های دیرینه تزیین جامه و بسیاری از منسوجات است که به نوعی در زندگی بشر کاربرد داشته و دارد. دست دوخت ها به جز جنبه تزیینی و شناسنامه

جایگاه شتر در فرهنگ­ مردم آشکارا حاجی­ آباد بندرعباس

عزيزالله ايران­ نژاد پاريزي
shotor.jpg

آشکار(âšekârâ) منطقه  ای از توابع شمیل(šemil) و احمدی از شهرستان حاجی  آباد استان هرمزگان است . این منطقه در شمال شهر بندرعباس و به فاصلة 40 کیلومتری جنوب شرقی حاجی  آباد واقع شده است.
 دشت حاصلخیز آشکارا چشم  انداز زیبایی دارد . در گذشته و قبل از حفر چاه  های عمیق و نیمه عمیق، کشاورزان فقط می  توانستند دیم  کاری کنند

نوروز در موسیقی کلاسیک ایران

محسن شهرنازدار
index.jpg

نوروز بزرگم بزن ای مطرب امروز/ زیرا که بود نوبت نو روز به نو روز
«نوک روج» یا «نوگ روز» درزبان پهلوی و یا همان نوروز باستانی ایران، رابطه مستقیمی با نظام معیشتی ساکنان فلات ایران داشته است. یکجانشینی و تسلط بر منابع خاک و آب ، میراث نیاکانی است که کشاورزی را به عنوان سیستم معیشتی خود برگزیدند و مجموعه ای از آداب و رسوم و

غذا در قرون میانی

لادن رهبری
gastronomia-rinascimento3.jpg

در قرون میانی در اروپا، زیاد خوردن نمادی از منزلت اجتماعی بوده است. چرا که علاوه بر این که دوره های قحطی و گرسنگی طولانی مدت غذا را از دسترس عامه ی مردم خارج می کرد، خوردن در کل دغدغه ای پایان ناپذیر بوده است. دراین دوران نان چه برای فقرا و چه برای اشراف و اغنیاء غذای اصلی محسوب می شده است. گرچه نوع نانی که ثروتمندان مصرف می کردند معمولا متفاوت بود و از آرد سفید و با کیفیت بهتری

مقالات قدیمی: مشخصات قهرمان در افسانه های آذربایجان (1347)

صمد بهرنگی / آماده سازی برای انتشار : رویا آسیایی
عکس: 

افسانه قسمت مهمی از فولکلور را تشکیل می دهد. در افسانه ها علاوه بر چیزهای دیگر که عموماً از فلکلور عاید جامعه شناسان و غیره می شود، می توان بهترین و اصیل ترین نثر زبان را پیدا کرد. به علاوه افسانه ها سرشار از ترکیبات زیبا و تعبیرهای لطیف آن زبانند.

ریتم رنگ در لباس زنان نورآباد ممسنی (لر)

مهسا خبازواحد
Lor.jpg

چکیده: مفهوم رنگ برای ما از همان آغاز زندگی پدیـده ای قابل درک بوده است و آن را بدون کوچکترین تلاش فکری، مشـاهده و درک می کردیم. هر فردی به نسبت شرایط روحی، جغرافیایی و فرهنـگی سیلقه ای خاص و برداشتـی مشخص از رنگ های متنوع دارد. همین طور مردم هر ملتی بر حسب شرایط حاکم، عقاید و باورها، اشتراکات جمعی و طبیعت آن سرزمین ممکن است ارزشی خاص و درکی مشخص از رنگ ها داشته باشند.

پیوست: 

مدلی فرهنگی برای نفوذپذیری مطلوب فضای خانگی

زهرا غزنویان
1.jpg

در یادداشت‌های پیشین، ابعاد مختلف نفوذپذیری فضای خانگی به جهت بصری، شنیداری، بویایی و کالبدی  مورد بررسی قرار گرفت. مشکلات فضاهای مورد بررسی به روایت تجربیات ساکنان، توضیح داده شد و در مواردی هم اشاراتی به نفوذپذیری مطلوب از منظر آن‌ها پرداخته شد. یادداشت حاضر به عنوان جمع‌بندی‌ای از کلیه مباحث پیشین، درصدد است تا مدلی برای فهم نفوذپذیری مطلوب از منظر فرهنگی ارائه دهد.

سخنرانی: افق چشمداشت و هنر قومی

گروه اخبار
IMG11511930.jpg

سخنرانی افق چشداشت و هنر قومی از سوی علیرضا حسن زاده و سمیه کریمی 15 تیرماه در سالن اندیشه پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی ار ساعت 14 تا 16 برگزار می شود. علیرضا حسن زاده، دکترای انسان شناسی از دانشگاه گوته است که پیشتر از وی آثاری چون افسانه زندگان، زن و فرهنگ، خوراک و فرهنگ، مردم شناسی ایرانی و ترجمه مردم شناسی ورزش منتشر شده است و در سال جاری از وی کتاب هایی چون کودکان و

شهر به مثابة امر سیاسی

مهرداد امامی
6334674319_876688268d_b.jpg

زندگیِ امروز از آن رو که شهری است، یعنی در بستر شهر جریان دارد، فی‌نفسه کیفیتی سیاسی دارد، زیرا شهر تاریخاً محل بروز سیاست بوده (گواه این امر را می‌توان در هم‌ریشه بودن واژگانی police به معنای «شهر» با politics به معنای «سیاست منوط به شهر» دانست). از این رو، زیست شهری ناگزیر زیستی سیاسی است که در آن افراد یا سوژه‌ها (اعم از شهروندان و غیر-شهروندان) به واسطه‌ی شهرنشین بودن و پذیرش عنوان شهری یا شهرنشین، سیاسی می‌شوند. اما باید درنگ کرد.

معرفی کتاب در زمینه انسان شناسی شهری؛ شهر تهران

زهره نظام محله
IMG1.jpg

پیشگفتار:با پیگیری روند بهسازی و نوسازی بسیاری از محلات شهر تهران، توسط شهرداری، که یکی از ارگان های مهم اجرایی در این زمینه محسوب می شد این امر مهم تلقی گردید که پروژه های اجرایی را در قالب مجموعه کتابهایی به چاپ برسانند. البته به دلیل آسیب پذیر بودن بسیاری از این محلات، رویکرد اجتماعی و نگاهی انسانی به تغییرات احراز شده در مرکز توجه قرار گرفته و بسیاری از کارهای منتشر شده از این دست هستند.

فرهنگ، تعیین کننده ی رفتار بشر (3)

برونیسلاو مالینوفسکی ترجمه ی حمیرا بنایی فر
عکس: 

بنابراین مشاهده می کنیم که کشاورزی، باید حول یک سیستم اقتصادی مطالعه شود. سبزیجاتی که با ماهی معاوضه می شوند، برای تامین خوراک صنعتگران و جمع آوری سرمایه برای صنایع استفاده می شود. خصوصا وقتی درباره ی مردمانی که از پشتوانه ی طلا و ثروت بهره مند هستند{منظور بومیانی است که به طلا دسترسی دارند} ، مطالعه می کنیم، نکات جالبی را در می یابیم. ثروت و طلایی که آن ها در اختیار دارند،

مقالات قدیمی: چند تعریف از فرهنگ (خرداد 1349)

ثریا شیبانی/ آماده سازی برای انتشار : نسرین راستگو
عکس: 

«فرهنگ» مفهوم مبهمی دارد که طی چند قرن مورد بحث رشته‌های مختلف قرار گرفته‌است و گذشت زمان از ابهامش نکاسته و فیلسوف و جامعه شناس و متفکر را در نهایت تضاد نظر بجای گذارده است . این کلمه بقدری مورد بحث قرار گرفته و از دیدگاههای مختلف تجزیه و تحلیل شده است که بیش از صد نوع مفهوم یافته و با اینهمه در این مورد حتی میان صاحب‌نظران هریک از علوم انسانی نیز ، اتفاق نظر وجود ندارد .

سید شیرسوار

امیر هاشمی مقدم
1.jpg

سید شیرسوار، پسوند و شهرت خانواده ای نسبتاً بزرگ از سادات موسوی روستای خوریه (در هشت کیلومتری جنوب شهر نور و در کنار روستای ناتل) است. سید احمد و سید عبدالله، فرزندان سید میراسماعیل بن میربابا ابن سید میرعباس ابن سید هادی ابن سید احمد موسوی بودند که با چند نسل به امام موسی منتسب می شوند (بر اساس شعری که شاعری محلی متخلص به ترخان برای ایشان سروده شده است) (1). سید عبدالله فرزندی نداشت

راه قدیم بلده به تهران

امیر هاشمی مقدم
1.jpg

در هنگام انجام کار مردم نگاری درباره یکی از روستاهای شهرستان نور متوجه شدم مردم نور و کجور و بلده در گذشته برای رفتن به تهران، از مسیری می رفتند که برخلاف دیگر مسیرهای مال رو (همچون راه شاهی لاریجان که به جاده هراز تبدیل شد)، متروک ماند. البته هنوز برخی از عشایر منطقه از بخشهایی از آن استفاده می کنند. این جاده از بلده به یالرود، از آنجا به پاکبود، گردنه قو، سرخک، دشت سفیداب، دشت یونزا، تنگه

فرهنگ، تعیین کننده ی رفتار بشر (2)

برونیسلاو مالینوفسکی ترجمه ی حمیرا بنایی فر
ملانزی ها

تصویر: نمونه ای از خانه های ملانزی ها
این رویکرد، با هرج و مرج گرایی، جبرنگری و بدبینی و یاسی که در نگاه برخی انسان شناسان است، فاصله دارد و از پایه های علمی نیرومندی برخوردار است.
به هرجهت، ما به نتیجه ی دیگری دست می یابیم. انسان شناسی، علمِ فرهنگ است و همانگونه که دانشجویان رشته هایی مثل تمدن معاصر و یا

نقش و کارکرد فرهنگی مدارس روستایی در گسترش سبک زندگی مدرن: «نمونه موردی روستای مصلح­آباد»

نعمت­الله فاضلی
Fazeli.jpg

 چکیده  : در این بررسی مردم­نگارانه با تکیه بر تجربه­های زیسته و خاطرات دوران تحصیل و مدرسه، تحلیل و توصیفی از مدرسه روستایی در ایران و نقش و کارکردهای فرهنگی این مدارس در زمینه تأثیرگذاری و گسترش شیوه زندگی مدرن یا تجدد در روستا ارائه می شود؛ سپس چالش­ها و دستاوردهای این مدارس بیان می­گردد. در این بررسی علاوه بر تجربیات نگارنده به منابع متعدد و تحقیقات موجود نیز استناد می­گردد. بعلاوه شیوه

فرهنگ، تعیین کننده ی رفتار بشر (1)

برونیسلاو مالینوفسکی ترجمه ی حمیرا بنایی فر
افرادی از قبیله ی ماسای

"فرهنگ، تعیین کننده رفتار بشر". این جمله را به عنوان چیزی خواندم که ثابت می کرد علمی برای رفتار بشریت وجود دارد که در واقع همان علمِ فرهنگ است. در حقیقت فرهنگ، چیزی جز رفتارهای سازماندهی شده ی بشر نیست. تمایز انسان و حیوان این است که انسان در محیطی که توسط خودش ساخته، آرمیده است. ابزارآلات، تسلیحات، مسکن و تمام وسایلی که به منظور انتقال و رفت آمد به وجود آمده، همگی توسط بشر ساخته شده

تمامی حقوق این پایگاه برای «انسان شناسی و فرهنگ» محفوظ است.