تهیه و تنظیم مرجان والا
مسائل مربوط به آلودگی هوا و گرد و غبار در سال‌های اخیر از مهم‌ترین بحران‌های زیست‌محیطی در کشور ایران بوده‌اند و تعطیل‌ کردن رسمی مراکر دولتی، مدارس و در برخی موارد شرکت‌های خصوصی مهم‌ترین راه‌حل  برای کاهش آلودگی، تضمین سلامت شهروندان و نیز گذر از دوران بحران بوده است.

آسیب‌های مربوط به هوا (عنصری طبیعی) در ایران در دو شکل عمده آلودگی و گرد و غبار (ریزگرد) قابل تفکیک است. آلودگی هوا را می‌توان نتیجه مستقیم فعالیت‌های انسانی نظیر مصرف بالای سوخت‌های فسیلی در بخش صنعت و خودروهای دورن شهری، افزایش و تراکم جمعیت و گسترش شهرها بدون توجه به ویژگی‌های اقلیمی و زیست‌محیطی دانست. گرد و غبار (ریزگرد) نیز جریان طبیعی است که در اثر فعالیت‌های انسانی به بحرانی زیست‌محیطی و اجتماعی تبدیل شده‌اند. قطع گسترده درختان جنگلی، تغییر مسیر رودخانه‌ها، سد سازی، تغییر کاربری زمین، خشک و کم آب شدن دریاچه، تالاب و رودخانه‌ها، بیابان‌زایی و بهره‌برداری بدون قاعده از منابع طبیعی از جمله مواردی هستند که توان اکولوژیکی سرزمین ایران را بازسازی خود و محافظت از تمامی عناصر زنده و غیرزنده سیستم به‌هم پیوسته طبیعی به شدت کاهش داده‌اند، فرایندی که در تبدیل شدن گرد و غبار در سال‌های اخیر به یک آسیب زیست‌محیطی جدی قابل مشاهده است.

بررسی تاریخ فرهنگی محیط‌زیست ایران می‌تواند دلایل، فرایند و پیامدهای تخریب محیط‌زیست را نشان دهد. فعالیت‌های انسانی/ فرهنگی که به زیست‌بوم‌ها آسیب رسانده‌اند و پیامد این آسیب‌های زیست‌محیطی که در یک چرخه معیوب در حوزه‌هایی مانند مهاجرت، کاهش سرمایه‌گذاری اقتصادی، بیماری‌های جسمی و روانی و نارضایتی‌های اجتماعی آسیب‌های متعدد سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی را سبب می‌شوند.

آلودگی هوا و گرد و غبار

تعریف و انواع آسیب‌های مرتبط با هوا

آلودگی هوا/ دانش‌نامه آزاد ویکی پدیا

گرد و غبار/ دانش‌نامه آزاد ویکی پدیا

گرد و غبار در ایران/ دانش‌نامه آزاد ویکی پدیا
بررسی علل شکل گیری گرد و غبارهای عربی و گسترش آن بر ایران/ پرتال جامع علوم انسانی
تحلیل آماری - همدیدی پدیده گرد و غبار در نیمه غربی ایران/ پایگاه نشریات الکترونیکی دانشگاه تهران

تاریخچه آلودگی هوا

تاریخچه و حوادث تاریخی آلودگی هوا/ دانشگاه علوم پژشکی و خدمات بهداشتی درمانی تبریز

بهداشت، سلامت و گروه‌های آسیب‌پذیر

تأثیر عناصر اقلیمی و آلاینده های هوای تهران بر بیماری آسم طی سال‌های 1999-1995/ پایگاه نشریات الکترونیکی دانشگاه تهران

ارزیابی آلودگی هوا و تاثیر آن بر سلامت انسان/ پرتال جامع علوم انسانی
کودکان تهرانی به دلیل آلودگی هوا با سرطان دست و پنجه نرم می‌کنند/ خبرگذاری فارس
آلودگی هوا و تاثیر آن بر سلامت/ مهندسی بهداشت ایمنی و محیط‌زیست
تاثیر هوای آلوده بر سقط جنین/ جام جم آن لاین
مطالعه پیامدهای مخرب آلودگی هوا برسلامت مادر و جنین در اراک ضروری است/ خبرگذاری جمهوری اسلامی ایران
خطر ریزگردها را برای سلامتی جدی بگیرید/ روزنامه جام جم (بانک اطلاعات نشریات کشور)

اقتصاد، توسعه‌یافتگی و  سرمایه‌گذاری
بررسی عوامل تاثیرگذار بر رابطه میان رشد اقتصادی و کیفیت زیست محیطی/ پرتال جامع علوم انسانی
بررسی اثر رشد اقتصادی بر آلودگی هوا/ پرتال جامع علوم انسانی
سدسازی بی‌رویه، یکی از عوامل بروز ریزگردها/ همشهری آن‌لاین
ارزش‌گذاری ویژگی‌های مختلف آلودگی هوا در مشهد/ پرتال جامع علوم انسانی
رابطة رشد اقتصادی و آلودگی هوا در ایران با نگاهی بر تأثیر برنامه های توسعه/ پایگاه نشریات الکترونیکی دانشگاه تهران
مطالعه رابطه آلودگی هوا و رشد اقتصادی کشورهای صادر کننده نفت/ پرتال جامع علوم انسانی
تاثیر آلودگی هوا در کاهش تولیدات کشاورزی/ پرتال جامع علوم انسانی
حمل و نقل و محیط زیست در کشورهای در حال توسعه: مقایسه آلودگی هوا و تصادفات ترافیکی/ پایگاه مجلات تخصصی
مسائل آلودگی هوا و آبهای سطحی شهر اصفهان و روشهای ارزیابی اقتصادی اثرات زیست محیطی آنها/ پایگاه مجلات تخصصی
بررسی تأثیر هزینه‌های ناشی از آلودگی هوا در تعیین کارامدترین بخشهای اقتصادی – محیط زیستی، در فرایند توسعة صادرات / پایگاه نشریات الکترونیکی دانشگاه تهران
اولتیماتوم جدید به خودروسازان/ اعتماد (بانک اطلاعات نشریات کشور)
سیاست، قوانین و حقوق شهروندی
نگرش حقوق کیفری ایران درباره بزه آلودگی هوا/ پرتال جامع علوم انسانی
ارزیابی محیط زیست شهری در قالب قوانین و ضوابط با تاکید بر آلودگی هوا/ پرتال جامع علوم انسانی
تشکیل دادگاه ویژه آلودگی هوا/ سلامت نیوز
ارزیابی نقش دولت در چالش های زیست محیطی ایران (رویکرد اقتصاد محیط زیست)/ مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی
شهر و مسکن
کاربرد مطالعات هواشناسی آلودگی هوا در طراحی شهری (نمونه خاص شهر تهران)/ پایگاه نشریات الکترونیکی دانشگاه تهران
بررسی و مقایسه کیفیت هوا در شهرهای تهران و اصفهان در سال 1378 و ارائه راهکارهایی برای بهبود آن/ پایگاه نشریات الکترونیکی دانشگاه تهران
بررسی عوامل جغرافیایی در آلودگی هوای تهران/ پایگاه نشریات الکترونیکی دانشگاه تهران
تحلیل ساختار اکولوژیک سیمای سرزمین شهر تهران برای تدوین راهکارهای ارتقای کیفیت محیط زیست/ پایگاه نشریات الکترونیکی دانشگاه تهران
بررسی تأثیر شدت انرژی و گسترش شهر‌نشینی بر تخریب ‌محیط زیست در ایران (تحلیل هم‌جمعی)/ پایگاه نشریات الکترونیکی دانشگاه تهران
تحلیل الگوی تمرکز خدمات شهری و آثار زیست محیطی آن در شهر تهران/ پایگاه نشریات الکترونیکی دانشگاه تهران
تاثیر آلودگی هوا بر ارزش مسکن (مطالعه موردی: کلان شهر تبریز)/ پرتال جامع علوم انسانی
مکان یابی شهر صنعتی و اثرات زیست محیطی آن بر شهر اراک/ پایگاه مجلات تخصصی
بررسی میزان تاثیر هوای سالم بر قیمت خانه های مسکونی شهر تهران در سال 1387/ سلامت و محیط
پراکنش فضایی کاربری‌های شهری تبریز بر آلودگی هوا/ جغرافیا و برنامه‌ریزی منطقه‌ای (پیام نور)
فرهنگ و جامعه
نقش اتوبوس‌های تندرو (BRT) در کاهش هزینه های اجتماعی آلودگی هوا و مصرف سوخت/ بانک اطلاعات نشریات کشور
نگذارید سیستان از سکنه خالی شود/ جام جم (بانک اطلاعات نشریات کشور)
به دنبال رد پای ریزگردها/ جام جم (بانک اطلاعات نشریات کشور)
دود بی‌توجهی دیگران به محیط‌زیست در چشمان ما/ همشهری آن‌لاین
ریزگردها و افزایش مهاجرت/ همشهری آن‌لاین
گرد و غبار موجب مهاجرت منفی سرمایه‌گذاران از خوزستان می‌شود/ ایسنا
گرد و غبار باعث مهاجرت مردم ایلام شد/ ایلام امروز
تالاب‌ها را احیا کنید ریزگردها مهار می‌شوند/ همشهری آن‌لاین

اشکال گوناگون آسیب در مناطق مختلف ایران

سوزاندن ساقه های برنج؛ ثروتی که دود می شود/ روزنامه جام جم (بانک اطلاعات نشریات کشور)

غبار نمک دریاچه ارومیه به تهران می رسد؟/ دنیای اقتصاد (بانک اطلاعات نشریات کشور)
هوای اصفهان هم آلوده و غبار آلود/ جام جم (بانک اطلاعات نشریات کشور)
غبار هوای اصفهان کم می شود
با انتقال کارخانجات گچ به خارج از شهر/ ایران (بانک اطلاعات نشریات کشور)

توفان شن بر فراز هامون خشک/ جام جم (بانک اطلاعات نشریات کشور)
فصل طوفان در استان یزد/ جام جم (بانک اطلاعات نشریات کشور)
غبار نمک دریاچه ارومیه به تهران می رسد/ جام جم (بانک اطلاعات نشریات کشور)

ترافیک و آلودگی هوای تهران/ دانش‌نامه آزاد ویکی پدیا
تأثیرخشک‌شدن زاینده‌رود و باتلاق گاوخونی در افزایش پدیده ریزگرد/ همشهری آن‌لاین
مهمان ناخوانده اردبیلی‌ها در آستانه تابستان/ همشهری آن‌لاین
گرد و غبار بر دامن عروس زاگرس/ همشهری آن‌لاین
تعریف و انواع آسیب‌های مرتبط با هوا در ایران

آلودگی هوا/ دانش‌نامه آزاد ویکی پدیا

آلودگی هوا تغییر در ویژگی‌های طبیعی جو براثر مواد شیمیایی، غباری یا عامل‌های زیستشناختی است. جو یا اتمسفر سامانه‌ گازیِ طبیعیِ پویا و پیچیده‌ای‌است که زندگانی در سیاره زمین به آن بازبسته‌است. تحلیل‌رفتن لایه اوزن ِ استروسفر به خاطر آلودگی هوا، دیرزمانی‌است که خطری برای تندرستی مردمان و نیز زیست‌بومهای زمین شناخته می‌شود.

این آلودگی هوا ممکن است طبیعی (مانند فعالیت آتش‌فشانها)، یا مصنوعی باشند. آلودگی‌های مصنوعی عمدتا ناشی از فعالیت وسایل نقلیه و کارخانه‌ها هستند.

منابع انتشار

منابع آلوده کننده هوا به دو قسمت طبیعی و مصنوعی تقسیم بندی می‌شود:

منابع طبیعی شامل موارد ذیل می‌باشد:

فعالیت‌های آتش‌فشانها و آتش سوزی جنگل‌ها

گرد و غبار طبیعی

دود و مونواکسید کربن ناشی از آتش سوزی‌ها

گاز رادون ناشی از کانی‌های زمین

درختان کاج که ترکیبات آلی را از خود متصاعد می‌کنند.

منابع مصنوعی

وسایل نقلیه موتوری مشکلی اساسی هستند که دی اکسید نیتروژن که مهمترین آلوده کننده هوا است را تولید می‌کنند.سایر منابع مصنوعی آلوده کننده هوا عبارتند از زغال سنگ سوزها، صنایع مختلف آلودگیهای ناشی از سوزاندن بقایای کشاورزی و...

اثرات بر روی انسان

سالیانه ۳ میلیون نفر در اثر آلودگی هوا جان خود را از دست می‌دهند که ۹۰ درصد آنان در کشورهای توسعه یافته هستند. دربعضی کشورها تعداد افرادی که در اثر همین عامل جان خود را از دست می‌دهند بیشتر از قربانیان سوانح رانندگی است. این مرگ و میر بطور خاص مربوط به آسم، برونشیت، تنگی نفس و حملات قلبی و آلرژی‌های مختلف تنفسی است. آلودگی هوا به طرق گوناگونی می‌تواند آثار زیانبار درازمدت و کوتاه مدتی بر سلامت انسانها بگذارد. تاثیر آلودگی هوا بر افراد مختلف متفاوت است. آسیب پذیری برخی افراد در برابر آلودگی هوا بسیار بیشتر از سایرین است. کودکان کم سن و سال و سالمندان بیشتر از دیگران از آلودگی هوا آسیب می‌بینند.

باران اسیدی

یکی از آثار و نتایج آلودگی هوا باران اسیدی است. باران‌های اسیدی از گازهای سولفور دی اکسید و از خانواده نیتروژن اکسید که از دود اگزوز اتومیبلها و کارخانجات ایجاد می‌شود، به وجود می‌آید. این گازها در اتمسفر زمین با بخار آب واکنش داده و اسیدهایی مانند سولفوریک اسید و نیتریک اسید را تشکیل می‌دهند.

آلوده‌کننده‌ها

موادی همچون مونوکسید کربن، دی اکسید گوگرد، هیدروکربن‌های سوخته نشده و ترکیبات سربی از موادی هستند که باعث آلودگی هوا می‌شوند.

معمولا میزان آسیبها بستگی به میزان قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی زیانبار دارد یعنی مدت تماس با آلاینده‌ها و غلظت مواد شیمیایی. صدمات ریوی ناشی از هوای آلوده به اوزون، خطری است که هر ۳ نفر از ۵ نفر با آن روبرو هستند.

مساحت جنگلهای ایران در حدود ۲۰۰۰ سال پیش حدود ۸۰ میلیون هکتار(۸) و در گذشته نزدیک حدود ۳۰ میلیون هکتار(۹) و در حال حاضر در حدود ۱۲ میلیون هکتار (۱۲۰ هزار کیلومترمربع) است ولی از تمام آن امکان بهره برداری دایمی وجود ندارد. در طول ۲۰ سال گذشته مساحت جنگلهای شمال کشور که تنها قطب تولید چوب به طور دائم می‌باشد از ۳.۴ میلیون به ۱.۸ میلیون هکتار کاهش یافته است (۱۰) اگر جمعیت جهان را در حال حاضر حدود ۵ میلیارد نفر در نظر بگیریم، به طور متوسط سهم سرانه جنگل برای هر نفر حدود ۰.۸ هکتار (۸۰۰۰ مترمربع) می‌باشد ولی متأسفانه سهم سرانه جنگل برای هر ایرانی حدود ۰.۲۴ هکتار (۲۴۰۰ مترمربع) می‌باشد. اگر این رویه یعنی ازدیاد جمعیت و کاهش جنگل ادامه داشته باشد روزی خواهد ریسد که به هر ایرانی حتی چند درخت هم نخواهد رسید.

پیشگیری

در بسیاری از کشورهای جهان اقداماتی برای کاهش آثار آلودگی هوا بر محیط زیست انجام شده‌است. درحالی که دانشمندان آثار زیانبار آلودگی هوا را بر گیاهان، حیوانات و زندگی انسانها مطالعه می‌کنند، قانون‌گذاران قوانینی را برای کنترل کاهش آلاینده‌ها تصویب نموده و آموزگاران در مدارس و استادان در دانشگاهها آثار آلودگی هوا را برای نسل جوان تشریح می‌کنند. اولین گام برای حل مشکل آلودگی هوا ارزیابی است. محققان آلودگی هوا را بررسی نموده و استانداردهایی را برای اندازه‌گیری نوع و مقدار آلاینده‌های خطرناک تعیین می‌کنند. بعد از آن باید حد مجاز آلاینده‌های هوا مشخص شود.

در مرحله بعد می‌توان گامهایی برای کاهش آلودگی هوا برداشت. تنظیم مقرراتی برای موادی که در اثر فعالیتهای انسانی در فضا منتشر می‌شود این هدف را تکمیل می‌کند. بسیاری از کشورها برای میزان انتشار آلاینده‌های خودروها و صنایع محدودیت‌هایی را اعمال کرده‌اند. این کار از طریق سازمانهای هماهنگ‌کننده که وظیفه نظارت بر محیط زیست و هوا را به عهده دارند انجام می‌شود. در سازمان ملل برنامه مدیریت جو طرحهای زیست محیطی را در سراسر جهان اجرا می‌کند.

وقایع تاریخی

در لندن طی مه‌دود بزرگ در سال ۱۹۵۲ میلادی تعداد چهارهزار نفر در مدت چند روز در اثر غلظت بالای آلاینده‌های هوا جان باختند.

http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A2%D9%84%D9%88%D8%AF%DA%AF%DB%8C_%D9%87...

گرد و غبار/ دانش‌نامه آزاد ویکی پدیا
گرد و غبار یا ریزگرد (به انگلیسی: Dust)‏ توده‌ای از ذرات جامد ریز غبار و گاه دود و … است که در جو پخش شده و دید افقی را میان ۱ و ۲ کیلومتر محدود می‌کند و برای بیماران تنفسی بسیار زیان‌آور است. ریزگرد همچنین گاه باعث بروز پدیده ماه آبی می‌شود.
در مریخ ریزگرد رویدادی تقریباً همیشگی است که گاه تا ارتفاع ۳۰ کیلومتری (بیش از ۵ برابر ارتفاع کوه دماوند از سطح دریا) بالا می‌رود و در فصل تابستان شدت گرفته و توفان‌های شدیدی را ایجاد می‌کند. یکی از دلایل بسیاری از انقراض‌های بزرگ تاریخ - از جمله انقراض دایناسور‌ها - پدیده ریزگرد است، زیرا این پدیده در موارد بحرانی با جلوگیری از تابش نور خورشید به زمین موجب زمستان جهانی می‌شود. نمونه‌ای از چنین رویدادی در تاریخ بشر در سال ۱۸۱۶ میلادی و به دنبال فوران کوه تامبورا روی داد که سال بی تابستان نام گرفت.
ریزگرد در ایران
در ایران سرچشمه اصلی ریزگرد باد شُمال است. این باد که از خرداد تا شهریور فعال است، در شمال خاورمیانه شکل می‌گیرد و با گذر از کوه‌های ترکیه و شمال عراق، مانند قیفی به بیابان‌های عراق و سوریه سرازیر می‌شود و تا خلیج فارس و رسیدن به آب‌های آزاد پیش می‌رود. جریان‌های خشک هوای عربستان و عدم توجه به محیط زیست و بیابان‌زدایی در عراق باعث خشک‌شدن بسیاری از باتلاق‌های عراق و ایجاد نواحی غبارساز شده‌است. در گذشته سه کشور ایران، عراق، و عربستان به‌صورت مشترک هزینه‌های مالچ‌پاشی این زمین‌ها را تأمین می‌کردند و تمام زمین‌ها در فصل خاصی از سال مالچ‌پاشی می‌شدند. مالچ نوعی فرآورده چسبنده نفتی است که برای تثبیت شن‌های روان در بیابان‌ها استفاده می‌شود. جنگ عراق و تغییر رویه این دولت‌ها در دهه ۲۰۰۰ میلادی سبب فراموشی این کار، و در نتیجه افزایش ریزگرد در خوزستان، غرب ایران، و سرانجام تقریباً در سراسر ایران شد. توفان اخیر، که به گفته برخی اهالی بغداد بدترین توفان غبار زندگیشان بوده‌است، سبب بیشترین میزان ریزگرد در سه دهه اخیر ایران شد و ترکیب غبار با آلاینده‌های شهری ریزگرد خطرناکی را تولید کرد که صدها شهروند را به بیمارستان کشاند.
افزایش ریزگرد در سالهای اخیر
درباره علت افزایش ریزگرد اخیر همچنان نظر یکسان یا فراگیری وجود ندارد. برخی آن را همچنان شدت یافته پدیده (شمال یا شمل) می دانند، برخی آن را به فرایند بیابان زایی در عراق، شدت یافته بدلیل مرداب زدایی در جنگ امریکا، دانسته و دیگران آن را به شکل گیری پدیده های جوی دیگر در خاور میانه نسبت می دهند. وجود مواد رادیو اکتیو در ریزگرد همچنان تایید نشده اما شواهد غیر رسمی از آن خبر می دهند. "پروژه ریزگرد" در حال حاضر، بخش بزرگی از تحقیقات آکادمیک و ژورنالیستی فارسی و انگلیسی را در باره این پدیده گرد آوری کرده است.
http://fa.wikipedia.org/wiki/%DA%AF%D8%B1%D8%AF_%D9%88_%D8%BA%D8%A8%D8%A...

گرد و غبار در ایران/ دانش‌نامه آزاد ویکی پدیا
در ایران، منشأ اصلی ریزگرد کویر‌ها و باتلاق‌های در حال خشک شدن عراق است که خاک و شن‌های آن از طریق باد شُمال (به عربی: شِمال) به ایران می‌آید. این باد از خرداد تا شهریور می‌وزد و از شمال غربی خاورمیانه شکل می‌گیرد و با گذر از کوه‌های ترکیه مانند قیفی به بیابان‌های عراق و سوریه سرازیر می‌شود و تا خلیج فارس و رسیدن به سطح آب‌های آزاد پیش می‌رود. سه کشور ایران، عراق و عربستان به طور مشترک هزینه‌های این اراضی را تأمین می‌کردند، و تمام اراضی در فصل خاصی از سال مالچ‌پاشی می‌شد. مالچ نوعی فرآورده چسبنده نفتی است که برای تثبیت شن‌های روان در مناطق بیابانی از آن سود جسته می‌شود. جنگ عراق موجب فراموشی این کار، و در نتیجه افزایش توفان‌های غبار در خوزستان، غرب ایران، و سرانجام تقریباً در همه ایران شد. توفان اخیر، که به گفته برخی اهالی بغداد بدترین توفان غبار زندگیشان بوده‌است، سبب بیشترین میزان گرد در سه دهه اخیر ایران شد.
در نخستین روزهای تابستان ۸۸، پدیده ریزگرد، سوغات بادهای خشک عراق و سوریه، ایران را به زیر پرده‌ای از گرد و غبار فرو برد. ماه بدر شب‌های نیمه تیر ۱۳۸۸ رنگ و روی عجیبی داشت. در آسمانی که تقریباً ستاره‌ای در آن پیدا نبود، قرص ماه یا درخششی کمتر از بدر طبیعی و با ته رنگی آبی دیده می‌شد. این وضعیت آسمان در تهران و بسیاری از شهرهای مرکزی، جنوبی، و غربی ایران بود. در روز نیز خورشید، از پس لایه ریزدانه‌های مرتفع گرد و غبار، کم فروغ دیده می‌شد و ته رنگ آبی در آسمان اطراف آن پیدا بود و قرص خورشید به سفیدی می‌زد.
پدیده ریزگرد معمولاً ضخامتی کمتر از یک کیلومتر را در بر میگیرد و اگر هم خیلی شدید باشد، ضخامتش از یکی دو کیلومتر فراتر نمی‌رود؛ اما طوفان ریزگردی که در تابستان سال ۱۳۸۸ چند روزی زندگی عادی در ایران را مختل کرد، از کوه‌های مرتفع زاگرس و حتا رشته کوه سربه فلک کشیده البرز گذشت و کرانه‌های دریای خزر در گیلان را نیز تحت تأثیر قرار داد.
ریزگرد 1388
خشکسالی دهه ۸۰ ایران، کشاورزی سنتی و غیر روشمند، چرای بیش از حدّ دام، عدم استفاده از سیلاب‌ها همه دست به دست هم می‌دهند که زمین‌های بارور از میان رفته، و جای خود را به بیابان‌هایی جدید بدهند. پوشش گیاهی به‌ویژه گیاهان بومی مانند خار و خاشاک بیابانی، نقش بسیار مهمی را در تثبیت شن‌های روان و جلوگیری از تولید ریزگرد ایفا می‌کنند.
ریزگرد ۱۳۸۹
ریزگرد در سال ۸۹ نیز، همان‌طور که بسیاری پیش‌بینی می‌کردند، روی داد. اما این‌بار حتی از سال قبل هم شدیدتر بود. مناطق غربی ایران و به‌خصوص استان خوزستان، ریزگرد را از همان روزهای آغازین سال ۸۹ دوباره تجربه کردند. اما طولی نکشید که دامنه نفوذ آن بسیار گسترش یافت، تا این‌که در اردیبهشت بیش‌از نیمی از ایران را دربرگرفت و در برخی مناطق نیز با بادهای شدید و باران گل توأم شد. در ماه خرداد محدوده تحت سیطره امواج ریزگرد بازهم گسترش پیداکرد و در دو ظهور حفار (اوایل خرداد) و ثریا (اواسط خرداد) تقریباً سراسر ایران را پوشاند.
بررسی علل شکل گیری گرد و غبارهای عربی و گسترش آن بر ایران/ پرتال جامع علوم انسانی
بررسی علل شکل گیری گرد و غبارهای عربی و گسترش آن بر ایران
رنیس‌پور، کوهزاد و طاووسی، تقی و خسروی، محمود (1389)، بررسی علل شکل گیری گرد و غبارهای عربی و گسترش آن بر ایران، چهارمین کنگره بین المللی جغرافیدانان جهان اسلام.
یکی از پیامدهای جوی که پیامدهای زیست محیطی نامطلوبی برجا می گذارد پدیده گرد و غبار است کشور ایران به دلیل استقرار در کمربند خشک و نیمه خشک جهان و همجواری با بیابانهای وسیعی از کشورهای همسایه مکررا از سیستم های گرد و غبار منطقه ای و فرامنطقه ای متاثر می گردد گرچه بروز این پدیده در مناطق جنوب، جنوب غرب و غرب کشور تازگی نداشته و همراه با مشکلات فراوانی برای ساکنان این نواحی از کشور بوده است اما اخیرا بهار و تابستان 1388 دامنه گسترده تری یافته و بیشاز 20 استان کشور از جمله تتهران را با جمعیتی بالغ بر 52 میلیون نفر و گستره ای به مساحت بیش از یک میلیون کیلومتر متاثر نمود دراین مطالعه شرایط پیدایش و منشا سیستم های گرد و غباری با تاکیدی بر گرد و غبارهای بهار و تابستان 1388 که بخش وسیعی از کشور را متاثر نموده اند بررسی شده است از داده های ساعتی گرد وغبار، قدرت دید، باد و دیگر، عناصر جوی دریافت شده از سازمان هواشناسی و همچنین از نقشه های روزانه هوا مانندنقشه های فشار، امگا، دما، سرعت و جهت باد در دو سطح زمین و سطح 500 هکتوپاسکال استفاده شده است جهته شناخت مناطق برداشت گرد و غبار از بیابانهای همجوار غربی و چگونگی انتشار آنها به ایرن ازتصاویر ماهواره ای سنجنده MODIS از ماهواره های Aqua , TERRA بهره گیری شده است.
ادامه مقاله را در اینجا بخوانید:
http://www.ensani.ir/fa/content/50064/default.aspx

تحلیل آماری - همدیدی پدیده گرد و غبار در نیمه غربی ایران/ پایگاه نشریات الکترونیکی دانشگاه تهران
عزیزی، قاسم و دیگران (1391)، تحلیل آماری - همدیدی پدیده گرد و غبار در نیمه غربی ایران، محیط‌شناسی، دوره 38، شماره 3، صص: 134- 123.
هدف این مقاله بررسی چگونگی شکل‌گیری پدیده گرد و غبار و همین‌طور شناخت مناطق منشاء و مسیر ورود آنها به نیمة غربی ایران است. در این تحقیق یک دورة زمانی 30 ساله که از 1979 تا 2008 را پوشش می‌دهد، ‏ استفاده شده است. روش تحقیق ترکیبی از تحلیل‌های آماری- همدیدی و دورسنجی است. فراوانی وقوع، ‏ تدوام و شدت این پدیده با استفاده از داده‌های ساعتی گرد و غبار ایستگاههای سینوپتیک (8 نوبت در 24 ساعت) در محیط ARC GIS و SPSS بررسی شد. وضعیت پایداری جو، ‏ با استفاده از داده‌های جو بالا در محیط نرم افزار RAOB محاسبه و تحلیل شده‌اند. بارزسازی گرد و غبار روی تصاویر MODISبا استفاده از ویژگی‌های دمای درخشایی طول موجهای 11 و 12 میکرومتر در محیط ENVI4.5 انجام شد، ‏ محاسبه و نمایش پهنه‌ای داده‌های تراز بالایی در محیط برنامه GrADS انجام شده است. نتایج تحقیق نشان می‌دهد که بیشینه روزهای همراه با گرد و غبار در ماههای مه، ‏ ژوئن و ژوئیه و کمینه آن در ماههای دسامبر و ژانویه است. همچنین بیشینه رخداد گرد و غبار در ساعت‌های بعد‌از ظهر به وقت محلی و کمینه آن مربوط به ساعت 0.0UTC (5‎/3 به وقت محلی) است. با بررسی تصاویر ماهواره‌ای همراه نقشه‌های جوی و مقایسه آنها طی سالهای مختلف، ‏ شرق سوریه، ‏ عراق و نیز بیابان‌های عربستان به‌عنوان چشمه‌های گرد و غبار شناسایی شدند. بررسی نقشه‌های همدیدی نشان می‌دهد که در دوره گرم سال فرایندهای ترمودینامکی و در اواخر دوره سرد سال و ماههای گذر، ‏ فرایندهای دینامیکی مهم‌ترین نقش را در شکل‌گیری و انتقال این پدیده ایفا می‌کنند.
ادامه مقاله را در اینجا بخوانید:
http://journals.ut.ac.ir/page/article-frame.html?articleId=1213661

تاریخچه آلودگی هوا

تاریخچه و حوادث تاریخی آلودگی هوا/ دانشگاه علوم پژشکی و خدمات بهداشتی درمانی تبریز

 در قرن 61 میلادی فیلسوف رومی به نام سنکا (Seneca) در گزارشی از وضعیت رم می گوید:

" وقتی من از هوای سنگین رم و بوهای بد دودکش ها که می چرخیدند و بخارات بیماری زا و دوده را به هوا می ریختند خارج شدم احساس تغییر در حالت خود نمودم " وقتی که آلودگی هوا در کاخ تاتبری (Tutbury Castle) در ناکینگ هام برای الینور همسر هنری دوم غیر قابل تحمل بود، تغییر مکان داد. 160 سال بعد سوخت زغال سنگ در لندن ممنوع شد بطوری که در سال 1300 میلادی ادوارد اول فرمانی صادر کرد که در آن گفته شده است: " تمام کسانی که صدای مرا می شنوند آگاه باشند که اگر به علت سوزاندن زغال مقصر شناخته شوند سر خود را از دست خواهند داد" در سال 1661 جان اولین (John Evelyn) در بروشوری با عنوان فومی فوجیوم (Famifugium) که در سال 1772 منتشر شد راه حل هایی را برای کاهش آلودگی های هوا پیشنهاد کرد که بسیاری از آن ها هنوز کاربرد دارند. مسائل و مشکلات آلودگی در دوران های انقلاب صنعتی، شروع قرن بیستم تا 1925 و از 1925 به بعد متفاوت بوده است. در دوره بعد از 1925 جهان شاهد چند حادثه مهم آلودگی هوا بوده است که جهت مثال و برای بیشتر روشن شدن موضوع به نمونه هایی از آن اشاره می شود.

1) حادثه دره میوزبلژیک

در روز اول دسامبر 1930 به علت وجود وارونگی هوا و تراکم آلاینده های خروجی از صنایع، اسید سولفوریک، شیشه سازی و تهیه روی 60 نفر انسان و تعداد زیادی گاو و گوسفند تلف شدند. البته حالت وارونگی حدود 5 روز طول کشیده و بیشتر مرگ و میرها در روزهای چهارم و پنجم دسامبر گزارش شده است. غلظت SO2 هوا طی روزهای فوق، تا 38ppb بوده است.

2) دونورا پنسیلوانیا - آمریکا

از 31 اکتبر 1948 حالت پایدار بر فراز شهر دونورا مستقر گردید و تراکم آلاینده ها که عمدتا از صنایع فولاد ناشی می شوند باعث بیماری 6000 نفر از جمعیت 12 هزار نفری شهر شد که تعدادی هم بستری شدند. مرگ و میرها در این حادثه مشخص نشده است.

3) لندن

مه - دود (اسماگ) 5 تا 9 دسامبر 1952 لندن از معروفترین حوادث ناگوار آلودگی هوا است که طی آن روزها حدود 4000 نفر اضافه مرگ و میر به علت آلودگی هوا گزارش شده است. در این حادثه نیز که تراکم ذرات و انیدرید سولفورو به علت پدیده وارونگی هوا افزایش یافته بود، مسئول مرگ و میرها شناخته شده است. در کلیه موارد فوق و سایر حوادث مشابه بیشتر قربانیان افراد مسن، بیماران ریوی و اطفال خردسال بوده اند. این حوادث و حوادث مشابه در نیویورک، لوس آنجلس، پوزاریکای مکزیک و غیره منجر به وضع قوانین، مقررات و استانداردهایی شد که از آن زمان تا به حال چندین بار تجدید نظر شده است.

سابقه قانون گذاری در ایران از سه دهه تجاوز نمی کند. ولی آخرین قانون در سال 1374 به تصویب مجلس شورای اسلامی رسید که آئین نامه اجرایی آن پس از 5 سال در شهریور 1379 به تصویب هیئت وزیران رسید و ابلاغ گردید.

http://eazphcp.tbzmed.ac.ir/?PageID=1332

بهداشت، سلامت و گروه‌های آسیب‌پذیر در ارتباط با آسیب‌های هوا

تأثیر عناصر اقلیمی و آلاینده های هوای تهران بر بیماری آسم طی سال‌های 1999-1995/ پایگاه نشریات الکترونیکی دانشگاه تهران

محمدی، حسین‌مراد (1381)، تأثیر عناصر اقلیمی و آلاینده های هوای تهران بر بیماری آسم طی سال‌های 1999-1995، مجله دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران، دوره 163- 162، صص: 179- 153.

در این مقاله رابطه بیماری آسم با عناصر اقلیمی و آلاینده های شهر تهران مورد بررسی قرار گرفت. رشد روز افزون جمعیت به تبع آن افزایش وسایط نقلیه این شهر را از سویی به خاطر شرایط توپوگرافی و عوامل طبیعی آن و از سوی دیگر آلاینده هایی که حاصل فعالیتهای افراطی انسان است به صورت یکی از آلوده ترین شهرهای جهان در آورده است، که ثمره آن ناراحتیهای ریوی، چشمی، سردردهای مزمن و دهها بیماری دیگر است. بیماری آسم در سالهای اخیر رشد بالایی داشته است. در این راستا بیمارستانهای امام حسین، امام خمینی، شهداء تجریش و لقمان حکیم در نقاط مختلف تهران در طی سالهای 1999-1995 انتخاب گردید و آمار تعداد بیماران مراجعه کننده در ماههای مختلف ثبت گردید. علاوه بر آن اطلاعات دیگر از سازمان هواشناسی، محیط زیست و کنترل کیفیت هوا اخذ گردید. سپس با روش آماری به تجزیه و تحلیل ارتباط این بیماری با عناصر اقلیمی و آلاینده ها در دوره های زمانی مختلف پرداخته شد.

نتایج حاصله معنی دار بودن ارتباط بیماری آسم و افزایش آلاینده ها را در طی 5 سال گذشته به نحو چشم گیری نشان می دهد.

ادامه مقاله را در اینجا بخوانید:

http://journals.ut.ac.ir/page/article-frame.html?articleId=6874

ارزیابی آلودگی هوا و تاثیر آن بر سلامت انسان/ پرتال جامع علوم انسانی
قنواتی، عزت‌الله و برزگر، صادق (1388)، ارزیابی آلودگی هوا و تاثیر آن بر سلامت انسان، شهرداری‌ها، شماره 95، صص: 28-24
ﺯﻧﺪﮔﻰ ﺩﺭ ﻛﻼﻧﺸــﻬﺮﻫﺎ ﻣﺴــﺎﺋﻞ ﻭ ﻣﺸــﻜﻼﺕ ﺧﺎﺹ ﺧﻮﺩ ﺭﺍ ﺩﺍﺭﺩ. ﺁﻟﻮﺩﮔــﻰ ﻫــﻮﺍ، ﺗﺮﺍﻓﻴﻚ، ﺁﻟﻮﺩﮔﻰ ﺻﻮﺗﻰ، ﻭ ﺍﻧﺒﻮﻩ ﺳــﺎﺧﺘﻤﺎﻥ‌ﻫــﺎﻯ ﺑﻠﻨﺪ ﻛﻪ ﺑﻦ ﺑﺴــﺖ ﺑﺼﺮﻯ ﺍﻳﺠــﺎﺩ ﻛﺮﺩﻩ ﺍﻧﺪ، ﺗﻨﻬﺎ ﮔﻮﺷــﻪ ﺍﻯ ﺍﺯ ﺍﻳﻦ ﻣﺴــﺎﺋﻞ ﻭﻣﺸﻜﻼﺕ ﻫﺴــﺘﻨﺪ. ﺗﺎﺭﻳﺨﭽﻪ ﺁﻟﻮﺩﮔﻲ ﻫﻮﺍ ﻭ ﺑﺤﺚ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺁﻥ ﺑﻪ ﻗﺮﻭﻥ ﻭﺳــﻄﻲ ﻭﺣﺘﻲ ﺳﺎﻟﻬﺎﻱ ﻗﺒﻞ ﺍﺯﺁﻥ ﺑﺎﺯ ﻣﻴﮕﺮﺩﺩ. ﺑﻨﺎﺑﺮﺍﻳﻦ ﺁﻟﻮﺩﮔﻲ ﻫﻮﺍ ﻭﻗﻮﺍﻧﻴﻦ ﻭﺿﻊ ﺷﺪﻩ ﺩﺭﻣﻮﺭﺩ ﺁﻥ ﭘﺪﻳﺪﻩ ﺟﺪﻳﺪﻱ ﻧﻴﺴﺖ. ﺑﺮﺍﻱ ﻣﺜﺎﻝ (ﺍﺩﻭﺍﺭﺩ ﺍﻭﻝ) ﺩﺭﺳﺎﻝ 1307 ﻡ. ﺍﺳﺘﻔﺎﺩﻩ ﺍﺯ ﺯﻏﺎﻝ ﺳــﻨﮓ ﺩﺭﻛﻮﺭﻩ ﻫﺎﻱ ﺁﻫﻚ ﭘﺰﻱ ﺭﺍﺑﻪ ﺩﻟﻴﻞ ﺁﻟﻮﺩﻩ ﻛﺮﺩﻥ ﻫﻮﺍﻱ ﺷــﻬﺮﻟﻨﺪﻥ ﻣﻤﻨﻮﻉ ﻛﺮﺩ. ﺣﺘﻲ ﺍﻣــﺮﻭﺯﻩ ﻫﻢ ﻳﻜﻲ ﺍﺯ ﻗﺪﻳﻤﻲ ‌ﺗﺮﻳﻦ، ﺳــﺨﺖ ﺗﺮﻳﻦ ﻭ ﻣﻬﻤﺘﺮﻳﻦ ﻣﺴــﺎﺋﻞ ﺷﻬﺮ ﻣﺪﺭﻥ ﻭﺍﻣﺮﻭﺯﻱ، ﻣﺴــﺌﻠﻪ ﺁﻟﻮﺩﮔﻲ ﻫﻮﺍﺳــﺖ. ﺩﺭﺷــﻬﺮﻫﺎﻱ ﺑﺰﺭگ ﻛﻪ ﺩﭼﺎﺭﺍﻧﺒﻮﻫﻲ ﻭ ﺗﺮﺍﻛــﻢ ﺯﻳﺎﺩ ﺟﻤﻌﻴﺖ ﻫﺴــﺘﻨﺪ، ﻟﺰﻭﻡ ﻣﺒﺎﺭﺯﻩ ﺑــﺎ ﺁﻟﻮﺩﮔﻲ ﻫﻮﺍﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﻫﺮﺟﺎﻱ ﺩﻳﮕﺮﻱ ﺍﺣﺴﺎﺱ ﻣﻲ ﺷﻮﺩ. ﻫﻮﺍ ﺩﺭ ﻧﺘﻴﺠﻪ ﭘﺮﺍﻛﻨﺪﻩ ﺷﺪﻥ ﺫﺭﺍﺕ ﻭﻣﻮﺍﺩ ﻧﺎﺷــﻲ ﺍﺯﺻﻨﺎﻳﻊ، ﺗﺎﺳﻴﺴﺎﺕ ﺷﻮﻓﺎژ ﻭ ﺍﺗﻮﻣﺒﻴﻞ ﻫﺎ ﺑﻴﺶ ﺍﺯ ﭘﻴﺶ ﺁﻟﻮﺩﮔﻲ ﭘﻴﺪﺍ ﻣﻲ ﻛﻨﺪ. ﺷــﻬﺮﻫﺎﻱ ﻏﻮﻝ ﺁﺳﺎ ﻭﻋﻈﻴﻤﻲ ﻧﻈﻴﺮ ﻧﻴﻮﻳﻮﺭﻙ، ﺗﻮﻛﻴﻮ، ﭘﺎﺭﻳﺲ، ﻫﻤﻴﺸــﻪ ﻣﻤﻠﻮ ﺍﺯ ﺍﻣﻮﺍﺩ ﺳﻤﻲ ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﻣﺴــﻮءﻻﻥ ﺷــﻬﺮﻫﺎﻱ ﺑﺰﺭگ ﺁﻣﺮﻳﻜﺎ ﻧﻈﻴﺮﻧﻴﻮﻳــﻮﺭﻙ، ﻓﻴﻼﺩﻟﻔﻴﺎ، ﺑﺎﻟﺘﻴﻤﻮﺭ، ﻭﺍﺷــﻴﻨﮕﺘﻦ ﺍﻋــﻼﻥ ﻣﻲ ﻛﻨﻨﺪ ﻛﻪ ﺁﻟﻮﺩﮔــﻲ ﻫﻮﺍ ﺩﺭ ﺍﻳﻦ ﺷﻬﺮﻫﺎ ﺍﺯﺣﺪ ﻣﺠﺎﺯ ﮔﺬ ﺷﺘﻪ ﺍﺳﺖ.(ﻋﺮﻓﺎﻥ ﻣﻨﺶ، ﺍﻓﻴﻮﻧﻲ، چ1381، ﺹ175). ﺁﻟﻮﺩﮔــﻰ ﻫﻮﺍ ﺑﻪ ﻭﺟﻮﺩ ﻫﺮ ﻣﺎﺩﻩ ﺍﻯ ﺩﺭ ﻫﻮﺍ ﻛﻪ ﻣﻰ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻧﺴــﺎﻥ ﻳﺎ ﻣﺤﻴﻂ ﺍﻭ ﻣﻀﺮ ﺑﺎﺷــﺪ ﺍﻃﻼﻕ ﻣﻰ ﺷﻮﺩ. ﺁﻻﻳﻨﺪﻩ ﻫﺎ ﻛﻪ ﺑﺎﻟﻎ ﺑﺮ 180 ﻧﻮﻉ ﻫﺴﺘﻨﺪ، ﻣﻤﻜﻦ ﺍﺳﺖ ﻃﺒﻴﻌﻰ ﻳﺎ ﺳﺎﺧﺘﻪ ﺩﺳﺖ ﺑﺸﺮ ﺑﺎﺷﻨﺪ. ﺁﻟﻮﺩﮔﻰ ﻫﻮﺍ ﺩﺭ ﺩﺭﺍﺯﻣﺪﺕ ﻣﻰ ﺗﻮﺍﻧﺪ ﺑﺮﺍﻯ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﻛﺸﻨﺪﻩ ﺑﺎﺷــﺪ؛ ﻃﻰ ﻳﻚ ﻫﻔﺘــﻪ ﺁﻟﻮﺩﮔﻰ ﻫﻮﺍﻯ ﻟﻨﺪﻥ ﺩﺭ ﺩﺳــﺎﻣﺒﺮ 1952، ﺣــﺪﻭﺩ 4700 ﻧﻔﺮ ﺍﺯ ﺑﻴﻦ ﺭﻓﺘﻨﺪ. ﺑﻴﺸــﺘﺮ ﺍﻳﻦ ﺍﻓــﺮﺍﺩ ﻣﺒﺘﻼﻳﺎﻥ ﺑﻪ ﺑﻴﻤﺎﺭﻳﻬﺎﻯ ﻗﻠﺐ ﻭ ﺭﻳﻪ ﻭ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻣﺴــﻦ ﺑﻮﺩﻧﺪ. ﺑﻪ ﻃﻮﺭ ﻛﻠﻰ ﺁﻟﻮﺩﮔﻰ ﻫﻮﺍ ﺑﺎﻋﺚ ﺗﺤﺮﻳﻚ ﻣﺠﺎﺭﻯ ﻫﻮﺍﻳﻰ ﻭ ﺗﺸﺪﻳﺪ ﺁﺳﻢ ﻣﻴﺸﻮﺩ ﻭ ﻫﺮﭼﻪ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺍﺯﻥ ﻫﻮﺍ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺑﺎﺷﺪ، ﺗﻌﺪﺍﺩ ﺑﻴﺸﺘﺮﻯ ﺍﺯ ﺍﻓﺮﺍﺩ ﻣﺒﺘﻼ ﺑﻪ ﺁﺳﻢ ﻣﻰ ﺷــﻮﻧﺪ. ﺩﺭ ﺿﻤﻦ ﺗﻤﺎﺱ ﺩﺭﺍﺯﻣﺪﺕ ﺑــﺎ ﺁﻟﻮﺩﮔﻰ ﻫﻮﺍ ﺑﺎﻋﺚ ﺑﺮﻭﺯ ﺑﺮﻭﻧﺸــﻴﺖ ﻣﺰﻣﻦ ﻭ ﺁﻣﻔﻴﺰﻡ ﻣﻰ ﺷــﻮﺩ. ﺁﻟﻮﺩﮔﻰ ﻫــﻮﺍ ﺑﺎ ﮔﺎﺯ ﺭﺍﺩﻭﻥ (ﻧﺎﺷــﻰ ﺍﺯ ﺳﻮﺧﺖ ﻣﻮﺗﻮﺭﻫﺎﻯ ﺩﻳﺰﻟﻰ ﻭ ﺻﻨﺎﻳﻊ ﺳﻨﮕﻴﻦ(ﻧﻴﺰ ﺑﺎﻋﺚ ﺳــﺮﻃﺎﻥ ﺭﻳﻪ ﻣﻰ ﺷــﻮﺩ. ﻫﻤﭽﻨﻴﻦ ﺁﻟﻮﺩﮔﻰ ﻫﻮﺍ ﺑﺎﻋﺚ ﻣﺮگ ﻭ ﻣﻴﺮ ﺣﻴﻮﺍﻧﺎﺕ ﺷــﺪﻩ ﻭ ﺑﺮﺍﻯ ﮔﻴﺎﻫﺎﻥ ﻣﻀﺮ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﻋﻼﻭﻩ ﺑﺮ ﺁﻥ ﺑﺎﻋﺚ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﻋﻔﻮﻧﺘﻬﺎﻯ ﺗﻨﻔﺴــﻰ ﻣﻰ ﺷــﻮﺩ. ﺣﺘﻰ ﺁﻟﻮﺩﮔــﻰ ﻫﻮﺍ ﺍﺛﺮﺍﺕ ﻏﻴﺮﻗﺎﺑﻞ ﺟﺒﺮﺍﻧﻰ ﺑﺮ ﺁﺛﺎﺭ ﺑﺎﺳﺘﺎﻧﻰ ﻭ ﻣﻴﺮﺍﺙ ﻓﺮﻫﻨﮕﻰ ﺩﺍﺭﺩ. ﺑﺮﺍﺳﺎﺱ ﺁﺧﺮﻳﻦ ﺍﻧﺪﺍﺯﻩ ﮔﻴﺮﻳﻬﺎﻯ ﺍﻧﺠﺎﻡ ﺷﺪﻩ ﻣﻴﺰﺍﻥ ﺁﻻﻳﻨﺪﻩ ﻫﺎﻯ ﺳﺮﻃﺎﻧﺰﺍﻯ ﺷــﻨﺎﺧﺘﻪ ﺷــﺪﻩ ﺑﻨﺰﻳﻦ ﺩﺭ ﻫﻮﺍﻯ ﺗﻬﺮﺍﻥ ﺩﺳﺘﻜﻢ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺍﺯ 10 ﺑﺮﺍﺑﺮ ﺍﺳــﺘﺎﻧﺪﺍﺭﺩﻫﺎﻯ ﺍﺗﺤﺎﺩﻳﻪ ﺍﺭﻭﭘﺎﻳﻰ ﺍﺳــﺖ ﻭ ﻣﺘﺎﺳــﻔﺎﻧﻪ ﻫﺮ ﺳﺎﻟﻪ ﺍﺯ ﻣﻬﺮﻣﺎﻩ ﺑﻴﻢ ﺁﻥ ﻣﻰ ﺭﻭﺩ ﻛﻪ ﺁﻟﻮﺩﮔﻰ ﻫﻮﺍ ﺑﻴﺸﺘﺮ ﺷﻮﺩ.
ادامه مقاله را در اینجا بخوانید:
http://www.ensani.ir/fa/content/255456/default.aspx

کودکان تهرانی به دلیل آلودگی هوا با سرطان دست و پنجه نرم می‌کنند/ خبرگذاری فارس
به گزارش خبرگزاری فارس، دو نفر از مسئولان شهری هم‌زمان با مراسم اختتامیه «سومین جشنواره غنچه‌های شهر» با زیر ذره‌بین بردن وضعیت کودکان شهر به ویژه هنگام تردد در معابر شهری، اهتمام مدیریت شهری بر حفظ ایمنی و سلامتی این شهروندان کوچک را مورد تأکید قرار دادند.
کودکان تهرانی به دلیل آلودگی هوا با سرطان دست و پنجه نرم می‌کنند
وحید نوروزی مشاور معاون حمل و نقل و ترافیک شهرداری تهران در امور محیط زیست در این زمینه گفت: نه خودروی استاندارد داریم و نه سرویس مدرسه استاندارد و در همین خودروهای غیر استاندارد نیز کودکان زیر 9 سال را بر روی صندلی جلوی خودرو که نه کمربند ایمنی درست و حسابی دارد و نه کیسه هوا می‌نشانیم و انتظار داریم کودکانمان صحیح و سلامت به مقصد برسند.
وحید نوروزی با انتقاد از این اقدام به افزایش سن معاینه فنی به 5 سال، این اقدام را گناهی نابخشودنی خواندو افزود:برخی از کودکان تهرانی به جای این که از دنیای شاد کودکی لذت ببرند، مجبورند با آثار و عوارض آلودگی هوا دست و پنجه نرم کنند و انبوه کودکان مبتلا به انواع سرطان که در مراکز ویژه این گونه بیماران نگه‌داری می‌شوند، گواه این مطلب است.
خانواده‌ها تعطیلی مدارس را با زنگ تفریح اشتباه می‌گیرند
وی با اعلام این که برخی مسئولان ادعا می‌کنند آلودگی هوای تهران زیر حد استاندارد بوده و اعتقاد دارند هوای تهران پاکِ پاک است، اظهار کرد: کم کم به نیمه پاییز نزدیک می‌شویم و همین مسئولان که ادعای پاکی هوای تهران را دارند خودشان به دلیل افزایش آلودگی هوا مجبور به اعلام تعطیلی تهران خواهند شد و چاره‌ای جز تعطیل کردن مدارس نخواهند نداشت.
مشاور زیست‌ محیطی معاون شهردار تهران در پایان خاطرنشان کرد: هنگام تعطیل شدن مدارس به علت تشدید آلودگی هوا رفتار بسیاری از خانواده‌ها جالب است که این تعطیلی را با زنگ تفریح اشتباه می‌گیرند و دست کودکان خود را گرفته و به پارک و سینما می‌روند در صورتی که در شرایط اضطرار آلودگی هوا باید به هیچ عنوان نباید فرزندان خود را از خانه از خانه خارج کنیم.
همچنین یوسف رشیدی مدیرعامل شرکت کنترل ترافیک کیفیت هوا گفت: آلودگی هوا و ذرات معلق بیشترین تأثیر را در شهر آلوده‌ای همچون تهران بر کودکان بر جای می‌گذارد.
آستانه تحمل تهرانی‌ها نسبت به آلودگی هوا بالا رفته است
یوسف رشیدی با توصیه به پدر و مادرها مبنی بر این که تحت هیچ عنوان فرزندان خود را به پمپ بنزین نبرند، اظهار کرد: والدین نه تنها باید از بردن کودکان خود به پمپ بنزین اجتناب کنند، حتی باید از عبور از کنار پمپ بنزین‌ها نیز خودداری نمایند.
وی با تأکید بر این که نسبت به اجرای قوانین مربوط به آلودگی هوا در همه دولت‌ها بی‌ توجهی شده و این قوانین در هیچ دولتی اجرایی نشده، تصریح کرد: هوای آلوده شهر تهران آستانه تحمل شهروندان این کلان شهر نسبت به آلودگی هوا را بالا برده است. طرح‌های عجیب و غریب آلودگی هوا را می‌توان کتابچه جوک کرد.
رشیدی با اعلام این که یک روز می‌گویند آلودگی هوا از طریق آب‌پاشی با هواپیماهای سم‌پاش پاک می‌شود و روز بعد می‌گویند آب‌پاشی شهر اثر ندارد و بر مه‌پاشی با دستگاه‌های چند کاره برای برطرف کردن آلودگی هوا تأکید می‌کنند، اضافه کرد: جالب آن جاست که روز دیگر نیز موضوع بارور کردن ابرها را مطرح می‌کنند.
این مسئول زیست محیطی شهرداری تهران در پایان خاطرنشان کرد: اگر طرح‌های عجیب و غریب و غیر کارشناسی‌ای که در زمینه موضوع کارشناسی کاهش آلودگی هوا مطرح شده را گردآوری کنیم، قابلیت این را دارد که به یک کتابچه جوک تبدیل شود.
http://www.farsnews.com/newstext.php?nn=13910723000615

آلودگی هوا و تاثیر آن بر سلامت/ مهندسی بهداشت ایمنی و محیط‌زیست
1 - مقدمه
هوا یکی از پنج عنصر ضروری (هوا، آب، غذا، گرما و نور) برای ادامه حیات انسان است. هر فرد روزانه نزدیک 22000بار تنفس می‌کند و تقریباْ به 15 کیلوگرم هوا در روز نیاز دارد. معمولاْ انسان می‌تواند به مدت 5 هفته بدون غذا و مدت 5 روز بدون آب زنده بماند، اما نمی‌تواند بدون هوا حتی 5 دقیقه زنده بماند.
با توجه به گسترش شهرها و افزایش منابع آلاینده‌های هوا، هوای اغلب شهرهای بزرگ و صنعتی آلوده می‌باشد و با توجه به خطراتی که این آلودگی برای سلامت افراد ساکن در مناطق آلوده دارد شناخت و آگاهی نسبت به جوانب مختلف این مساْله از اهمیت بسزائی برخوردار می باشد و تنها با آگاهی و شناخت از این مساْله امکان جلوگیری یا کاهش خطرات آن وجود دارد.
بطور کلی در بررسی‌های آلودگی هوا سه مرحله مد نظر قرار می‌گیرد:
الف: نحوه و نوع اتشار آلودگی هوا
ب: نحوه پراکنش آلودگی هوا
ج: تاْثیرات آلودگی هوا
در این بروشور آموزشی سعی شده است مراحل فوق مورد بررسی قرار گیرد.
2- آلودگی هوا چیست؟
انواع متعددی از آلاینده‌ها در اثر فعالیتهای طبیعی و مصنوعی ناشی از فعالیتهای بشر که در زمین انجام می‌گیرد، وارد اتمسفر می‌گردند، بنابراین بطور کلی آلودگی هوا بمعنی حضور یک ماده خارجی در هواست. بر اساس یکی از تعاریف، آلودگی هوا بدین صورت تعریف می‌گردد:
آلودگی هوا عبارتست از وجود هر نوع آلاینده اعم از جامد، مایع، گاز و یا تشعشع پرتوزا و غیرپرتوزا در هوا به تعداد و در مدت زمانیکه کیفیت زندگی را برای انسان و دیگر جانداران به خطر اندازد و یا به آثار باستانی و اموال خسارت وارد آورد.
3-منابع آلاینده هوا:
برای سهولت مطالعه منابع مختلف آلودگی هوا بصورت ذیل دسته‌بندی می‌شوند:
منابع طبیعی و منابع مصنوعی(خانگی، صنعتی، حمل و نقل)
1-3- منابع طبیعی:
منابع طبیعی آلودگی هوا از قبیل طوفانهای گرد و غبار، آتش‌سوزی جنگلها، آتشفشانها، گرده گیاهان و نشت گاز طبیعی می‌باشد و آلودگی ناشی از آنها یک پدیده دائمی است که بعلت گردش فرآیندهای طبیعی مقدارش کمابیش در سطح زمین ثابت است. مقدار آلودگی طبیعی در مقایسه با آلودگی مصنوعی خیلی بیشتر و قابل توجه می‌باشد. اما در طبیعت چندین مکانیسم خودپالایی وجود دارد که سطح زمین را برای حیات موجودات مناسب و قابل تحمل می‌سازد. نقش انسان در کنترل آلودگی ناشی از منابع طبیعی خیلی کم است. اما انسان بوسیله بر هم زدن تعادل اکولوژیکی و طبیعی ناشی از آلودگی مصنوعی می‌تواند وضع را بدتر نماید و به آلودگی طبیعی بیافزاید.
2-3- منابع مصنوعی
1-2-3-‌ آلودگی خانگی:
آلودگی خانگی در اثر فعالیتهای خانگی یا نظافت منازل یا استفاده از حشره‌کشها جهت نظافت و نگهداری منازل ایجاد می‌شود. اگرچه مقدار این آلودگی در مقایسه با منابع دیگر زیاد نیست اما همین مقدار به تغییر کیفیت محیط شهری کمک می‌کند. روشهای صحیح نگهداری منازل به کاهش آلودگی کمک خواهد نمود.
2-2-3-‌ آلودگی صنعتی:
آلودگی ناشی از صنایع منبع اصلی آلودگی است که در اثر فعالیتهای مصنوعی ایجاد می‌شود. در میان صنایع نیروگاههای حرارتی، کارخانه‌های تولید مواد شیمیایی، سیمان سازی، کاغذسازی، نساجی، دباغی و غیره منابع اصلی آلودگی هوا هستند. بکارگیری روشهای مناسب کنترل آلودگی در کاهش آلودگی منابع کمک خواهد کرد.
3-2-3- آلودگی ترافیک (حمل و نقل):
آلودگی ناشی از حمل و نقل بعلت شهرسازی بی‌رویه و سریع به اندازه آلودگی صنعتی مهم و از اهمیت برخوردار می‌باشد. آلودگی ناشی از حمل و نقل و وسایل نقلیه به شکل گازهای خروجی از اگزوز، ذرات معلق، صدا و غیره می‌باشد. این آلودگی با اتخاذ روشهای برنامه‌ریزی کشوری، منطقه‌ای و شهری و استفاده از اتومبیلها و سوخت‌های مناسب همراه با اعمال تکنولوژی کنترل آلودگی به حداقل می‌رسد.
اما EPA منابع عمده آلودگی هوا را به صورت زیر طبقه‌بندی کرده است:
الف: حمل و نقل مانند: کشتی‌ها، هواپیماها، قطارها و اتومبیلها
ب: احتراق سوخت از منابع ثابت مانند نیروگاههای برق و غیره
ج: فرآیندهای صنعتی مانند: کارخانه‌های فولادسازی، نساجی و کاغذسازی
د: دفع مواد زائد جامد مثل: سوزاندن زباله درفضای باز، دفن بهداشتی زباله و سوزاندن زباله با دستگاه زباله‌سوزی
ی: فرآیندهای متفرقه نظیر فعالیتهای خانگی مانند: کاربرد حشره‌کشها و تمیز کردن حشره کش
4- عوامل مؤثر بر آلودگی هوا
عواملی که بر آلودگی هوا تأثیر می‌گذارند به شرح ذیل می‌باشند.
1-4-‌ خصوصیات هواشناسی
پارامترهای جوی مانند اندازه و جهت باد، میزانهای افت اتمسفری، رطوبت نسبی و غیره یک منطقه، آلودگی هوا را تحت تأثیر قرار خواهد داد. باد با حرکت افقی آلاینده را حمل و جابجا خواهد نمود.
آلودگی حمل شده توسط سرعت رو به پایین باد. غلظت آلاینده‌ها در سطح زمین اساساً به اندازه و جهت باد و میزان افت بستگی دارد. تغییر درجه حرارت هوا با افزایش ارتفاع سبب حرکت نسبتاً سریع آلاینده‌ها می‌گردد.
2-4- شکل توپوگرافی
ناهمواری موجود در زمین و موانعی مانند کوه‌ها و غیره بر انتشار آلاینده‌ها اثر می‌‌گذارد. بسته به شرایط محلی و مکانی، توپوگرافی ممکن است مفید یا زیان‌آور باشد.
3-4-‌ خصوصیات آلاینده‌ها
اهمیت مسائل آلودگی هوا به نوع و اندازه آلاینده به جامد یا مایع یا گاز بودن آن بستگی دارد. همچنین بستگی به انرژی یا صدا یا گرما یا رادیو اکتیویته یا ترکیبی از این عوامل دارد. واکنش بین آلاینده‌ها در اتمسفر بسته به خصوصیات آلاینده‌ها ممکن است مقدار آلاینده در اتمسفر را افزایش یا کاهش دهد.
4-4-‌ روش آزادسازی آلاینده‌ها
چگونگی ورود آلاینده‌ها و همچنین سرعت آزادسازی آلاینده‌ها به اتمسفر بر آلودگی هوا تأثیر دارد. آلاینده‌ها ممکن است بطور متناوب یا پیوسته یا دوره‌ای آزاد شوند یا از یک منبع یا از چندین منبع یا از منابع نقطه‌ای و غیر نقطه‌ای آزاد شوند. همچنین پراکندگی آلاینده‌ها به طریقه ورود آنها به اتمسفر بستگی دارد.
5- تقسیم‌بندی آلاینده‌‌ها
مؤسسه حفاظت از محیط زیست آمریکا EPA، شش آلاینده اصلی را به عنوان معیار انتخاب نموده و اینها را به دو دسته اولیه و ثانویه تقسیم کرده است. آلاینده‌های اولیه موادی هستند که از منابع مستقیماً به هوای محیط وارد می‌شوند و شامل پنج آلاینده منواکسیدکربن (CO)، دی‌اکسیدنیتروژن (NO2)، دی‌اکسیدگوگرد (SO2)، ذرات معلق با قطر کمتر از 10 میکرون (PM-10) و سرب (pb) می‌باشد. آلاینده‌های ثانویه به موادی اطلاق می‌شود که در اثر فعل و انفعالات موجود در هوای اطراف زمین بوجود می‌آید و در این گروه می‌توان از ازن (O3) نام برد.
1-5-‌ منواکسیدکربن (CO)
گازی است بی رنگ وبی بو ولی بسیار سمی. منبع اصلی تولید این گاز اتومبیلها هستند. گاز منواکسید کربن در هوای آزاد و به مقدار کم، زندگی بیماران قلبی و ریوی را به خطر می اندازد و در افراد سالم باعث سردرد، سرگیجه، خستگی زیاد و تحریک اعصاب می شود. استنشاق این گاز در محیط های در بسته و سقف دار باعث خفگی و مرگ می شود.
منو اکسید کربن 200 برابر سریعتر از اکسیژن با هموگلو بین خون ترکیب شده و توبید کربوکسی هموگلوبین می کند. این گاز نه تنها با اتصال به هموگلوبین مانع چسبیدن اکسیژن به آن می شود، بلکه از آزاد شدن اکسیژن از اکسی هموگلو بین باقیمانده نیز جلو گیری می کند.
به این ترتیب نسوج بدن با کمبود اکسیژن روبرو شده و اعضای حیاتی بویژه قلب آسیب می بیند، گذشته از این منواکسیدکربن خود، به طور مستقیم نیز به سلولهای قلب آسیب رسانده و به روند تنگی عروق سرعت می بخشد.
2-5-‌ ذرات معلق(10-PM)
ذرات معلق با قطر کمتر از 10 میکرومتر بدلیل راهیابی به سیستم تنفسی تحتانی به عنوان شاخص اصلی مواد معلق در هوا معرفی می‌شوند. بر اساس مطالعات ذرات معلق در مقایسه با اکسیدهای گوگرد و اکسیدهای ازت برای سلامتی مخاطره آمیزتر است و مقدار 10-PM در تشدید بیماریهای قلبی _ ریوی، کاهش مقاومت سیستم ایمنی بدن در مقابل بیماریها، از بین رفتن بافت ریه، آسم کودکان، مرگ ومیر زودرس و سرطان نقش عمده‌ای دارد.
3-5-‌ اکسید های نیتروژن ((NOX
دی‌اکسید‌نیتروژن که بیشتر از سایر اکسیدهای نیتروژن در هوا منتشر می‌شود گازی است قهوه‌ای رنگ و بدبو که به وسیله وسایل نقلیه موتوری و کارخانجاتی که از موتورهای درون‌سوز استفاده می‌کنند وارد هوا می‌شود. این گاز باعث تحریک چشمها و قسمتهای عمقی ریه‌ها شده و موجب بروز خستگی مفرط و افزایش موارد بیماری می‌گردد. علاوه بر این به گیاهان نیز صدمات زیادی وارد می‌کند.
4-5-‌ اکسیدهای گوگرد (SOX)
دی‌اکسید گوگرد (SO2)که بیشتر از دیگر اکسیدهای گوگرد در هوا منتشر می‌شود، گازی است بی‌رنگ و بدبو که باعث تحریک مجاری تنفسی بخصوص حلق، بینی و حنجره شده و ایجاد برونشیت‌های مزمن، آسم و آمفیزم می‌کند. منبع اصلی تولید این گاز، احتراق گازوئیل و مازوت در منازل، کارخانجات و وسایل نقلیه موتوری است.
دی‌اکسید گوگرد وقتی با بخار آب موجود در هوا ترکیب می‌شود تبدیل به اسید شده و بارش آن بصورت باران اسیدی، باعث خوردگی فلزات، سنگ و پارچه می‌شود. این گاز نیز همچون دی‌اکسید‌نیتروژن بر گیاهان اثر گذاشته و باعث از بین رفتن آنها می‌شود.
5-5-‌ ازن (O3)
ازن در اثر واکنش‌های فتوشیمیایی توسط هیدروکربنهای خروجی از اگزوز ماشینها و اکسیدهای نیتروژن در اتمسفر بوجود می‌آید و به این ترتیب جزء آلاینده‌ةای ثانویه بشمار می‌رود.
از جمله اثرات مضر این آلاینده بر سلامتی انسان، سوزش چشم‌ و ریه‌ها می‌باشد.آمارها نشان می‌دهد که حملات آسم در روزهاییکه غلظت بالایی از این آلاینده مشاهده شده بطور مشخصی افزایش یافته است. ازن موجود در هوا آسیب‌های شدیدی به کودکان، افراد سالخورده و افراد دارای ناراحتی تنفسی وارد می‌کند. ازن همچنین موجب کاهش بازدهی محصولات کشاورزی و از بین رفتن جنگل‌ها و اکوسیستم گیاهی می‌شود.
6-5-‌ هیدروکربن‌های فرار (VOCs)
برخی از بخارات هیدروکربن‌ها در اتمسفر نقش بالقوه‌ای در تخریب سلامتی انسانها دارند. بنزن بعنوان یکی از مهمترین هیدروکربن‌های فرار با وجودیکه بعلت حلالیت بالا نقش عمده‌ای در صنعت بعهده دارد ولی استنشاق آن موجب جلوگیری از تشکیل گلبول قرمز در مغز استخوان می‌شود. منبع اصلی تولید بنزن، بنزین مورد استفاده در خودروهاست. در مواردی چند، سرطان خون (لوسمی) در افرادیکه بعلت مسایل شغلی برای طولانی مدت در معرض بخارات بنزن بوده‌اند، گزارش شده است.
6-‌ شاخص استاندارد آلودگی (PSI)
کمیت (Pollutant Standard Index) PSI استانداردی است که برای گزارش روزانه کیفیت هوا مورد استفاده قرار می‌گیرد و معمولاً از پنج آلاینده منواکسیدکربن، ازن، دی‌‌اکسیدنیتروژن، دی‌اکسید گوگرد و ذرات معلق استفاده می‌گردد. با توجه به غلظت آلاینده‌‌ها و استانداردهای بهداشتی سازمان حفاظت محیط زیست امریکا EPA، غلظت آلاینده‌ها به یک مقیاس عددی بین صفر تا پانصد PSI تبدیل می‌گردد.
PSI از این نظر که غلظت آلاینده‌ها را بر اساس یک مقیاس واحد می‌سنجد، ارجحیت دارد.
7-‌ اثرات زیست محیطی آلودگی هوا
1-7-‌ ‌بیماریهای ناشی از آلودگی هوا:
1-1-7-‌ آمفیزم
این بیماری در نتیجه انقباض لوله‌های بونشیال وتخریب کیسه‌های هوایی توسط آلاینده‌ها به وجود می‌آید و باعث کوتاهی نفس در فرد بیمار می‌شود.
2-1-7-‌ برونشیت مزمن
از مشخصات این بیماری‌ سرفه‌های پی در پی و جریان خلط مستمر در شخص مبتلا است. مواد آلوده کننده باعث تخریب مژک‌های مجاری تنفسی‌- که مواد محرک را از ریه خارج می کنند – شده و در نتیجه سرفه تنها راهی خواهد بود که ذرات از ریه بیرون رانده شوند. در صورتی که برونشیت مزمن درمان نشود، منجر به مرگ بیمار خواهد شد.
3-1-7-‌ حساسیت
مواد آلاینده می‌تواند باعث عکس‌العمل‌های آلرژیکی مختلف از جمله آبریزش بینی، تنگی نفس، خارش پوست، اشک چشم و عسطه‌های پی در پی شوند.
4-1-7-‌ آسم
عبارت است از مقاومت مجرای تنفسی در مقابل عبور هوا، دریک حمله آسمی، مجاری تنفسی باریک شده و عبور هوای تنفسی به حداقل می‌رسد و در نتیجه بیمار دچار تنگی نفس می‌شود.
می‌تواند موجب انفارکتوس یا التهای قلب گردد که عمدتاً به صورت سینه درد، طپش قلب، تنگی نفس و اختلال در سیستم قلب تظاهر می‌کند.
5-1-7-‌ سرطان ریه، معده و بیماریهای قلبی
هر چندکه این بیماریها مستقیماً و منحصراً مربوط به آلودگی هوا نیست، اما آلودگی هوا یکی از عوامل مهم به وجود آورنده و تشدید کننده آنها به حساب می‌آید.
2-7-‌ اثر آلودگی هوا بر گیاهان
آلودگی هوا در متابولیسم (سوخت و ساز) گیاهان نیز تأثیر سوء داشته و ضمن ضعیف کردن گیاه، موجب پدید آمدن امراض و آفات مختلف در آنها می‌شود. این مسئله بخصوص با گسترش روزافزون شهرها و تبدیل مناطق روستایی و کشاورزی به مناطق صنعتی، فزونی می‌یابد. به طور کلی اثر ناشی از آلودگی هوا بر گیاه می‌تواند به صورت ظاهر شدن لکه‌های خشکیده در برگ، از دست دادن رنگ، کاهش رشد گیاه، کاهش محصول و حتی از بین رفتن گیاه جلوه‌گر شود.
توجه به نقش مهم گیاهان در پاکیزگی هوا سبب شده تا اقداماتی جدی در حفظ و نگهداری و افزایش فضاهای سبز صورت گیرد. با این همه آلودگی هوا برای گیاهان خطری جدی محسوب شده و فضاهای سبز را تهدید به نابودی می‌کند. بنابراین دادن آگاهی به مردم و انجام اقدامات جدی و سریع برای جلوگیری از تخریب بیش از پیش جنگلها و منابع طبیعی و ایجاد فضاهای سبز امر حیاتی است.
3-7- اثرات جوی
1-3-7-‌ وارونگی جوی
معمولاً در لایه پایین جو، درجه حرارت هوا با افزایش ارتفاع کاهش می‌یابد، بنابراین طبیعی است که یک حرکت صعودی هوا به وجود می‌آید و آلودگی‌ها را با خود به طبقات بالای جو برده و از محل تنفس دور می‌سازد. اما در بعضی شرایط جغرافیایی خاص – مانند احاطه شدن یک شهر به وسیله کوهها – یک لایه هوای گرم، همچون سقف شیشه‌ای که بالای شهر را پوشانده باشد، هوای سرد پایین را محبوس می‌کند و مانع از بالا رفتن ودور شدن آلودگی ازسطح شهر می‌شود. در این حالت جریان هوا بر عکس شده و باعث پایداری بیشتر هوا و تراکم گازهای آلاینده تا حد بسیار خطرناک می‌شود که به این حالت وارونگی جوی اطلاق می‌شود. متأسفانه تهران بیش از دو سوم روزهای سال (حدود 250 روز) با پدیده وارونگی جوی روبرو است. این حالت بیشتر در پاییز و زمستان روی می‌دهد.
2-3-7-‌ اثر گلخانه‌ای (Green House Effect)
فعالیت و تحرکت جو زمین نتیجه جریان مداوم انرژی از خورشید به زمین و از زمین به فضاست. حدود 3 درصداز انرژی خورشید، دوباره به فضا منعکس می‌شود و قسمتی از این انرژی منعکس شده، به وسیله گازهای معروف به گازهای گلخانه‌ای - شامل دی‌اکسیدکربن، متان و اکسید نیترو و غیره – دوباره به سطح زمین باز تابانیده می‌شود. این پدیده که به اثر گلخانه‌ای معروف است، خود باعث افزایش درجه حرارت در مناطق آلوده می‌شود. در هوای محبوس، میزان آلودگی نیز بیش از پیش افزایش یافته و به دنبال آن خطرات ناشی از آلودگی نیز تا میزان قابل توجهی بالا رفته و شهرنشینان را به طور جدی تهدید می‌کند. بدیهی است در صورت کاستن از گازهای گلخانه‌ای با از بین بردن و یا محدود کردن منابع تولید کننده آن می‌توان از بروز اثر گلخانه‌ای و خطرات ناشی از آن جلوگیری کرد.
3-3-7- بارش اسیدی
بارش اسیدی، به بارانی اطلاق می "ردد که نسبت به باران معمولی اسیدی‌تر است (6 ر 5 PH) معمولاً خصوصیات اسیدی آب توسط PH اندازه‌گیری می‌شود که گسترة طبیعی آن بین 5 ر 6 تا 5ر8 قرار دارد. اگر PH باران کمتر از 6 باشد، به عنوان بارش اسیدی منظور می‌شود. ماهیت اسیدی شدید آب به علت آلودگی وسیع هوا ناشی از صنعتی شدن است. از این رو به منظور اجتناب از بارش اسیدی، برنامه‌ریزی مناسب ضرورت دارد.
ضمن اینکه محل قرار گرفتن صنایع در یک منطقه یا یک کشور نیز نیاز به بررسیهای دقیق و حساب شده دارد.
به دلیل فقدان برنامه‌ریزی و پیش‌بینی وضع هوا پیرامون، بارش اسیدی، اکنون چندین کشور توسعه یافته با مشکلات بارش اسیدی مواجه هستند. دریاچه‌ها و جنگلها در مناطق حاصلخیز (پرباران) اروپا، کانادا، آمریکا و جنگلهای آلمان غربی تحت تأثیر عوارض سوء بارش اسیدی قرار دارند. در هند نیز بارش اسیدی در بمبئی گزارش شده است.
اکسیدهای گوگرد، نیتروژن و هیدروکربنها پارامترهای اصلی کمک کننده به بارش اسیدی هستند. مقادیر عظیمی اکسیدهای گوگرد و نیتروژن از دودکش‌های واحدهای صنعتی و نیز از اگزوز اتومبیلها به اتمسفر وارد می‌شوند. سوزاندن سوختهای فسیلی برای تلوید انرژی عامل اصلی (60-70 درصد) ورود اکسیدهای گوگرد به اتمسفر است. ذوب سنگهای معدن گوگرد بویژه سرب، روی و مس نیز عامل افزایش در مقدار اکسیدهای گوگرد اتمسفر به شمار می‌رود. عوامل اصلی اکسیدهای نیتروژن، آلاینده‌های خروجی از اگزوز اتومبیلها، نیروگاه‌ها و واحدهای ذوب کننده هستند. زمانیکه این آلاینده‌ها در حضور رطوبت واکنش می‌دهند. آلاینده‌های ثانویه را تشکیل می‌‌دهند. اغلب آلاینده‌های ثانویه حاصل از واکنش‌های فتوشیمیایی از امواج خورشیدی انرژی مورد نیاز خود را بدست می‌آورند. بارش اسیدی موجب اثرات زیر می‌باشد:
الف: بارش اسیدی باعث کاهش PH آب رودخانه‌ و دریاچه‌ها می‌شود که این امر نیز نابودی موجودات آبزی (ماهی و غیره) را در پی دارد و منجر به کاهش رشد پلانکتونها و تکثیر ما‌هی‌ها می‌شود. تغییر در PH مانع از بیرون آمدن ماهی‌ها از تخم می‌شود. جلبکهای سبز وچندین نوع باکتری که برای ادامة حیات مودات آبزی ضروری هستند، در محیط اسیدی قادر به ادامه بقاء ‌و حیات نیستند.
ب: بارش اسیدی برای جنگلها و مراتع مضر هستند. بارش اسیدی به برگهای درختان صدمه زده و فرسایش سطح برگ را تسریع می‌کنند. رشد برگها به علت اسیدیته بالا کاهش می‌یابد. زمانیکه رشد برگها تحت تأثیر بارش اسیدی قرار می‌گیرد، نابودی گیاهان سبز نیز حاصل می‌شود.
ج: اسیدیته بر روی خاک تأثیر می‌گذارد. یک عنصر مغذی برای گیاه نظیر پتاسیم به تدریج از خاک شسته و خارج می‌شود. تحت شرایط اسیدی، فلزات سمی برای گیاه در خاک انباشته می‌شوند.
د: همچنین بارش اسیدی فعالیت میکروبهایی را که مواد آلی موجود در خاک را به عناصر مغذی مورد نیاز گیاه تبدیل می‌کنند، مختل می‌نمایند. زمانی که جمعیت میکروبی کاهش پیدا می‌کند، میکروبها آنچنان قادر به تحمل محیط اسیدی خاک به علت بارش اسیدی نیستند.
منبع: شرکت کنترل کیفیت هوای تهران
http://www.mozh.org/Forum/viewtopic.php?t=164
تاثیر هوای آلوده بر سقط جنین/ جام جم آن‌لاین
جام جم آنلاین: هرچند وزیر بهداشت و درمان از تشکیل جلسه ویژه این وزارتخانه با سازمان محیط‌ زیست بر سر مباحث زیست‌ محیطی و سلامت کشور خصوصا تاثیر آلودگی هوای تهران بر سقط‌ جنین خبر می‌دهد، اما پیش از این خبر‌هایی از سوی مسوولان اعلام شده که اثرات سوء آلودگی هوای تهران بر افزایش سقط جنین را تایید می‌کند.
مشاور محیط زیست شهردار تهران پیشتر اعلام کرده بود که سقط جنین در مناطق آلوده هوای تهران، 40 درصد بیشتر از سایر شهرهاست.
محمدهادی حیدرزاده اظهار کرده بود: سقط جنین به صورت عمدی جرم است و مسوولان افزایش آلودگی هوا در تهران مجرمان این قتل‌ها هستند.
او با انتقاد نسبت به نبود مجوز برای انتشار آمار و اطلاعات صحیح درخصوص میزان تاثیر آلودگی هوای تهران بر سلامت شهروندان تاکید کرده بود: تهران به دلیل وضعیت نامطلوب هوا بیشترین میزان کودکان سرطانی را دارد و آمار سقط جنین و بیماری‌های قلبی تنفسی در تهران به بحث آلودگی هوا ارتباط دارد و این بر اثر کم‌کاری ما مسوولان به وجود آمده است.
خطر سلامت جنین با تنفس هوای آلوده
دکتر ابوالفضل مهدی‌زاده، عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران با هشدار نسبت به اثرات منفی آلودگی هوا بر سلامت جنین بخصوص در روزهای اولیه حاملگی می‌گوید: مادران باردار باید در 8 هفته اول حاملگی بسیار مراقب باشند و خود را در معرض هوای آلوده قرار ندهند.
به گفته او، در هفته‌های اول حاملگی، مادران باردار باید در صورت امکان در هوای آلوده حضور پیدا نکنند و از منزل بیرون نیایند و در صورتی که ناگزیر به بیرون آمدن هستند حتما از ماسک استفاده کنند.
در 8 هفته اول حاملگی با توجه به این‌که در این مدت اندام‌های جنین شکل می‌گیرد، زنان باردار باید از مواجه شدن با مواد شیمیایی و قرار گرفتن در معرض آلودگی هوا خودداری کنند.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران ادامه می‌دهد: مواجه شدن با هوای آلوده به خصوص در 8 هفته اول حاملگی، احتمال بروز بیماری‌ها و نارسایی‌های قلبی و ایجاد یک مجموعه بیماری‌ها و ناهنجاری‌های اندامی را در جنین افزایش می‌دهد.
این متخصص زنان و مامایی می‌گوید: با توجه به این‌که در هفته‌های 8 تا 12 حاملگی، مغز جنین شروع به رشد و شکل‌گیری می‌کند و اختلال در رشد آن می‌تواند در ضریب هوشی و توانایی‌های مغزی جنین تاثیر بگذارد، به طور جدی به مادران باردار توصیه می‌شود در این مدت نیز خود را در معرض هوای آلوده قرار ندهند.
زنان باردار در منزل بمانند
به طور کلی 12 هفته اول حاملگی دوران بسیار حساسی است و مادران باید بیشترین توجه را به سلامتی جنین نشان دهند، اما از هفته 16 به بعد میزان حساسیت نه این‌که از بین می‌رود، بلکه کمتر می‌شود؛ چون تا این زمان اندام‌های جنین، قلب و مغز او شکل گرفته است.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران تاکید می‌کند: در عین حال از هفته 16 به بعد حاملگی در شرایط بحرانی آلودگی هوا، مادران باردار باید از منزل بیرون نیایند، خود را معرض آلودگی هوا قرار ندهند و در صورتی که ناچار به بیرون آمدن هستند از وسایل محافظتی همچون ماسک‌ها استفاده کنند.
او با بیان این‌که آلودگی هوا علاوه بر این‌که در سلامت جنین تاثیر می‌گذارد، احتمال ناباروری زنان را نیز افزایش می‌دهد، به ایرنا می‌گوید: زنانی که بیشتر در معرض آلودگی هوا قرار دارند نازایی در آنها بیشتر می‌شود و یا این‌که بیشتر دچار سقط جنین، زایمان زودرس، پاره شدن کیسه آب جنین، عدم رشد جنین، تولد نوزادانی با وزن کم و حتی بروز لب شکری (شکاف لب) در نوزادانشان می‌شوند.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی ایران یادآور می‌شود: هوای آلوده پر از سموم و گازهایی همچون گاز CO و2 CO، سرب و سایر مواد شیمیایی است که استنشاق آنها برای همه افراد و بخصوص زنان باردار خطرناک است، ولی برخی از این سموم هوای آلوده قابلیت تبدیل شدن به مواد دیگری را دارند و با وجود این‌که بسیار ریز هم هستند اما احتمال مسمومیت جنین را افزایش می‌دهند.
این متخصص با بیان این‌که 3 ماه اول بارداری از این لحاظ اهمیت فوق‌العاده‌ای دارد تا سموم وارد بدن جنین نشود، ادامه می‌دهد: این سموم اگر تا قبل از لانه‌گزینی جنین وارد بدن شود، باعث از بین رفتن برخی از سلول‌های جنین می‌شود که آسیب‌های جبران‌ناپذیری را در جنین ایجاد خواهد کرد.
به گفته او ساختار جفت در داخل بدن مادر به گونه‌ای است که مانع عبور بسیاری از مواد و سموم شیمیایی می‌شود؛ بنابراین به طور خودکار از ورود این سموم به داخل جفت پیشگیری می‌شود، اما برخی از این مواد بسیار ریز هستند و به داخل جفت نفوذ پیدا می‌کنند.
مهدی‌زاده می‌گوید: علاوه بر آلودگی هوا، گاهی این آلودگی ناشی از سیگار کشیدن چه به صورت سیگار کشیدن خود فرد و چه به صورت سیگار کشیدن سایر افراد است که زنان باردار باید خود را در چنین وضعیتی قرار ندهند.
http://jamejamonline.ir/newstext.aspx?newsnum=100865072566
مطالعه پیامدهای مخرب آلودگی هوا برسلامت مادر و جنین در اراک ضروری است/ خبرگذاری جمهوری اسلامی ایران
اراک - آلودگی هوا یکی از چالش های زیست محیطی ومشکلات جدی کشور است که بر اثر توسعه نامتوازن و دخالت های نابه جای انسانی ایجاد شده و سلامت گونه های گیاهی، جانوری و مردم را در معرض خطر قرار داده است.
در شهرهای آلوده با هر دم و بازدم حجم قابل ملاحظه ای از گازهای سمی خطرناک و ذرات معلق به بدن شهروندان وارد می شود که پیامدهای مخرب و بیماری های ناشی از آن کمتر در بوته مطالعات علمی گذاشته شده است.
شهر اراک یکی از هشت شهر آلوده کشور شناخته شده که در چند دهه اخیر چتری از هوای مسموم را بر بام خود دارد و آلاینده های ناشی از دودکش صنایع سهم 51 درصدی، تردد خودروها سهم 48 درصدی و منابع خانگی و تجاری سهم یک درصدی را در ایجاد آن دارند.
شهروندان اراکی بسیاری از روزهای سال را در فضای آلوده سپری می کنند و دیدن آسمان آبی و تنفس در هوای پاک برای مردم این شهر به رویایی تبدیل شده است.
اجرای اقدامات بهسازی و اصلاح معابر شهری و ترافیک، فیلتراسیون دودکش صنایع، جلوگیری از فعالیت صنایع آلاینده و توسعه فضای سبز به عنوان محورهای طرح جامع کاهش آلودگی هوای اراک در دست انجام است اما بدون پژوهش های کاربردی و شناخت پیامدهای آلودگی هوا بر سلامت انسان و محیط زیست چرخه مقابله با این معضل تکمیل نمی شود.
کارشناسان بهداشتی و زیست محیطی استان مرکزی بر این باورند که یکی از آسیب های جدی آلودگی هوا بر جامعه انسانی در حوزه سلامت مادر و جنین است که در این بخش اطلاعات دقیق و مبتنی بر مطالعات علمی در اراک وجود ندارد.
آنان افزودند: شواهد بیانگر افزایش سقط جنین، زایمان های زودرس، ناباروری، و اختلالات و ناهنجاری های بارداری در سال های اخیر در اراک است اما برای برنامه ریزی و اقدام موثر پیشگیرانه و درمانی از این معضل مهم هیچ تحقیق پایه و معتبری انجام نشده است. آنان خواستار همکاری نهادهای دانشگاهی و مراکز تحقیقات علمی کشور و استان برای مستندسازی پیامدهای آلودگی هوای اراک بر سلامت مادر و جنین شدند.
عضو هیات علمی دانشگاه علوم پزشکی اراک و متخصص بیماری های زنان و زایمان گفت: بررسی نتایج مطالعات پراکنده در خصوص آثار آلودگی هوا بر سلامت مادر و جنین در جهان و کشور رابطه معنادار عوامل آلاینده هوا با تولد نوزادان کم وزن، سقط خود به خودی جنین، مرده زایی و ناباروری را تایید می کند.
دکتر ˈ مریم کرم علیˈ افزود: وجود آلاینده های گازی دی اکسید گوگرد، اکسیدهای ناکس، سرب، منواکسید کربن، دی اکسید کربن و ذرات معلق در هوا احتمال بروز ناهنجاری های مادرزادی، سقط جنین و افزایش بارداری پرخطر را بالا می برد.
وی توضیح داد: سموم گازی هوای آلوده اگر در سه ماه اول بارداری توسط مادر استنشاق شود خطرات زیادی را در بارداری ایجاد می کند.
دکتر کرم علی توضیح داد: در سه ماه اول بارداری اندام های اصلی کودک چون قلب و عروق، مغز و سیستم تنفسی جنین درحال شکل گیری است و آلاینده های گازی با ورود به خون مادر می تواند درصد ناهنجاری اندامی را افزایش داده و خطر تولد با جثه کوچک را به همراه داشته باشد.
وی ادامه داد: بیش از 80 درصد سقط های خود به خودی جنین در 12 هفته اول بارداری رخ می دهد و هیچ منشور علمی خصوص رابطه آلودگی هوا با این عارضه و سهم آن در کنار عفونت، اختلالات کروزمومی و پارازیت های موجود در هوا وجود ندارد.
این متخصص زنان و زایمان بیان کرد: نتایج تحقیقات موجود بیانگر آن است که آلاینده های گازی موجود در هوا با تاخیر رشد داخل رحمی، زایمان زودرس و سقط جنین در ارتباط است و سکونت در فاصله کمتر از 50 متر تا بزرگراه های پرتردد در شهرهای آلوده با این آسیب ها رابطه معنادار دارد.
دکتر کرم علی تصریح کرد: برخی از مطالعات در آمریکا و برزیل بر رابطه معنادار وجود اکسیدهای ناکس با کاهش احتمال بارداری و تولد نوزاد زنده و نیز تاثیر سه آلاینده دی اکسید گوگرد، دی اکسید نیتروژن ومنواکسید کربن با مرگ و میر جنین صحه گذاشته است.
رییس بیمارستان زنان طالقانی اراک گفت: هرگونه اظهار نظر در خصوص رابطه آلودگی هوا با نازایی و بیماری های زنان، نیازمند پایش علمی است و جای مطالعه دقیق این موضوع در اراک خالی است.
دکتر ˈ مرضیه نوربخشˈ افزود: عوامل متعددی نظیر عفونت ها، استرس، عوامل محیطی بر سقط جنین و اختلالات بارداری اثرگذار است و تنها با نتایج یک مطالعه علمی است که می توان مداخله هدفمندی در حوزه سلامت مادر و جنین داشت.
یک کارشناس مامایی هم گفت: مطالعات علمی انجام شده در سال 2005 نشان داده که مواجهه دائم با آلودگی هوا منجر به آسیب DNA اسپرم و در نتیجه افزایش ناباروری و سقط جنین می شود.
ˈسپیده خائفیˈافزود: گاز منواکسید کربن در سه ماه اول بارداری به راحتی از جفت عبور می کند و با شدت گرفتن مسمومیت خطر سقط را افرایش می دهد.
وی اضافه کرد: توصیه به مادران باردار در هشت هفته اول پرهیز از مواد شیمیایی و مصرف دارویی است چرا که اندام های جنینی در این ایام ساخته می شود و مواد سمی احتمال بروز ناهنجاری اندامی و بیماری ها را افزایش می دهد.
وی عنوان کرد: تحقیقات علمی انجام شده در دانشگاه تربیت مدرس تهران نیز نشان می دهد که افزایش غلظت منواکسید کربن، احتمال سقط جنین را بالا می برد.
معاون درمان دانشگاه علوم پزشکی اراک نیز گفت: آمار موجود از مراکز درمانی دولتی اراک بیانگر آن است که در روزهایی که شاخص کیفیت آلاینده های هوای این شهر بیش از حد مجاز است مراجعات اورژانسی 20 تا 30 درصد افزایش می یابد. دکتر سید ˈمحمد جمالیانˈ افزود: هیچ الگوی علمی برای بررسی مخاطرات احتمالی آلودگی هوا بر سلامت مادر و جنین در اراک وجود ندارد و دادن شاخص در این زمینه نیازمند کار پژوهشی است.
وی اضافه کرد: این دانشگاه از محققانی که برای انجام این مطالعات اعلام آمادگی کنند حمایت می کند.
وی تصریح کرد: برنامه ریزی پیشگیرانه و درمانی درحوزه سلامت مادر و جنین نیازمند شناخت عوامل خطر محیطی و رفتاری در جامعه هدف است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان مرکزی نیز گفت: روند افزایش آلودگی هوا در شهر اراک در سایه رشد بی رویه جمعیت، توسعه نامتوازن صنعت و نبود تعادل رشد زیرساخت های شهری حاصل شده ولی پیامدهای آن بر سلامت انسان مورد تحقیق قرار نگرفته است.
ˈامیرانصاریˈ افزود: شهروندان اراکی در روزهای آلوده با مشکلاتی چون تنگی نفس، سوزش گلو و چشم، آلرژی، سردرد و سرگیجه دست و پنجه نرم می کنند و دلیل تاکید متخصصان از عدم حضور زنان باردار در فضاهای باز آلوده اثرات مخرب آن برای سلامت مادر و کودک است.
وی یادآور شد: واقع شدن اراک در حاشیه کویر میقان و محاصره شدن این شهر با زنجیره ای از صنایع آلاینده در کنار مشکلات ترافیکی و پدیده وارونگی دمایی شرایط آلوده ای را فراهم می کند که به شدت سلامت ساکنان این شهر را تهدید می کند.
وی توضیح داد: ˈدی اکسید گوگردˈ،ذرات معلقˈ، ˈازنˈ، ˈفلوئورˈ، ˈمنواکسید کربنˈو ˈبخارات سمیˈ متعدد از مهمترین ترکیبات آلایندگی هوای اراک است.
انصاری ادامه داد: بر اساس استانداردهای جهانی قرار گرفتن حتی یک روز در مجاورت هوای آلوده برای سلامت مضر است و متاسفانه از اول امسال تاکنون اراک 61 روز آلوده را پشت سر گذاشته بدون اینکه آثار این آلودگی بر سلامت شهروندان و محیط طبیعی آن در قالب مطالعه علمی ارزیابی شود.
وی عنوان کرد: آسیب های جدی به دستگاه تنفسی، افزایش بیماری های قلبی و عروقی، سرطان ها و مخاطرات مادر و جنین از شایع ترین عوامل شناخته شده مرتبط با آلودگی هوا است.
مدیرکل حفاظت محیط زیست استان مرکزی خاطرنشان کرد: سلامت انسان بزرگترین سرمایه است و مسوولان اجرایی و بهداشتی باید حساسیت بیشتری برای حفظ و ارتقای آن و کاهش و حفظ عوامل تهدید آن داشته باشند.
کارشناسان بهداشتی و زیست محیطی استان مرکزی تاکید کردند که انسان سالم محور توسعه پایدار است و برای داشتن نسلی پویا و اثر گذار در پیشبرد اهداف توسعه و سند چشم انداز کشور، شناخت عوامل تهدید کننده سلامت شهروندان ضرورتی اجتناب ناپذیر است.
http://www5.arak.irna.ir/fa/News/80454376
خطر ریزگردها را برای سلامتی جدی بگیرید/ روزنامه جام جم (بانک اطلاعات نشریات کشور)
نویسنده: زهرا تالانی
ریزگردها مدتی است مهمان ناخوانده و ناخواسته کشورمان شده اند اگرچه گاهی حجم آن کم و زیاد می شود اما هنوز معلوم نیست چه زمانی از دست آن خلاص خواهیم شد. اگر قبلاپزشکان و متخصصان توصیه می کردند که در فصل گرما مراقب بیماری های انگلی و پوستی باشید این بار درباره ریزگردها و عواقبی که بر سلامتی دارد هشدار می دهند، زیرا ریزگردها عامل ایجاد و تشدید بیماری های انسدادی، عفونی و ریوی از جمله سرطان ریه است.
 طبق اعلام وزارت بهداشت، نیاز روزانه یک انسان به طور متوسط حدود 5/22 کیلوگرم اکسیژن است که این میزان با افزایش فعالیت ها و کارهای سبک و سنگین بیشتر می شود. هوای آلوده می تواند بهداشت عمومی و سلامت انسان را به خطر اندازد و ریزگردها که شامل ذرات با قطر کمتر از 5/2 میکرومتر است، به دلیل اندازه کوچک می تواند در هوای تنفسی انسان تا عمق ریه نفوذ کرده و باعث ایجاد اختلالات جدی شود. ذرات با قطر بیشتر در قسمت های فوقانی دستگاه تنفس مانده و با اخلاط بینی، دهان و گلو از بدن خارج می شود.
دکتر ابراهیم رضی، فوق تخصص ریه معتقد است که ریزگردها برای همه افراد و بویژه مردم تهران که مجبورند ترکیبی از ریزگردها و آلودگی هوای ناشی از آلاینده های صنعتی را تنفس کنند، نگران کننده است.
این آلودگی می تواند در فاصله های بسیار زیادی پخش شود و برای افراد مختلف، مشکلات زیادی را به وجود بیاورد. در روزهایی که ریزگردها در هوا زیاد است، وقتی در برابر هوای بیرون قرار می گیرید ریزگردها می تواند ریه شما را تحریک کند.این تحریک ریه ها می تواند به شکل مستقیم و با تاثیر مستقیم ساختار ریزگرد ها روی بافت ریه بچه ها و سالمندان اتفاق بیفتد یا به شکل غیرمستقیم، سیستم ایمنی بدن آنها را تحریک کند و به طور موضعی، باعث بروز آلرژی و واکنش های آلرژیک بسیار شدید و افسارگسیخته در این گروه از افراد شود.
این واکنش شدید آلرژیک می تواند به طور غیرمستقیم بر سلامت ریه ها تاثیری منفی بگذارد، در نتیجه ریزگرد ها می تواند با دو مکانیسم تحریکی و آلرژیک، سلامت ریه کودکان و سالمندان را به خطر بیندازد. عوارضی که عنوان شد تنها برای ریه بچه ها و سالمندان نیست و می تواند دیگران را هم درگیر کند، اما همان طور که می دانید وقتی فردی در شرایط سلامت کامل به سر نبرد؛ مثلابیماری قلبی یا عفونی داشته باشد یا مانند کودکان و سالمندان از سیستم ایمنی قوی برخوردار نباشد، شرایط ایجاد بیماری در او با قرار گرفتن در شرایط محیطی نامناسب، بیشتر فراهم می شود.
 تاثیر منفی دوبرابری گرمای هوا در کنار ریزگردها
هوا آلوده است و مجبورید از منزل خارج شوید، اما تکلیفتان چیست؟ در پاسخ به این سوال، دکتر رضی، فوق تخصص ریه می گوید: در روزهایی که حجم ریزگردها، غبار یا آلودگی هوا بالاست بهتر است کودکان، سالمندان، بیماران قلبی و آنها که ناراحتی های عفونی دارند از منزل خارج نشوند و در صورت اجبار برای خروج از منزل، حتما از یک یا حتی دو ماسک مناسب برای پیشگیری از ورود گرده ها به داخل دهان، بینی و ریه هایشان کمک بگیرند.
بد نیست بدانید تاثیر منفی ریزگرد ها بر سلامت عمومی و سلامت دستگاه تنفسی ما هنگامی که گرمای هوا بالاتر است، بیشتر می شود. بنابراین توصیه می شود هنگام آلودگی هوا و ریز گردها، ساعت های خنک تر روز را برای خروج از منزل انتخاب کنید تا کمتر در معرض استنشاق هوای گرم و ریزگرد ها قرار بگیرید. در غیر این صورت تاثیر منفی گرمای هوا در کنار ریزگرد ها بر سلامتتان دوچندان خواهد شد.
حساسیت چشم ها در برابر ریزگردها
دکتر مسیح هاشمی، فوق تخصص شبکیه درباره تاثیر ریزگردها بر چشم می گوید: برخی از ریزگرد ها حاوی انواع آلودگی های میکروبی، ویروسی و عوامل رادیو ایزوتوپی است که می تواند سلامت چشم ما را به خطر بیندازد. به عبارت ساده تر، گاهی از اورانیوم های ضعیف شده برای بمباران در عراق استفاده شده و ممکن است این مواد خطرناک با ورود ریزگرد ها از عراق داخل خاک کشورمان، باعث ایجاد مشکلاتی از جمله ناراحتی های چشمی در افراد شود.
  از طرف دیگر برخی از ریزگرد ها می تواند حاوی مواد حساسیت زا هم باشد به همین دلیل است که ریزگرد ها می تواند باعث تحریک چشم شود و کیفیت اشک بیماران را مختل کند، بنابراین می توان به آنهایی که در شهرهای غربی کشور زندگی می کنند و بیشتر در معرض ریزگرد ها قرار دارند، توصیه کرد که در صورت احساس ناراحتی در چشم ها، روزی چهاربار از قطره اشک مصنوعی استفاده کنند.
کولر آبی ذرات را عبور می دهد
جالب است بدانید که گرد و غبار درشت وقتی وارد بدن می شود دستگاه تنفسی فوقانی، آن را پس می دهد و وارد ریه ها نمی شود، اما گرد و غبار ریز با ورود به ریه ها تاثیرات بیشتری خواهد گذاشت. وزارت بهداشت اعلام کرده است برای نجات از این ریزگردها و گرما، از آنجا که کولرهای آبی ریزگردها را وارد اتاق می کند، بهتر است از کولرهای گازی با سیستم تهویه مطبوع، استفاده شود. با توجه به وجود ریزگردها و هوای گرم و ضرورت استفاده از کولرهای آبی باید قسمت های هواگیر کولر کاملابه وسیله پوشال گرفته شده و مقدار کافی آب داشته باشد.
همچنین باز بودن قسمتی از هواگیر کولر باعث وارد شدن آسان ریزگردها به محوطه کولر و ورود به ساختمان می شود و باید پس از هربار افزایش غلظت ریزگردها در هوا در صورت امکان پوشال های کولر شست وشو و آب محفظه آن تخلیه شود.
تغذیه مناسب برای مقابله با ریزگردها
 رضی، به خوردن میوه های تازه، شیر و لبنیات و نوشیدن آب فراوان در روزهایی که ریزگردها در هوا زیاد است، توصیه می کند و می گوید: نوشیدن آب، شیر و لبنیات باعث دفع مواد آلوده از طریق کلیه ها می شود.
همچنین اگر در محیط باز کار می کنید ظروف آب و مواد غذایی در برابر ریزگردها با پوشش مناسب باید محافظت شود، در صورت امکان از ماسک های P1، P2 که مناسب کاهش ریزگردهاست استفاده شود زیرا ماسک های کاغذی و دستمال اثر مطلوبی بر کاهش ریزگردها ندارد.
روزنامه جام جم، شماره 3476 به تاریخ 15/5/91، صفحه 10 (پرونده)

اقتصاد، توسعه‌یافتگی و  سرمایه‌گذاری
بررسی عوامل تاثیرگذار بر رابطه میان رشد اقتصادی و کیفیت زیست محیطی/ پرتال جامع علوم انسانی
پژویان، جمشید و لشگری‌زاده، مریم (1389)، بررسی عوامل تاثیرگذار بر رابطه میان رشد اقتصادی و کیفیت زیست محیطی، فصل‌نامه پژوهش‌های اقتصادی ایران، شماره 42، صص: 188- 169.
چکیده: فرایند رشد و توسعه اقتصادی کشورها در دهه های اخیر به گونه ای بوده که چالش های زیست محیطی به یکی از مهم ترین دغدغه های سیاست گذاران تبدیل شده است. امروزه کشورها علاوه بر سیاست ها و اقدامات درون مرزی خود، ساماندهی آلودگی را در حوزه بین المللی دنبال می کنند. بدین روی، بررسی عوامل موثر بر رابطه رشد و آلودگی از آن جهت می تواند حایز اهمیت باشد که ممکن است مبنای سیاست گذاری زیست محیطی در سطح ملی و بین المللی قرار گیرد. بدین منظور در این پژوهش تلاش نموده ایم تا با استفاده از روش داده های تابلویی، اثر رشد اقتصادی، تغییرات تکنیکی، ترجیحاتی و سیاسی (نقش دولت ها) بر میزان آلاینده های مهم هوا در 56 کشور منتخب با سطوح توسعه یافتگی متفاوت از جمله ایران، در دوره 1995-2005 را آزمون نماییم. یافته ها نشان می دهد به رغم تاثیر مثبت رشد اقتصادی بر میزان آلاینده ها، ارتقای سطح تکنولوژی در کاهش آلاینده های دی اکسیدگوگرد و نیتروژن و بهبود شاخص های مربوط به اثر سیاسی در کاهش آلاینده دی اکسیدکربن نقش مهمی داشته است.
http://www.ensani.ir/fa/content/260979/default.aspx
بررسی اثر رشد اقتصادی بر آلودگی هوا/ پرتال جامع علوم انسانی
پژویان، جمشید و مراد حاصل، نیلوفر (1386)، بررسی اثر رشد اقتصادی بر آلودگی هوا، پژوهش‌های اقتصادی، سال 7، شماره 4، صص: 160-141.
اﻣﺮوزه آﻟﻮدﮔﻲ ﺑﻪ ﻳﻜﻲ از ﭼﺎﻟﺸﻬﺎی اﺻﻠﻲ ﻣﺪﻳﺮﻳﺘﻲ ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﺗﺒﺪﻳﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ؛ ﺑﻪ ﮔﻮﻧﻪای ﻛﻪ ﻛﺸﻮرﻫﺎ ﻋﻼوه ﺑـﺮ ﺳﻴﺎﺳﺘﻬﺎ و اﻗﺪاﻣﺎت درون ﻣﺮزﻫﺎی ﺧﻮد، ﺳﺎﻣﺎﻧﺪﻫﻲ آﻟﻮدﮔﻲ را در ﺣﻮزه ﺑﻴﻦ اﻟﻤﻠﻠﻲ ﻧﻴﺰ دﻧﺒﺎل می‌کنند. از جمله ﻣﺼﺎدﻳﻖ آﻟﻮدﮔﻲ، آﻟﻮدﮔﻲ ﻫﻮاﺳﺖ ﻛﻪ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺎﻫﻴﺖ آن ﺷﻴﻮع ﺑﻴﺸﺘﺮی داﺷـﺘﻪ و در اﻛﺜـﺮ ﻣﻨـﺎﻃﻖ ﺟﻬـﺎنﻛﻢ و ﺑﻴﺶ ﻣﺤﺴﻮس می‌باشد، ﺑﺪون ﺷﻚ ﺗﻮﻟﻴﺪ و اﻧﺘﺸﺎر آﻟﻮدﮔﻲ، ﺗﺎﺑﻌﻲ از ﻓﺮاﻳﻨـﺪ رﺷـﺪ و ﺗﻮﺳـﻌﻪ اﻗﺘﺼـﺎدیﻛﺸﻮرﻫﺎﺳﺖ. اﻳﻦ ﻣﻮﺿﻮع در ادﺑﻴـﺎت اﻗﺘﺼـﺎدی (اقتصاد محیط‌زیست) در ﻗﺎﻟـﺐ ﻣﻨﺤﻨـﻲ زﻳﺴـﺖ ﻣﺤﻴﻄـﻲ ﻛﻮزﻧﺘﺲ(EKC) دﻧﺒﺎل ﻣﻲ‌ﺷﻮد ﻛﻪ در آن ﻓﺮاﻳﻨﺪ ﺗﺨﺮﻳﺐ ﻣﺤﻴﻂ زﻳﺴﺖ ﺑﺎ ﺗﻮﺟﻪ ﺑﻪ ﻣﺎﻫﻴـﺖ و ﻣﺮاﺣـﻞ ﻣﺨﺘﻠـﻒ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدی ﺗﻮﺿﻴﺢ داده ﻣﻲ ﺷﻮد. در اﻳﻦ ﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺗﻼش ﻣﻲ ﺷﻮد ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش داده های ﺗﻠﻔﻴﻘﻲ (پانل) اﺛﺮ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدی ﺑﺮ آﻟﻮدﮔﻲ ﻫﻮا در ﻗﺎﻟﺐ ﻓﺮﺿﻴﻪ ﻣﻨﺤﻨﻲ زﻳﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻛﻮزﻧﺘﺲ ﺑﺮای 67 ﻛﺸﻮر ﺑﺎ ﮔﺮوهﻫﺎی درآﻣﺪی ﻣﺘﻔﺎوت (ﺷﺎﻣﻞ اﻳﺮان) ﻣﻮرد آزﻣﻮن ﻗﺮار ﮔﻴﺮد. ﺑﺪﻳﻦ ﻣﻨﻈﻮر اﺛﺮ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدی، ﺟﻤﻌﻴﺖ ﺷﻬﺮی، ﻗﻮاﻧﻴﻦ زﻳﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ، ﺗﻌﺪاد ﺧﻮدرو و درﺟﻪ ﺑﺎزﺑﻮدن اﻗﺘﺼﺎد ﺑﺮ ﻣﻴﺰان آﻟﻮدﮔﻲ ﻫﻮا ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ ﻗﺮار میﮔﻴﺮد. نتایج ﺑﺮﻗﺮاری ﻣﻨﺤﻨﻲ زﻳﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻛﻮزﻧﺘﺲ در ﻛﺸﻮرﻫﺎی ﻣﻮرد ﺑﺮرﺳﻲ را ﺗﺄﻳﻴﺪ ﻣﻲﻛﻨﺪ
کلیدواژگان: ﻣﺤﻴﻂ زﻳﺴﺖ، رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدی، آﻟﻮدﮔﻲ ﻫﻮا، ﻣﻨﺤﻨﻲ زﻳﺴﺖ ﻣﺤﻴﻄﻲ ﻛﻮزﻧﺘﺲ
ادامه مقاله را در اینجا بخوانید:
http://www.ensani.ir/fa/content/83664/default.aspx

سدسازی بی‌رویه، یکی از عوامل بروز ریزگردها/ همشهری آن‌لاین
محیط زیست > آلودگی- گروه محیط‌زیست:
پدیده ریزگردها سرانجام نمایندگان مجلس را برآن داشت تا بالاترین مقام مسئول سازمان حفاظت محیط‌زیست را برای پاسخگویی در این زمینه به مجلس فرا بخوانند تا از کم وکیف تمهیداتی که تاکنون برای مقابله با این پدیده در دستور کار قرار گرفته است با خبر شوند.
 اکنون دیگر شهرهای مرزی با این معضل دست به گریبان نیستند بلکه مدت‌هاست ریزگردها تا درون یخچال‌های تهرانی‌ها هم نفوذ کرده است؛ معضلی که برخی کارشناسان از آن به‌عنوان مهم‌ترین معضل زیست‌محیطی کشور یاد می‌کنند. روز گذشته گرچه رئیس سازمان حفاظت محیط‌زیست برای پاسخگویی به معضل ریزگردها در مجلس حاضر شد اما او ترحیج داد بخشی از صحبت‌های خود را محرمانه و پیش از آغاز جلسه علنی بیان کند. محمد جواد محمدی‌زاده در عین حال طی سخنانی ضمن تشریح اقدامات سازمان متبوع خود برای مقابله با ریزگردها، خواستار حل مشکل ساختاری مدیریت منابع از سوی مجلس شد و از تهیه دو طرح داخلی و منطقه‌ای برای حل مشکل ریزگردها نیز خبر داد. آنطور که در گزارش مهر آمده است وی با بیان اینکه هم‌اکنون 23استان کشور درگیر این مشکل هستند، گفت: 90درصد از این مشکل مربوط به خارج از کشور و تنها 10درصد این مشکل مربوط به مشکلات داخلی است. به گفته وی کشور ما در چند سال اخیر دچار خشکسالی‌های طولانی بوده است. او خشکی دریاچه ارومیه را از نشانه‌های این خشکسالی طولانی مدت خواند.
سدها از دستور کار خارج شدند
محمدی‌زاده با اشاره به احداث 180سد روی رودخانه‌های بالادستی گفت: عراق و سوریه مشکلاتی را از این موضوع که ناشی از عدم‌مدیریت آب در مقیاس منطقه‌ای است، پیدا کردند. در کشور ما نیز 27سد روی رودخانه‌هایی که مقصدشان دریاچه ارومیه است، احداث شده و در نتیجه آب به دریاچه ارومیه وارد نمی‌شود. وی با بیان اینکه کنترل منابع آب باید در بالادست‌ها صورت گیرد، گفت: تجدیدنظر در ایجاد بعضی سدها یکی از ضرورت‌هاست که بر همین اساس دولت تصمیم گرفت سه سد مطالعه شده را که در مسیر دریاچه ارومیه قرار داشت از دستور کار خارج کند.
محمدی‌زاده با اشاره به طرح این سازمان برای مدیریت بیابان‌ها گفت: در این طرح وظایف 14دستگاه در مدیریت بیابان‌ها مشخص شده است که اگر منابع آن تأمین نشود، نمی‌توانند کاری از پیش ببرند. معاون رئیس‌جمهور همچنین با اشاره به طرح منطقه‌ای سازمان محیط‌زیست برای کنترل بیابان‌ها افزود: طرحی هم سازمان محیط‌زیست برای مدیریت بیابان‌های منطقه ارائه داده که براساس آن به کشورهای عراق، سوریه و اردن کمک می‌کند که در حدود 6/5 میلیون هکتار بیابان‌هایی که کانون بحران‌ها هستند را ساماندهی کنند.
محمدی‌زاده تصریح کرد: با وجود اینکه با مقامات مختلف کشورهای منطقه در این رابطه رایزنی‌هایی انجام دادیم اما وضعیت امنیت در عراق اولویت اجرای این طرح را از بین برده و ناامنی‌ها مانع از اقدام در این رابطه می‌شود. متأسفانه اکثریت کشورها شامل این طرح دچار مشکلات ناامنی جدی هستند و اولویت اجرای طرح بیابان‌زدایی برای آنها از میان رفته است. در پایان سخنرانی ریاست سازمان محیط‌زیست، علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی گفت: ما در جریان مذاکرات شما با مسئولان عراقی در این رابطه هستیم. 70درصد حجم این گردوغبارها از کشور عراق وارد می‌شود، اما کار مهمی در این کشور در راستای مقابله با این امر صورت نگرفته است.
انتقاد نمایندگان از بی‌توجهی ها
علی‌محمد احمدی نماینده دهلران درباره ریزگردها گفت: در زمان گسترش ریزگردها شاهد تعطیلی ادارات و مراکز آموزشی و همچنین مهاجرت‌های گسترده هستیم که مردم ناچار به ترک دیار و کاشانه خود شده‌اند. همچنین گسترش بیماری‌های قلبی - عروقی و تنفسی و آلرژیک را در بین گروه‌های آسیب‌پذیر مشاهده می‌کنیم. وی احیای تالاب‌ها، مالچ‌پاشی و بارور کردن ابرها را ازجمله راهکارهای مفید برای مقابله با ریزگردها عنوان کرد. سیدشریف حسینی نماینده اهواز نیز گفت: 36درصد دشت‌های کشور به‌دلیل بیلان منفی، منطقه ممنوعه بحرانی اعلام شده است. همچنین بیش از 80درصد کشور در منطقه خشک و نیمه‌خشک قرار دارد.
تخریب و آلوده‌سازی‌ تالاب‌های کشور ازجمله تالاب‌های شادگان و تخریب تالاب گاوخونی، انتقال بی‌رویه آب از سرچشمه‌های کارون و کرخه، خشک شدن دریاچه ارومیه از مواردی است که وضعیت فعلی را رقم زده است. وی ادامه داد: از سال 1380مهمان ناخوانده‌ای در برخی از مناطق ما میزبان شده و ما جز مصاحبه، حرف و گزارش هیچ کاری نکرده‌ایم. یک کار خیلی بزرگ انجام داده‌ایم و آن این بود که نام گردوغبار را به ریزگرد تبدیل کردیم. محمدرضا تابش رئیس فراکسیون محیط‌زیست مجلس نیز طی سخنانی گفت: شدت غلظت گردوغبار گاهی 1000برابر استاندارد می‌شود و زندگی را بر بخشی از مردم مخصوصا استان خوزستان تیره و تار کرده است.وی درخصوص دلایل بروز گردوغبار نیز گفت: در حوزه دریاچه ارومیه تا‌کنون 37سد زده شده که 12سد در حال احداث و 40سد نیز در حال مطالعه است یعنی در حوزه آبریز دریاچه، ما 90سد در حال مطالعه و احداث داریم. معلوم است که این حوزه آبریز، آبی که باید به دریاچه بریزد با وجود این سدها محدود شده و این بلا امروز بر سر دریاچه ارومیه آمده است.
http://www.hamshahrionline.ir/details/180066

ارزش گذاری ویژگی های مختلف آلودگی هوا در مشهد/ پرتال جامع علوم انسانی
قربانی، محمد و فیروز، زارع، علی (1388)، ارزش گذاری ویژگی های مختلف آلودگی هوا در مشهد، تحقیقات اقتصادی، شماره 89، صص: 231- 216.
هدف مطالعه‎ی حاضر تعیین ارزش اقتصادی آلودگی هوا و اثرات زیست محیطی آلودگی هوای شهر مشهد است. اطلاعات مورد نیاز این مطالعه از طریق تکمیل پرسش نامه به صورت پیمایش میدانی و با روش نمونه‎گیری تصادفی طبقه‎بندی شده، از 286 خانوار شهری مشهد در سال 1384 جمع‎آوری شده است. به منظور ارزش‎گذاری اثرات زیست محیطی آلودگی هوا، از رهیافت الگوسازی انتخاب، که جامع‎ترین میزان ارزش اقتصادی کل زیست محیطی را ارائه می‎دهد و هم چنین الگوهای اقتصاد سنجی لاجیت شرطی و لاجیت متداخل استفاده شده است. بر اساس نتایج این مطالعه، افراد منطقه ی با آلودگی زیاد، به طور متوسط تمایل دارند برای 30 درصد بهبود در بوی نامطبوع ناشی از آلودگی هوا، ریزش گرد و غبار سیاه، دید ضعیف و اثرات سلامتی ناشی از آلودگی هوا، به ترتیب 751، 912، 1526 و 1607 ریال در ماه پرداخت کنند، در حالی که افراد منطقه ی با آلودگی متوسط، تمایل دارند برای بهبود 30 درصدی هر یک از ویژگی‎های فوق، ماهانه 1453، 1263، 802 و 595 ریال در ماه بپردازند. بر اساس نتایج این پژوهش، در مجموع 30 درصد بهبود وضعیت آلودگی هوای مشهد، از ارزشی معادل 11303472650 ریال در ماه برخوردار است.
ادامه مقاله را در اینجا بخوانید:
http://www.ensani.ir/fa/content/82599/default.aspx

رابطة رشد اقتصادی و آلودگی هوا در ایران با نگاهی بر تأثیر برنامه های توسعه/ پایگاه نشریات الکترونیکی دانشگاه تهران
اسدی‌کیا، هیوا و دیگران (1385)، رابطة رشد اقتصادی و آلودگی هوا در ایران با نگاهی بر تأثیر برنامه های توسعه، محیط‌شناسی، دوره 35، شماره 3، صص: 100-93.
چکیده: با توجه به اهمیت محیط زیست و توسعة پایدار، پرداختن به مسائل زیست محیطی از اهمیت ویژه ای برخوردار است. در این زمینه بررسی ارتباط میان رشد اقتصادی و کیفیت محیط زیست، نقش مهمی در ترسیم چشم انداز توسعة بهینة اقتصادی در کشور ایفا میکند. به این منظور این مطالعه به بررسی این ارتباط در برنامه های مختلف توسعة کشور پرداخته است. متغیرهای ارائه شده در مدل شامل سرانة انتشار دیاکسیدکربن (به عنوان شاخصی از آلودگی)، تولید ناخالص داخلی سرانة ایران، تعداد خودرو های سواری تولیدی و وارداتی کشور، درجه باز بودن اقتصاد کشور(مجموع صادرات و واردات به تولید ناخالص داخلی)، جمعیت کشور و متغیرهای مجازی برنامه های توسعه اند. نتایج این مطالعه نشان داد که با توجه به آزمون کایدو، در طبقات متغیرهای موجود، انتشار دیاکسیدکربن و آلودگی هوا ارتباط معنیداری داشته اند. همچنین برآورد مدل لگاریتمی گروسمن و کروگر (با تعدیلاتی) نشان داد که رابطة بین درآمد ناخالص داخلی، تعداد خودروهای موجود، میزان جمعیت با انتشار گاز دیاکسیدکربن ارتباط مستقیم داشته و بیشترین کشش مربوط به درآمد ناخالص داخلی بوده است. به طوریکه با افزایش یک درصدی در میزان درآمد ناخالص داخلی، میزان انتشار این گاز 539/5 درصد افزایش خواهد یافت. همچنین رابطة بین درجه بازبودن اقتصادی با انتشار گاز مذکور منفی بوده، به طوریکه با افزایش یکدرصدی در این شاخص، میزان انتشار این گاز 3372/0 درصد کاهش خواهد یافت. در نهایت نتایج نشان داد که برنامة سوم توسعه در بین سایر برنامه ها در کنترل آلودگی موفق تر بوده است و افزایش سالانة کمتری در میزان آلودگی و انتشار گاز دیاکسیدکربن داشته که علت اصلی آن را میتوان در اجرای برنامه هایی نظیر برنامة جامع کاهش آلودگی در هشت شهر بزرگ کشور جست وجو کرد. بنابراین پیشنهاد میشود برنامه های مذکور با کنترل سایر متغیرهای تأثیرگذار، با تأکید بیشتری ادامه یابد.
ادامه مقاله را در اینجا بخوانید:
http://journals.ut.ac.ir/page/article-frame.html?articleId=320343

مطالعه رابطه آلودگی هوا و رشد اقتصادی کشورهای صادر کننده نفت/ پرتال جامع علوم انسانی
فطرس، محمدحسن و غفاری، هادی و شهبازی، آزاده (1389)، مطالعه رابطه آلودگی هوا و رشد اقتصادی کشورهای صادر کننده نفت، پژوهش‌‌های رشد و توسعه اقتصادی، شماره 1، صص: 77- 59.
ﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺎ ﺗﮑﯿﻪ ﺑﺮ ﻧﻈﺮﯾﻪﻫﺎی اﻗﺘﺼﺎدی و ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش دادهﻫﺎی ﺗﻠﻔﯿﻘﯽ، ﺷﻮاﻫﺪ ﺗﺠﺮﺑﯽ آﻟﻮدﮔﯽ ﻣﺤﯿﻂ زﯾﺴﺖ و رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدی ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﻋﻀﻮ اوﭘﮏ را ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯽﮐﻨﺪ. ﺑـﺮای اﯾـﻦ ﻣﻨﻈـﻮر، ﺑـﺎ اﺳـﺘﻔﺎده از دادهﻫﺎی (دوره زﻣﺎﻧﯽ 1960 ﺗﺎ 2005) دیاﮐﺴﯿﺪ ﮐﺮﺑﻦ ﺳﺮاﻧﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺷـﺎﺧﺺ آﻟـﻮدﮔﯽ و ﺗﻮﻟﯿـﺪ ﻧﺎﺧـﺎﻟﺺ داﺧﻠﯽ ﺳﺮاﻧﻪ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﺷﺎﺧﺺ رﺷﺪ اﻗﺘﺼﺎدی، ﻓﺰﺿﯿﻪ زﯾﺴﺖﻣﺤﯿﻄﯽ ﮐﻮزﻧﺘﺲ آزﻣﻮن ﻣـﯽ ﺷـﻮد. ﻧﺘـﺎﯾﺞ ﻧﺸـﺎن ﻣﯽدﻫﻨﺪ ﮐﻪ در ﻣﺮاﺣﻞ اوﻟﯿـﻪ ی رﺷـﺪ اﻗﺘﺼـﺎدی اﯾـﻦ ﮐﺸـﻮرﻫﺎ آﻟـﻮدﮔﯽ ﻫـﻮا اﻓـﺰاﯾﺶ ﯾﺎﻓﺘـﻪ اﺳـﺖ. اﻓـﺰاﯾﺶ درآﻣﺪﻫﺎی ﮐﺸﻮرﻫﺎی اﭘﮏ ﻋﻤﺪﺗﺎً ﻧﺎﺷﯽ از ﺻﺎدرات ﻧﻔﺖ و ﮔﺎز ﺑﻮدهاﺳﺖ. ﺑﻨـﺎﺑﺮاﯾﻦ، در ﺑـﺪو اﻣـﺮ، اﻓـﺰاﯾﺶ درآﻣﺪ ﺑﺎ ﺗﺨﺮﯾﺐ زﯾﺴﺖﻣﺤﯿﻄﯽ ﻫﻤﺮاه ﺑﻮده اﺳﺖ. اﻣﺎ، ﺑﺎ ﺗﺪاوم رﺷﺪ و واردات ﺗﮑﻨﻮﻟﻮژیﻫﺎی ﮐﻤﺘﺮ آﻻﯾﻨﺪه ﮐﯿﻔﯿﺖ زﯾﺴﺖﻣﺤﯿﻄﯽ اﯾﻦ ﮐﺸﻮرﻫﺎ ﺑﻬﺒﻮد ﯾﺎﻓﺘﻪاﺳﺖ. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ ﻓﺮﺿﯿﻪ زﯾﺴﺖﻣﺤﯿﻄﯽ ﮐﻮزﻧﺘﺲ در اﯾﻦ ﮐﺸﻮرﻫﺎ ﺻﺎدق ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ.
http://www.ensani.ir/fa/content/219703/default.aspx

تاثیر آلودگی هوا در کاهش تولیدات کشاورزی/ پرتال جامع علوم انسانی
جهان‌بخش، سعید (1374)، تاثیر آلودگی هوا در کاهش تولیدات کشاورزی، نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز، شماره 156 و 157، صص: 73-61.
مشکل عدم توازن بین تولیدات کشاورزی و نیازهای غذایی در سطح جهان بویژه در دهه‌های اخیر با توجّه به گرسنگی و سوء تغدیه شایع در قارّه‌های افریقا و امریکای لاتین و قسمتهایی از آسیا نشان میدهد که تولید غذا در سطح جهان نتوانسته است جوابگوی نیازهای مصرفی جوامع انسانی باشد.مقایسه آمار تولید حبوبات در سطح جهان نشان می‌دهد که مقدار تولید به ازای هر نفر از سال 1984 همواره بطور فزاینده‌ای در حال کاهش بوده است.کاهش ذخایر غذایی با توجّه به افزایش سریع جمعیّت جهان مشکلی است که اگر به موقع چاره‌ای برای مقابله با آن اندیشیده نشود، گرسنگی و سوء تغذیه، مناطق بیشتری را مورد تهدید قرار داده و مصرف غذا را برای بسیاری از مردم به زیر مقدار مورد نیاز خواهد رسانید.بنا بر این، به موازات اجرای سیاستهایی در جهت افزایش سطح تولیدات کشاورزی، می‌بایست در صددشناخت عواملی بود که کشاورزی جهان را تحت تأثیر قرار داده و سطح تولیدات نتایج بسیاری از تحقیقات انجام یافته نشان می‌دهند که بیشترین تأثیر پذیری کشاورزی جهان از بلایای طبیعی و خسارات محیطی بوده و در بین آنها آلودگی هوا نیز سهم موثّری در روند کاهش تولیدات کشاورزی داراست.
ادامه مقاله را در اینجا بخوانید:
http://www.ensani.ir/fa/content/163531/default.aspx

حمل و نقل و محیط زیست در کشورهای در حال توسعه: مقایسه آلودگی هوا و تصادفات ترافیکی/ پایگاه مجلات تخصصی
واسکونسلوس، ادواردو (1377)، حمل و نقل و محیط زیست در کشورهای در حال توسعه: مقایسه آلودگی هوا و تصادفات ترافیکی، ترجمه محمد رحمت‌زاده، اطلاعات سیاسی و اقتصادی، شماره 135 و 136، صص: 171- 160.
حمل و نقل در کشورهای در حال‌ توسعه موجب آلودگی هوا، آسیب‌های‌ جسمانی یا مرگ و میر ناشی از حوادث‌ می‌گردد.در کشورهای توسعه یافته به‌ دلیل پایین بودن نسبی تلفات و صدمات‌ ناشی از تصادفات، اولویت‌های‌ سیاستگذاری بیشتر متوجه کاهش‌ سطوح آلودگی است.اما به نظر می‌رسد که در دنیای در حال توسعه عکس این‌ قضیه مصداق دارد.بحث مقاله حاضر این است که کشورهای در حال توسعه به‌ خیابانهای ایمن بیش از اتومبیلهای‌ غیرآلاینده نیاز دارند و بنا بر این تغییر اولویت‌های موجود ضروری است.
ادامه مقاله را در اینجا بخوانید:
http://www.noormags.com/view/fa/articlepage/98529

مسائل آلودگی هوا و آبهای سطحی شهر اصفهان و روشهای ارزیابی اقتصادی اثرات زیست محیطی آنها/ پایگاه مجلات تخصصی
خوش‌اخلاق، رحمان (1387)، مسائل آلودگی هوا و آبهای سطحی شهر اصفهان و روشهای ارزیابی اقتصادی اثرات زیست محیطی آنها، فصل‌نامه علوم انسانی دانشگاه اصفهان، شماره 10، صص: 98- 73.
شدت تمرکز آلودگیهای هوایی و آبی شهر اصفهان از استانداردها بسیار فراتر رفته‌است. در این مقاله به کمک آمار و ارقام مربوطه چنین وضعیتی برای شهر اصفهان استنتاج آماری شده‌است. سپس به بررسی تحول نگرشهای اقتصادی در برخورد با پدیده آلودگی هوا و آب پرداخته شده و کیفیت متعادل محیط زیست معرفی گردیده‌است.
پس از معرفی کیفیت محیط زیست متعادل به کمک روشهای اقتصادی دلایل ایجاد آلودگی و روشهای برخورد با آن مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. با ارائه مدل مدیریت آلودگیهای منطقه‌ای و مدل تعادل عمومی چگونگی برخورد منطقی با مسائل آلودگیهای شهر اصفهان مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. جهت تکمیل اطلاعات مرتبط به مدل تعادل عمومی روشهای هزینه سفر، قیمتهای ترکیبی، و ارزشیابی مشروط، جهت برآورد قیمت کیفیت محیط زیست به صورت خلاصه توضیح داده شده‌اند.
ادامه مقاله را در اینجا بخوانید:
http://www.noormags.com/view/fa/articlepage/108785

بررسی تأثیر هزینه‌های ناشی از آلودگی هوا در تعیین کارامدترین بخشهای اقتصادی – محیط زیستی، در فرایند توسعة صادرات / پایگاه نشریات الکترونیکی دانشگاه تهران
مبرقعی، نغمه و نعیمی‌فر، افسانه (1390)، بررسی تأثیر هزینه‌های ناشی از آلودگی هوا در تعیین کارامدترین بخشهای اقتصادی – محیط زیستی، در فرایند توسعة صادرات، محیط‌شناسی، شماره 59، صص: 160- 149.
در کشورهای در حال توسعه مانند ایران،‏ ارجح بودن مسائل اقتصادی نسبت به ملاحظات زیست محیطی،‏ سبب انجام سیاستگزاری‌ها بدون توجه به هزینه‌های زیست‌محیطی شده است. در حالی‌که با وارد کردن محاسبات ‌زیست‌محیطی در مطالعات مربوط به سیاستگزاری،‏ می‌توان خسارات زیست‌محیطی حاصل از آن را هم در نظر گرفت. از همین‌رو در مطالعه حاضر،‏ تلاش شده است تا با استفاده از تکنیک داده-ستاندة اقتصادی-زیست‌محیطی،‏ راهکارهای مناسب که تأمین‌کننده استاندارهای زیست‌محیطی در جریان سیاست تجاری توسعة صادرات است،‏ بررسی شود. به همین منظور از مقادیر انتشار 5 نوع آلاینده هوا (CO2, SPM, CH, NOX, SO2) در 18 بخش اقتصادی و جدول داده-ستانده متداول سال 1378 استفاده شد. یافته‌های تحقیق نشان داد،‏ تبعات منفی زیست‌محیطی در گسترش صادرات بخشهای خدمات،‏ بازرگانی،‏ کشاورزی،‏ صنایع غذایی،‏ صنایع چوب و کاغذ و ساختمان،‏ کمتر از پیامدهای مثبت اقتصادی آن است. همچنین سرانة آلودگی کل ارزش افزوده کل و سرانه آلودگی کل اشتغال کل در این بخشها کمتر از سایر بخشهای تولیدی است. بخش برق ناکارامدترین بخش در تأمین همزمان اهداف اقتصادی و زیست‌محیطی به هنگام توسعه بخشی صادرات است. با توجه به آلاینده‌زایی مستقیم بخش برق و نقش آن در تولید و آلاینده‌زایی غیرمستقیم سایر بخشها،‏ استفاده از جانشین‌های پاک مانند استفاده از جانشین‌های تجدیدپذیر و تغییر شیوه‌های تولید،‏ ضمن آنکه در تحقق اهداف اقتصادی خللی ایجاد نمی‌کند،‏ در کاهش انتشار آلاینده‌ها،‏ تأثیر بسزایی خواهد داشت.
ادامه مقاله را در اینجا بخوانید:
http://journals.ut.ac.ir/page/article-frame.html?articleId=740320

اولتیماتوم جدید به خودروسازان/ اعتماد (بانک اطلاعات نشریات کشور)
نویسنده: نرگس رسولی
هفته گذشته بود که دولت به دلیل آلودگی بیش از حد هوا تصمیم گرفت که تهران را به مدت دو روز تعطیل کند، امری که معمولادر سال های گذشته در فصل زمستان روی می دهد و هر بار مسوولان گناه آلودگی هوا را به گردن خودروهایی می اندازند که در سال های متمادی قرار بود منطبق با استانداردهای روز دنیا تولید شود اما هنوز که هنوز این امر محقق نشده است. بر همین اساس هم هر بار که کشور با چنین معضلی برخورد می کند ابتدای امر خودروسازان را مورد شماتت قرار داده و اولتیماتوم های جدیدی را برای تولید خودروهای منطبق با استانداردهای روز مدنظر دولت قرار می دهد تا شاید باری از دوش مسوولانی که قرار است آلودگی هوا را مرتفع کنند برداشته شود. این امر البته در حالی روی می دهد که خودرو سازان نیز بعد از شنیدن اولتیماتوم های جدید موضعی جدید گرفته و در نهایت بر شمردن کاستی هایشان برای رعایت استانداردهای روز اروپا زمانی جدید را از دولت خریده و به ادامه حیات می پردازند. شاید بر همین اساس هم هست که تاکنون و با وجود گذشت زمان های زیاد اما هنوز خودرویی منطبق با آن شرایط تولید نشده است اما باز هم مسوولان دست از تلاش برای ارائه اولتیماتوم های دیگر بر نداشته و مجددا توپ آلودگی هوا را در زمین خودروسازان انداخته و عنوان کرده اند که «از اول سال 92 شماره گذاری خودروهایی که بر اساس استاندارد یورو چهار تولید نشود، متوقف می شود.» این خبر را علی محمد شاعری قائم مقام سازمان حفاظت محیط زیست اعلام کرده و گفته است: «بر اساس طرح جامع کاهش آلودگی هوا که خودروسازان باید تولیدات خود را با استاندارد یورو4 تولید کنند، تعدادی از خودروسازان به تعهدات خود در ساخت خودروهای استاندارد عمل کرده اند: اما «ایران خودرو» و «سایپا» به عنوان دو خودروساز عمده کشور از اجرای طرح جامع کاهش آلودگی هوا عقب مانده و هنوز اقدامات موثری در این زمینه نکرده اند.»وی خاطرنشان کرده «سازمان محیط زیست اخطارهای لازم را به خودروسازان داده است و بر اساس این اخطارها از ابتدای سال 92 نیروی انتظامی به استناد مصوبه هیات وزیران مورخ 16 اسفندماه 90 شماره گذاری خودروهای با استاندارد یورو2 را متوقف خواهد کرد، بنابراین خودروسازان و تولید کنندگان موتوسیکلت و خودرو باید نسبت به ارتقای تولیدات خود برنامه ریزی کنند.»
کاری که وزارت نفت نکرد
هر چند که قائم مقام سازمان محیط زیست خودروسازان را ملزم به تولید خودروهای استاندارد کرده است اما نامی از وزارت نفت به عنوان متولی اصلی تولید بنزین یورو4 و تامین و تجهیز جایگاه های سوخت متناسب با این سوخت نبرده است. امری که به نظر می رسد هر قدر که تولید خودروهای متناسب با استاندارد یورو4 مهم است این امر نیز قابل توجه است چرا که وزارت نفت نیز با وجود گذشت 9 ماه از سال هنوز در این راستا اقدام عاجلی را انجام نداده و در نهایت با تولید خودروهای با استاندارد یورو4 نیز تا بنزین یورو4 در جایگاه ها عرضه نشود قابلیت اجرایی نخواهد داشت. امری که در گفته های احمد نعمت بخش دبیر انجمن خودروسازان نیز به خوبی مشهود است. وی در این باره می گوید: «طبق مصوبه دولت باید شرکت ملی پالایش و پخش فرآورده های نفتی از ابتدای سال 91 جایگاه های سوخت را به بنزین یورو4 تجهیز می کرد که تاکنون و با وجود گذشت 9 ماه از سال هنوز این اتفاق روی نداده است و خودروسازان نیز همواره اعلام کرده اند تا زمانی که جایگاه های سوخت گیری مجهز به پمپ های سوخت یورو4 را راه اندازی نکنند، نمی توان خودرو با این قابلیت سوخت یورو4 تولید کرد چرا که در صورتی که خودرو با این سیستم تولید شود و بنزین یورو4 نباشد، خودرو آسیب زیادی می بیند.» وی ادامه داد: «این امر را نیز باید در نظر بگیریم که علاوه بر جایگاه های سوخت در تهران باید جایگاه های سوخت رسانی در جاده ها نیز به این سوخت مجهز شوند وگرنه خودروهای با این سیستم نمی توانند در جاده ها تردد کنند. البته امری که همواره فراموش شده است، این است که هزینه کردن در این طرح ها با وجود تعلل در اجرای مصوبات مختلف تنها موجب هدررفت اعتبارات می شود. به این جهت پیشنهاد کردیم به جای اجرای سیستم یورو4 که هنوز پالایشگاه های کشور به آن مجهز نشده اند، می توان راهکارهای دیگری را در نظر گرفت.»وی اظهارداشت: «ایران خودرو و سایپا فقط سه ماه فرصت دارند به تولید انبوه خودروهایی با استاندارد یورو4 اقدام کنند. در غیر این صورت شماره گذاری خودروهای تولیدی آنها متوقف خواهد شد. این خودروسازان نمونه های آزمایشی خودرو یورو4 را تولید کردند و با موفقیت مورد آزمایش قرار دادند: اما هنوز نسبت به تولید انبوه آن اقدامی نکرده اند.»
آلودگی هوا و عدم انطباق با استانداردها
 نعمت بخش به طرح های دیگری که دولت برای کاهش آلودگی هوا در دست اجرا داشت و به نتیجه نرسیده هم اشاره کرد و گفت: « قرار بود خودروهای فرسوده در راستای کاهش آلودگی هوا جمع شوند وکمی بعد هم موضوع تولید خودرو و بنزین یورو4 را قانونی کرد در حالی که در نظر بگیرید اگر از ابتدای سال 92 سوخت یورو4 در جایگاه ها توزیع شود، میزان آلایندگی هر کیلومتر پیمایش خودرو با استاندارد یورو 4، 18/1 گرم گاز آلاینده است. این در حالی است که این میزان برای خودروهای با سوخت یورو2، 70/2 گرم گاز آلاینده است که اختلافی معادل 52/1 گرم گاز آلاینده دارد.»وی تصریح کرد: «حال در نظر بگیرید این خودرو اگر سالانه 12 هزار کیلومتر یعنی ماهی هزار کیلومتر طی کند، با احتساب 52/1 گرم آلاینده و 5/1 میلیون خودرو تردد کننده معادل 27360 تن گاز آلاینده وارد هوا خواهد شد. برای رسیدن به این هدف خودروسازان باید از جیب خریداران برای هر خودرو حداقل 500 هزار تومان افزایش هزینه را متقبل شوند که این مبلغ برای 5/1 میلیون خودرو 750 میلیارد تومان خواهد شد. حال در نظر بگیرید در شرایط فعلی آلایندگی ایجادشده توسط یک خودروی فرسوده و کاربراتوری در هر کیلومتر پیمایش حداقل 59 گرم است که با فرض پیمایش 12 هزار کیلومتر معادل 708 کیلوگرم خواهد شد.»دبیر انجمن خودروسازان تصریح کرد: «به این جهت به جای 750 میلیارد تومان در روش اول برای کاهش 27360 تن آلایندگی می توانیم 38644 خودروی فرسوده را از رده خارج کنیم. که البته هزینه این خروج برابر با 39 میلیارد تومان خواهدشد که برای اقتصاد ملی 711 میلیارد تومان کمتر هزینه خواهد شد.»البته شاعری قائم مقام سازمان محیط زیست برعکس نعمت بخش عملکرد وزارت نفت را مثبت ارزیابی کرده و بدون اشاره به تاخیر 9 ماهه این وزارتخانه گفته است: «مسوولان وزارت نفت قول مساعد داده اند که پالایشگاه امام خمینی(ره)، آبادان و لاوان تا دهه فجر امسال تولید سوخت با استاندارد یورو4 را آغاز کند. بیش از 70 درصد علت آلودگی هوا در تهران منابع متحرک از جمله خودروها و موتوسیکلت ها هستند: بنابراین انطباق آنها با استانداردهای روز دنیا در کاهش آلودگی هوا و داشتن هوایی پاک بسیار مهم است. علاوه بر این وزارت صنعت، معدن و تجارت باید درباره ممانعت از فعالیت سه هزار واحد صنعتی آلاینده در اطراف شهرهای بزرگ اقدام کند.»
روزنامه اعتماد، شماره 2564 به تاریخ 20/9/91، صفحه 4 (اقتصاد)
http://www.magiran.com/npview.asp?ID=2637664

سیاست، قوانین و حقوق شهروندی
نگرش حقوق کیفری ایران درباره بزه آلودگی هوا/ پرتال جامع علوم انسانی
قاسمی، ناصر (1380)، نگرش حقوق کیفری ایران درباره بزه آلودگی هوا، دیدگاه‌های حقوقی، شماره 21 و 22، صص: 132- 115.
محیط زیست سالم، در حفظ استمرار حیات بشر و دیگر موجودات زنده، یعنی گیاهان و حیوانات و نیز در استفاده بهینه از امکانات موجود، اشیاء و اموال‌ نقش اساسی بر عهده دارد.بنابراین حمایت از آن به منزلهء حمایت از موجودات زنده‌ و...است.از آنجا که هوا بخشی از محیط زیست(طبیعی)ما را تشکیل می‌دهد و از اهمیت خاصی نیز برخوردار است، از این رو بایستی در جهت سالم نگاه‌داشتن و جلوگیری از آلوده‌شدن آن توسط منابع و مواد آلاینده تلاش کرد و آن را به شیوه‌های‌ مختلف به ویژه کیفری، مورد حمایت قرار داد، تا از این طریق بتوان تا حدود زیادی‌ در امر پیشگیری از آلودگی هوا و نیز بالابردن سطح آگاهی مردم، از نتایج فردی‌ (بروز بیماری‌های گوناگون، لزوم جبران خسارت، تحمل کیفر و...)و اجتماعی‌ (ورود زیان به دیگران، آسیب‌های عمومی و...)موفقیت به دست آورد.برای‌ رسیدن به این هدف، تعیین و اعمال سیاست‌های اجرائی مطلوب، وضع قوانین و مقررات حمایتی جامع و کامل و برخورد منطقی دستگاه قضایی ضروری است. هم‌چنین نباید لزوم همکاری کشورها و جامعهء بین‌المللی در زمینهء حمایت از محیط زیست(هوا و...)را از نظر دور داشت.
ادامه مقاله را اینجا بخوانید
http://www.ensani.ir/fa/content/8533/default.aspx

ارزیابی محیط زیست شهری در قالب قوانین و ضوابط با تاکید بر آلودگی هوا/ پرتال جامع علوم انسانی
فنی، زهره و مولودی، جمشید (1388)، ارزیابی محیط زیست شهری در قالب قوانین و ضوابط با تاکید بر آلودگی هوا، مدیریت شهری، شماره 24، صص: 64-51.
تحولات اخیر در رشد و توسعه شهرنشینی و به تبع آن رشد و توسعه کالبدی‌ شهرها مسائلی را در فضای شهر به‌وجود آورده که نه تنها ساکنین آن، بلکه‌ تمام محیطزیست در معرض عوارض ناشی از آن را، مورد تهدید قرار داده‌ است.در دنیای عقلانی امروز تمام انسانها درپی آنند تا با تکیه بر اصول و قاعده مندیها، فضائی را ایجاد نمایند که بتوان در آن شرایط زندگی را بهبود بخشید، جریانی که تنها در سایه برخورداری و اطاعت از گزاره‌های منطقی که‌ بر جوامع انسانی به منظور قاعده مندکردن رفتار حاکم است، برقرار می‌گردد. همین مسأله نیازمند شناخت و درک مجموعه ابزارهای موجود و در دسترس‌ برای دخالت و تحقق اهداف مورد نظر است.در این میان محیطزیست‌ شهری مناسب از جمله فاکتورهای تأثیرگذار در زندگی جمعی انسان است که‌ به کارگیری ابزارهای حقوقی در مناسب‌تر شدن آن بیشترین نقش را خواهد داشت.این پژوهش بعد از شناساندن قوانین و ضوابط مربوط به محیط زیست‌شهری به ویژه آلودگی هوا، به بررسی بسترسازی‌های لازم و الزامات و اقدامات موجود در متن قانون و آیین‌نامه‌های متعاقب آن و ریشه‌یابی نقاط ضعف و قوت قوانین زیست‌محیطی(آلودگی هوا)از سه جنبه:زمینه‌سازی‌ حقوقی و قانونگذاری، الزامات و اقدامات در جهت تسهیل فرایند اجرا و نحوه‌ و ضمانت اجرا می‌پردازد.
ادامه مقاله را در اینجا بخوانید
http://www.ensani.ir/fa/content/69223/default.aspx

تشکیل دادگاه ویژه آلودگی هوا/ سلامت نیوز
سلامت نیوز: باز هم پائیز رسید و نفس‌های مردمان اغلب کلانشهرها به شماره افتاد. باز هم شروع فصل سرما و چشم‌های رو به آسمان میلیون‌ها نفر که برای وزش باد یا بارش باران و زدوده شدن غبارهای خاکستری دست به دعا می‌شوند و افسوس که دیدن آسمان آبی و کشیدن نفسی عمیق در هوایی سالم برای مردمان خیلی از استان‌ها شبیه رؤیا شده است و این همه شاید فقط نتیجه بی‌توجهی برخی مسئولان و دست‌اندرکاران مربوطه و سهل‌انگاری در کنترل و نظارت‌ها باشد و البته مردم.
به گزارش سلامت نیوز به نقل از ایران ؛ متأسفانه از چندین سال گذشته تاکنون هر سال با شروع فصل سرما شاهد فاجعه‌ای تکراری به نام آلودگی شدید و وارونگی هوا هستیم که در چنین ایامی به اوج می‌رسد. از سوی دیگر مسئولان نیز در چنین شرایطی با تشکیل کمیته اضطرار و تکرار همان برنامه‌های قبلی دوباره تقصیر را به گردن دیگری می‌اندازند و در نهایت هم به هیچ نتیجه‌ای نمی‌رسند و دست آخر نیز چند روز تعطیلی ناگهانی چاره مشکل می‌شود و در پی نخستین بارش باران و پاکیزگی نسبی هوا تمام طرح‌ها، حرف‌ها و پیشنهادها نیز یکباره به فراموشی سپرده و این ماجرای تکراری و فاجعه‌آمیز هر سال تکرار می‌شود. اما هنوز هم مردم متوجه نشده‌اند بالاخره در این میان مقصر کیست؟ و کدام مقام مسئول، نهاد یا دستگاه در برابر این موضوع مهم و حیاتی پاسخگوست. حال آن‌که مردم و کارشناسان معتقدند آمارها نشان می‌دهد خسارات مرگ و میر ناشی از آلودگی هوا در تهران سالانه به بیش از 600 میلیون دلار و بیماری‌های ناشی از آن سالانه به بیش از 260 میلیون دلار می‌رسد. در این میان راهکارهایی که هر ساله و به دنبال اوج گرفتن آلودگی هوا و با تشکیل کمیته اضطرار برای مقابله با بحران جدی آلودگی هوا ارائه می‌شود مقطعی و نیمه‌کاره رها می‌شود. البته جمع‌آوری خودروهای فرسوده، تعطیلی واحدهای صنعتی آلاینده فعال در شهرهای بزرگ، استانداردسازی خودروها و ده‌ها طرح و پیشنهاد دیگر از جمله این طرح‌ها و برنامه‌هاست که به نتیجه مطلوب نرسیده است. ضمن اینکه نه‌تنها دردی از درد آلودگی هوا کم نمی‌کند بلکه فقط هزینه‌های گزاف بر اقتصاد کشور تحمیل می‌کند و...
از سوی دیگر علی محمد شاعری – قائم مقام رئیس سازمان محیط‌زیست کشور – می‌گوید: «تنها راهکار دائمی و اصولی برای کاهش آلاینده‌ها در تهران و کلانشهرها تشکیل دادگاه ویژه رسیدگی به تخلفات و جرایم زیست‌محیطی است تا بتواند خارج از نوبت به تخلفات واحدهای تولیدی، صنعتی، معدنی، عمرانی و خودروسازان رسیدگی کند.»به گفته وی در کشورهای چین و روسیه مشکل آلودگی هوا و کنترل ذرات معلق را با استفاده از تکنولوژی‌های روز به خوبی کنترل کرده‌اند. پس مسئولان شهری ما نیز باید از تجربیات آنها الگو بگیرند اما متأسفانه حمل‌ونقل عمومی ما تا استانداردهای جهانی 25درصد فاصله دارد. در همین حال محمدحسین آصفری – نماینده مردم اراک در مجلس شورای اسلامی – اتخاذ تدابیر لازم برای جلوگیری از آلودگی هوا را بر تعطیلی کلانشهرها ارجح دانسته و بیان می‌کند: دولت به جای تعطیلی کلانشهرها باید راهکاری قانونی ارائه دهد حال آنکه متأسفانه هیچکدام از پیشنهادهای اصولی و اساسی برای مبارزه با آلودگی هوا در کشور عملی نمی‌شود چرا که فقط حرف می‌زنیم!
مقصر اصلی آلودگی هوا کیست؟
یک عضو فراکسیون محیط زیست مجلس شورای اسلامی با تأکید بر این که مجلس مقصر اصلی آلودگی هوا را سازمان محیط زیست می‌داند، گفت: در این جلسه درباره آلودگی هوا تذکرات مؤکدی به سازمان حفاظت از محیط‌زیست در جهت تعلل در اجرای یورو4 و حذف بنزن از بنزین و تعلل در اجرای طرح جامع کاهش آلودگی هوا داده و اعلام آمادگی شد تا خلأهای قانونی را با وضع قانون پرکرده و سازمان محیط‌زیست را در اجرای قانون یاری کنیم. کمال الدین پیر مؤذن با بیان این که سرطان و بیماری‌های متعدد سوغات آلودگی هواست و آلودگی هوای تهران مطابق استانداردهای جهانی نیست، گفت: وارونگی هوا با افزایش ریزگردها و بنزن سرطانزا و زیانبار شده است که در این راستا شهرداری باید طرح جامع کاهش آلودگی هوا مصوب شورای شهر تهران را به طور کامل اجرا کند.نماینده اردبیل، نمین، نیر و سرعین در مجلس شورای اسلامی با بیان این که آلودگی هوا سالانه منجر به مرگ 4 هزار نفر می‌شود، افزود: جان شهروندان بیشتر از درآمد شهری ارزش دارد از این رو شهرداری به دنبال درآمد از محدوده طرح ترافیک نباشد چرا که انسان محور توسعه است.
مسئول و متولی آلودگی هوا را نمی‌شناسیم
دکتر حسن تأمینی- نایب رئیس کمیسیون بهداشت و درمان و نماینده مردم رشت در مجلس شورای اسلامی نیز گفت: مشکل اصلی و اساسی ما در زمینه آلودگی هوا این است که نمی‌دانیم چه کسی متولی و پاسخگو است. حالا هم همین موضوع را متذکر می‌شوم زیرا درحقیقت مشکل آلودگی هوا برای کشور اسلامی و بزرگ ایران مایه آبروریزی در مقابل بسیاری از کشورها شده است. چرا که خیلی از کلانشهرهای جهان از جمله مکزیکوسیتی و برخی از شهرهای ژاپن از نظر آلودگی هوا در وضعیت بغرنجی قرار داشتند اما آنها با تدبیر و برنامه‌ریزی این مشکلات را پشت سر گذاشته‌اند و دیگر مشکلی ندارند اما باید توجه داشت که این درد بزرگی است که ما به خاطر آلودگی هوا چندروزی پایتخت و بخش‌های مهم مملکت را تعطیل کنیم و باز هم هیچ اقدام عملی برای کاهش آلودگی هوا انجام نمی‌گیرد. هر چند در این مدت تصمیماتی گرفته و قوانینی هم وضع شده است اما متأسفانه خیلی از سازمان‌ها و ادارات به تعهداتشان عمل نمی‌کنند که شاهد بروز چنین روزهای بحران‌زایی هستیم. به طور قطع در زمینه آلودگی هوا همه مقصرند. مجلس، دولت، شهرداری، محیط‌زیست و وزارت بهداشت و درمان. همه در این خصوص مقصرند چرا که هیچکدام موضوع آلودگی هوا را در اولویت کاری خود قرار نمی‌دهند. به گفته وی خسارتی که بابت این چند روز تعطیلی بر مردم و کشور وارد شده جبران‌ناپذیر است. زیرا اگر یک حساب سرانگشتی داشته باشیم می‌بینیم که تعطیلی ادارات و مراکز علمی، آموزشی و رشد بیماری‌ها و بالارفتن آمار مرگ و میرهای ناشی از آلودگی هوا و خسارت‌های بعدی که در راه است به بدنه اقتصادی کشور لطمه وارد کرده است و از سوی دیگر مردم نیز بیشتر آسیب می‌بینند. ضمن آن که این موضوع بازتاب‌هایی هم در تمام دنیا به دنبال دارد. دکتر تأمینی در ادامه با بیان این که در حال حاضر در خصوص موضوع آلودگی هوا هیچ اقدام عملی انجام نشده گفت: هم اکنون در کمیسیون بهداشت و درمان موضوعاتی برای بهبود وضعیت مطرح شده و در حال رسیدگی هستیم. ضمن این که موضوع بسیار حساس بوده و باید همه کمیسیون‌ها ازجمله کمیسیون اصل 90 و هیأت رئیسه و حتی رئیس مجلس نیز با حساسیت بیشتری به آن نگاه کنند. البته قوه قضائیه هم نباید در این باره کوتاهی کند و باید با متخلفان بشدت برخورد کند.
نفس مردم به شماره افتاده
دکتر محمد مهدی قیامت، رئیس انجمن بیهوشی و مراقبت‌های ویژه کشور نیز با ابراز تأسف از بروز بیماری‌های بی‌شمار تنفسی در کشور گفت: علاوه بر این که آلودگی هوا ابعاد همگانی بی‌شماری دارد و منجر به بیماری‌های تنفسی می‌شود باید گفت که موضوع آلودگی هوا تنها با در اختیار گرفتن چند آمبولانس در میادین و خیابان‌های شهر حل نمی‌شود چرا که این مسئله فراتر از اینهاست و همه مسئولان و کارشناسان مربوطه باید به موضوع توجه بسیار بیشتری داشته باشند. به گفته وی، موضوع آلودگی هوا علاوه بر این که باعث بروز بیماری‌های تنفسی برای مردم و تشدید بیماری‌های مختلف در مردم می‌شود بر لایه اوزن و محیط زیست هم تأثیر دارد. وی افزود: من به عنوان یک متخصص بیهوشی می‌گویم که متأسفانه هنگام جراحی بیمارانی که باید ریه‌هایشان باز شود، می‌بینیم تا چه اندازه آلاینده‌های هوا در ریه‌ها رسوب کرده است و در برخی اوقات هم این گونه افراد حتی بعد از عمل جراحی نیز دچار مشکلات شدید ریوی می‌شوند.به گفته وی، بیماری که حتی یک تک سرفه‌دارد نمی‌تواند زیر تیغ جراحی برود. چرا که برایش مشکل ساز می‌شود. وی با بیان این که متأسفانه در کشور ما برخی حلقه‌ها به هم متصل نیستند از کارشناسان و مسئولان مربوطه خواست درخصوص کاهش آلودگی هوا چاره‌ای جدی بیندیشند. چرا که در چند سال گذشته آلودگی هوا بشدت افزایش یافته و باید نظارتی دقیق بر کارخانه‌ها، خودروهای دودزا یا خانه‌هایی که سوخت ناقص دارند بشود. به نوعی باید در این خصوص پیشگیری شود. چرا که ضروری‌ترین و حیاتی‌ترین مسئله مردم و سایر موجودات زنده تنفس است و اگر این رویه به همین شکل ادامه یابد عوارض شدیدی برای همه مردم به دنبال خواهد داشت و در 10 سال آینده اثرات آن بروز خواهد کرد.
دادسرای جرایم پزشکی آماده رسیدگی به پرونده آلودگی هوا
جلال توحیدی ـ سرپرست دادسرای جرایم پزشکی تهران ـ می‌گوید: مسئولیت رسیدگی به جرایم محیط‌زیست در صلاحیت دادسرای جرایم پزشکی است. اما در مورد بحث آلودگی هوا چنانچه دادستان به عنوان مدعی‌العموم به این ماجرا ورود کند و علیه افراد، نهاد یا وزارتخانه‌ای به عنوان مقصر اعلام جرم نماید و موضوع به دادسرا ارجاع شود به حکم قانون و برحسب وظیفه به این شکایت رسیدگی و تا به نتیجه رسیدن پرونده آن را پیگیری خواهیم کرد. اما اینکه چرا دادستان تا این لحظه به این ماجرا وارد نشده و به عنوان مدعی‌العموم شکایتی علیه کسی یا نهادی مطرح نکرده بنده نمی‌توانم اظهارنظری داشته باشم.
آلودگی هوا، اقدام علیه جان مردم است
یک حقوقدان و جرم‌شناس نیز می‌گوید: متأسفانه مشکل اصلی در کشور ما عدم مسئولیت‌پذیری برخی افراد، مسئولان و دست‌اندرکاران مربوطه است یعنی هیچ یک از دست‌اندرکاران حاضر نیستند مسئولیت آلودگی هوا را بپذیرند و هر یک آن را به گردن دیگری می‌اندازد و در نهایت نیز مردم را مقصر آلودگی هوا می‌دانند و می‌گویند چرا خودروهای تک‌سرنشین را به خیابان‌ها می‌آورند یا چرا به جای حمل‌ونقل عمومی از خودروی شخصی استفاده می‌کنند و... حال آنکه در مقابل کسی حاضر نیست به این سؤال‌های مردم پاسخ دهد که آیا سیستم حمل‌ونقل عمومی کشور پاسخگوی این میزان جمعیت کشور است؟ آیا خودروهایی که در صنعت حمل‌ونقل کشور از آنها استفاده می‌شود استاندارد می‌باشند؟ آیا سوخت خودروها از استاندارد لازم برخوردار است یا درصد بالایی از آلودگی هوا ناشی از همین سوخت غیراستاندارد است؟
http://www.salamatnews.com/viewNews.aspx?ID=62445&cat=4

ارزیابی نقش دولت در چالش های زیست محیطی ایران (رویکرد اقتصاد محیط زیست)/ مرکز اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی
مراد حاصل، نیلوفر و مزینی، مرادحسین ()،، ارزیابی نقش دولت در چالش های زیست محیطی ایران (رویکرد اقتصاد محیط زیست)، فصل‌نامه علوم و تکنولوژی محیط‌زیست، سال 10، شماره 4، صص: 23- 11.
فرایند توسعه اقتصادی کشورها طی دهه های اخیر به گونه ای بوده که چالش های زیست محیـطی به یکی از مهم ترین دغدغه های سیاست گذاران تبدیل شده است. مواجهه با این موضوع در گام اول مستلزم شناسایی منابع عمده ایجاد آلودگی است. این موضوع با تاکید بر نقش دولت (در مقایسه با بخش خصوصی) موضوع تحقیق حاضر می باشد. چراکه اصولاً بنگاه های اقتصادی دولتی نیز می تواند به موازات بخش خصوصی به عنوان یک منبع ایجاد آلودگی شناخته شود. این وضعیت در اغلب کشورهای کمتر توسعه یافته و در حال توسعه، که دولت ها حجم قابل توجهی از تصدی گری فعالیت های اقتصادی را در اختیار دارند، مشاهده می شود. این بحث از این حیث قابل تامل می باشد که دولت ها از یک سو، منشاء ایجاد آلودگی می باشند و از سوی دیگر بنا به وظایف حاکمیتی خود مسئولیت حفاطت از محیط زیست را بر عهده دارند. مطالعه حاضر حکایت از آن دارد که ایران نیز از این مقوله مستثنی نیست. چرا که سهم بالای دولت در اقتصاد کشور، جدای از تبعات نامطلوب اقتصادی، چالش های زیست محیطی قابل توجهی را ایجاد نموده است. در مقاله حاضر پس از بیان وضعیت آلاینده ها در ایران، با توجه به جریان تولید و انتشار آلودگی طی سال های اخیر به بررسی سهم نسبی بنگاه های دولتی در تولید آلودگی پرداخته شده است. نتایج حکایت از آن دارد که سهم دولت در تولید آلودگی بسیار قابل توجه است. این نتیجه با بررسی عملکرد بخش های مختلف اقتصادی شامل: صنعت، کشاورزی، تجاری و عمومی، حمل ونقل و نیروگاه ها در قالب رویکرد توصیفی و نیز بررسی ارتباط میان حجم آلودگی و تشکیل سرمایه در بخش خصوصی و دولتی با کمک روش های اقتصاد سنجی، به دست آمده است. در ادامه مقاله ضمن پرداختن به تجربه سایر کشورها، استدلال شده است دولت ایران که در شرایط حاضر متولی سیاست گذاری و حفاظت از محیط زیست می باشد (و خود نقش قابل توجهی در تولید آلودگی نیز دارد) زمانی خواهد توانست در راستای ایفای نقش خود در فرآیند توسعه پایدار گام بردارد که ابتدا به اصلاح و مهندسی مجدد ساختار اقتصادی و جایگاه خود بپردازد.
ادامه مقاله را در اینجا بخوانید:
http://www.sid.ir/fa/VEWSSID/J_pdf/69213873902.pdf

شهر و مسکن
کاربرد مطالعات هواشناسی آلودگی هوا در طراحی شهری (نمونه خاص شهر تهران)/ پایگاه نشریات الکترونیکی دانشگاه تهران
بحرینی، سید حسین و دیگران (1376)، کاربرد مطالعات هواشناسی آلودگی هوا در طراحی شهری (نمونه خاص شهر تهران)، محیط‌شناسی، دوره 18، صص: 32- 17.
بدیهی است که محیط های شهری مهمترین بستر زندگی برای بخش وسیعی از جمعیت در حال افزایش دنیا است. به تبع این نحوه استقرار، ساکنین شهری اغلب اوقات زندگی خود را در نوعی از آب و هوای تعدیل شده می گذرانند. مطالعه حاضر بر روی دو نکته از آب و هوای شهری درشهر تهران تکیه دارد: اقلیم و شکل شهر. هر ساختمان در ارتباط با میزان پوشش هوای پیرامونش عکس العمل نشان داده و این تأثیرات اقلیمی خرد در واحدهای کلان که معمولا تصویری از شکل توسعه شهری و کاربریهای عمده است، ادغام میشود. بطو دقیقتر این مقاله تحقیقی قصد دارد، این فرضیه را آزمایش کندکه تمرکز یا پخش آلوده کننده های هوا تابع شرایط جوی و جزایر حرارتی در فضاهای شهری می باشد، که به نوبه خود بوسیله توپوگرافی و شکل شهر تحت تأثیر قرار می گیرند. با انجام اصلاحاتی در شکل شهر ممکن است شرایط جوی (جهت باد و سرعت) در یک فضای شهری عوض شده و نهایتا منجر به ایجاد هوائی با کیفیت بهتر در محیط شهری گردد. بخشی از این مطالعه بر تجارب حاصله از تونل باد با سرعت کم که برای این منظور ساخته شده بود، مبتنی است. همچنین اطلاعات ماهواره ای منبع دیگری بوده که برای تهیه جزایر حرارتی از آن استفاده شده است.
ادامه مقاله را در اینجا بخوانید:
http://journals.ut.ac.ir/page/article-frame.html?articleId=7507

بررسی و مقایسه کیفیت هوا در شهرهای تهران و اصفهان در سال 1378 و ارائه راهکارهایی برای بهبود آن/ پایگاه نشریات الکترونیکی دانشگاه تهران
خراسانی، نعمت الله و دیگران (1381)، بررسی و مقایسه کیفیت هوا در شهرهای تهران و اصفهان در سال 1378 و ارائه راهکارهایی برای بهبود آن، منابع طبیعی ایران، شماره 4، صص: 567- 559.
داده های مربوط به آلاینده های هوا که در برنامه پایش کیفیت هوا جمع آوری می شوند باید به نحو صحیح مورد تجزیه و تحلیل و در نهایت تفسیر قرار گیرند. در این تحقیق شاخص استاندارد آلودگی (PSI)‎ برای پنج نوع آلاینده اصلی هوا (PM-10,SO2,NOX,O3,CO)‎ مربوط به شهرهای تهران و اصفهان در سال 1378 محاسبه و بر مبنای جداول استاندارد کیفیت هوا به حالت های خوب، ‏ متوسط، ‏ غیربهداشتی برای گروه های حساس، ‏ غیربهداشتی، ‏ خیلی غیربهداشتی و خطرناک طبقه بندی گردید. برای این منظور، ‏ پس از جمع آوری داده ها، ‏ محاسبات مربوط به وسیله برنامه های SAS,Word,Excel انجام گرفت و نتایج به صورت جدولها و نمودارها ارائه گردید. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که در شهر تهران آلوده ترین ماهها خرداد، ‏ شهریور، ‏ آبان و بهمن و در شهر اصفهان خرداد ماه می باشد. همچنین مشخص شد که در شهر تهران در سال 1378 در 90 درصد روزها شاخص آلاینده ها بالای حد استاندارد قرار داشته و در 50 درصد روزها وضعیت، ‏ خیلی غیربهداشتی و چهاردرصد در وضعیت خطرناک بوده است. در شهر اصفهان در 9 درصد روزها شاخص آلاینده ها بالای حد استاندارد قرار داشته که در 4 درصد روزها وضعیت خیلی غیربهداشتی بوده است. در مواردی که کیفیت هوا از حد استاندارد تجاوز داشته، ‏ شهر تهران در 96 درصد موارد و اصفهان 79 درصد موارد، ‏ آلاینده مسئول مونوکسید کربن بوده است.
ادامه مقاله را در اینجا بخوانید:
http://journals.ut.ac.ir/page/article-frame.html?articleId=5891

بررسی عوامل جغرافیایی در آلودگی هوای تهران/ پایگاه نشریات الکترونیکی دانشگاه تهران
علیجانی، بهلول و صفوی، سید یحیی (1385)، بررسی عوامل جغرافیایی در آلودگی هوای تهران، پژوهش‌های جغرافیایی، شماره 58، صص: 112- 109.
شهر تهران یکی از آلوده ترین شهر های جهان بشمار می رود. در سال از هر سه روز یک روز توسط یکی یا چند تا از الاینده های اصلی آلوده است. عوامل متعددی در آلودگی آن نقش دارند. اما اثر عوامل جغرافیایی بیشتر از همه است. در این مقاله ویژگی های جغرافیایی شهر از توپوگرافی تا مسایل انسانی شرح داده شد. نتایج این مطالعه نشان می دهد که ویژگی های طبیعی شهر اثر بسیار زیاد در آلودگی آن دارند. باد غالب آن در غرب باد غربی و در شرق باد شرقی است. وارونگی های دمایی از ویژگی های دوره سرد آن می باشد که به همراه استقرار آنتی سیکلون ها هوای پایدار ایجاد می کنند. شدت و فراوانی بارندگی به اندازه ای نیست که همیشه بتواند هوای تهران را بشوید. به منظور سازگاری با این شرایط جغرافیایی مدیران و برنامه ریزان شهر باید از سنگینی صنایع و فعالیت های آلاینده بکاهند و با برنامه های تشویقی در مردم و متولیان شهر احساس مسولیت ایجاد نمایند.
ادامه مقاله را در اینجا بخوانید:
http://journals.ut.ac.ir/page/article-frame.html?articleId=12109

تحلیل ساختار اکولوژیک سیمای سرزمین شهر تهران برای تدوین راهکارهای ارتقای کیفیت محیط زیست/ پایگاه نشریات الکترونیکی دانشگاه تهران
پریور، پرستو و دیگران (1388)، تحلیل ساختار اکولوژیک سیمای سرزمین شهر تهران برای تدوین راهکارهای ارتقای کیفیت محیط زیست، محیط‌شناسی، شماره 51، صص: 56- 45.
افت کیفیت محیط زیست شهر تهران در چند دهة اخیر باعث شده است این شهر همواره در صدر آلوده‌ترین کلانشهرهای دنیا قرار گیرد. رشد سریع جمعیت،‏ گسترش شهرنشینی و در نتیجه تغییرات زیاد کاربری‌ها و پوشش اراضی سبب تخریب شدید بنیان‌های اکولوژیکی سرزمین،‏ کاهش ظرفیت جذب آلودگی‌ها و در نتیجه تشدید آلودگی‌ها در این شهر شده است. در این تحقیق،‏ با استفاده از رهیافتی جامع‌نگر و فرایند‌گرا که تمرکز اصلی آن بر روابط ساختار سیمای سرزمین وکارکردهای اکولوژیکی است،‏ تلاش شده تا با روش آسیب‌شناسی بالینی،‏ ساختار معیوب موجود به صورت کمی مورد شناسایی قرار گیرد و اقدامات اصلاحی برای بهبود فرایندهای اکولوژیکی،‏ بویژه فرایندهای مرتبط با آب و هوا ارائه شود. برای شناسایی عناصر تشکیل‌دهندة سیمای سرزمین شهر تهران از نقشة پوشش اراضی حاصل از تصویر ماهواره‌ای لندست 2002 و نقشة کاربری اراضی با مقیاس 1:2000 استفاده شد و به کمک متریک‌های سیمای سرزمین(شامل NP,MPS,MNN,CAP)‎ وضعیت ترکیب و توزیع فضایی عناصر سیمای سرزمین در دو مقیاس کلان و خرد به صورت کمی ارزیابی و مورد پهنه‌بندی قرار گرفت. نتایج حاصل از بررسی متریک‌های سیمای سرزمین در سطح شهر تهران نشان داده است که عناصر ساختاری اکولوژیکی در این شهر،‏ از بین رفته‌اند،‏ و یا در حال نابودی هستند. بنابراین پیشنهاد می‌شود برای بهبود فرایندهای اکولوژیکی که موجب خدمات محیط زیستی به شهر می‌شوند،‏ فضاهای باز و سبز موجود حفاظت و احیا شوند و با استفاده از عناصر ساختاری مانند رود دره‌ها و تپه‌ها به صورت شبکه‌ای پیوسته به بستر طبیعی پیرامون شهر متصل شوند.
ادامه مقاله را در اینجا بخوانید:
http://journals.ut.ac.ir/page/article-frame.html?articleId=320098

بررسی تأثیر شدت انرژی و گسترش شهر‌نشینی بر تخریب ‌محیط زیست در ایران (تحلیل هم‌جمعی)/ پایگاه نشریات الکترونیکی دانشگاه تهران
فطرس، محمد حسن و دیگران (1390)، بررسی تأثیر شدت انرژی و گسترش شهر‌نشینی بر تخریب ‌محیط زیست در ایران (تحلیل هم‌جمعی)، شماره 60، صص: 22- 13.
امروزه، ‏ مسئله آسیب‌های منتهی به تضیع و تخریب محیط زیست -که بیشتر پیامد اقدامات و فعالیت‌های انسان هستند- از مهم‌ترین مسائل جهانی است که جوامع بشری اعم از توسعه‌یافته و یا توسعه‌یابنده با آنها مواجهند. اهمیت این موضوع نه تنها از جنبة زیست‌محیطی و آثار آن بر روی سامانه‌های (سیستم‌های) منابع طبیعی، ‏ بلکه از نظر اقتصادی نیز دارای اهمیت است. بنابراین، ‏ کم و کیف محیط زیست در فرایند توسعه پایدار نقش و جایگاه اصلی را دارد. رشد اقتصادی و افزایش جمعیت - بویژه جمعیت شهرنشین - مستلزم مصرف بیشتر انرژی است. ایران به عنوان کشوری در مسیر توسعه و توسعه‌یابنده، ‏ برای دستیابی به رشد مستمر توأم با حفظ محیط زیست، ‏ لازم است به مبحث شدت انرژی و گسترش شهرنشینی همراه با مسئله جمعیت توجه کند. این پژوهش با استفاده از روشهای اقتصادسنجی، ‏ از جمله رویکرد یوهانسن-یوسیلیوس، ‏ به بررسی آثار متغیرهای تولید ناخالص داخلی، ‏ شهر نشینی، ‏ جمعیت و شدت انرژی برروی آلودگی هوا در طی دورة 1346-1385 در ایران می‌پردازد. نتایج، ‏ مبین تأثیر مثبت و معنادار متغیرهای شدت انرژی، ‏ رشد شهرنشینی و جمعیت بر انتشار گاز دی‌اکسیدکربن است. ازیافته‌هایِ دیگرِِ تحقیق، ‏ تأیید فرضیة منحنی زیست‌محیطی کوزنتس در ایران برای دورة مورد بررسی است. به این معنی که رشد اقتصادی در ابتدا- از جمله با افزایش مصرف انرژی-باعث افزایش آلودگی هوا شده است. اما با تداوم رشد که از جمله بهبود روشهای استفاده از انرژی را موجب شده، ‏ کاهش شدت انرژی را در پی داشته و میزان آلودگی هوا به آهستگی رو به نقصان گذاشته است.
ادامه مقاله را در اینجا بخوانید:
http://journals.ut.ac.ir/page/article-frame.html?articleId=745934

تحلیل الگوی تمرکز خدمات شهری و آثار زیست محیطی آن در شهر تهران/ پایگاه نشریات الکترونیکی دانشگاه تهران
سیف‌الدینی، فرانک و منصوریان، حسین (1390)، تحلیل الگوی تمرکز خدمات شهری و آثار زیست محیطی آن در شهر تهران، محیط‌شناسی، شماره 60، صص: 64- 53.
توسعة پایدار شهری مبین ایجاد تعادل بین توسعه فیزیکی نواحی شهری، ‏ برابری در فرصت‌های شغلی، ‏ مسکن، ‏ خدمات اساسی، ‏ زیرساخت‌های اجتماعی، ‏ حمل و نقل و کیفیت محیط در نواحی شهری است. افزایش سریع جمعیت شهری و به تبع آن توسعه نواحی پیرامونی و توزیع نابرابر خدمات عمومی در شهرهای بزرگ کشورهای در حال توسعة نگرانی‌های فزاینده‌ای را در مورد آثار زیست محیطی گسترش بی‌رویة شهری برانگیخته است. در این راستا، ‏ این مقاله ارتباط بین گسترش بی‌رویة شهری، ‏ الگوی توزیع خدمات عمومی و کیفیت محیط را در شهر تهران مورد بررسی قرار می‌دهد. با استفاده از تصویر ماهواره‌ای ETM+ و داده‌های شهری، ‏ شاخص دسترسی به خدمات عمومی و شاخص‌های مربوط به کیفیت محیط شامل آلودگی هوا، ‏ پوشش گیاهی، ‏ دمای سطح زمین و آلودگی صوتی استخراج شده است. تحلیل مکانی الگوی توزیع خدمات شهری براساس آماره موران و آماره حاکی از تمرکز معنادار خدمات در مرکز شهر و رابطة معنادار آن با شاخص‌های زیست محیطی است. به عبارت دیگر قطبی‌گرایی خدماتی در مرکز شهر تهران، ‏ مشکلات زیست محیطی گوناگونی را برای نواحی مرکزی شهر به همراه داشته است. تحلیل مکانی شاخص‌های زیست محیطی نیز وجود خوشه‌های مکانی معنادار نامطلوب را در نواحی مرکزی شهر تهران مورد تأیید قرار می‌دهد. نتایج این مطالعه می‌تواند به سیاستگزاران و تصمیم‌گیرندگان شهری در ایجاد و اجرای سیاست‌های خاص به منظور اصلاح یا جلوگیری از آثار زیست محیطی گسترش بی‌رویه شهر کمک کند.
ادامه مقاله را در اینحا بخوانید:
http://journals.ut.ac.ir/page/article-frame.html?articleId=751946

تاثیر آلودگی هوا بر ارزش مسکن (مطالعه موردی: کلان شهر تبریز)/ پرتال جامع علوم انسانی
صادقی، سید کمال و دیگران (1387)، تاثیر آلودگی هوا بر ارزش مسکن (مطالعه موردی: کلان شهر تبریز)، پژوهش‌های اقتصادی، شماره 37، صص: 192- 171.
چکیده: در این پژوهش از روش تجزیه و تحلیل قیمت هدانیک دارایی ها برای برآورد ارزش هوای پاک از دیدگاه خانوارهای ساکن کلان شهر تبریز بهره جسته ایم. نتایج به دست آمده از ترکیب داده های مربوط به قیمت اجاره بهای منازل و ویژگی های مربوط به آنها - که از نمونه گیری های خانوارهای تبریزی به دست آمده است- و نیز داده های مربوط به میزان متوسط آلاینده های هوای این شهر، نشان می دهد که کیفیت هوا بر قیمت اجاره بهای منازل اثر می گذارد، به بیان دیگر، افراد در انتخاب منزل مسکونی به مطبوعیت های زیست محیطی اهمیت می دهند. همچنین، بخش بندی بازار مسکن نشان می دهد که تمایل به پرداخت برای حفظ و بهبود کیفیت هوا در خانوارهای با درآمد بالا که واحدهای وسیع خانگی را اشغال کرده اند، نسبت به خانوارهای کم درآمد ساکن در واحدهای کوچک، بیشتر است. افزون بر این، سطح تحصیلات خانوارها نیز بر تمایل به پرداخت آنها مؤثر است.
ادامه مقاله را در اینجا بخوانید:
http://www.ensani.ir/fa/content/39229/default.aspx

مکان یابی شهر صنعتی و اثرات زیست محیطی آن بر شهر اراک/ پایگاه مجلات تخصصی
 سلیمانی، محمد و زنگانه، احمد (1384)، مکان یابی شهر صنعتی و اثرات زیست محیطی آن بر شهر اراک، پژوهش‌های جغرافیایی، شماره 51، صص: 50-33.
در این مقاله عوامل و معیارهای مؤثّر در مکان یابی شهر صنعتی اراک و اثرات آن بر وضعیّت زیست محیطی شهراراک مورد بررسی قرار گرفته است. برای این منظور ساختار محیط طبیعی، زمینه ها، سازه ها و عوامل انسانی مؤثّر درانتخاب مکان شهر صنعتی تجزیه و تحلیل و نتایج زیر حاصل شده است: 1- در صنعتی شدن اراک اهداف و الزامات ملّی بر اهداف و امکانات و اولویّت های محلّی مقدّم داشته شده است. 2- نظام ناهمواری زمین و جهت وزش بادهای محلّی زمینه ساز وقوع پدیده وارونگی (اینوژن) هوا در شهر اراک می باشد که این امر باعث تشدید آلودگی هوای شهر اراک شده است. 3- واحدهای تولیدی وابسته به شهر صنعتی بالاخص کارخانه تولید آلومینیوم بیشترین سهم را در آلودگی هوای شهردارد، به طوری که 99% آن را آلودگی های صنعتی تشکیل می دهد. 4- قرارگیری شهر صنعتی اراک در بالا دست حوضه کویر میقان و زمین های کشاورزی شمال اراک، این حوضه اکولوژیک بسته را از لحاظ بوم شناسی حسّاس و آسیب پذیر کرده است. درنهایت مقاله حاضر به این نتیجه می رسد که مکان یابی شهر صنعتی در چارچوب الگوی «نو شهرهای صنعتی پیوسته » انتخاب مناسبی برای توسعه شهر اراک نبوده و اثرات منفی قابل توجّهی در شرایط زیست محیطی این شهر داشته است. بنابراین باید در بارگذاری های صنعتی جدید در این محدوده امکانات و تنگناها و ملاحظات زیست محیطی « منطقه شهری صنعتی اراک » بیش از پیش مورد توجّه سیاستگذاران، مدیران اجرایی و محقّقان مربوطه قرار گیرد.
ادامه مقاله را در اینجا بخوانید:
http://www.noormags.com/view/fa/articlepage/377397

بررسی میزان تاثیر هوای سالم بر قیمت خانه های مسکونی شهر تهران در سال 1387/ سلامت و محیط
پورصباغی، محمد (1390)، بررسی میزان تاثیر هوای سالم بر قیمت خانه های مسکونی شهر تهران در سال 1387، فصل‌نامه سلامت و محیط‌زیست، سال 4، شماره 2، صص: 222- 213.
ف: نداشتن قیمت و ارزش مشخص برای فعالیت های زیست محیطی باعث ایجاد برخی ویژگی های خاص برای این کالاها می شود. از جمله این ویژگی ها فاصله ای است که بین هزینه و منافع شخصی و اجتماعی آنها به وجود می آید. محققین در جهت ارزیابی این فعالیت ­های زیست محیطی روش­ های مختلفی از جمله هزینه سفر، تمایل به پرداخت و روش هدونیک را پیشنهاد می‌کنند. با توجه به مشکل آلودگی هوای تهران استفاده از الگوهای فوق در جهت ارزش گذاری برای حفظ کالای زیست محیطی (هوای پاک) مدنظر قرار گرفته اند.
روش بررسی: دریک مطالعه موردی ارزش گذاری برای هوای سالم در سال 138٧ با استفاده از روش هدانیک انجام گرفته است. به منظور انجام تحقیق حاضر 300 پرسش نامه به روش طبقه بندی تصادفی از مناطق مختلف شهر تهران جمع آوری شده است.
یافته‌ها: نتایج تحقیق نشان می دهد که فعالیت های انجام شده در جهت کاهش آلودگی هوا علاوه بر ارزش زیست محیطی از دید مصرف کنندگان دارای ارزش اقتصادی نیز هست. همچنین نتایج نشان می دهد که تمایل به پرداخت هر شهروند تهرانی برای هر مترمربع خانه ای که در مناطق با آلودگی کمتر قرار دارند بین 1120 تا 1350 هزار ریال است.
ادامه مقاله را در اینجا بخوانید:
http://ijhe.rp.tums.ac.ir/Forms/ArticleDetails.aspx?ID=489265

پراکنش فضایی کاربری‌های شهری تبریز بر آلودگی هوا/ جغرافیا و برنامه‌ریزی منطقه‌ای (پیام نور)
شکری فیروز جاه، پری (1390)، پراکنش فضایی کاربریهای شهری تبریز بر آلودگی هوا، جغرافیا و برنامه‌ریزی منطقه‌ای، دوره 2، شماره 1.
امروزه، رشد جمعیت و گسترش شهرها رابطه انسان و محیط زیست را در معرض خطر قرار داده که در نتیجه اثرات زیانباری را برای انسان و محیط زیست او به همراه داشته است. این مسئله از یک سو موجب رشد و توسعه سریع کلانشهرها و مناطق حاشیه آنها م یگردد و از سوی دیگر مخاطراتی را درخصوص نحوه و چگونگی این توسعه در برابرشان قرار می دهد. در این راستا توزیع نامناسب کاربر یهای شهری که یکی از عمد هترین مسائل در شهرها بویژه شهرهای بزرگ است، می‌تواند ناپایداری های زیست محیطی مثل آلودگی هوا را در شهرها پدید آورد. ازاین رو هدف از این تحقیق تعیین سطح پراکنش کاربری های شهری تبریز و تاثیر آن بر آلودگی هوا م یباشد. بدین منظور در این پژوهش با استفاده از روش شناسی توصیفی- تحلیلی و با بهره گیری ار منابع کتابخانه ای مرتبط با موضوع به بررسی سطح پراکنش کاربری های شهری تبریز پرداخته شد. روش مورد استفاده در این تحقیق نماگرهای توسعه عملکردی با اقتباس از مدل نماگر ترکیبی توسعه انسانی می باشد. نتایج بدست آمده از نماگرهای توسعه ی عملکردی نشان میدهند که کاربری های مورد مطالعه در مناطق مختلف شهر نامتناسب توزیع شده اند بطوریکه بیشترین کاربر یهای خدماتی و تجاری که در طول روز جمعیت و وسایل نقلیه زیادی را بطرف خود م یکشاند در منطقه شش طرح جامع یعنی در بافت مرکزی شهر قرار گرفت هاند. این درحالی است که منطقه فوق در بین مناطق دیگر از کمترین کاربر یهای ارتباطی و فضای سبز برخوردار می باشد که این عوامل منجر به بروز برخی ناپایدار یهای ریست محیطی بخصوص افزایش غلظت آلاینده های هوا گردیده است.
ادامه مقاله را در اینجا بخوانید:
http://grup.journals.pnu.ac.ir/?_action=articleInfo&article=54

فرهنگ، جامعه و راهکارها
نقش اتوبوس‌های تندرو (BRT) در کاهش هزینه های اجتماعی آلودگی هوا و مصرف سوخت/ بانک اطلاعات نشریات کشور
صالحی، فریماه و دیگران (1390)، نقش اتوبوس های تندرو (BRT) در کاهش هزینه های اجتماعی آلودگی هوا و مصرف سوخت، مهندسی عمران شریف، سال 27، شماره 3، صص: 41- 33.
در سال های اخیر استفاده از سامانه ی اتوبوس های تندرو (B R T) در شهر تهران مورد توجه بوده است. گسترش چنین سامانه هایی نیازمند تعیین دقیقِ اثربخشی آن ها در کاهش اثرات ناشی از آلودگی هوا و بهبود ترافیک است. در نوشتار حاضر اثربخشی راه اندازی خط B R T در حد فاصل پارک وی تا میدان تجریش در رابطه با مسائل زیست محیطی، فرهنگی و اجتماعی مورد بررسی قرار گرفته است. این تحقیق مبتنی بر تهیه ی پرسش نامه و اندازه گیری های میدانی بوده و در دو مرحله) قبل و بعد از راه اندازی خط(صورت پذیرفته است تا نتایج قابل مقایسه باشند. تحقیق حاضر نشان داد که بارزترین اثر اجتماعی اجرای این طرح کاهش هزینه های اجتماعیِ ناشی از انتشار کم ترِ آلاینده ها و نیز کاهش میزانِ مصرف سوخت بوده است. منافع حاصل از کاهش هزینه ها می تواند در اقدامات اصلاحی، نظیر نصب دیوارهای کاهش آلودگی صدا، مورد استفاده قرار گیرد.
ادامه مقاله را در اینجا بخوانید:
http://www.magiran.com/view.asp?Type=pdf&ID=964382

نگذارید سیستان از سکنه خالی شود/ جام جم (بانک اطلاعات نشریات کشور)
ناامنی های اخیر و توفان ها و ریزگردها باعث شده مردم سیستان شهر و روستاهای خود را ترک کنند
نویسنده: فاطمه امیری
زادگاه رستم دستان، قهرمان حماسی شاهنامه فردوسی آنچه را که در این کتاب به تصویر کشیده شده است، دیگر ندارد. بنا به گفته نماینده زابل خشکسالی، فقر، بیکاری و... شرایطی را در سیستان به وجود آورده که مردم این خطه کوچ و ترک دیار را بر ماندن در شهرها و روستاها ترجیح دهند.
حلیمه عالی، نماینده زابل که به عنوان نخستین نماینده زن این منطقه در تاریخ مجالس کشور توانسته از این شهر به خانه ملت راه یابد، اکنون با اعلام هشدار نسبت به عوارض وخیم این پدیده، مدیریت نامناسب را دلیل اتفاقات و رویدادهای اجتماعی می داند.
وی هفته گذشته در تذکری به هیات رئیسه مجلس خواستار توجه مسئولان نسبت به هشدارهای خود شد و در گفت وگو با جام جم به نکات دیگری درباره شرایط نامناسب این منطقه اشاره کرد.
وی درباره اتفاقاتی که در سیستان در حال رخ دادن است، گفت: سیستان یکی از قطب های اقتصادی منطقه بود، اما زمانی که خشکسالی بیش از 12 سال است گریبان منطقه را گرفته و حتی از منابع آب چاه ها که حدود یک میلیارد و 300 میلیون مترمکعب آب است چیزی به این خطه داده نشد، مشکلات چند برابر شد. عالی تاکید کرد: از آنجا که در سیستان کارخانه ای وجود ندارد و بازارچه مرزی هم فعال نیست، لذا با از بین رفتن کشاورزی و دامپروری ما هر روز شاهد آن هستیم که بر تعداد بیکاران اضافه شود.
وی از مقامات خواست اگر می خواهند سیستان بر اثر شرایط پیش آمده خالی از سکنه نشود، مدیریت منابع را در این منطقه انجام دهند. اکنون مردم چند روستا کوچ کرده اند و برخی نقاط خالی از سکنه شده است و روستا هایی هم وجود دارد که فقط20 خانوار دارد.
عالی ادامه داد: این مردم به شهر زابل پناه برده اند، ولی متاسفانه این شهر هم در حال خالی شدن است. اگر سری به داخل شهر بزنید، می بینید روی بسیاری از در خانه ها نوشته شده این خانه به فروش می رسد. بحث ناامنی های اخیر، توفان ها و ریزگردها هم باعث شده که مردم بخواهند شهر را ترک کنند.
وی به تاثیر هامون بر خشکسالی اشاره کرد و گفت: دریاچه هامون وقتی آب داشت یک خنک کننده طبیعی بود، اما با خشک شدن این دریاچه معضلات بیشتر شده و مساحت دریاچه به منطقه بحرانی تبدیل شده است و ریزگرد ها از داخل این دریاچه شهر را تحت الشعاع قرار داده است. اگر حقابه تالاب هامون که بین المللی است با رایزنی ها از کشور افغانستان به ایران داده شود، زیستگاه انواع گیاهان و جانوران احیا می شود و غیر از بحث گردشگری، مشاغلی چون صیادی برای مردم به​وجود می آید. در گذشته ما بهترین نوع ماهی را داشتیم، اما تالاب بین المللی هامون فراموش شده و مورد بی مهری قرار گرفته است.
وی بیکاری را مشکل دیگر مردم این منطقه دانست و افزود: در منطقه ما دو شهرستان تشکیل شده است، ولی نیرویی استخدام نشد. در برخی ادارات 63 پست تعریف شده است، اما 52 پست خالی است. حالاپرسش اینجاست که چرا با شرایط منطقه و بحران بیکاری جوانان تحصیلکرده به کار گرفته نمی شوند تا با این شیوه، ماندگاری جوانان در منطقه تثبیت شود و شرایط برای کوچ کردن مهیا نشود؟
به گفته این نماینده مجلس، اگر اکنون به هر خانه سر بزنید دو تا سه لیسانس یا فوق لیسانس بیکار را می بینید. همین الان از هر 50 نامه ای که به ما داده می شود، 35 مورد مربوط به بیکاری جوانان است. باید توجه کنیم که وقتی فقر باشد عواملی چون جنایت، خیانت، دزدی و قتل به وجود می آید و باید این هشدارها جدی گرفته شود.
سیستان نیازمند توجه است
در همین حال فرماندار زابل در این باره گفت: در سیستان 15-14 سال است که با خشکسالی مواجه هستیم و از وقتی که تنها منبع آبی شهرستان، یعنی رودخانه هیرمند که از افغانستان سرچشمه می گرفت و به دریاچه هامون می ریخت، دچار مشکل شد، بحث اشتغالزایی منطقه که همگی به این دریاچه مربوط بود تحت شعاع قرار گرفت. حتی بحث صید و صیادی، دامداری، صنایع دستی و حصیر بافی و گردشگری طبیعت نیز به واسطه خشکسالی آسیب دید و بر این مبنا درآمدزایی در منطقه از بین رفت و مردم مجبور شدند برای کار به مناطق دیگراستان نقل مکان کنند.
هوشنگ ناظری که بتازگی به این سمت منصوب شده است، افزود: هم اکنون سیاست ما در منطقه این است که بحث اشتغال را در اولویت قرار دهیم. البته دولت در این زمینه اقداماتی چون دادن اعتبارات ویژه به استان سیستان را مد نظر قرار داده است، اما به رغم این مسائل به دلیل چالش های بالای منطقه باز فاصله زیادی با استان های دیگر داریم.
 وی ادامه داد: خیلی از مردم به دلیل عشق و علاقه به شهرشان، با تمام سختی ها زندگی می کنند و رونق نسبی را که در منطقه حاکم است به وجود آورده اند. دولتمردان نیز با یک برنامه ریزی مشخص باید در مورد اشتغالزایی منطقه کاری کنند تا بحث درآمد مردم پیگیری شود. استعداد منطقه در بخش های مختلف زیاد است. گردشگری، کشاورزی، ترانزیت کالا، بازرگانی و انرژی های نو همچون باد و خورشید ظرفیت های بالای سیستان است که به عنوان محورهای اصلی، کار روی آن آغاز شده تا بتوانیم درآمد های مکفی را برای مردم ایجاد کنیم.
 فرماندار سیستان در مورد خالی از سکنه شدن این منطقه گفت: بحث خالی از سکنه شدن شهر ها مربوط به الان نیست و شرایط اقلیمی چون توفان شن های روان و خشکسالی مزید بر علت شده است.البته استان خالی از سکنه نشده است، اما بحث نقل و انتقال از روستاها به مکان های دیگر استان به وجود آمده است.
ناظری افزود: درخصوص بهره گرفتن از چاه های آب و آبیاری تحت فشار و روند پرورش کرم ابریشم در جهت اشتغالزایی سرمایه گذاری خوبی شده است و تلاش شده کشاورزی از حالت سنتی به سیستم اقتصادی گسترش داده شود. البته با توجه به این اهداف، در حال گسترش صنعت باغداری هستیم که با درآمدزایی استان بتوانیم از روند بیکاری جلوگیری کنیم
روزنامه جام جم، شماره 3557 به تاریخ 23/8/91، صفحه 15 (ایران زمین)
http://www.magiran.com/npview.asp?ID=2621946

به دنبال رد پای ریزگردها/ جام جم (بانک اطلاعات نشریات کشور)
گفت و گو با دکتر محمدحسین مهدیان، عضو هیات علمی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری
نویسنده: فرزانه صدقی
واژه آوارگی زیست محیطی، هنوز غیر ملموس است. کسانی که روزی در زمین کشاورزی خود شخم می زدند، اما حالازمین های آنها بر اثر توفان ها و گردبادها به بیابان تبدیل شده و باید از محیط های آلوده و خشک فراری باشند.
تجربه خشکسالی این سال ها و انتشار ریزگردهایی که آسمان نیمی از کشور را تیره و تار کرده از واقعیت سخت و دشوار سال های پیش رو نشان دارد. واقعیتی تلخ که همچنان در سکوت نهادهای مسئول باقی مانده و گاهی واکنش ها و اظهارنظرهای غلط، بی منطق و فاقد بنیان های فنی و علمی از آنان سرمی زند.برای رسیدن به ذهنیتی شفاف از این اظهارنظرها و بحران هایی که طی این چند سال گریبانگیر مردم بوده است، مصاحبه ای با دکتر محمدحسین مهدیان، عضوهیات علمی پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری وعضو انجمن علوم خاک انجام دادیم که در ادامه می آید.
امروزه صحبت های کارشناسی ضد و نقیضی درباره چگونگی پدید آمدن این ریزگردها می شود. بهانه اصلی ما از این مصاحبه این است که بپرسیم اصلاداستان ریز گردها از کجا آغاز شده و قرار است به کجا ختم شود؟
اولین زنگ خطر این ریزگردها ازسال 63 نواخته شد، یعنی سالی که منطقه و کشور ایران با بحران کم آبی مواجه شد و به مدت پنج سال هم ادامه پیدا کرد، بنابراین باید برای حل این مشکل از همین سال ها تدابیری اساسی اندیشیده می شد، اما نشد؛ سال هایی که کارشناسان و متخصصان کشور ما و کشورهای همسایه بخوبی پدید آمدن چنین پیامدهایی را پیش بینی می کردند اما به دلیل نداشتن مدیریت خوب و مناسب در حوزه آبخیز و دیدگاه های مقطعی از پیامدهای آن مثل ایجاد ریزگردها غفلت کردند و به جای حل این معضل سد ساختند و از آب یک منطقه مشخص استفاده کردند. اگر متخصصان ما از همان دوران به فکر پیامدهای آن بودند و این مشکلات را با هماهنگی کشورهای منطقه حل وفصل می کردند امروز ما دچار چنین معضلی نمی شدیم. به عنوان مثال ما اگر در آن سال ها کمبود آب یک منطقه را از حوزه های دیگر آبی تامین می کردیم یا آب دریا را شیرین می کردیم می توانستیم به صورت موردی و مقطعی در برنامه ای کوتاه مدت، میان مدت و دراز مدت این معضل را تا حدودی حل کنیم، اما حالاپدید آمدن این ریزگردها شوخی بردار نیست، چرا که پیامدهای جبران ناپذیری به بار می آورد و باید برای حل و فصل آن فکرهای اساسی انجام شود چون هر روز برشدت میزان آن افزوده می شود. مثلاطبق بررسی های محققان از سال 81 تا 87 علاوه برافزایش تعداد وقوع ریزگردها، شدت آن نیز نسبت به سال های قبل زیاد تر شده واین پیامد ها در سه ماه امسال نیز بیش از پیش خود را نشان داده است.
به پیامدهای جبران ناپذیر این ریزگردها اشاره کردید که اگر به موقع تدابیر اساسی برای آن اندیشیده نشود با معضل های بزرگ تری مواجه خواهیم شد. اگر بخواهیم یک نگاه اجمالی به این پدیده داشته باشیم انتشار ریزگردها طی این چند دهه چه پیامدهایی به دنبال داشته است؟
تعطیلی مدارس، دانشگاه ها وادارات دولتی، لغو پروازها، تصادفات جاده ای، سختی حمل و نقل زمینی از جمله پیامدهای ملموس این معضل هستند که صدمات زیاد اقتصادی را به پیکره جامعه وارد می کند. مثلاشاید در ظاهر لغو یک پرواز ساده باشد، اما همین لغو پرواز می تواند روند تجارت یک تاجر را مختل کند.انتقال یک بیمار اورژانسی به یک نقطه دیگر را به تاخیر بیندازد. باعث لغو بسیاری از کنفرانس های علمی شود. کیفیت محصولات کشاورزی، لبنی و فرآورده های گوشتی را کاهش دهد. جدا از این پیامدها برخی عوارض غیرملموسی هم در آینده تاثیرات خود را نشان خواهد داد که غیر قابل جبران است، مثلادر صورت ادامه انتشار این ریزگردها، سلامت جسمانی بسیاری از بیماران حاد ریوی به خطر می افتد. همچنین در آینده نزدیک علاوه برافزایش تعداد این بیماران، هزینه درمان افراد مبتلابه این عارضه هم به مرز غیرقابل قبولی می رسد. یکی دیگر از مشکلات اساسی ما این است که تصور می کردیم مواد آلوده فضای جنگ در آن منطقه خوابیده است، در صورتی که مواد آلاینده مناطق​ جنگی و آلودگی های نفتی از طریق همین ریزگردها از منطقه ای به منطقه دیگری در حال جابه جایی است که خود عامل انتقال بسیاری از باکتری ها و ویروس هاست و روز به روز بر وسعت این مناطق آلوده افزوده می شود.
شاید یکی از معضلاتی که این اواخر اغلب کشاورزان با آن دست و پنجه نرم می کردند این باشد که محصولاتشان مثل سابق سودآور نیست و برای حل این معضل باید به شهرهای سالم تر مراجعه کنند. شما فکر می کنید ادامه این روند چه مخاطراتی به همراه خواهد داشت؟
مهدیان: منطق حکم می کند برای رهایی از معضل ریزگردها در وهله اول متولی خاصی تعیین شود تا سایر ارگان ها و سازمان ها تحت نظارت این مجموعه و با تخصیص اعتبار لازم کار تحقیقاتی خود را آغاز کنند​
یکی از بحران های دیگری که طی این چند دهه آثار خود را نشان داده،کاهش کیفیت و کمیت محصولات کشاورزی و تولید عسل و گرده افشانی گل هاست. زنبورهای عسل نقش سازنده ای در تبدیل عسل و گرده افشانی گل ها دارند، اما متاسفانه نشستن متناوب گرد وخاک روی گیاهان علاوه بر کاهش توانایی فتوسنتز گیاهان در روند تولید عسل و گرد افشانی گل ها و گیاهان تاثیر زیادی گذاشته است. ​این کاهش عملکرد پوشش گیاهی می تواند بر حیات جانوران،مراتع و دامداری کشور نیز در دراز مدت تاثیر گذار باشد.متاسفانه استمرار این پدیده باعث شده زندگی کشاورزان بویژه نواحی جنوب غربی کشورمان مختل شود و سطح مهاجرت های منفی کشاورزان برای فرار از این ریزگردها مانند زمان جنگ که عده بیشماری از مردمان نواحی جنگی به شهرهای اطراف مانند تهران مهاجرت کردند،افزایش پیدا کند.در صورتی که اگر فردی کشاورز در زمین زراعی خود به کشاورزی بپردازد و درآمد خوبی داشته باشد و بتواند زندگی خود را بچرخاند هیچ وقت به فکر مهاجرت نمی افتد.متاسفانه امروزه پهنه وسیعی از کشورمان از هجوم این ریزگردها در امان نیست.
شما منشا اصلی این ریزگردها را از کجا می دانید؟ فکر می کنید چرا کارشناسان ما برای حل این بحران متفق القول نیستند و نظرها و اقدامات متفاوتی ارائه می دهند؟
 طبق بررسی هایی که انجام شده در حال حاضر کشورهای ایران، عربستان، ترکیه و عراق در ایجاد این ریزگردها تاثیر دارند و ریز گردهای داخلی ایران و صحرای آفریقا نیز در دراز مدت تاثیرهای خود را نشان خواهد داد، اما در پاسخ به این سوال که آیا این ریزگردها منشا داخلی دارند یا خیر باید بگویم ریزگردهای مقطعی نشان از محلی بودن دارند، اما این نوع ریزگردها یکپارچه هستند. اگر با هواپیما بر فراز آسمان حرکت کنیم این نوع ریزگردها را مشاهده خواهیم کرد که منشا محلی ندارد، اما می توانند ریزگردهای برون مرزی را تشدید کنند. مساله بسیار مهمی که جای تامل زیاد دارد این است که ما متاسفانه مدیریت خاک را در سطح کشور درک نکرده ایم و اقدامی برای بهینه سازی محیط خاک انجام نداده ایم، مثلاهمه زباله را دفن می کنیم و وقتی تصمیم می گیریم جایی را آباد کنیم ابتدا خاک آن ناحیه را شخم می زنیم و بدون برنامه ریزی و در نظر گرفتن ابعاد زیست محیطی آن، اقدام به آبیاری آن ناحیه می کنیم. غفلت از این امر مهم باعث می شود این ناحیه در آینده خود کانون محلی برای ایجاد ریزگردها شود. یکی دیگر از مشکلات ما این است که هنوز بحران ریزگرد را جدی نگرفته ایم. از شرایط پیش آمده و وضع موجود می نالیم، خطر را لمس کرده ایم، اما برای رفع آن، برنامه خاص و کار علمی مشخصی نداریم. مثلاالان تمهیداتی از سوی سازمان جنگل ها و مراتع ومحیط زیست برای مهار این ریزگردها به انجام رسیده است و معاونت علمی فناوری ریاست جمهوری هم طرح هایی را مدیریت کرده، اما هیچ کدام به دلیل نداشتن متولی خاص به سرانجام نرسیده است.
به نظر شما برای رهایی از این معضل چه تمهیداتی باید اندیشیده شود؟
منطق حکم می کند در وهله اول متولی خاصی تعیین شود تا سایر ارگان ها، سازمان های مربوط، موسسات و مراکز تحقیقاتی و دانشگاه ها هر یک تحت نظارت این مجموعه و با تخصیص اعتبار لازم کار تحقیقاتی خود را آغاز کنند. پس از آن باید یک برنامه مدون کوتاه مدت، میان مدت و بلند مدت طراحی شود تا در یک چشم انداز چند ساله این بحران بخوبی مدیریت و حل و فصل شود. مدیریت بحران ریزگردهای داخلی بویژه ریزگردهای جنوب شرق ایران به دست خودمان است و برای حل آن مشکلی نداریم، اما برای مدیریت ریزگردهای منطقه، در سطح بین الملل نیازمند تعاملات سیاسی و دیپلماتیک هستیم. در حال حاضر این تعامل برقرار شده، اما هنوز کافی نیست و برای پیشگیری و مهار آن باید از فناوری کشورهای خارج از منطقه کمک بگیریم. همچنین در تمام دنیا وقتی یک ناحیه دچار بحران هایی مانند سیل، زلزله و جنگ می شود، نیروهای ارتش به طرق مختلف به کمک مردمان آن ناحیه می رود. عوارض این ریزگردها خیلی بدتر از زلزله، جنگ و سیل است، بنابراین لازم است ارتش جمهوری اسلامی هم دست به کار شود و با استفاده از پتانسیل های بیشتر نیروی نظامی و متخصصان این حوزه به مقابله با این ریزگردها برود.
روزنامه جام جم، شماره 3520 به تاریخ 9/7/91، صفحه 12 (دانش)
http://www.magiran.com/npview.asp?ID=2592626

دود بی‌توجهی دیگران به محیط‌زیست در چشمان ما/ همشهری آن‌لاین
گفت‌و‌گو با مدیر گروه بهداشت دانشگاه علوم پزشکی کرمان
محیط زیست > آلودگی- کرمان ـ فرشاد پگاه:
ریزگرد به پدیده‌ای اطلاق می‌شود که از ترکیب ذرات ریز گردوغبار با آلاینده‌های شهری به‌وجود می‌آید و این ترکیب برای مردم، خصوصا بیماران تنفسی مضر است و در سال‌های اخیر این پدیده بیشتر از گذشته باعث آزار و اذیت شده است.
محسن پرنده، مدیر گروه بهداشت محیط و حرفه‌ای دانشگاه علوم پزشکی کرمان، در گفت‌وگویی با خبرنگار ما گفت: کانون‌های تولید و انتشار گردوغبار به دو دسته تقسیم می‌شوند؛ کانون‌های داخلی و کانون‌های خارجی. وی افزود: کانون‌های داخلی، پدیده بادهای محلی فصلی 120 روزه در استان‌های جنوب شرق ایران (از جمله استان سیستان وبلوچستان) و دامنه کوه‌های استان‌های خراسان جنوبی و رضوی و وجود دو کویر بزرگ در ایران که در حاشیه استان‌های کرمان و یزد قرار دارند و همچنین اراضی بیابانی در جنوب و جنوب غرب هستند. دسته دیگر کانون‌های داخلی، فعالیت‌های عمرانی در سطح شهرهاست که ساخت‌وساز، تسطیح وگودبرداری و... از جمله کانون‌های محلی تولید و انتشارگردوغبار در سطح شهرها هستند.
مدیر گروه بهداشت محیط و حرفه‌ای دانشگاه علوم پزشکی کرمان گفت:پدیده ریزگرد که به تازگی در کشورمان شایع شده است داستان مفصلی دارد. در ایران منشأ اصلی این پدیده کویرها و باتلاق‌های درحال خشک‌شدن عراق هستند که به آن اصطلاحا کانون خارجی می‌گویند.
محسن پرنده گفت: کانون‌های خارجی چندین سال است که کانون‌های فرامرزی جدید، اغلب نواحی غرب و جنوب غرب کشور را با فراوانی و شدت بیشتری تحت‌تأثیر قرار داده است که منبع آن کشور عراق و شرق سوریه است؛ هرچند که مناطق دیگری از جمله بخش‌هایی از اردن، کویت و عربستان نیز در ایجاد گردوخاک در ایران نقش دارند.
وی با بیان اینکه در ایران عامل و سرچشمه اصلی ریزگرد، بادهای شمال است، اضافه کرد: این باد که از خرداد تا شهریور فعال است، در شمال خاورمیانه شکل می‌گیرد و با گذر از کوه‌های ترکیه و شمال عراق، مانند قیفی به بیابان‌های عراق و سوریه سرازیر می‌شود و تا خلیج‌فارس و رسیدن به آب‌های آزاد پیش می‌رود.
وی افزود: وضعیت اراضی و بیابان‌های عراق هم در حال حاضر به‌گونه‌ای است که وزش بادهای نسبتا شدید و حرکات صعودی هوا باعث انتقال ذرات گردوخاک به نقاط دورتر می‌شود.مهندس پرنده گفت: این مسئله که ادعا می‌شود پدیده ریزگردها و شدت و تعداد رخداد آن طبیعی است به‌نظر من غیرواقعی است؛ شاید بتوانیم پدیده ریزگرد را پدیده‌ای طبیعی بدانیم اما تحقیقات متعدد نشان‌داده که در واقع، انسان باعث ازدیاد این پدیده است.
وی ادامه داد: تعداد رخدادهای ریزگردها نسبت به قبل افزایش چشمگیری داشته و اگر این روند طبیعی بود نباید آمارها اینقدر فاحش تغییر می‌کرد، همین مسئله نشان می‌دهد که پدیده ریزگردها ریشه انسانی دارد. ما قوانین طبیعت را رعایت نکرده و شتابان به سمت توسعه حرکت کردیم.مدیر بهداشت محیط دانشگاه علوم پزشکی افزود: ماجرا از آنجا شروع شد که صدام حسین به بهانه اینکه می‌خواهد اراضی کشاورزی را در شمال بصره گسترش دهد نهری به نام «نهر پنجم» یا «نهر صدام» به‌وجود آورد و این کار سبب شد تا تالاب «هورالعظیم» از بین برود (در واقع، این تالاب بزرگ‌ترین تالاب غرب آسیاست و در «کنوانسیون رامسر» نیز اهمیت فوق‌العاده آن ذکر شده است).
تالاب مرزی «هورالعظیم»، چشمه‌گیر گردوخاک بود و مانند یک جاروبرقی عمل می‌کرد اما اکنون همان بلایی که بر سر «آرال» در زمان شوروی سابق آمد، در مورد این تالاب هم در حال تکرار است و به همین سبب گردوغبارها در هوا پراکنده می‌شوند. در بین‌النهرین، شرق سوریه، جنوب ترکیه، عربستان و عراق، بدون‌‌توجه به ملاحظات بوم‌شناسی، طرح‌های توسعه‌طلبانه‌ای به اجرا درآمده که سبب شده امروز با پدیده ریزگردها مواجه شویم و اینها همه از عواقب طراحی غلط است. پرنده گفت: طرح‌های بلند پروازانه دولت عربستان نیز باعث به‌وجودآمدن دومیلیون هکتار چشمه گردوغبار شده است، علاوه بر اینها دولت ترکیه نیز از ضعف دولت مرکزی عراق استفاده کرده و پروژه‌های معطل‌مانده سد‌سازی خود را به اجرا درآورده و با حفر 24‌هزار حلقه چاه غیرمجاز و ساخت چندین سد در ازدیاد این پدیده می‌کوشد.
وی افزود: حدود شش‌سال قبل برنامه محیط‌زیست سازمان ملل با انتشار گزارشی از وقایعی که در سطح مجموعه تالاب‌های بین‌النهرین در حدفاصل بین دوکشور ایران و عراق رخ داده بود، به کشورهای منطقه هشدار داد که عواقب این تخریب‌ها در کمتر از یک دهه آینده به یک بحران تبدیل خواهد شد.
همان زمان سازمان ملل اعلام کرد که امیدوار است انتشار این گزارش به‌عنوان یک فراخوان برای کشورهای منطقه و همسایگان دجله و فرات جدی تلقی شود و راه را برای برقراری ارتباط هر چه بیشتر بین آنها به‌منظور ‌بهره‌برداری عادلانه از منابع آب و برقراری صلح و امنیت هموار کند اما متأسفانه این هشدارها از سوی هیچ‌یک از کشورهای منطقه جدی تلقی نشد و در گزارش UNEP آمده است که سد‌سازی‌ و احداث شبکه‌های زهکشی و آبیاری، 90درصد از بزرگ‌ترین و زیباترین تالاب خاورمیانه را به بیابان و نمکزار تبدیل کرده است. تالاب‌های بین‌النهرین در منتهی ‌الیه رودخانه‌های کرخه و دجله و فرات قرار دارند.
در 40 سال گذشته ترکیه و عراق بیش از 32 سد بزرگ روی دو رودخانه دجله و فرات احداث کردند و پروژه‌های بزرگ انتقال آب مانند نهر صدام، وسعت این مجموعه تالاب‌ها را به یک دهم مقدار طبیعی خود تقلیل داد. ایران نیز با ساخت سدهای متعدد در حوضه آبریز کرخه، ‌ورودی آب هورالعظیم را کاهش داده است.
به این ترتیب اگر چه تا سال 1977 سدها و کانال‌های آبیاری متعددی در حوضه آبریز دجله و فرات در ترکیه، عراق و سوریه ساخته شد اما عمده تغییرات رخ‌داده در بین‌النهرین از سال 1977 آغاز شد. هر چند افکار عمومی، فاجعه نابودی بین‌النهرین را تنها به حکومت صدام حسین دردهه 90 میلادی نسبت می‌دهد اما گزارش سازمان ملل نشان می‌دهد که دولت ترکیه بیشترین سهم را در سدسازی و مسدود کردن جریان آب دجله و فرات داشته است.
مدیر بهداشت محیط دانشگاه علوم پزشکی کرمان گفت: طرح‌های مدیریت منابع آب دجله و فرات در ترکیه در سال 1977 آغاز شد و تا سال 1989 در قالب این برنامه 22سد و 19 نیروگاه آبی ساخته شد که آب مورد نیاز 7/1 میلیون هکتار از اراضی کشاورزی را با حجم ذخیره مخزن 32میلیارد متر‌مکعب تأمین می‌کرد.
درقالب همین پروژه در سال 1992 سد آتاتورک با حجم مخزن 30میلیارد متر مکعب به همراه تونل انتقال آب سان لیورفا احداث شد. وی گفت: مهم‌ترین سازه انسان‌ساخت روی دجله در فاصله سال‌های 90 تا 95 میلادی به وقوع پیوست، به‌طوری که در این زمان از 3121 کیلومتر‌ مربع هور مرکزی تنها 98کیلومتر مربع باقی ماند که نشان می‌دهد حدود 97درصد آن در مدت پنج‌سال از بین رفته است.
مهندس پرنده گفت: اگر نوع نگاهمان را تغییر دهیم و خردمندانه با کشورهای منطقه بر سر یک میز بنشینیم و سر موضوعی به نام محیط‌زیست به تفاهم برسیم، می‌توان با این پدیده مقابله کرد. در واقع باید پذیرفت که محیط‌زیست یک کالای لوکس یا فانتزی نیست و با حیات اجتماعی و سلامت مردم سر و کار دارد و در قانون اساسی هم به صراحت به آن اشاره شده است. خلاصه باید بپذیریم که همه کشورهای منطقه سبب تشدید ریزگردها شده‌اند و باید به جای اتهام‌زنی به یکدیگر، ما و همسایگان بنشینیم و شجاعانه مسئولیت کارهای خود را برعهده بگیریم و اشتباهات را جبران کنیم.
وی گفت: در گذشته سه کشور ایران، عراق و عربستان به‌صورت مشترک هزینه‌های مالچ‌پاشی این زمین‌ها را تأمین می‌کردند و تمام زمین‌ها در فصل خاصی از سال مالچ‌پاشی می‌شدند. مالچ نوعی فراورده چسبنده نفتی است که برای تثبیت شن‌های روان در بیابان‌ها استفاده می‌شود. جنگ عراق و تغییر رویه این دولت‌ها در دهه اول هزاره سوم میلادی سبب فراموشی این کار و در نتیجه افزایش ریزگرد در استان‌های غربی وجنوب غربی ما و سرانجام تقریباً در سراسر ایران شد.
مدیر گروه بهداشت محیط دانشگاه علوم پزشکی کرمان افزود: در پدیده گردوغبار، ذرات ریز، دارای اثرات بالقوه مهمی بر سلامت انسان هستند و تهدید جدی برای سلامت مردم محسوب می‌شوند؛ خصوصا در افرادی که دارای سابقه بیماری‌های تنفسی و قلبی- عروقی هستند. متداول‌ترین نشانه‌های پدیده گردوغبار تحریک چشم‌ها و راه‌های فوقانی هوایی(دهان، بینی و حلق) است.
وی با بیان اینکه همه ناگزیر به استنشاق هوا هستیم، اضافه کرد: از این‌رو برای پیشگیری از بروز عوارض نامطلوب آلودگی‌ هوا نباید در معرض هوای آلوده قرار بگیریم و باید از ورزش کردن در این هوا جدا خودداری شود چون فعالیت ورزشی باعث افزایش ضربان قلب و دستگاه تنفسی و متعاقب آن افزایش ورود هوای آلوده به ریه‌ها می‌شود.
ترکیب خطرناک گردوغبار با آلودگی هوا
مدیر گروه بهداشت محیط دانشگاه علوم پزشکی کرمان توصیه کرد: مردم سعی کنند تا پیش از بهبود شرایط آلودگی هوا حتی‌الامکان در منازل بمانند و از سفرهای غیرضروری خودداری کنند. وی ادامه داد:گردوغبار موجود در هوا اگر توأم با آلودگی هوا باشد ضرر زیادی برای مردم خواهد داشت. وی گفت: برخی از افراد از جمله سالخوردگان، خردسالان و مبتلایان به بیماری‌های ریوی و قلبی که قدرت تحمل این وضعیت را ندارند بیش از همه در معرض آسیب هستند. مهندس پرنده گفت: آنچه باعث تشدید وضعیت موجود می‌شود آلودگی‌های عمدتا شیمیایی ناشی از سوخت خودروها در شهرهای بزرگ است که با این گردوغبار مخلوط شده و خیلی راحت به مردم انتقال پیدا می‌کند و برای جلوگیری از این آلودگی‌ها تنها راه، استفاده از ماسک‌های مخصوص است نه ماسک‌های معمولی چرا که ماسک‌های معمولی و دستمال قادر به جلوگیری از این آلودگی‌ها نیستند.
مدیر گروه بهداشت محیط حرفه‌ای دانشگاه علوم پزشکی کرمان استفاده از ماسک را یکی از راه‌های حفاظت در برابر آلودگی هوا دانست و افزود: در استفاده از همین ماسک‌ها هم باید نکاتی را رعایت کرد. وی گفت: ماسک‌های کاغذی به لحاظ اینکه آلاینده‌ها را از خود عبور می‌دهند به هیچ وجه توصیه نمی‌شوند و بهتر است از ماسک‌های فیلتردار و ماسکی که دهان و بینی را به‌طور کامل پوشش دهد استفاده شود.مهندس پرنده گفت:استفاده از اینگونه ماسک‌ها، خصوصا در این فصل باعث احساس گرما شده و راحت نیست، مضاف براینکه تنفس با استفاده از ماسک از حالت معمولی دشوارتر است و افراد دارای سوابق بیماری‌های قلبی- عروقی و تنفسی باید با پزشک خود مشورت کنند. وی ادامه داد: ماسک‌ها باید هر یک و نیم تا دو ساعت تعویض شوند چراکه باتوجه به‌وجود میکروب‌ها در سطح آنها چنانچه مرتب تعویض نشوند، خود منبعی از آلودگی می‌شوند.وی افزود: در زمان بروز پدیده گردوغبار میزان دید به‌شدت کاهش پیدا خواهد کرد لذا رعایت موارد ایمنی اهمیت زیادی خواهد داشت. اگر در اتومبیل از سیستم تهویه مطبوع استفاده می‌کنید، آن را درحالت چرخش مجدد قرار دهید تا ورود هوای آلوده وگردوخاک به‌خودرو کاهش پیدا کند.
http://www.hamshahrionline.ir/details/173530

ریزگردها و افزایش مهاجرت/ همشهری آن‌لاین
محیط زیست > آلودگی- محمدباقر تهرانی:
روز گذشته بار دیگر شاهد هجوم ریزگردها از مرزهای غربی کشور بودیم؛
پدیده‌ای که روز به روز بر شدت آن افزوده می‌شود اما پیامدهای این پدیده شوم، تنها به عوارض منتهی به بیماری‌های تنفسی شهروندان و یا تعطیلی ادارات منتهی نمی‌شود. یکی از عوارض نامطلوب افزایش ریزگردها و آلوده شدن هوای شهرهای مرزی غرب کشور، افزایش مهاجرت از این شهرهاست.
بیش از پنج سال است که مردم استان‌های ایلام، خوزستان، کرمانشاه و آذربایجان غربی با این مشکل روزافزون روبه‌رو هستند. شدت گردوغبارها به حدی رسیده که مردم کرمانشاه سال گذشته 200 روز را با آسمان خاکستری به شب رساندند. یا در استان ایلام جنگل‌های بلوط بر اثر افزایش گردوغبار، به بیابان تبدیل می‌شوند.
از بین رفتن مراتع، دامداری را در این استان‌ها با ضرر و زیان همراه کرده است و از همه مهم‌تر شهروندان ساکن این استان‌ها به‌خصوص کودکان و سالمندان در معرض بیماری‌های جدی تنفسی هستند. اینها همه باعث شده تا براساس آمارهای غیررسمی روند مهاجرت مردم این استان‌ها به‌خصوص استان ایلام به استان‌های همجوار و تهران‌ افزایش یابد.
از سوی دیگر آسیب‌شناسان اجتماعی بر این باورند که مهاجرت‌های بی‌رویه و جابه‌جایی‌های بیش از حد که به حاشیه‌نشینی در شهرهای بزرگ می‌انجامد، پیامدهای منفی اجتماعی بی‌شماری دارد.
این زنگ خطرها شاید برای گوش مسئولان سیاستگذار، عادی شده باشد اما زمانی خطر برای مسئولان تهران نشین‌ قابل لمس می‌شود که عوارض این بلای خانمانسوز را در مرکز کشور لمس کنند. ممکن است غلظت گردوغبار در تهران به اندازه ایلام و اهواز و کرمانشاه نباشند اما حتماً عوارض ناشی از مهاجرت‌های گسترده در حاشیه‌نشینی پایتخت، برای مسئولان قابل‌لمس‌تر خواهد بود.
http://www.hamshahrionline.ir/details/172460

گرد و غبار موجب مهاجرت منفی سرمایه‌گذاران از خوزستان می‌شود/ ایسنا
نماینده مردم آبادان در مجلس شورای اسلامی گفت: وجود معضل گرد و غبار تاثیر منفی بر فرایند جذب سرمایه‌گذار دارد و همچنین موجب مهاجرت منفی سرمایه‌گذاران از استان می‌شود.
جواد سعدون‌زاده در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، منطقه خوزستان، اظهار کرد: سرمایه‌گذاران و شخصیت‌های اقتصادی برای سرمایه‌گذاری به دنبال محیطی امن و سالم هستند و با وجود پدیده گرد و غبار در خوزستان، قطعا سرمایه‌گذاران، این استان را به عنوان جایگاهی جذاب به شمار نمی‌آورند و این معضل موجب مهاجرت منفی سرمایه‌گذاران از استان می‌شود.
وی افزود: پدیده گرد و غبار به دلیل خشک شدن تالاب‌ها و برخی عوامل فرسایشی در خوزستان و استان‌های جنوبی و جنوب غربی و همچنین در کشورهای همسایه یک پدیده فرا ملی است و بیش از 10 کشور منطقه را درگیر کرده است؛ کشورهای منطقه برای حل این معضل باید اراده‌ای فرا ملی داشته باشند، در غیر این صورت گرد و غبار ممکن است در دراز مدت تاثیر عمیق بر سلامت، اقتصاد و محیط زیست منطقه به‌جای بگذارد.
سعدون‌زاده تصریح کرد: برای حفظ سلامتی مردم و ایجاد محیط امن و سالم برای زندگی و جلوگیری از مهاجرت سرمایه‌داران و نخبگان از استان، باید بر اساس وظیفه ملی راهکارهای علمی و عملیاتی مناسبی برای حل مشکل گرد و غبار بررسی و اجرا شود. نماینده آبادان با اشاره به اینکه بر اساس اعلام سازمان حفاظت محیط زیست، این سازمان طرح و برنامه‌های گسترده‌ای برای مبارزه با ریزگردها و تثبیت‌ شن‌های روان در دست اجرا دارد، خاطرنشان کرد: امیدواریم این سازمان بتواند در مهار 10 درصد کانون‌های گرد و غبار که در کشور هستند ایفای نقش کند و تعهد خود در زمینه طرح مالچ‌پاشی 200 هزار هکتار از اراضی بیابانی خوزستان را عملی کند.
وی ادامه داد: جنوب‌غرب کشور به دلیل موقعیت‌ خاص، از نظر اقتصاد، سلامت و چالش‌های زیست‌محیطی در معرض بیشترین آسیب‌ها قرار دارد و تلاش بر این است که در مجلس نهم، دستگاه دیپلماسی را وادار کنیم تا در زمینه مذاکره با کشورهای مرتبط با مساله گرد و غبار با سرعت بیشتری فعالیت کند تا بتوان با اراده مشترک راه حلی برای این مشکل پیدا کرد.
سعدون‌زاده با بیان اینکه ذرات گرد و غبار در همه محیط‌های انسانی و طبیعی وارد می‌شوند و در نتیجه برآورد خسارت‌های ناشی از این پدیده دشوار است، گفت: گرد و غبار سلامت کودکان و بیماران را تهدید می‌کند و احصاء ‌خسارت‌های آن کاری مشکل و برآورد خسارت ناشی از تعطیل شدن ادارات نیز غیرممکن است. همچنین این ذرات بر سلامت افراد نیز تاثیر نامطلوبی دارند و می‌توانند موجب افزایش شیوع بیماری در منطقه شوند.
http://isna.ir/fa/news/91032111378

گرد و غبار باعث مهاجرت مردم ایلام شد/ ایلام امروز
عضو کمیسیون اجتماعی مجلس با بیان اینکه در استان ایلام گرد و غبار بی‌سابقه‌ای در حال وقوع است، گفت: توجه نکردن دولت به این مشکل باعث مهاجرت مردم از استان شده است.
به گزارش خبرگزاری مهر از ایلام، داریوش قنبری در صحن مجلس با اشاره به اینکه گرد و غبار بی‌سابقه‌ای تمام استانهای ایلام، کرمانشاه و لرستان را فراگرفته است گفت: به دلیل اوضاع بحرانی در این استانها تمام ادارات ومدارس تعطیل شدند.
نماینده مردم ایلام، ایوان، مهران، شیروان و چرداول در مجلس در مورد اوضاع بحرانی استان ایلام، گفت: این طوفان آن‌قدر شدید بوده که یک لایه خاک به قطر چند سانتی متر بر روی ماشین‌ها نشسته است و مردم برای پاک کردن این خاکها ماشینها را جارو می‌زنند.
وی با اشاره به اینکه تعدادی از مردم استان به خاطر مشکلات تنفسی به بیمارستان مراجعه کردند، افزود: مهمترین تاثیری مخربی که این گرد و غبارها دارد، بیماری‌های تنفسی و ریوی است که جان مردم ما را به خطر انداخته می‌اندازد.
وی در مورد تعلل و بی انگیزگی دولت در مورد این بحران، گفت: تا سال پیش کمیته‌ای شامل وزیر خارجه، وزیر بهداشت، رئیس محیط زیست و منابع طبیعی تشکیل می‌شد، که اقداماتی را مثل مالچ پاشی برای کم‌تر شدن این معضل در کشور‌های خارجی انجام می‌دادند اما این کمیته هم تعطیل شد.
قنبری اظهار داشت: این بحران قسمت وسیعی از اهالی غرب کشور را تهدید می‌کند به صورتی که مهاجرت مردم در استان ایلام نسبت به قبل قابل توجه است.
وی با هشدار دادن به مسئولان در مورد وقوع فاجعه زیست محیطی در غرب کشور، تصریح کرد: طی این مدتی که این گرد و غبار‌ها به سمت ایران آمده، بیشتر پوشش‌های گیاهی و جنگلی کمیاب مثل بلوط در غرب از بین رفته است.
عضو کمیسیون اجتماعی مجلس در مورد بی‌تفاوتی مسئولان نسبت به این معضل، افزود: این بحران دیگر برای مسئولان عادی شده و نسبت به آن بی‌تفاوت شده‌اند.
http://www.ilamtoday.com/news/news.asp?cod=qzqhphytylnl

تالاب‌ها را احیا کنید ریزگردها مهار می‌شوند/ همشهری آن‌لاین
محیط زیست > آلودگی- گروه محیط‌زیست- اسدالله افلاکی:
پدیده ریزگردها که تا چند سال پیش هر از گاهی آسمان یکی از استان‌های جنوب و غرب کشور را فرا می‌گرفت اکنون به یکی از معضلات اصلی محیط‌زیست تبدیل شده است چرا که پایتخت‌نشینان نیز هر از گاهی شاهد این پدیده نامبارک هستند.
وقتی معضلی دامنگیر پایتخت شود مسئولان ذی‌ربط را به تکاپو وامی‌دارد تا آنجا که هر مسئولی فرا خور دانش خود، راهکاری ارائه می‌دهد؛ از آبپاشی با شیلنگ و هواپیما گرفته تا تثبیت و مهار کانون‌های گردوغبار در عراق.
در این میان، برخی کارشناسان از جمله دکتر ناصر کرمی، اقلیم‌شناس بر این باور است که منشأ ریزگردها نه تالاب خشک شده هورالعظیم در عراق است و نه سدسازی در بالادست زیست‌بوم‌های آبی باعث بروز ریزگردها می‌شود. براین اساس، وی تأکید می‌کند هر گونه اقدامی برای مهار کانون ریزگرد در عراق البته سودی برای ایران ندارد. کرمی در ادامه می‌گوید: عجالتا برای مهار آن(ریزگرد) کاری از دست ما بر نمی‌آید و عطف به ماسبق می‌توانیم امیدوار باشیم همینطور که یک دفعه سرو کله‌اش پیدا شده، خودش هم کم‌کم رخت بربکشد و برود تا سالیانی دیگر که دوباره بیاید...». این اظهارات البته قابل تامل است.
اما برخی کارشناسان نظری کاملا مخالف دارند؛ همچنان‌که دکتر حسین آخانی، پژوهشگر منابع طبیعی و استاد دانشگاه تهران در مقاله‌ای که اخیرا در روزنامه همشهری به چاپ رسید درباره اینکه ریزگردها از کجا می‌آیند می‌گوید: «تقریبا همه دست‌اندرکاران دولتی و اغلب رسانه‌ها با نامیدن پسوند عربی از مسئولیت برخورد با ریزگرد شانه خالی می‌کنند اما گروه اندکی از کارشناسان ضمن آنکه منکر منشأ خارجی بخشی از ریزگردها نیستند با مستندات علمی اعتقاد دارند که از بین بردن تالاب‌ها، دریاچه‌ها و رودخانه‌ها در حوضه‌های آبریز بین‌النهرین (میان‌رودان)، کرخه و کارون و همچنین تمامی حوضه‌های آبریز داخلی از ارومیه گرفته تا بختگان و هامون یکی از مهم‌ترین عوامل گسترش ریزگردها در خاورمیانه است.» وی سپس می‌افزاید: «اینجانب با مطالعه میکروسکوپ الکترونی ریزگردهای خوزستان با مشاهده بقایای انواع موجودات آبزی به این نتیجه رسیدم که منشأ این ریزگردها تالابی است. نکته درخور تامل اینکه در مقاله علمی که در آخرین شماره Arabian Journal of Geoscience توسط سه محقق عراقی منتشر شده است؛ این سه محقق با ارائه شواهد و دلایل کاملا علمی به منشأ تالابی بودن این ریزگردها با استفاده از شواهد فیزیکی و بیولوژیکی اشاره کرده‌اند.»
ریزگرد همان گردوغبار است
گفته‌های کرمی واکنش‌های مختلفی را درپی داشت از جمله روز گذشته مهندس حمیدرضا عباسی، عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع در واکنش به این اظهارات به همشهری گفت: «ریزگرد(dust) به ذرات کوچک‌تر از دومیکرون اطلاق می‌شود که در اثر پدیده فرسایش بادی به‌وجود می‌آیند. در واقع dust در زبان فارسی ریزگرد است که پیش از این به آن گردوغبار اطلاق می‌شد و با مفهوم غبار (haze) کاملا متفاوت است. به گفته وی، گردوغبار یا ریزگرد مختص مناطق خشک و نیمه‌خشک است ولی معمولا غبار یا haze را برای مناطق مرطوب به کار می‌برند؛ پدیده‌ای که به‌دلیل آتش‌سوزی یا رطوبت بیش از حد هوا در مناطق شرجی ایجاد می‌شود.»
وی افزود: «در کتاب‌های مرتبط با فرسایش بادی واژه dust، بارها برای گردوغبار به کار رفته است حتی در شماره اخیر مجله Aeolian research، مقاله در خور توجهی درباره ریزگردهای موجود در سیستان درج شده است. آنچه مسلم است به ذراتی که توسط باد در هوا منتشر می‌شوند و در سرزمین‌های دورتر ریزش می‌کنند واژه dust یا گردوغبار و یا ریزگرد اطلاق می‌شود. با این وصف، آنچه امروز در آسمان ایران شاهدیم در واقع گردوغبار یا همان dust است.»
منشأ ریزگردها
این خاک‌شناس درباره منشأ ریزگردها هم تصریح کرد: «تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهد منشأ بخش عمده ریزگردها کشور عراق و عربستان است. در مواردی هم ریزگردها از شمال آفریقا به ایران راه می‌یابند.» آن طور که این عضو هیأت علمی می‌گوید عوامل متعددی در شکل‌گیری ریزگردها نقش دارند که عبارت هستند از: عوامل اقلیمی مثل باد، باران، دما و خصوصیات خاک مانند رطوبت، میزان شوری و پوشش گیاهی سطح خاک. براین اساس می‌توان گفت در عراق در بخش خاک، تغییرات فراوانی رخ داده به‌طوری که با کاهش رطوبت خاک و افزایش شوری، حساسیت خاک برای فرسایش بادی بیشتر شده و در نتیجه سبب بروز پدیده گردوغبار شده است. در واقع تغییر رژیم آبی دجله و فرات باعث خشک‌شدن یا کاهش رطوبت هورها و دشت‌های رسوبی میان رودهای عراق شده است به‌طوری که با کمترین وزش باد، ذرات خاک به حرکت در می‌آیند.
عباسی خاطرنشان کرد: «آنچه در آن سوی مرزهای غربی و جنوب غربی کشور در حال وقوع است در شرق کشور- در دشت سیستان- نیز در حال وقوع است. تجربه دشت سیستان به ما نشان داده است که منشأ ریزگردها و تپه‌های ماسه‌ای، کف بستر دریاچه‌های خشک یعنی تالاب‌های سه‌گانه هامون است. توفان گرد وغبار ناشی از دشت سیستان حتی کشورهای افغانستان، پاکستان، هند و گذرگاه آبی عمان را نیز تحت‌تأثیر قرار می‌دهد و قادر است از ارتفاعات بلند نیز عبور کند.» وی در ادامه گفت: «تجربه سیستان نشان از این واقعیت دارد که یک منطقه بسیار کوچک مثل هامون صابری که کمتر از 150هزار هکتار مساحت دارد می‌تواند گستره عظیمی را متاثر کند.»
راهکارها
عباسی با اشاره به اینکه خشک شدن هامون به خاطر احداث سد «کجکی» و برداشت بیش از حد آب از رودخانه هیرمند اتفاق افتاده است، خاطرنشان ساخت: «این همان اتفاقی است که در عراق رخ داده یعنی احداث سد در بالا دست دجله و فرات در ترکیه و سوریه مانع ورود حقابه به این دو رودخانه می‌شود.» این عضو هیأت علمی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع درباره راهکارهای مقابله با ریزگرد هم گفت: «کاهش ریزگرد و مقابله با آن کاری دشوار و بسیار پرهزینه است اما در عین حال، می‌توان با تثبیت تپه‌های ماسه‌ای بخشی از این معضل را برطرف کرد. برای نمونه، حدود 123هزار هکتار تپه‌های ماسه‌ای در خوزستان وجود دارد که تا‌کنون تنها 20درصد این تپه‌ها تثبیت شده است. از سوی دیگر، احیای تالاب‌ها و رعایت حقابه زیست‌بوم‌های پایین دست سدها از دیگر راهکارهای مؤثر در مقابله با ریزگردهاست که متأسفانه در گیرودار ملاحظات سیاسی از نظر دور مانده است.»
http://www.hamshahrionline.ir/details/173648

اشکال گوناگون آسیب در مناطق مختلف ایران
سوزاندن ساقه های برنج؛ ثروتی که دود می شود/ روزنامه جام جم (بانک اطلاعات نشریات کشور)
این کار افزون بر زیان های زیست محیطی و اقتصادی، باعث آلودگی هوا و افزایش سرطان در منطقه می شود.
پس از برداشت خوشه های طلایی برنج از شالیزارها، آنچه که برجای می ماند ساقه هایی است که بر اثر بی توجهی و ناآگاهی برخی کشاورزان به آتش کشیده می شود؛ این در حالی است که به گفته کارشناسان محیط زیست، سوزاندن کاه و کلش موجب افزایش آلودگی هوا و در نتیجه افزایش سرطان در منطقه می شود. همچنین زیان های اقتصادی، آسیب دیدن بستر خاک و برجای ماندن عواقب نامطلوب زیست محیطی را به دنبال دارد.
 ساقه هایی معروف به «کاه و کلش» که نه تنها یکی از مهم ترین منابع تامین علوفه دام و غنی سازی خاک است، بلکه تولید فرآورده هایی با ارزش افزوده بالااز آنها، نظیر کاغذ و مواد سلولزی، موجب رونق اقتصادی خواهد شد.
یک کشاورز ساکن پیربازار رشت در این باره به ایسنا گفت: دو هکتار زمین کشاورزی دارم که پس از برداشت برنج و خرمن کوبی آن در مزرعه، کوهی از کاه و کلش در آن باقی می ماند که آنها را می سوزانم، چون این بقایا به دردم نمی خورد.
این روش ساده ترین و کم هزینه ترین شیوه برای از بین بردن بقایای گیاهی در مزرعه است.
وی در پاسخ به این که چرا کاه ها را بسته بندی نمی کند و نمی فروشد، گفت: برای بسته بندی و حمل کاه از مزرعه به انباری که در خانه ام دارم، باید کلی هزینه کنم. بعد، این کاه ها را کجا و با چه قیمتی بفروشم که هزینه، زحمت و وقت صرف شده ام را جبران کند؟
یکی دیگر از کشاورزان آستانه اشرفیه نیزدر این باره گفت: پس از برداشت محصولم به تعدادی از دوستانم که دام دارند، خبر می دهم و آنها می آیند و کاه های مورد نیاز دام هایشان را جمع می کنند و می برند.
ایرج بنیادی، معاون بهبود تولیدات گیاهی سازمان جهاد کشاورزی گیلان نیز با اشاره به این که سالانه در 238 هزار هکتار از شالیزارهای گیلان یک میلیون تن کاه، پس از برداشت برنج بر جای می ماند که 750 هزار تن آن قابل استحصال است، خاطرنشان کرد: کاه و کلش تولید شده در استان مورد نیاز دام های گیلان است و با جلساتی که با رئیس اتحادیه دامداران داشتیم، اعلام آمادگی شده است تا کاه و کلش ها از کشاورزان خریداری شود.
وی افزود: سوزاندن کاه و کلش موجب می شود بخشی از ثروت بخش کشاورزی دود شود و علاوه بر آن با آلودگی هوای استان، شاهد ناراحتی مسافران و مردم استان به دلیل افزایش آلودگی هوا خواهیم بود.
غذای دام
احمد علیپور، رئیس اتحادیه دامداران گیلان نیز در تشریح این موضوع گفت: هم اینک بیش از 700هزار راس دام سبک و سنگین در استان وجود دارد که تمام کاه و کلش اراضی شالیزاری کشاورزان مورد نیاز دام های استان است، بنابراین کشاورزان باید از سوزاندن این ثروت ها پرهیز کنند.
وی افزود: میزان تولید کاه و کلش استان 700 هزار تن است و بسیار مورد نیاز دام های گیلان است که بتدریج از کشاورزان خریداری می شود. هر بسته کاه و کلش در استان 1800 تومان خریداری می شود و در برخی موارد تا 2000 تومان هم پیشنهاد قیمت داریم.
علیپور با بیان این که سال گذشته برای علوفه مورد نیاز استان مجبور شدیم از استان های مجاور کاه و کلش را تا قیمت هر کیلو 5000 تومان هم خریداری کنیم، ادامه داد: اکنون قیمت علوفه بالاست، بنابراین کاه و کلش استان می تواند نیاز استان را برطرف کند.
رئیس اتحادیه دامداران گیلان تصریح کرد: کشاورزان می توانند کاه و کلش ها را با پوشاندن نایلون از باران و سیاه شدن حفظ یا در انبارها نگهداری کنند.
مهدی مختارزاده، مدیر امور دام سازمان جهاد کشاورزی گیلان نیز در این باره توضیح داد: دام های استان، سالانه به 969 هزار تن علوفه نیاز دارند و به دلیل گران بودن این علوفه ها و کمبود تولید آنها در گیلان، دامداران معمولاترجیح می دهند از کاه و کلش برای نشخوار دام هایشان استفاده کنند.
وی افزود: اگر کاه های موجود در استان هنگام دروی برنج، بسته بندی و در جای خشک نگهداری شود، دیگر نیازی به واردات کاه از دیگر استان ها نداریم.
عواقب نامطلوب زیست محیطی
 امیر عبدوس، مدیرکل محیط زیست گیلان نیز گفت: یکی از عوامل عمده آلودگی محیط زیست گیلان، سوزاندن کاه است و بر اثر سوختن یک تن از زایدات به طور متوسط بین 12 تا 20 کیلوگرم ذرات معلق و 3 کیلوگرم اکسیدهای ازت و گوگرد وارد هوا می شود.
 وی افزود: ذرات معلق در هوا باعث به وجود آمدن پدیده وارونگی می شود و وجود این پدیده برای موجودات زنده زیانبار است که مسمومیت دام ها نیز از دیگر اثرات مخرب سوزاندن زایدات است.
 مدیرکل حفاظت محیط زیست گیلان اظهار کرد: کشاورزان در طول سال از میزان زیادی سموم ارگانوکلره استفاده می کنند که این امر خود بر اثر سوزاندن و ترکیب هوا با گازهای حاصل از سوختن سموم می تواند عامل مهمی در ابتلابه انواع بیماری های خطرناک باشد.  
 روزنامه جام جم، شماره 3482 به تاریخ 22/5/91، صفحه 15 (ایران زمین)
http://www.magiran.com/npview.asp?ID=2561614

غبار نمک دریاچه ارومیه به تهران می رسد؟/ دنیای اقتصاد (بانک اطلاعات نشریات کشور)
معاون سازمان حفاظت محیط زیست هشدار داد
دنیای اقتصاد- سونامی نمک، تازه ترین پدیده ناشی از خشکسالی دریاچه ارومیه است که اکنون به مرز هشدار رسیده و به گفته معاون سازمان حفاظت محیط زیست اگر اقدام عاجلی نشود، غبار سونامی پس از در نوردیدن زنجان به استان های البرز و تهران هم می رسد. بنابراین انتظار می رود که علاوه بر آلودگی هوا ناشی از ریزگردها این بار شاهد توفان های نمکی هم باشیم.
 به گفته عابد فتاحی نماینده ارومیه در مجلس نهم و البته عضو کمیسیون بهداشت، تنفس ریزگردهای نمکی فوق العاده خطرناک است و می تواند باعث بروز بیماری های ریوی و سرطان های چشم و صورت شود. هشدار تازه از سوی اصغر محمدی فاضل (معاون سازمان محیط زیست) در شرایطی ابراز می شود که چندی پیش، رییس سازمان محیط زیست وجود سونامی نمک را تکذیب کرده بود.
محمدی زاده طی یک نشست خبری با اذعان به روند خشکسالی دریاچه و نرسیدن حقابه های کافی به دریاچه اما بروز سونامی نمک در این دریاچه را تکذیب کرده بود. با این حال او متذکر شده بود که در حال حاضرحدود دو سوم از مساحت 5 هزار و 600 هکتاری دریاچه ارومیه یا کاملاخشک شده یا کم آب است.
اگرچه این دو اظهار نظر متفاوت هر دو از درون یک سازمان ابراز شده، با این حال هشدار معاونت سازمان جدی تر به نظر می رسد. اگرچه این هشدار جدیدی نیست و پیش تر نمایندگان استان آذربایجان غربی هم در این باره یعنی سونامی نمک و غبار آن ابراز نگرانی کرده بودند. به طوری که قاضی پور یکی از نمایندگان آذربایجان غربی، از وزش توفان های نمکی در ارومیه خبر داده و گفته بود که با وزش باد این توفان ها به شهرهای دیگر هم می رسند. اکنون این هشدار بسیار جدی تر شده و به گفته معاون سازمان محیط زیست اول نوبت زنجان است، بعد البرز و تهران.
خشکسالی دریاچه ارومیه از چندین سال قبل و با پایین آمدن آب دریاچه آغاز شده اما به گواه معاون سابق سازمان محیط زیست از سال های 85 و 86 این روند سرعت بیشتری به خود گرفته و طی یکی دوسال گذشته هم بخش عظیمی از این دریاچه مغلوب خشکسالی شده است. در موضوع خشکسالی دریاچه اما نظرهای متفاوتی هست که البته تنها به دو دلیل عمده خلاصه می شود؛ دلایلی انسانی و دلایل طبیعی. هرچند که درصد مقصر دانستن هر یک از این دو عامل از سوی کارشناسان محیط زیست هم متفاوت است. از جمله دلایل انسانی می توان به تاسیس سدهایی روی رودهای منتهی به دریاچه و استحصال آب های زیرزمینی و احداث جاده شهید کلانتری (از میان دریاچه) اشاره کرد. اگرچه گفته می شود که برداشت از آب ها برای تامین مصارف کشاورزی بوده اما به بیان برخی از کارشناسان محیط زیست بعضا مصرف صنعتی هم داشته و برای تامین انرژی برخی نیروگاه ها در استان های همجوار استفاده شده است. روند آرام خشکسالی و کاهش بارندگی هم از دیگر دلایل است اما مهم ترین دلیل شاید استحصال آب های زیرزمینی و در حقیقت عوامل انسانی باشد. این موضوع اکوسیستم منطقه را دستخوش تغییر قرار داده و سبب شده تا جان آبزیان و در نتیجه نسل برخی پرندگان نظیر فلامینگوها به خطر بیفتد.
تاکنون راهکار خاصی برای حل موضوع اتخاذ نشده است. البته در مجلس هشتم نمایندگان طرحی یک فوریتی را برای انتقال آب از رود ارس و رود سیلوه در پیرانشهر در دستور کار قرار دادند که با فوریت آن مخالفت شد و به طور عادی در دستور کار قرار گرفت. تاکنون هم در مجامع خبری اطلاع درستی درباره انتقال آب از رود ارس در دسترس نیست. نمایندگان مجلس نهم هم در بیانیه ای خواستار تلاش برای حل معضل ارومیه شده اند. با این حال اقدام عاجلی صورت نگرفته است و اکنون بحث توفان های نمکی هم مزید بر علت شده است.
 توفان نمکی در راه است
اصغر محمدی فاضل، معاون سازمان محیط زیست در همین باره به خبرگزاری فارس گفت: موضوع توفان نمک موضوعی است که از سالیان گذشته توسط کارشناسان حوزه محیط زیست در رابطه با آن اخطار داده می شده است و هنوز هم مورد نگرانی ما قرار دارد.
وی گفت: حتی در گزارش هایی که ما به مقامات کشور داده ایم و همچنین جلسه ای که در مجلس شورای اسلامی برگزار کرده ایم عنوان شد که نگرانی ما در خصوص توفان های نمک در دریاچه ارومیه این است که ما توفان نمک را در حوزه استان آذربایجان شرقی بسیار محتمل می دانیم و حتی گستره آن را تا مرزهای غربی استان تهران پیش بینی می کنیم.
 وی تاکید کرد: احتمال رسیدن غبار نمک به استان زنجان به صورت جدی است و استان های البرز و تهران هم در معرض خطر غبار سونامی نمک هستند. فاضل اضافه کرد: بنابراین اعتقاد ما این است که در مورد دریاچه ارومیه باید یک اقدام عاجل، جدی و ملی صورت بگیرد.
جبران کسری آب دریاچه سخت است
او همچنین درباره اقداماتی که باید برای نجات دریاچه صورت بگیرد هم گفت: حقابه سالانه دریاچه ارومیه طبق توافق کتبی با وزارت نیرو که توسط معاون وزیر نیرو ابلاغ شده است سالانه 1/3 میلیارد متر مکعب است که این حقابه به دلیل اینکه سالیان گذشته به اندازه تامین نشده، باعث شده مقدار کسری آب دریاچه ارومیه به تدریج افزایش پیدا کند.
وی اظهار کرد: در حالی که ما الان بالغ بر 24 میلیارد متر مکعب کسری آب داریم، بنابراین اگر حتی سالانه 3 میلیارد متر مکعب دریافت کنیم، دریافتی سالانه را جبران نمی کند. یعنی کسری 24 میلیارد متر مکعبی جبران نخواهد شد.معاون محیط طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست ادامه داد: باید علاوه بر 1/3 میلیارد متر مکعب، سالانه سهم بیشتری را برای اینکه جبران کم آبی قبلی بشود، اختصاص دهیم.
فاضل تصریح کرد: در سال های گذشته متاسفانه مقدار دریافتی هایی که به عنوان حقابه داشتیم بسیار اعداد پایینی بود و در سال آبی 90-91 که بهترین سال نسبت به سنوات گذشته بوده تا به امروز یک میلیارد و 800 میلیون متر مکعب حقابه دریافت کردیم که هنوز نزدیک به 60 درصد حق آبه نیازمندیم در حالی که دو ماه به پایان سال آبی باقیمانده است.
وی تصریح کرد: با رهاسازی آب از سدهای مخزنی و مقابله با برداشت های غیر مجاز و چاه های غیر قانونی که در حوزه دریاچه ارومیه وجود دارد و همچنین لایروبی و بازگشایی مسیرهای انتقال آب به دریاچه ارومیه، با همین چند اتفاق ساده، مقدار آب قابل توجهی به دریاچه وارد خواهد شد.
تداوم مطالعه سدهای جدید در دستور کار وزارت نیرو
فاضل با بیان اینکه اعتراض دیگری که ما داریم این است که متاسفانه هنوز موضوع مطالعه سدهای جدید در دستور کار وزارت نیرو است ادامه داد: ما نسبت به این موضوع قبلااعتراض خود را اعلام کردیم و دستور صریح معاون اول رییس جمهور در جلسه مدیریت منابع آب بوده که تحت هیچ شرایطی در این حوزه موضوع مطالعه سدهای جدید نباید صورت بگیرد. اما هنوز اخبار مختلفی به صورت رسمی و غیر رسمی از مطالعه احداث سد در بالادست دریاچه ارومیه به گوش می رسد.  
کشاورزی، بلای جان دریاچه
 معاون محیط طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست تصریح کرد: در منطقه دریاچه ارومیه مقدار قابل توجهی از آب صرف کشاورزی می شود. بر اساس آماری که داده شده در استان آذربایجان شرقی حدود 15درصد آب خروجی سد های استان صرف موارد کشاورزی می شود.
وی ادامه داد: اگر این اقدام مورد توجه قرار نگیرد و ما سطح بهره برداری از سدها را از سمت کشاورزی به سمت انتقال آب به دریاچه ارومیه سوق ندهیم قطعا وضعیت دریاچه از اینکه هست خطرناک تر خواهد شد. فاضل گفت: در مجموع حوزه دریاچه ارومیه نشان می دهد که سفره آب زیر زمینی منطقه به شدت افت کرده و در حال ایجاد یک فاجعه زیست محیطی هستیم.
تاکنون به رغم هشدارها اقدام مناسبی برای نجات دریاچه صورت نگرفته، باید دید در ادامه آیا مسوولان هشداری های جدید را جدی خواهند گرفت یا نه؟
http://www.magiran.com/npview.asp?ID=2551310
هوای اصفهان هم آلوده و غبار آلود/ جام جم (بانک اطلاعات نشریات کشور)
بیابان زایی، خشکی زاینده رود و افزایش سرعت باد در فصل گرما باعث افزایش غلظت ریزگردها در این استان شده است.
نویسنده: احسان مرادی
در حالی که در استان های غربی و جنوبی کشور، ریزگردهای عربی، امان ساکنان این مناطق را بریده است، در مرکز کشور و در استان اصفهان، گردوغبار میهنی ناشی از مداخله های انسانی، روزهای نگران کننده ای را برای این استان و ساکنانش رقم می زند. با شروع فصل گرما از یک سو و خشکی زاینده رود از سوی دیگر، روزهای سخت و پرغباری در کمین استان اصفهان و مردمانش است؛ گرد و غباری که حالادیگر با هر وزش باد، خود را به آسمان نصف جهان تحمیل و نفس ساکنانش را تنگ می کند؛ گرد و غباری که اگرچه تا همین چند وقت پیش ردش را از کشور همسایه می گرفتند، اما حالاکارشناسان معتقدند این ریزگردها نه مهمان ناخوانده از کشورهای بیگانه و سرزمین های دوردست که برخاسته از خاک همین سرزمین و همین استان و نتیجه بدرفتاری خودمان با طبیعت است.
مرور اطلاعات ارائه شده در وب سایت اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان فقط در یکی از روزهای غبارآلود این استان مشکل را بهتر نشان می دهد. بیست و یکم خرداد هوای اصفهان در وضع بسیار ناسالمی قرار داشت. در این روز میانگین شاخص آلودگی هوا میان ایستگاه های مختلف در سطح شهر اصفهان، عدد 188 را نشان می داد که این عدد نشان دهنده هوای بسیار ناسالم است. اوضاع در برخی ایستگاه ها حتی از این هم بدتر بود. در ایستگاه سنجش آلودگی مستقر در میدان احمدآباد اصفهان، شاخص، عدد 352 را نشان می داد که بیانگر وضع بحرانی بود. در میدان آزادی که مانند میدان احمدآباد از پرترددترین میدان های شهر است، شاخص عدد 204، یعنی وضع خطرناک را نشان می داد. در برخی شهرستان های استان مانند کاشان و نجف آباد هم شرایط بسیار نامطلوبی حاکم بود، به گونه ای که در کاشان شاخص آلودگی به 220، یعنی وضع خطرناک رسید.
بیابان زایی؛ مشکل اصلی
خطرناک تر از حضور ریزگردها در سطح استان و تبعات منفی آن بر سلامت مردم، موضوع داخلی بودن این عناصر آسیب رسان است که تا به حال به آن توجهی نشده است.
طی چند دهه گذشته، بی توجهی به محیط زیست مناطق مرکزی ایران موجب گسترش بیابان به سمت شهرها شده است. همچنین از میان رفتن پوشش گیاهی، قطع بی رویه درختان و تغییر کاربری ها از کشاورزی به مسکونی و صنعتی سبب فرسایش شدید خاک و گسترش بیابان ها در مرکز ایران شده است؛ مساله ای که البته محدود به این منطقه نیست و در کل کشور قابل مشاهده است.
بیابان زایی از یک سو و افزایش سرعت وزش باد در ماه های گرم سال از سوی دیگر، علاوه بر میدان دادن به نفوذ ریزگردهای عربی به این مناطق، معضل تازه ای را رقم زده است که می توان از آن به عنوان «ریزگردهای پارسی» نام برد که ترکیب این دو نوع ریزگرد با یکدیگر بشدت حیات را در مرکز ایران زمین تهدید می کند. بی شک، خشک شدن رودخانه زاینده رود هم سهمی بسزا در خشک شدن مزارع، آبگیرها و جنگل های مناطق مختلف استان داشته و بر گسترش بیابان و به دنبال آن افزایش غلظت ریزگردها دامن زده است.   
باد تغییر جهت می دهد
البته از آنجا که وزش بادهای اصفهان از سمت غرب به شرق است و با توجه به این که مناطق بیابانی استان اصفهان بیشتر در سمت شرق و شمال شهر اصفهان قرار دارد، نظریه وجود مبدا ریزگردها در داخل استان کمی دور از ذهن می نماید؛ مساله ای که کارشناس اداره کل حفاظت محیط زیست استان اصفهان برای آن توضیح خوبی دارد. محمود مزارع با تایید جهت وزش باد از سمت غرب به شرق در استان، به جام جم می گوید: در فصول گرم سال این جهت معمولاتغییر کرده و شرقی ـ غربی می شود که با این حساب می توان گفت بخشی از این آلودگی ناشی از ریزگردهای منتقل شده از مناطق بیابانی استان است.
 ویکتوریا عزتیان، مسئول مرکز ازن سنجی استان اصفهان هم در این باره می گوید: ریزگردها در اصفهان می تواند محلی نیز باشد، زیرا در شرق اصفهان صحرای سگزی قرار گرفته است و وزش باد می تواند مقادیر زیادی ذرات معلق را به اصفهان منتقل کند. همچنین در این منطقه معادن گچ زیادی وجود دارد که به عـلت برداشت طولانی مدت گچ از این معادن و رسیدن به لایه های زیرین خاک نرم، همواره با وزش اندک بادی، روی شهر اصفهان را ذرات معلق پر می کند.
 وی می افزاید: در برخی روزها، تلفیق ریزگردهای عربی با ریزگردهای یاد شده، وضع نامطلوبی را به وجود می آورد.
 روزنامه جام جم، شماره 3441 به تاریخ 4/4/91، صفحه 15 (ایران)
http://www.magiran.com/npview.asp?ID=2526529

غبار هوای اصفهان کم می شود
با انتقال کارخانجات گچ به خارج از شهر/ ایران (بانک اطلاعات نشریات کشور)
اصفهان - زهرا نصیری با انتقال کارخانجات گچ به خارج از شهر اصفهان آلایندگی هوای این کلانشهر کاهش می یابد.
تصور این موضوع که منابع آلوده کننده هوا فقط گازهای آلاینده باشد، برداشت نادرستی است که در ذهن بسیاری از مردم وجود دارد چرا که در سال های اخیر پدیده نادر دیگری به نام ریزگردها به بحران آلودگی هوا در کلانشهرها دامن زده است. کارشناسان با اعلام خطرات زیست محیطی این پدیده بر روی انسان ها و طبیعت معتقدند که ریزگردها حاوی ذرات معلق جامد کوچک و قطرات مایع است که انواع باکتری ها، جلبک ها، کپک ها و همچنین ترکیبات آلی، فلزات و گرد و غبار را شامل می شود.
درهمین زمینه سالیانی است که کارخانجات بزرگ وکوچک صنعتی که به صورت سنتی در اصفهان اداره می شود،مشکلات زیادی را برای مردم و محیط زیست این شهر به وجود آورده اند. برخی از این کارخانجات، معادن گچ خاکی در شرق اصفهان است که براساس مصوبه کمیته برنامه ریزی استان در 2 سال قبل تعطیل شدن آنها از ضرورت های مهم و اساسی استان بود که به عهده سازمان صنعت و معدن و تجارت استان گذاشته شد. سرانجام امسال این مصوبه عملیاتی و قرار شد که این کارخانجات به خارج از شهر انتقال یابد تا هم عملکرد بهتری برای تولیدات خود داشته باشند و هم این که از سهم آلایندگی در شهر کاسته شود.
بهمن پرویزی معاون برنامه ریزی، توسعه و فناوری سازمان صنعت، معدن و تجارت استان اصفهان گفت: جلوگیری از اثرات زیانبار کارخانه های گچ خاکی در شرق و مقابله با انتشار و تشدید ریزگردها، مدیران و مسئولان استان را بر آن داشت که رای نهایی و مصوبه قطعی برای تعطیلی کوره های کارخانجات را صادرکنند.
پرویزی با اشاره به این که کارخانجات گچ شرق اصفهان قدمتی 60 ساله دارد، بیان داشت: بیشترین مشکلات موجود در کوره های گچ شرق اصفهان عدم به کارگیری تجهیزات و تکنولوژی پیشرفته است که علاوه براتلاف انرژی سبب ایجاد ریزگرد ها و آلودگی شدید در منطقه می شود. ظرفیت تولید 70 کارخانه گچ خاکی در اصفهان سالانه یک میلیون تن است که اگر این کارخانجات درقالب یک تعاونی و کنسرسیوم صنعتی تجمیع شود خواهیم توانست با ارائه تسهیلات بانکی و طرح های مشارکتی بزرگترین کارخانه تولید گچ صنعتی را در اصفهان تاسیس کنیم.
وی ادامه داد: با توجه به آلاینده بودن این واحدهای تولیدی اداره محیط زیست استان به آلایندگی بیش از حد آنها معترض و قرار شده که سوخت و برق این واحد ها قطع، از ادامه فعالیت آنها جلوگیری و محل فعلی به کاربری هایی که از لحاظ زیست محیطی مشکلی نداشته باشد تبدیل شود.اگرتغییر کاربری کارخانجات گچ انجام گیرد بر روی مسائل زیست محیطی تاثیر بسزایی خواهد داشت و از لحاظ اقتصادی به نفع کارخانجات هم خواهد بود چرا که استفاده از روش های سنتی نه تنها بازدهی مناسب ندارد بلکه موجب خسارت، عدم تاثیر قابل توجه در بازار و ایجاد شکل ناهمگون در چهره شهر است.
قائم مقام صنعت و معدن اصفهان با بیان این که این کارخانجات برای مصارف خود از معادن سطحی گچ خاکی استفاده می کنند که برای دراز مدت استفاده از این معادن به صرفه نخواهد بود، افزود: بر اساس طرح پیش بینی شده و جانمایی های انجام گرفته توسط کارشناسان، انتقال این کارخانجات به مناطقی که گچ کوهی دارد مانند شهرستان های نطنز، کاشان و نائین در صورتی که شرایط ویژه ای برای انتقال فراهم شود به صرفه خواهد بود.پیشنهاد سازمان صنایع برای ادامه فعالیت کارخانجات گچ شرق اصفهان آن است که این واحد ها به صورت جمعی و در قالب تعاونی درچند نقطه مستقر شود که این مسئله نیاز به تامین امکانات زیر بنایی دارد و در صورت مکان یابی دقیق باید یکسری تسهیلات بانکی برای این افراد در نظر گرفته شود. معادن گچ مورد نیاز برای ادامه فعالیت این کارخانجات شناسایی شده اما مسئله اساسی استقرار و ایجاد زیر ساخت های موجود برای این گونه واحد هاست.
وی اظهار داشت: براساس اعلام اداره کل منابع طبیعی استان به هیچ وجه امکان واگذاری معادن گچ خاکی در اصفهان وجود ندارد که با توجه به نظر اعلام شده تنها کاری که می توان برای واحد های صنعتی گچ در شرق اصفهان انجام داد استفاده از معادن گچ کوهی و سنگی است که البته برای ایجاد اینگونه کارخانجات هزینه های مربوطه نسبت به واحدهای صنعتی زیاد خواهد بود به طوری که هزینه تقریبی برآورد شده برای ساخت دو کارخانه هرکدام با ظرفیت 500 هزارتن و یک واحد با ظرفیت یک میلیون تن 10 تا 20 میلیارد تومان اعتبار است که اگر مشارکت بخش خصوصی در این زمینه صورت گیرد، می توانیم به این هدف دست یابیم.  
 خسارت 39 میلیارد تومانی به اصفهان
محمد حسین شاملی مدیرکل منابع طبیعی وآبخیزداری استان اصفهان نیز با اشاره به این که در مصوبه شورای برنامه ریزی و توسعه استان در سال 89، دستورالعملی مبنی برتعطیلی معادن و انتقال کوره های گچ در شرق اصفهان به خارج از شهر مصوب شد، گفت: این وظیفه برعهده سازمان صنعت و معدن و تجارت بود، اما متاسفانه علیرغم آلودگی های بسیار و اثرات مخربی که این کارخانجات در شهر داشتند، انتقال این کوره ها تا امسال به طول انجامید. منابع طبیعی نیز وظیفه شناسایی محل جدیدی را برای این کارخانجات برعهده داشت که بهترین محل شناسایی شده برای انتقال این کارخانجات شهرستان کاشان بود چرا که این شهرستان کارخانجات گچ صنعتی دارد و موقعیت مناسبی برای تاسیس واحد های مشابه گچ صنعتی است.
ی با بیان این که اگر کوره ها تعطیل شود کانون بحرانی که از شهرستان برخوار تا اصفهان ادامه داشت از بین می رود یادآور شد: بر اساس مطالعات صورت گرفته خسارت هایی که این کانون سالانه به شهر اصفهان وارد می کند 39 میلیارد تومان است که برای جلوگیری از خسارت بیشتر باید هر چه سریعتر طرح انتقال این کارخانجات عملیاتی شود.
شاملی، به سه پیشنهاد اداره کل منابع طبیعی وآبخیزداری استان برای منطقه شرق اصفهان جهت حذف عوامل تخریب اشاره کرد و افزود: انتقال کوره های گچ به خارج از شهر، جنگلکاری در مناطق بیابانی و تغییرکاربری زمین های موجود از جمله این راهکارهاست. در راستای حذف کاهش آلودگی هوا درمنطقه شرق اصفهان مصوبه جنگلکاری 40 هزار هکتار از این اراضی در دستور کار منابع طبیعی استان قرار گرفته که تاکنون 8 هزار هکتارازمناطق بیابانی جنگلکاری شده است. برای ادامه این طرح نیازمند مساعدت و همکاری شرکت آب و فاضلاب استان برای آبرسانی به مناطق جنگلکاری هستیم. مشکل اصلی که برای ادامه این کار در مناطق شرق وجود دارد عدم در اختیار گذاشتن پساب آب توسط آبفای استان است که اگر این امر محقق نشود نمی توان بر اساس برنامه 5 ساله جنگلکاری را عملیاتی کرد.
مدیرکل منابع طبیعی اصفهان اضافه کرد: با تعیین نوع کاربری برای زمین های شرق می توانیم واحدهایی را در این منطقه مستقر کنیم که ازحرکت شن های روان جلوگیری کند. در همین راستا برای عملیاتی شدن این طرح هزار و 600 هکتار از این اراضی به شهرداری اصفهان برای دفن زباله واگذار شد و شهرداری موظف است 800 هکتار از این اراضی را به فضای سبز اختصاص دهد.
به گفته وی، جنگلکاری درمناطق شرق اصفهان برای جلوگیری از ورود ریزگردها به شهر ضروریست زیرا این طرح جزو مصوبات سفررئیس جمهوری نیز بوده است.  
روزنامه ایران، شماره 5222 به تاریخ 20/8/91، صفحه 11 (ایران زمین)
http://www.magiran.com/npview.asp?ID=2619762

توفان شن بر فراز هامون خشک/ جام جم (بانک اطلاعات نشریات کشور)
خشکیدگی دریاچه 400 هزار هکتاری هامون، موجب افزایش زمان بادهای 120 روزه سیستان به 200 روز شده است
بروز توفان شن طی چند روز گذشته در شمال استان سیستان و بلوچستان، بویژه شهرهای زاهدان و زابل که باعث افزایش غلظت گردو غبار و تجاوز آن از حد استاندارد شد، بار دیگر به نگرانی مردم منطقه مبنی بر پایان ناپذیر بودن این پدیده مخرب و پیامدهای منفی و مشکلات متعدد حاصل از آن دامن زد؛ مشکلاتی که از 10 تا 15 سال گذشته و با خشک شدن دریاچه هامون، زندگی مردم منطقه را تحت الشعاع خود قرار داده است، هر چند به عقیده کارشناسان محیط زیست می توان با گرفتن حقابه دریاچه تا حدودی از گسترش آن جلوگیری کرد.
بروز بادهای موسمی و توفان های شن گرچه از سالیان دور در سیستان و بلوچستان وجود داشته و پدیده جدیدی نیست، اما خشک شدن تالاب بین المللی هامون به خاطر عواملی چون خشکسالی بیش از یک دهه و قطع آب ورودی رودخانه هیرمند از سوی افغانستان، این پدیده طبیعی را به اتفاقی مخرب و نگران کننده تبدیل کرده است.
کم آبی از سال 76 دامن هامون را گرفته است. هامون و ساکنان اطراف آن، با آب زنده اند و اگر آب نباشد، هامون بیابانی خشک و لم یزرع می شود که بادهای موسمی خاک های بستر آن را حرکت داده و مناطق وسیعی از استان سیستان و بلوچستان و حتی خراسان جنوبی و ولایت نیمروز افغانستان را دچار ریزگردها می کند؛ پدیده شومی که در حال حاضر در این استان اتفاق افتاده و در صورت عدم اتخاذ تدابیر جدی از سوی مسوولان، منطقه را با بحران جبران ناپذیری روبه رو خواهد کرد.
خشکیدگی دریاچه 400 هزار هکتاری هامون، موجب افزایش زمان بادهای 120 روزه سیستان به 200روز شده است که با وزش این بادها و برخاستن گرد و غبار بستر دریاچه و حرکت شن های روان از افغانستان به سمت ایران بویژه در اواخر بهار و تابستان، زندگی برای ساکنان این استان، مخصوصا شهرها و روستاهای منطقه سیستان و شهرستان زاهدان مشکل شده، به طوری که باعث افزایش مهاجرت ساکنان این مناطق به شهرها و استان های دیگر شده است.
این در حالی است که براساس قرارداد منعقد شده بین دولت های ایران و افغانستان در سال 1351، کشور همسایه موظف است سالانه 850 میلیون مترمکعب آب از طریق رودخانه هیرمند روانه تالاب بین المللی هامون کند.
متاسفانه خشک شدن تالاب هامون و رودخانه هیرمند، سالانه 600 میلیارد تومان به مردم و دولت خسارت وارد می کند. ضمن این که مردم سیستان بر اثر این خشکی، کشاورزی، دامداری و صید و صیادی را از دست داده و با محرومیت شدیدی رو به رو شده اند. این در حالی است که تالاب هامون یکی از بهترین زیستگاه های پرندگان در آسیا محسوب می شد، به طوری که در زمان حیات خود، پذیرای دسته های 200 هزار تا 600 هزار قطعه ای پرندگان مختلف مهاجر بود.
یکی از شهروندان زاهدانی با بیان این که با از بین رفتن دریاچه هامون، دامداری، شیلات، کشاورزی و صنایع دستی و جانبی نیز کاملادر منطقه از بین رفته است، به «جام جم» می گوید: تنها روزنه باقیمانده به لحاظ اشتغالزایی برای مردم این منطقه، وجود 4 گذرگاه مرزی بود که با انسداد آنها همین منابع تامین درآمد نیز از بین رفت و حالابیشتر مردم این استان تنها از راه دریافت یارانه ها زندگی خود را می گذرانند.
امید طالع زاری با بیان این که در حالی که می شد به جای صرف هزینه های میلیاردی برای انسداد مرزها، با احداث چند کارخانه مولد، علاوه بر اشتغالزایی، نگرانی حاصل از باز بودن مرزها را برطرف کرد، می افزاید: در جریان سفر اول و دوم رئیس هیات دولت به استان مصوب شد سالانه 2 میلیارد تومان برای تثبیت شن های روان به استان اختصاص داده شود، در حالی که همین حداقل هم هنوز محقق نشده است.
وی با بیان این که به خاطر تبعات ناشی از بروز توفان و وجود ریزگردهای هر روزه در استان بسیاری از ساکنان مجبور به ترک شهر و روستای خود شده اند، خاطرنشان می کند: چگونه می توان با خیال راحت در شهر یا روستایی زندگی کرد که حتی یک شب نمی توان آسوده زیر سقف خانه خود خوابید. مردم بعضی از مناطق این استان گاهی شب ها از ترس مدفون شدن با خانه و کاشانه خود زیر شن و ماسه تا صبح در حیاط خود می خوابند، البته اگر ترس و نگرانی از هجوم گرد و غبار مجال خوابیدن به آنها بدهد.
افزایش بیماری های تنفسی
فرماندار زابل نیز با بیان این که دریاچه هامون در حال حاضر خودش معضلی برای مردم منطقه شده، به بروز گردو غبار و پیامدهای منفی ناشی از این خشکی اشاره کرده و به «جام جم» می گوید: گاهی شدت ریزگردها به 3 برابر استاندارد جهانی می رسد و در این هنگام است که بیمارستان ها مملو از بیماران تنفسی می شود؛ بیمارانی که طی سالیان گذشته دستگاه تنفسی شان دچار آسیب های فراوانی شده است.
حسین کیخواه با اشاره به خسارت 9 میلیارد تومانی توفان 3 هفته پیش شهرستان زابل می افزاید: اکثر مردم این منطقه روستایی هستند، بنابراین با بروز هر توفان شن و ماسه، کل مسیرهای روستایی مسدود، رفت و آمدها قطع و کسب و کار تعطیل می شود.
وی با بیان این که در منطقه زابل 60 روستا در مسیر دالان های هوایی قرار دارند و این روستاها هر ساله و در فصول خاصی در محاصره شن و ماسه قرار می گیرند، تصریح می کند: امکان جابه جایی این روستاها و ساکنین آنها عملابرای ما امکان پذیر نیست، بنابراین مجبوریم سالی یک بار در صورت تامین اعتبار اقدام به پاکسازی و نجات این روستاها از تخریب توسط شن و ماسه کنیم.
کیخواه می افزاید: مردم از ترس پیامدهای ریزگردها، پشت شیشه های خود را گچ می گیرند؛ کاری که عملافایده ای ندارد، چراکه خانه ها هر روز و با وقوع هر توفان مملو از گرد و خاک می شود.
گاهی هجمه ریزگردها آنقدر زیاد و ویرانگر است که صبحگاه وقتی مردم قصد خروج از منزل خود را دارند، به جای خروج از در، از دیوار بالامی روند، چراکه انبوه شن و خاک در خروجی را مسدود کرده است. گاهی هم ساعت 12 ظهر که اوج تابش خورشید است، ماشین ها با چراغ روشن حرکت می کنند، چون تا شعاع 50 متری را بیشتر نمی بینند.
وی با بیان این که بیماری هایی نظیر بیماری های چشمی، سل و تنفس در این استان بیداد می کند، می گوید: تا دریاچه به حالت سابق و پرآب خود برنگردد، مشکل این منطقه حل نخواهد شدو این نیز امکان پذیر نخواهد بود جز با بازگشایی مسیر هیرمند و ادای حقابه این دریاچه از سوی افغانستان.
عمل به تعهدات؛ تنها راهکار
سرپرست اداره کل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان نیز تنها راه نجات تالاب هامون و مردم شرق ایران به خصوص مناطق شمالی سیستان و بلوچستان را عمل کردن دولت افغانستان به تعهدات خود مبنی بر رهاسازی حقابه ایران از هیرمند می داند.
خسرو افسری در این باره به مهر می گوید: ادامه روند خشکسالی و خشک شدن تالاب هامون و حرکت شن های روان و ریزگردها به خاطر این خشکی، نه تنها مشکلات عدیده بهداشتی را به وجود آورده است، بلکه سالانه 6000 میلیارد ریال فقط در بعد زیست محیطی و اقتصادی به سیستان ضرر می رساند، چراکه درآمد 75 درصد مردم روستایی سیستان و 60 درصد کل مردم منطقه، ارتباط مستقیمی به دریاچه هامون دارد.
مدیرکل منابع طبیعی سیستان و بلوچستان هم می گوید: تا پیش از خشک شدن هامون، کانون های بحران بیابانی در سیستان 50 هزار هکتار بود، اما اکنون به 600 هزار هکتار افزایش یافته است.
نبی یاری با بیان این که 30 درصد مساحت استان را اراضی بیابانی تشکیل داده و متوسط بارندگی در استان با توجه به تبخیر بالا100 تا 110 میلی متر است، می افزاید: با تلاش های صورت گرفته، 27 کانون بحران فرسایش بادی در استان شناسایی شده و اکنون بیش از یک میلیون هکتار اراضی بیابانی استان متاثر از فعالیت های شن است که در این میان، خشک شدن هامون نیز بر مشکلات استان افزوده است.
 وی با بیان این که اکنون دریاچه هامون کاملاخشک و به منبع ریزگرد تبدیل شده است، تصریح می کند: البته منشا ریزگردها فقط به هامون محدود نمی شود، بلکه بخشی از ریزگردها از کشورهای همسایه نشات می گیرد. این ریزگرد ها در زمان خشکسالی بیش از سال های دیگر خود را نشان می دهند و شرایط زیستی را دشوار می کند.
وی با اشاره به اقدامات انجام شده در زمینه بیابان زدایی و تثبیت شن های روان می گوید: امسال بیش از 50 میلیارد ریال از محل اعتبارات استانی، ملی و تبصره ها صرف عملیات مهار بیابان شده که نهالکاری 4000 هکتار و آبیاری نهالکاری های سنوات قبل و حفاظت از اراضی بیابانی از کارهای شاخصی است که با اعتبارات تامین شده به انجام رسیده است.
روزنامه جام جم، شماره 3338 به تاریخ 13/11/90، صفحه 15 (ایران)
http://www.magiran.com/npview.asp?ID=2442146

فصل طوفان در استان یزد/ جام جم (بانک اطلاعات نشریات کشور)
طوفان ها هر سال صدها تن شن بر سر یزد می نشاند و حرکت بی وقفه شن های روان به دلیل قرار گرفتن این استان در دل بیابان های ایران همچنان ادامه دارد. به طوری که گفته می شود طی 100 سال گذشته 3 روستا به طور کامل زیر شن مدفون شده اند.
 به گزارش مهر، بیابان ها و کویرهایی که یزد را محاصره کرده اند، همواره یکی از کانون های شن های روان بوده اند و این امر سبب شده تا این استان سالانه شاهد بروز ده ها طوفان شن با شدت بالاو بادهای شدید همراه با گرد و غبار شدید باشد؛ شن هایی که به جای باران بر سر مردم این دیار می بارند.
مردم یزد بر این باورند که یزد برخلاف سایر نقاط کشور، دارای سه فصل است که این سه فصل تابستان و خاکستان و زمستان هستند و خاکستان در واقع جایگزین بهار و پاییز یزدی هاست زیرا در این دو فصل موج شدیدی از طوفان های شن به راه می افتد و چهره شهر و خانه ها را غبارآلود می کند.
توسعه بیابان ها و عدم اجرای موفق پروژه های بیابان زدایی به دلایل مختلف و متعدد، سبب شده تا شن های روان، همچنان سرگردان و پرسه زنان به این سو و آن سو بروند و هر سال بر شدت آنها افزوده شود.
یکی از علل مهم بیابان زایی و حرکت بی وقفه شن های روان، بروز خشکسالی های پی درپی و تغییر شاخص های اقلیمی است که طی 2 دهه اخیر این تغییرات شدت گرفته و بر شدت طوفان های شن افزوده است. این امر سبب شده هر سال بالای 100 روز گردبادهای مهیب فصلی در مناطق بیابانی و شنزارهای کویری به هر سو حرکت کنند و در هر حرکت، چند تن شن را از محلی به محل دیگر منتقل کرده و با ورود به شهر، بارانی از شن بر سر مردم کویرنشین بباراند.
گرچه سازمان جنگل ها و مراتع تلاش کرده به منظور پیشگیری از پیشرفت مناطق بیابانی، پروژه ملی مقابله با بیابان زایی و تثبیت شن های روان را در مناطق بحرانی اجرایی کند، اما به نظر می رسد کمبود بودجه و خشکسالی سبب شده این طرح با موفقیت چندانی مواجه نباشد.
غرس نهال های مناسب مناطق بیابانی و ایجاد گسترده تاغزارها سبب می شود که گردبادهای فصلی در برخورد با پوشش تاغزارها منکوب شود زیرا به علت کاشت نهال و بوته، خاک سطوح بیابانی سفت می شود و به هیچ وجه سازگاری با پیچش و خیزش گردبادهای فصلی ندارد.
شدت بارش شن های روان در برخی موارد به شکلی بوده که سبب مدفون شدن خانه ها زیر شن شده به نحوی که طی 100 سال گذشته 3 روستا به طور کامل در حوالی شهر یزد زیر ماسه های روان مدفون شده اند.
مدیرکل منابع طبیعی استان یزد در مورد علل بروز طوفان های شن در مناطقی همچون یزد گفت: کانون های حساس به فرسایش بادی، مرکز اصلی برداشت خاک، منشا وقوع طوفان های شن در استان یزد محسوب می شود.
محمدرضا عالم افزود: توسعه کانون های بحرانی باعث شده تا هر بار با وقوع طوفان، مقادیر زیادی ذرات خاک از این کانون ها بلند شده و بر سر شهرها و نقاط سکونتگاهی استان ببارد.
وی با بیان این که دشت های برهنه و اراضی فاقد پوشش گیاهی و نیز استعداد منطقه برای برداشت ذرات خاک و شن با جریان صعودی هوا، شدت طوفان ها را افزایش داده است، افزود: بیابان زدایی در یزد که اکنون بیش از 6 میلیون هکتار اراضی بیابانی و کویری دارد، نقش محوری در کاهش اثرات طوفان های شن دارد.
روزنامه جام جم، شماره 3254 به تاریخ 26/7/90، صفحه 1 (صفحه اول)
http://www.magiran.com/npview.asp?ID=2379936

غبار نمک دریاچه ارومیه به تهران می رسد/ جام جم (بانک اطلاعات نشریات کشور)
باد های نمکی اکنون در حوضه دریاچه شروع شده و شرایط زیستی منطقه را برهم زده است
با تمام تلاش های صورت گرفته از سوی مسئولان برای جبران کسری آب دریاچه ارومیه، وضع این دریاچه سال به سال بحرانی تر ارزیابی می شود، به طوری که در آخرین اظهارنظرها برخی از مسئولان محیط زیست از ایجاد سونامی نمک و گسترش دامنه غبار این سونامی به استان های زنجان، البرز و تهران خبر می دهند.
تبعات خشک شدن دریاچه ارومیه اگرچه بارها از سوی کارشناسان، به مردم و مسئولان گوشزد شده، اما شاید تاکنون آن طور که باید، جدی گرفته نشده است و شاید به همین دلیل است که مسئولان هرازگاهی به ارائه آماری درباره کاهش یا افزایش سطح آب دریاچه بسنده یا به طرح های بلندمدت انتقال آب به این کانون بحران زده اشاره می کنند. حال آن که وضع دریاچه روز به روز وخیم تر می شود و هشدار کارشناسان محیط زیست که نگران کننده ترین آن بروز سونامی نمک در منطقه است، رنگ واقعیت به خود می گیرد. این سونامی به گفته مسئولان استانی هم اکنون در منطقه کم و بیش آغاز شده است، اما حالامعاون محیط طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست کشور نسبت به گسترش دامنه این سونامی به مرکز کشور هشدار می دهد.
اصغر محمدی فاضل دراین باره به فارس می گوید: سفره آب زیرزمینی حوضه دریاچه ارومیه بشدت افت کرده است و در حال ایجاد یک فاجعه ملی زیست محیطی هستیم.
وی به توفان نمک در منطقه اشاره می کند و می افزاید: کارشناسان حوزه محیط زیست از سالیان گذشته درباره این موضوع اخطار داده و گسترش حوزه آن را به استان آذربایجان شرقی و حتی مرزهای غربی استان تهران بسیار محتمل می دانند.
به عقیده فاضل، احتمال رسیدن غبار نمک به استان زنجان به صورت جدی مطرح است و استان های البرز و تهران هم در معرض خطر غبار سونامی نمک است.
این کارشناس مسئول، حقابه دریاچه ارومیه را سالانه 1 / 3 میلیارد مترمکعب عنوان می کند و می گوید: به دلیل تامین نشدن این حقابه در سالیان گذشته، آب دریاچه بتدریج کاهش زیادی یافته است، به طوری که اکنون بیش از 24 میلیارد مترمکعب کسری آب در دریاچه وجود دارد، بنابراین اگر حتی سالانه سه میلیارد مترمکعب آب دریافت کند، این کسری 24 میلیارد مترمکعبی جبران نخواهد شد.
وی می افزاید: برای جبران این کسری آب باید علاوه بر اختصاص 1 / 3 میلیارد مترمکعب آب، سالانه مقادیر دیگری را نیز به دریاچه اختصاص داد.
فاضل با بیان این که حقابه دریاچه در سال های گذشته بسیار پایین بوده است، تصریح می کند: در سال آبی 91 ـ 90 نیز که بهترین سال نسبت به سنوات گذشته است تا به امروز یک میلیارد و 800 میلیون مترمکعب حقابه دریافت کرده ایم که هنوز نزدیک به 60 درصد حقابه مورد نیاز دریاچه باقی مانده، این در حالی است که تنها دو ماه به پایان سال آبی باقی مانده است.
معاون محیط طبیعی و تنوع زیستی سازمان حفاظت محیط زیست خاطرنشان می کند: اگر رهاسازی آب از سدهای مخزنی صورت گیرد، جلوی برداشت های غیرمجاز و چاه های غیرقانونی که در حوضه دریاچه ارومیه وجود دارد، گرفته شود و همچنین مسیرهای انتقال آب به دریاچه ارومیه لایروبی و بازگشایی شود، مقدار آب قابل توجهی به دریاچه وارد خواهد شد.
سد نسازید
فاضل با بیان این که متاسفانه هنوز موضوع مطالعه سدهای جدید در دستور کار وزارت نیرو است، می گوید: با وجود اعتراض سازمان محیط زیست، وعده وزارت نیرو برای همکاری و دستور صریح معاون اول رئیس جمهور مبنی بر این که تحت هیچ شرایطی در این حوزه موضوع مطالعه سدهای جدید نباید صورت بگیرد، اما هنوز اخبار مختلفی به صورت رسمی و غیررسمی از مطالعه احداث سد در بالادست دریاچه ارومیه به گوش می رسد.وی می افزاید: در استان آذربایجان غربی در حوضه دریاچه ارومیه، اکنون 31 سد مخزنی در حال مطالعه است که این نشان دهنده وجود برنامه ای برای ساخت سد جدید در استان است.
فاضل با بیان این که اکنون 29 سد برای احداث توسط وزارت نیرو و جهاد کشاورزی پیشنهاد شده است، از مسئولان درخواست می کند در این خصوص بازنگری کرده و هر گونه مطالعه و طراحی را در زمینه احداث سد متوقف کنند.
سونامی به پا خاسته
در همین راستا نماینده مردم ارومیه در مجلس نیز چندی پیش با بیان این که دریاچه ارومیه اکنون به هیچ وجه شرایط مساعدی ندارد، گفت: در حال حاضر براساس مشاهده عکس ها و گزارش های رسیده مردمی، باد های نمکی در منطقه شروع شده و شرایط زیستی را برهم زده و در کشاورزی منطقه نیز تاثیرات نامناسبی گذاشته است.
به گفته جواد جهانگیرزاده، پس از کشاورزی نیز نوبت آب ها و سپس انسان هاست که این اتفاق غیرقابل تصور خواهد بود.
وی با اشاره به طرح های انتقال آب به دریاچه و با بیان این که با انتقال آب به دریاچه ارومیه از نگرانی های ما کاسته نخواهد شد، می افزاید: بخشی از منابعی که می توانست وارد دریاچه ارومیه شود براساس یک توافق نامه از سال های گذشته تحت عنوان آب شرب به سمت تبریز می رود که استفاده صنعتی از آن می شود که متاسفانه در این زمینه این توافق نامه نقش پررنگی در نابودی دریاچه ارومیه داشته است؛ ضمن این که وزارت جهاد کشاورزی نیز به تعهدات و وظایف خود عمل نکرده است.
سونامی نمک رخ نداده
 اما از سوی دیگر، رئیس سازمان محیط زیست معتقد است سونامی نمک در دریاچه ارومیه رخ نداده است.
محمدجواد محمدی زاده با بیان این که در حال حاضرحدود دو سوم از مساحت 5600 هکتاری دریاچه ارومیه یا کاملاخشک یا کم آب است، به مهر می گوید: در این شرایط حیات زیستمندان ازجمله پرندگان و چارپایان در بخش های خشک به مخاطره افتاده است که در همین راستا و برای جلوگیری از تلفات آنها عملیات بحران که شامل مانورآبرسانی با تانکر به بخش های خشک شده و انتقال جانوران به بخش های آبدار است با همکاری شیلات آغاز شده است.
به گفته وی، سال گذشته وزارت نیرو به تعهد خود برای دادن حقابه 1/3 میلیارد مترمکعبی دریاچه ارومیه عمل نکرد و تنها 1/1 میلیارد مترمکعب از این حقابه تامین شد.
 رئیس سازمان محیط زیست تصریح می کند: براساس دستور رئیس جمهور در سال جاری اعتبار وزارت جهاد کشاورزی برای اصلاح روش های آبیاری دو برابر شده و در حالی که سال گذشته 264 میلیارد تومان بوده است، امسال باید به 500 میلیارد تومان افزایش یابد.
روزنامه جام جم، شماره 3470 به تاریخ 8/5/91، صفحه 15 (ایران زمین)
http://www.magiran.com/npview.asp?ID=2551293

ترافیک و آلودگی هوای تهران/ دانش‌نامه آزاد ویکی پدیا

آلودگی هوا با توجه به پیامدهای زیانبارش به یکی از ملموس‌ترین معضلات زیست محیطی تهران، پایتخت ایران و چندین شهر دیگر ایران تبدیل شده‌است. آمارها نشان می‌دهد که در روزهای تشدید آلودگی هوای تهران، شمار بیماران تنفسی «تا ۶۰ درصد» افزایش می‌یابد. بیشترین عامل مرتبط با تشدید بیماری‌های سیستم قلبی، عروقی و ریوی، افزایش آلاینده‌های دی اکسید گوگرد، ذرات معلق و منواکسید کربن است، به طوریکه «آلودگی هوا در تهران به طور متوسط موجب کاهش ۵ سال از عمر تهرانی‌ها شده‌است»

بنابر نظر برخی از کارشناسان محیط زیست، نخستین زنگ خطر جدی درباره آلودگی هوای تهران در سال ۱۳۷۴ به صدا درآمد.. در آن هنگام نزدیک به یکصد نفر از کارشناسان و مدرسان محیط زیست، جغرافیا و شهرسازی در پی نشستی در سالن اجتماعات پارک شهر تهران، متنی موسوم به بیانیه «هوای تهران ۷۴» منتشر کردند که در آن برای نخستین بار از آلودگی هوای پایتخت به عنوان یک «بحران ملی» که راه مقابله با آن «عزم ملی» است، نام برده شد.

مرگ و میر در اثر آلودگی هوا

در ایران سالیانه ۴۵۰۰۰ نفر بر اثر آلودگی هوا می‌میرند. مطابق گزارش بانک جهانی در سال ۱۳۸۲، ۸۱۵۲ تن تهرانی به دلیل آلودگی هوا جان خود را از دست داده اند به طوری که فاصله سال‌های ۸۲ تا ۸۵، نه تنها از میزان مرگ بر اثر آلودگی هوا در تهران کاسته نشده، بلکه تنها در آبان ماه سال ۸۵، آلودگی هوای تهران به اندازه نیمی از تمام سال ۸۲ قربانی داشته است. به خاطر استنشاق هوای تهران ۹۹۰۰ نفر در سال ۸۴ به دلیل دو آلاینده NOx و PM10 فوت کردند. آلاینده PM10 به تنهایی در سال ۱۳۸۸ موجب مرگ ۶۲۰۰ نفر شده است. در اثر آلودگی هوایی که در کشور ایران در سال ۱۳۸۹ به وجود آمد، حداقل ۴۰۰۰ نفر در اثر این آلودگی جان خود را از دست داده اند.

جایکا

درسال‌های پس از آن و در پی انعقاد قرارداد همکاری با آژانس ژاپنی جایکا توسط شهرداری تهران، بررسی‌های جامعی در خصوص آلودگی هوای تهران انجام و تدوین راهکارهای لازم برای بهبود وضع آلودگی هوا شروع شد. بنابر این پژوهش‌ها روزانه بالغ بر یک‌هزار و ۱۹۲ تُن مواد آلاینده در هوای تهران منتشر می‌شود. بیشترین این آلاینده‌ها مربوط به اکسیدهای گوگرد با انتشار ۶۹۵ تُن در هر روز است که بعد از آن به ترتیب اکسیدهای نیتروژن، منواکسید کربن و هیدروکربن‌های سوخته نشده، عمده آلاینده‌های هوای تهران محسوب می‌شوند. براین ارقام باید ۱۶ تن ذرات لاستیک و ۷ تن آزبست لنت ترمزها را در سال اضافه نمود. همچنین معلوم شد که اگرچه بیش از ۸۰۰ هزار واحد صنعتی مستقر در تهران سهم بزرگی در آلودگی این شهر دارند، ۸۸ درصد آلودگی هوای تهران ناشی از آلایندگی وسایل نقلیه است، در حالی که میزان استاندارد آزبست در هوا، صفر و میزانی که سازمان بهداشت و محیط زیست برای آمریکا و اروپا ارائه داده، پنج‌صدهزارم فیبر بر میلی لیتر است، اندازه‌گیری این الیاف در هوای تهران، میزان آزبست را سه‌هزارم فیبر بر میلی‌لیتر نشان می‌دهد. این بدان معنا است هوایی که تهرانی‌ها تنفس می‌کنند، ۶۰ برابر اروپا و آمریکا آزبست دارد. این میزان بالای آلایندگی در حالی است که میزان استاندارد آزبست در هوای آزاد، صفر است. زیرا که از یک سو مصرف سوخت خودروهای فرسوده سه برابر خودروهای جدید و میزان آلایندگی‌شان چندین برابر آنها است و از سوی دیگر بسیاری از خودروهای تولید داخلی، با این‌که نو هستند، اما از استانداردهای لازم برخوردار نیستند. بنا بر آمارها، در سال ۱۳۸۸ خورشیدی بیش از ۳۰ هزار تاکسی فرسوده در تهران وجود داشت. در این میان آلایندگی موتورسیکلت‌ها با توجه به این نکته که موتورسیکلت‌ها چندین برابر خودروهای شخصی آلودگی تولید می‌کنند وضعیت را بحرانی‌تر می‌کند.

برنامه جامع مبارزه با آلودگی هوای تهران

در کنار آلودگی هوا باید به آلودگی صوتی نیز بعنوان یکی از مهمترین آلاینده‌های زیست محیطی ناشی از وسایل نقلیه در شهرهای بزرگ ایران اشاره داشت. به جز تهران میزان آلودگی هوای شهرهای اهواز، اراک، تبریز، مشهد، شیراز، کرج و اصفهان نیز مورد توجه خاص قرار دارد.

در پی این مطالعات، برنامه ای تحت عنوان «برنامه جامع مبارزه با آلودگی هوای تهران» در سال ۱۳۷۹ طراحی و تصویب شد تا طبق این برنامه ظرف مدت ۱۰ سال هوای پایتخت به کیفیت سالم و قابل تنفس برسد. این برنامه شامل ۷ محور ذیل می‌باشد: استاندارد سازی خودروهای نو، از رده خارج کردن خودروهای فرسوده، ارتقای حمل و نقل عمومی، بهبود کیفیت سوخت، معاینه فنی خودروها، مدیریت ترافیک و آموزش همگانی. این برنامه با همکاری وزارت صنایع، وزارت نفت، سازمان حفاظت محیط زیست، شهرداری تهران و پلیس راهنمایی و رانندگی به مورد اجرا در آمد.

در پی آن در پاییز ۱۳۸۶ «طرح جامع حمل و نقل و ترافیک تهران» تهیه و تصویب شد. این طرح، که اهداف کلی آن بر اهداف طرح‌های فرادست – مانند «طرح جامع تهران»و هم چنین برنامه چهارم توسعه اقتصادی ایران – استوار شده‌اند، چشم انداز تحولات مطلوب این شهر در ۲۰ ساله آینده را ترسیم می‌کند. در جدول شماره (۵-۲)طرح جامع حمل و نقل و ترافیک تهران شاخص‌های حمل و نقلی تهران در سال ۱۳۸۶ و سال ۱۴۰۴ در مقایسه با متوسط شهرهای اروپایی در قالب ارقام و آمار ارائه شده‌اند.

در ارتباط با کاهش آلودگی هوا، این طرح– علاوه بر گسترش و بهبود کیفیت حمل و نقل عمومی، از رده خارج کردن کلیه خودروها و موتورسیکلت‌های فرسوده، تولید خودروهای دوگانه‌سوز و همچنین توسعه عرضه گاز طبیعی فشرده، که از اهداف برنامه چهارم توسعه اقتصادی ایران هستند و در این طرح نیز گنجانده شده‌اند – به برنامه‌های زیر اشاره می‌کند:

گسترش فضاهای سبز اطراف شبکه معابر

ایجاد معابر پیاده‌رو در مناطق تجاری شهر

ممانعت از ورود تاکسی‌های بنزین‌سوز به سیستم

دوگانه‌سوز کردن تاکسی‌های بنزینی موجود

وضع عوارض جدید برای خودروها متناسب با مصرف سوخت و انتشار آلودگی

البته این راهکارها به دلایل مختلف تا به حال جوابگوی معضل ترافیک و آلودگی هوای تهران نبوده‌اند. از جمله می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

«گوگرد گازوئیل در حالت استاندارد باید بین ۱۵ تا ۲۰ پی پی ام باشد، اما متاسفانه در ایران از گازوئیل «۷ هزار پی پی ام» استفاده می‌شود»

«طبق قانون برنامه چهارم تا پایان این برنامه باید یک میلیون خودروی فرسوده از رده خارج می‌شد، در حالی که با گذشت ۴ سال از این قانون تنها ۳۰۰ هزار خودروی فرسوده از رده خارج شده‌است.»

علیرغم اضافه شدن شبکه مترو به شبکه حمل و نقل عمومی تهران در ده سال گذشته و افزایش تعداد اتوبوسها و مینی بوس‌ها در این مدت، سهم حمل و نقل عمومی در کل سفرها به ۲۶ درصد کاهش پیدا کرده است.

به دلیل افزایش روزافزون مالکیت خودروی شخصی درسالهای گذشته و با توجه به اینکه برخی از خودروها همچون پژو آر- دی و نیسان با تکنولوژی ۳۰ سال پیش تولید می‌شوند، اجرای طرح سهمیه بندی سوخت تنها موقتا موجب کاهش مصرف شده‌است.

سرعت متوسط وسایل نقلیه عمومی تنها ۱۵ کیلومتر در ساعت است. مصرف سوخت خودرو در سیکل شهری کمی کمتر از دو برابر اتوبان‌ است.

عدم عنایت به موضوع مهم فرهنگ ترافیک

راهکارهای بالا بردن سهم سفرها با وسایل نقلیهعمومی و یا نیمه عمومی عمدتا به این دلیل کارساز نبوده‌اند که سفرهای سوارهساکنین تهران در طی ۱۰ سال گذشته، رشد ۲۰ درصدی و سفرهای ساکنین حومه شهر تهران رشد ۷۹ درصدی داشته‌اند. عامل اصلی این دو نیز رشد جمعیت تهران و به ویژه شهرها وشهرکهای اقماری آن، در کنار رشد رفاه عمومی بوده است. این رشد نیز به خودی خود مدیون جذابیت شهر تهران که مرکز تولید بیش از ۲۵ درصد تولید ناخالص داخلی ایران و در عین حال قطب بلامنازع سیاسی، اقتصادی و فرهنگی ایران محسوب می‌شود، می‌باشد.
http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AA%D8%B1%D8%A7%D9%81%DB%8C%DA%A9_%D9%88...

تأثیرخشک‌شدن زاینده‌رود و باتلاق گاوخونی در افزایش پدیده ریزگرد/ همشهری آن‌لاین
محیط زیست > آلودگی- اصفهان- مجتبی اردشیری:
استان اصفهان یکی از استان‌هایی است که غالبا در معرض هجوم ریزگردها قرار می‌گیرد.
اکوسیستم کویری استان و همجواری با دیگر استان‌های کویری سبب شده تا اصفهان، سهم قابل توجهی از حضور توده‌های ریزگرد را در آسمان خود احساس کند. بارها شده که میزان ریزگرد در هوای استان به مرز بحران رسیده است، به عنوان مثال در اسفند ماه سال گذشته بود که علیرضا ذاکر اصفهانی، استاندار اصفهان با هشدار نسبت به چنین وضعیتی اعلام کرد که میزان ریزگردها در جو اصفهان، هفت برابر میزان طبیعی است.
بابک صادقیان، مسئول آزمایشگاه هوای محیط‌زیست استان اصفهان در این باره می‌گوید: اصفهان، شهر و استانی دارای اقلیم نیمه‌بیابانی است که با خشکی‌های پی در پی مواجه است. نواحی شرق و شمال‌شرق استان و حتی تالاب گاوخونی، شرایط مساعدی را برای پیشروی بیابان و ایجاد ریزگردها به‌وجود می‌آورد. این عامل، بعد داخلی ماجراست اما در بعد خارجی قضیه باید معترف بود که اصفهان متاثر از ریزگردهای خارج از کشور است به‌صورتی که چشمه‌های تولید غبار در کشور عراق از سمت جنوب و جنوب غربی استان، وارد اصفهان شده و موجبات آلودگی بیشتر هوای استان را فراهم می‌آورند.
گویا اقدامات صورت گرفته در چند سال اخیر برای مبارزه با بیابان‌زایی چندان مؤثر واقع نشده و کویر در حال پیشروی است. با توجه به توأمان‌بودن ورود ریزگردهای بیابانی کشور و همچنین بیابان‌های کشور عراق، درصد بالای آلودگی هوا از این حیث، بسیار به چشم می‌آید و طبیعتا نقش پررنگی را در تشدید آلودگی‌ها به‌عهده خواهد داشت. ضمن اینکه موقعیت نیمه بیابانی استان و تأثیر آن از بیابان‌های کشورهای همسایه سبب شده تا ریزگردها، خطر بسیاری جدی‌ای را برای اکوسیستم محیطی این شهر فراهم آورند؛ به همه اینها بیفزایید بارش‌های بسیار کم اصفهان را در طول سال.
البته پرآبی زاینده رود نقش تعیین کننده‌ای در کاهش ریزگردهای استان اصفهان و حتی استان‌های جنوبی کشورمان ایفا می‌کند. در سال‌های اخیر و با قطع جریان آب در رودخانه زاینده ‌رود، تالاب گاوخونی با 46هزار هکتار وسعت، خشک شده و بدین‌ترتیب به کانون تولید ریزگردها تبدیل‌شده است. در سال‌های گذشته و با خشک شدن تالاب گاوخونی و وزش بادهای غالب، گردوغبار ناشی از آن، علاوه بر شهر اصفهان بر استان‌های شرقی استان اصفهان نیز تأثیر ‌گذاشته و ریزگردهایی را بر آسمان این استان‌ها پدید ‌آورده است.
جز زاینده رود، عامل دیگری هم در تشدید یا تضعیف فرایند ریزگرد در هوای اصفهان مؤثر است و آن، معادن بومی‌شن و ماسه است که یکی از کانون‌های مهم تولید ریزگردها در استان اصفهان به‌شمار می‌آید که از دو سال قبل تاکنون هیچ مجوزی برای تمدید یا تاسیس این معادن صادر نشده است.
احمدرضا لاهیجان زاده، مدیرکل اداره حفاظت محیط‌زیست استان اصفهان با اشاره به اینکه 26‌ استان کشور با پدیده آلودگی ریزگردها روبه رو هستند، اعلام می‌کند: محورهای طرح جامع مقابله با گردوغبار در استان اصفهان مشخص شده و اداره کل محیط‌زیست، جهادکشاورزی و منابع طبیعی، اداره کل هواشناسی و شبکه بهداشت استان، ارگان‌هایی هستند که بیشترین وظایف در این طرح برعهده آنهاست.
لاهیجان‌زاده با بیان اینکه نیروگاه شهید منتظری با استفاده از سوخت مازوت، روزانه چند‌صد تن دی اکسید گوگرد را وارد هوای شهر اصفهان می‌کند، اظهار می‌دارد: تمام ارگان‌های اجرایی باید به حل این مسئله کمک کنند زیرا سکون هوای اصفهان در ماه‌های آذر و دی سال گذشته به‌دلیل وقوع پدیده اینورژن73‌درصد و در سایر فصول 50‌درصد است و آلودگی این نیروگاه، هوای اصفهان را آلوده‌تر می‌کند.
وی خاطرنشان کرد: تأمین نشدن سوخت گاز برای این نیروگاه از طرف وزارت نفت قابل پذیرش نیست. مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان اصفهان نیز به نکته جالب توجهی در حوزه مقابله با ریزگردها اشاره می‌کند. محمد حسین شاملی می‌گوید: با اشاره به اینکه هر هکتار فضای سبز که معادل کاشت 200‌اصله درخت است، 68 تن گرد و غبار را جذب می‌کند، پوشش گیاهی در کاهش آلودگی هوا نقش مؤثری دارد به‌گونه‌ای که یک‌متر‌مربع درخت روزانه پنج مول اکسیژن تولید می‌کند. شاملی می‌افزاید: 30‌درصد بیابان‌های ایران در اصفهان قرار دارد بنابراین پرداختن به بحث فضای سبز در جهت مقابله با ریزگردهای این بیابان‌ها باید جدی تر از هر زمان دیگری دنبال شود.
خارج از تأثیرات منفی ای که پدیده ریزگرد بر محیط‌زیست ملی کشور بر جای می‌گذارد، این فرایند تهدیدی جدی برای سلامت شهروندان نیز به شمار می‌آید به‌گونه‌ای که با تشدید فعالیت این ذرات معلق، تعدادی از شهروندان مبتلا به حساسیت در معرض التهابات بیشتر قرار گرفته‌اند. اتفاقاتی که ممکن است در گوش، گلو و بینی فرد در هوای پر از ذرات معلق و گرد و خاک بیفتد این است که حساسیت و افزایش آن، مشکلاتی را در پی دارد. وقتی هوا از بینی وارد حلق می‌شود حساسیت موجود در راه‌های تنفسی فوقانی ممکن است اتفاق بیفتد و حتی ممکن است در مراحل پیشرفته موجب آسم شود. شست‌وشوی مرتب بینی زمانی که این آلودگی وجود دارد به کمک آب ‌نمک و سرم‌های شست‌وشو می‌تواند موجب بهبود حرکت مخاطی فرد شود که در این حالت، مواد زیانبار خارج شده و فرایند تنفس، بهتر می‌شود و پیشگیری از عفونت‌ها و بیماری‌های تنفسی را در پی دارد. توصیه می‌شود زمانی که گرد و خاک در هوا وجود دارد از کارهای غیرضروری پرهیز شود. شهروندان باید درنظر داشته باشند که استفاده از ماسک‌های عادی، تأثیر چندانی در فیلترینگ ذرات معلق ندارند.
امیرعلی، شهروند اصفهانی است که در مورد ریزگردها می‌گوید: «بعضی اوقات دانه‌های ریزگرد به قدری واضح است که به راحتی می‌توان معلق ماندن آنها را در فضای شهر مشاهده کرد. من معتقدم که مسئله مبارزه با آلودگی هوا در اولویت به‌مراتب بالاتری نسبت به مقوله کم‌آبی اصفهان قرار دارد. ما حتی از داشتن هوای سالم محرومیم. باور کنید اگر تا چند سال پیش، دیابت را مرضی خاموش می‌نامیدند حالا دیگر باید این عنوان را به بیماری‌های تنفسی اطلاق کرد. ورود ریزگردها به شهر ما به قدری زیاد است که بی شک شهروندان را، بی آنکه خود بدانند، دچار مشکلات عدیده تنفسی خواهد کرد».
امید است با اقدامات مثمری چون توافق با دولت عراق در جهت از سر‌گیری مالچ پاشی باتلاق‌های خشک این کشور، بحث بیابان‌زدایی در ایران، گسترش فضای سبز شهر و خارج شهر و همچنین آگاه کردن بیشتر مردم نسبت به عوارض پدیده ریزگرد، میزان این پدیده جغرافیایی به کمترین حد خود رسیده و شهروندان کمتری از بابت این موضوع متضرر شوند.
http://www.hamshahrionline.ir/details/173562

مهمان ناخوانده اردبیلی‌ها در آستانه تابستان/ همشهری آن‌لاین
محیط زیست > آلودگی- اردبیل- سانازلطیفی هیر:
نفس کشیدن برایش مشکل شده بود. ماسک جلوی دهانش شاید کمی از ورود گردوغبار به درون ریه‌هایش جلوگیری‌کند.
 می‌پرسم چرا ماسک دهانت را برنمی‌داری؟ می‌گوید: هوا آلوده است و من که دچار بیماری هستم نمی‌توانم به‌راحتی تنفس کنم.
برخی از روزها هنگامی که به آسمان بالای سرمان نگاه می‌کنیم به جای آبی آسمان رنگ تیره و خاکستری چشم‌های ما را خیره می‌کند و گردو غبار موجود در هوا تا عمق ریه‌هایمان نفوذ می‌کند و نفس کشیدن را برایمان مشکل. به این فکر می‌افتیم که این همه خاک موجود در هوا از کجا آمده که باعث آلودگی هوا تابه این حد شده است؟ما که در شهری کوچک با هوای تمیز که هنوز دود ماشین‌ها به نسبت دیگر شهر‌ها آن را آلوده نکرده زندگی می‌کنیم چرا هوای شهر در برخی از روزهای سال به این آلودگی است؟
وجود ذرات معلق گرد‌وغبار و خاک در هوا در برخی از شهرهای کشورمان به حدی زیاد است که بیرون آمدن از خانه را برای افراد ناممکن می‌سازد. به‌راستی باید دانست سرمنشأ این ذرات معلق در هوا از کجا است و چه عللی باعث ایجاد آن می‌شود.به گفته برخی از مسئولان منشأ این ریزگردها بیابان‌ها، کویرها و باتلاق‌های خشک شده کشور عراق است که در طول سال با وزش باد و یا توفان‌های بزرگ، شن‌ها و خاک‌های زمین به‌صورت معلق در هوا به حرکت در‌می‌آیند و پدیده‌ای به نام ریزگرد را در کشور مان شاهد می‌شویم. اما علت این پدیده در استان اردبیل چیست و از کجا شروع می‌شود؟
رها شدن زمین‌های زیرکشت پس از برداشت محصول
محمدعلی ظهیری، کارشناس محیط زیست در پاسخ این سؤال به خبرنگار ما می‌گوید: در شهرستان اردبیل وجود ریزگردها می‌تواند دو علت داشته باشد؛ یکی از آنها علت داخلی و دیگری علت خارجی. علت داخلی را می‌توان زمین‌های زیرکشت دانست، به‌طوری که این زمین‌ها در فصل کاشت به زیرکشت انواع محصولات از قبیل گندم، جو و سیب‌زمینی می‌رود ولی متأسفانه بعد از برداشت محصولات زمین‌های زیرکشت رفته عاری از هرگونه پوشش گیاهی می‌شود و نیز در برخی مواقع کشاورزان با سوزاندن کاه‌های موجود روی زمین بیشتر به این موضوع دامن می‌زنند و چون شهرستان اردبیل جزو شهرهای بادخیز کشور است ذرات گرد و خاک به راحتی در هوا به پرواز در می‌آیند و اما علت دوم یا همان علت خارجی که به‌صورت سراسری است، باتلاق‌ها و تالاب‌های خشک شده کشور عراق است که با وزش توفان و باد ذرات خاک به صورت معلق در هوا به سمت ایران به حرکت درمی‌آید و برخی از استان‌های کشورمان را دربرمی‌گیرد.
ظهیری در ادامه می‌گوید: بیشتر پدیده ریزگرد در نیمه اول سال در کشور رخ می‌دهد؛ چون در نیمه اول سال تابش نور خورشید به‌طور مستقیم و طول روزها بیشتر از نیمه دوم سال است، تابش مضاعف نور خورشید باعث خشک‌تر شدن تالاب‌ها می‌شود و اما در شهرستان اردبیل بیشتر در مرکز استان شاهد ریزگرد هستیم و هر چقدر از غرب کشور دورتر شویم کمتر با این پدیده برخورد خواهیم داشت.وی در مورد میزان آلودگی هوا می‌افزاید: اندازه این ریزگردها یک، 2/5 و 10میکرون است که حساس‌ترین آن 2/5میکرون است و ما این آمار را توسط دستگاهی به نام دستگاه سنجش آلاینده‌های هوا که در موزه تاریخ طبیعی استان مستقر کرده‌ایم به‌طور دقیق اندازه‌گیری می‌کنیم. در کل شهرستان اردبیل به‌دلیل گران قیمت بودن آن فقط یک دستگاه موجود است.کارشناس محیط‌زیست استان اردبیل همچنین می‌گوید: در طول چند روز اخیر هوای استان به‌دلیل وارد شدن این ریزگردها بین ناسالم و بسیار ناسالم بوده که ما در این مواقع به افراد مسن و کودکان توصیه می‌کنیم که از تردد در فضاهای عمومی و سطح شهر خودداری کنند تا دچار آسیب‌های تنفسی و مخاطی نشوند.
http://www.hamshahrionline.ir/details/173556

گرد و غبار بر دامن عروس زاگرس/ همشهری آن‌لاین
محیط زیست > آلودگی- ایلام ـ گروه شهرستان‌ها:
استان ایلام در غربی‌ترین نقطه کشور(با 420 کیلومتر مرز مشترک با کشورعراق) قرار دارد.
این استان به‌دلیل وجود رودهای روان فصلی و دائمی، پوشش جنگلی متعدد، کوه‌های فراوان و زیبایی به عروس زاگرس مشهور است اما در این چند سال اخیر به‌دلیل حضور گردوغبار چهره دیگری به‌خود گرفته است.استان ایلام درست در میانه مرز غربی باکشور عراق قرار دارد و این موضوع باعث می‌شود به محض حضور گردو غبار در این کشور به سرعت وارد این استان شود و مشکلاتی را برای مردم این منطقه به‌وجود بیاورد.
95‌درصد گردوغبار ایلام از سایر کشورها
مدیرکل محیط‌زیست استان ایلام می‌گوید که نزدیک به 95‌درصد از ریزگرد‌های استان ایلام از کشور‌های سوریه، عراق، امارات و عربستان وارد کشور می‌شود که از این 95‌درصد 50‌درصد آن از کشور عراق است.
غلامحسین کاظمی می‌افزاید: پنج‌‌درصد از این گردوغبار‌ها، مربوط به کشور خودمان است که به‌دلیل خشکسالی‌های اخیر و جلوگیری از عبور آب‌های جاری به‌وجود آمده است.همچنین سد‌سازی‌‌هایی که در چند سال اخیر صورت گرفته شامل سد دجله، کرخه، کارون و تالاب‌های دیگر باعث تولید این ریزگرد‌ها شده است. وی تصریح می‌کند: در سفر سوم هیأت دولت به استان ایلام تصمیم گرفته شد چند دستگاه سنجش آلودگی هوا تهیه و در سطح مرکز استان نصب شود و به شکل لحظه‌ای، سنجش هوای این استان مرزی که به‌عنوان ورودی گردوغبار کشور است تهیه شود و تاکنون یکی از این دستگاه‌ها در شهرستان ایلام نصب شده است.
وی به وضعیت روزهای خارج از استاندارد اشاره می‌کند و می‌گوید: در سال گذشته 87 روز در این استان هوا بحرانی بوده است و در این دوماه ابتدای سال‌جاری 12 روز هوای خارج از استاندارد در این استان ثبت شده است.کاظمی به کارگروه استانی نیز اشاره می‌کند و می‌افزاید: کارگروه مقابله با ریزگرد‌ها در استان که شامل اداره جهادکشاورزی، هواشناسی، مدیریت بحران، محیط‌زیست، نماینده وزارت نیرو و نفت و نماینده دانشگاه علوم پزشکی است به شکل گسترده فعالیت می‌کنند.
وی در پاسخ به سؤال خبرنگار ما درباره اینکه در حال حاضر چه اقدامی باید برای حل مشکل ریزگردها انجام داد، می‌گوید: تفاهمنامه‌هایی بین کشور‌ها باید تنظیم شود و همچنین نماینده ایران در سازمان ملل این موضوع را پیگیری کند. البته مقامات ارشد کشور با کشورعراق تفاهمنامه پنج‌ساله ای امضا کرده‌اند. این تفاهمنامه‌ها درخصوص مالچ‌پاشی، کاشت نهال، رعایت حق عبور آب‌ها و نگهداری تالاب‌ها و... است.
وی در پاسخ به سؤال دیگری درباره اینکه چه برنامه‌ای برای کاهش گردوغبارها به شکل کوتاه‌مدت می‌توان پیش‌بینی کرد، می‌گوید: این سؤال را باید از کارشناسان مربوطه پرسید اما مالچ‌پاشی به شکل موقتی باعث کاهش این ریزگردها می‌شود.کاظمی شناسایی مراکز و چشمه‌های اصلی گردوغبار در کشورهای همسایه و داخل کشور و شناسایی اراضی مستعد درخت‌کاری و بوته‌کاری و مالچ‌پاشی در کانون‌های شناسایی شده را از راهکارهای رفع مشکل گردوغبار می‌داند و می‌گوید: برنامه‌ریزی و تأمین اعتبارات لازم برای پشتیبانی مالی اجرای پروژه‌های کاهش و کنترل پدیده گردوغبار، اجرای سامانه و سیستم پایش لحظه‌ای گردوغبار در نوار مرزی غرب کشور و آنلاین‌شدن سامانه و تعیین برنامه زمانبندی کاهش میزان اراضی مولد گردوغبار در کشورهای همسایه از دیگر راهکارهای رفع این مشکل چند سال اخیر است.
مدیرکل اداره محیط‌زیست استان ایلام با ابراز امیدواری از اینکه اجرای پروژه‌های کاشت درختان بومی و سایر رستنی‌ها در چشمه‌های گردوغبار و سایر پروژه‌های مالچ پاشی و تثبیت شن‌های روان و پخش سیلاب در اراضی مورد نظر در رفع این مشکل نقش بسزایی داشته، می‌افزاید: کنترل ورود دام در مراتع و کاهش استفاده از مراتع در داخل و خارج کشور، اجرای پروژه‌های بادشکن و کاهش سرعت باد در اراضی مستعد فرسایش بادی، تلقیح ابرهای باران‌زا در فصول مختلف در اراضی و کانون‌های تولید گردوغبار نیز می‌تواند در رفع مشکل گردوغبار مؤثر باشد.
ادامه عوارض جنگ
وی می‌افزاید: در دو شهرستان مهران و دهلران به‌دلیل هم‌مرز بودن با عراق گردوغبار از شدت بیشتری برخوردار است.کاظمی خاطرنشان می‌کند: با توجه به مساحت مرزی استان ایلام و طول مرز این استان با کشور عراق که حدود 420 کیلومتر است، وزارت دفاع اقدام به پاکسازی‌ میدان‌های مین می‌کند و بعد از انجام پاکسازی‌ و شخم‌زدن زمین، آن را به حالت خود رها می‌کند که همین امر باعث می‌شود با یک وزش باد، گردوغبار به راحتی بلند شود.وی درخصوص خسارت‌های این گردوغبار‌ها می‌گوید: لغو مدارس و مراکز آموزشی، تعطیلی پرواز‌ها، ایجاد حوادث رانندگی، افزایش بیماری و خسارت به منابع طبیعی هزینه‌هایی را به‌وجود می‌آورد که برآورد میزان آن به راحتی ممکن نیست.
خساراتی که ایلامی‌ها می‌پردازند
وی در تشریح اثرات پدیده گردوغبار بر محیط‌زیست تصریح می‌کند: خسارات وارده بر محیط‌زیست استان در پی بروز این پدیده در چهار دسته فیزیکی، بیولوژیکی، اقتصادی و اجتماعی طبقه‌بندی می‌شود.وی با بیان اینکه بروز تصادفات در اثر کاهش میدان دید، لغو پرواز هواپیماها، ایجاد هزینه برای بیماران ریوی و قلبی در مراجعه به مراکز درمانی، تأثیر روی گیاهان و کاهش تولید به‌دلیل کاهش فتوسنتز از جمله خسارات اقتصادی پدیده گردوغبار است، خاطرنشان می‌کند: افزایش هزینه سرانه خانوار به‌دلیل هزینه خرید ماسک و سایر ملزومات پزشکی و افزایش مصرف آب جهت شست‌وشو از دیگر خسارات اقتصادی وارده بر زندگی شهروندان بر اثر بارش گردوغبار است که در این زمینه با توزیع رایگان ماسک در زمانی که وضعیت در حالت هشدار است از سوی اداره محیط‌زیست، تلاش می‌کنیم هزینه خانوارها در این زمینه کاهش یابد.وی خاطرنشان می‌کند: تعطیلی مکان‌های آموزشی و مراکز فروش و اختلال در زندگی روزمره شهروندان را باید از دسته خسارات اجتماعی گردوغبار بر زندگی افراد دانست.مدیرکل اداره محیط‌زیست استان ایلام در بخش دیگری از این گفت‌وگو اعلام می‌کند: با هواشناسی استان درخصوص تعداد روزهای غبارآلود ایلام اختلاف آماری داریم که با احداث دستگاه‌های سنجش آلودگی هوا در چند ماه آینده این اختلاف نیز برطرف می‌شود.
http://www.hamshahrionline.ir/details/173553
 

 

دوست و همکار گرامی

چنانکه از مطالب و مقالات منتشر شده به وسیله «انسان شناسی و فرهنگ» بهره می برید و انتشار آزاد آنها را مفید می دانید، دقت کنید که برای تداوم کار این سایت و خدمات دیگر مرکز انسان شناسی و فرهنگ، در کنار همکاری علمی، نیاز به کمک مالی همه همکاران و علاقمندان وجود دارد. برای اطلاع از چگونگی کمک رسانی و اقدام در این جهت خبر زیر را بخوانید

http://anthropology.ir/node/11294