زلیزر، ویویانا (1994)، معنای اجتماعی پول، نیویورک، 286 صفحه.
حدود 80 سال پیش، یعنی از سال 1870 تا 1930 میلادی، دست مزد ها دو برابر و دسترسی به کالاها و خدمات در ایالات متحده چند برابر شد. سنت های خانگی بر اساس معنا و نوع استفاده از پول به چالش کشیده شده و همگام با وضعیت اقتصادی تغییر کرد. در این زمینه  تغییرات  بوجود آمده را زلیزر -استاد دانشگاه پرینستون- تحلیل کرده و آن را در قالب کتاب "معنای اجتماعی پول" ارائه می کند. او بیان می کند که چه طور مردم درباره ی پول فکر می کردند و به آن واکنش نشان می دادند ضمن اینکه سعی می کردند از عهده ی تعاملات متعدد اجتماعی خودشان برآیند. این کتاب به  کسب درآمد زنان خانه دار، هدایایی که داده می شود، خیرات ها به کسانی که نیاز دارند، در مدت 60 سال و به روش تاریخی می پردازد.

 زلیزر یک مدل متمایز اجتماعی پیشنهاد می کند و فرضیاتی از نظریه پردازان اجتماعی، انسان شناسان و متفکران اقتصادی، سیاسی و حقوقی که در آن زمان یک مدل مطلق از پول بازاری ارائه کرده اند را استخراج می کند. کتاب به منابعی می پردازد که برای درآمد استفاده شده و این که چطور افراد با پول درگیر روابط اجتماعی می شوند. مواد تحقیق به شکل اسنادی بوده و شامل: مطالعات موردی حقوقی، کتاب های آداب و معاشرت، کتاب های دستور العمل کارگران خیریه، گزارش های سالانه از سازمان های خیریه، دست نویس های مهاجران، مطالعات بودجه خانوار، منابع واقعی و غیرواقعی معاصر، کتاب های اقتصاد خانه و مصرف، مجلات خانه دارها و تبلیغات مرتبط است که مدل را تبیین می کند. بر خلاف مدل مطلق پول بازاری، نظریه متفاوت اجتماعی نشان می دهد که طبق آن، پول از فرهنگ و روابط اجتماعی تاثیر پذیرفته و معناهای متفاوتی را نمایان می کند. نظریه ی زلیزر می گوید که 1- افراد پول های متفاوتی بدست می آورند که هر کدام ارزش و هنجار خاص خود را دارند، 2- بعضی از انواع پول غیر قابل جابجایی بوده و می توانند حتی نامرئی باشند 3- در برخی شرایط اجتماعی، پول یگانه شده و غیرقابل تغییر می شود و 4- روابط اجتماعی و فرهنگی می توانند محدودیت هایی را بر سیالیت و جریان پول اعمال کنند.

استفاده و معنای پول در طبقات اجتماعی و جنسیت های مختلف (زن و شوهر) و حتی بین اعضای خانواده (بچه ها) متفاوت است. سوالات این است که چه طور پول تقسیم و استفاده می شود و چه طور در تصمیم گیری ها دخیل است. چه کسی پول خانواده را مدیریت می کند؟ کنترل و مدیریت پول در خانواده به مفاهیم پیچیده و چندگانه ای بستگی دارد که به روابط اجتماعی اعضای خانواده باز می گردد. در این مطالعه و در مدت این 60 سال، کنترل و مدیریت پول خانواده بر عهده ی زنان بوده است. از آنها انتظار می رفته که با تجربه و درایت،  بودجه ی خانوار را مدیریت کنند و اغلب اوقات بخش کوچک و گاهی هیچ برای خود آنها بوده است. زنان خانه دار پول را از طریق مبلغی که همسراشان به آنها اختصاص می دهد یا می بخشد بدست می آورند. طی این مدت زنان روش های اغوا، مخفی کردن پول از مخارج خانه و حیله های زنانه را به کار می برند. پول و درآمدی که زنان دارند با همسرشان متفاوت است. موضوعات متعددی از پول، جنسیت و خانواده در مدل اجتماعی زلیزر معرفی شده است. محقق اضافه می کند که برای بسط این مدل باید به سن، نژاد و قومیت نیز توجه کرد چون بر معنای اجتماعی پول تاثیر می گذارند.

از سال 1870 تا 1930 آیین هایی هدیه دادن و پول دادن به عنوان هدیه، بروز می کند. این روند برای تجارت و تبلیغات بسیار مفید است. بودجه های خانوار انعکاس دهنده ی تفکیک مخارج خانه در کنار هزینه های تعطیلات است. اختصاص درجه ای از صمیمیت و برابری بین دهنده و دریافت کننده ی هدیه، محافظ ارزش روابط است. مباحثه ای وجود دارد مبنی بر اینکه آیا پول به عنوان انعام و پاداش، هدیه بوده یا یک حق. پول های جدید به صورت هدیه درآمده اند که به صورت چک، کارت اعتباری توسط بانک ها یا فروشگاه های خاص عرضه می شوند. در مدت عید سال نو، برای هدایا هزینه می شود. پولی که به عنوان هدیه داده می شود، اغلب این موضوع را مطرح می کند که این پول چه طور خرج می شود.

فصل 4، 5 و 6 به مباحثی پیرامون پولی که به فقرا داده می شود، می پردازد که به خیریه های خصوصی و دولتی ارتباط دارد. زلیزر دیدگاهی را مطرح می کند که برای سیاست گزاران رفاه اجتماعی مفید است. گروهی از مددکاران اجتماعی طی دهه ی 60 نسبت به پول دادن به فقرا رویکرد خوبی نداشتند. به جای آن، کمک جنسی مثل لباس، غذا و سوخت را ترجیح می دادند. یک "ناظر دوستانه" به فقیر کمک می کند برای خانواده کالاهای لازم را بخرد. و یا گاهی با فروشنده محل تبانی می کنند که آدم فقیر مایحتاجش را تهیه کند و به حساب آنها خرید کند. این بحثها با گروهی دیگر از دانشمندان علوم اجتماعی که موافق پول دادن به افراد فقیر بودند تا قرن بیستم ادامه داشت، این گروه عقیده داشتند که باید به افراد فقیر پول داد که بتوانند خودشان برای خرج کردنشان تصمیم بگیرند. گرچه همیشه مکانیسم هایی وجود داشت که به دریافت کنندگان پول اجازه نمی داد به طور مطلق برای مخارجشان تصمیم گیری کنند. همیشه درگیری بین مددکاران اجتماعی و مددجویان بر سر اینکه چطور، کجا و چه زمانی پول خرج کنند، وجود داشت. مددکاران اجتماعی طبقه متوسط، نیازهای مشتریان را برای کسب پول درک نمی کردند، نیازهایی که به آنها اجازه می داد برخی استقلال ها و شئون را کسب کنند. این سه فصل به بحث رفاه اختصاص دارد که بین سالهای 1870 تا 1930 مطرح شده بود. نویسنده به ذکر مثال های تاریخی در این دوران می پردازد. و این مثال ها دیدگاهی را برای اصلاحات رفاهی دهه 90 ارائه می دهد.

در فصل پایانی زلیزر به معنای پول می پردازد که به چهار عنصر از مدل تفاوت های اجتماعی مربوط است. این رویکرد تاریخی در کل کتاب حضور دارد. به علاوه نویسنده به انتقالات پیچیده پول اشاره می کند که به مفهوم اجتماعی امروز و آینده اشاره دارد زیرا که بر پایه ی اعتماد به عاملان ناشناخته ای است که با آنها در تعامل هستیم. مهم نیست که معاملات اقتصادی چقدر پیچیده هستند، ولی هنوز ارتباطات اجتماعی و زمینه های فرهنگی، خریداران و تولید کنندگان را درگیر خود می کند. پول به نمایش فیزیکی خود توسط نوع استفاده، استفاده کننده از آن ادامه می دهد و توسط نظام های تخصیص مختلف تفکیک می شود. مردم به خرج کردن، پس انداز و پرداخت پول برای اهداف مختلف ادامه می دهند. مصرف کننده های کالاها تعیین کننده ی طبقه ی اجتماعی خواهند بود و شاخصی برای تقسیم هویت های جمعی بوده و نشانه ای از فردیت های مردمی هستند. پول تفکیک شده و برای نیازهای اجتماعی پیچیده استفاده می شود.

این کتاب از منابع مختلف برای سندیت بخشیدن به معنای پول در زندگی مصرف کننده های آن، در اواخر قرن نوزده و اوایل قرن بیستم، استفاده می کند. ترکیب یافته های نظری و مردمی فصل هایی از کتاب را برای استفاده از پول در خانه، پول های هدیه شده و پولی که برای خیریه های خصوصی و دولتی هزینه می شود را به طور شفافی برای خواننده تشریح می کند. این کتاب می تواند برای کسانی که به جامعه شناسی اقتصادی یا نظریات مصرف علاقه مند هستند، مفید باشد. سه بخشی که به خیریه ها مربوط است برای کسانی که به توسعه و کاربردی کردن سیاست هایی برای منابع محدود خانواده ها می پردازند، جالب است.

دوست و همکار گرامی

چنانکه از مطالب و مقالات منتشر شده به وسیله «انسان شناسی و فرهنگ» بهره می برید و انتشار آزاد آنها را مفید می دانید، دقت کنید که برای تداوم کار این سایت و خدمات دیگر مرکز انسان شناسی و فرهنگ، در کنار همکاری علمی، نیاز به کمک مالی همه همکاران و علاقمندان وجود دارد. برای اطلاع از چگونگی کمک رسانی و اقدام در این جهت خبر زیر را بخوانید

http://anthropology.ir/node/11294