(Go: >> BACK << -|- >> HOME <<)

سرآغاز

انسان شناسی دین

کتاب شناسی تعزیه

فرهاد پاسدار شیرازی
taze.jpg

تعزیه مراسم آیینی-نمایشی است که از اواخر عصر صفوی در جامعهی ما حضوری پررنگ داشته است. تعزیه یا همان شبیه‌خوانی یکی از میراث‌های فرهنگی و نمایشی ماست که با موضوعاتی چون تاریخ، سیاست، مذهب، اسطوره‌شناسی، مردمشناسی، تئاتر، ادبیات، هنرهای تجسمی و موسیقی گره خورده

نگاهی به کتاب «حسی ترینیداد» نوشتة دکتر فرانک کروم

پيمان اسحاقي
Hosay_Trinidad.jpg

ترینیدادوتوباگو کشوری کوچک در دریای کارائیب و شمال ونزوئلاست که 80 درصد جمعیتِ حدود یک میلیون و سیصد هزار نفری آن را افرادی با تبار آفریقایی و هندی تشکیل میدهند. در اوایل قرن نوزدهم، دولت بریتانیا شماری از مردمان شمال هندوستان را برای کار در مزارع به ترینیدادوتوباگو منتقل کرد.

گزارش سخنرانی: به یک وجدان جدید جهانی نیاز داریم

ایسنا-خراسان
UkRUfwMHbSKs.jpg

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)- منطقه خراسان، دکتر ناصر فکوهی در نشست " دین و توسعه" که چهارشنبه گذشته (20 آبان 1388) در محل دفتر تبلیغات اسلامی خراسان رضوی برگزار شد، با بیان این مطلب اظهار داشت

معنویت‌های جدید در ایران

علیرضا دوستدار
00110921.gif

موضوعی که در این نشست بدان خواهم پرداخت مساله ترویج دسته‌ای از نحله‌ها و گرایش‌های معنوی جدید در ایران با تاکید بر بیست سال گذشته است. در ابتدا به توصیف مختصر بعضی از این معنویت‌ها خواهم پرداخت و نیز کمی درباره عواملی که در رشد و ترویج آن‌ها در ایران دخیل بوده اشاره خواهم کرد.

مختصری درباره انسان شناسی دین

بهار مختاریان
Chinese_lady_in_temple.JPG

انسان شناسی به دانشی اطلاق می شود که به مطالعه انسان و شیوه زندگی او، چه انسان پیش تاریخی و چه انسان امروزی می پردازد. از آنجا گه چنین حوزه ای بسیار گسترده و پیچیده است، شاخه هایی از این دانش  به طور متمرکز  و تخصصی به جنبه های گوناگونی از شیوه زندگی و رفتار و باورهای انسان می پردازد. یکی از این شاخه ها دین است...

"نخبگان و دینداری مردم": بحثی در باب منطق مواجهه نخبگان با مردم در نقد و آسب شناسی عزاداری

جبار رحمانی
7.jpg

مقدمه
مساله مردم در مباحث جامعه ما امروزه اهمیت بسیار ی دارد، از یکسو در شرایط فعلی مردم بگونه ای اساطیری در مباحث فکری و سیاسی به مثابه معیار حقیقت اندیشه ها و عملکردها هستند، و از سوی دیگر در عمل و در سیاست های اجرائی بگونه ای امری حاشیه ای و تزئینی هستند. به هرحال شعارهای مردم گرایی در تمام سطوح جامعه ما گسترش یافته اند، و همه از این شعار در فعالیت های فکری و عملی خودشان استفاده می

جامعه شناسان و انسان شناسان متخصص دین(6) : رابرت بلا

سید حسین میررضی

پروفسور رابرت نیلی بلا (Robert Neelly Bellah) جامعه شناس آمریکایی و استاد بازنشسته دانشگاه کالیفرنیا، برکلی (University of California, Berkeley) ، از جامعه شناسان متخصص دین در آمریکا به شمار می رود که به مدت 30 سال به عنوان استاد جامعه شناسی در دانشگاه برکلی به فعالیت علمی پرداخت و در نهایت از همین دانشگاه بازنشسته شد. او تحصیلات دانشگاهی خود را در دانشگاه هاروارد (University of Harvard) آغاز کرد و در سال 1950 مدرک لیسانس و در سال 1955 موفق به اخذ مدرک دکترا در رشته جامعه شناسی و زبان های خاور دور از همین دانشگاه گردید.

سمنو پزان در قم

بامداد لاجوردی
tajikestan (8).jpg

از جمله رسوم مذهبی ای (در قم) که حواشی و اعتقادات قابل توجهی همراه خود دارد؛ سمنو پزان است. سمنو اشاره به خوراکی دارد که ماده اصلی آن گندم است و گندم محصولی است که در گذشته و امروز دارای ارزش غذایی فراوان بوده و قوت غالب مردم نواحی بیابانی و نیمه بیابانی مانند قم

بحثی در باب جایگاه کتاب روضه الشهدا در فرهنگ شیعه

جبار رحماني
روضه الشهدا

یکی از مهمترین و مرکزی ترین عناصر فرهنگ تشیع، مراسم ومناسک عزاداری محرم و گفتمان کربلاست. وافعه کربلا در طی تاریخ حیات تشیع، عنصر مرکزی هویت جمعی و دینی شیعه بوده است. نظام مناسکی عزاداری محرم که بطور سنتی ماه محرم و صفر و بعضا تا دهه اول ماه ربیع الاول را در برمی گرفت،

مطالعات اجتماعی دین در ایران

جبار رحمانی
عزاداری در ایران

"نگاهی به چند کتاب جامعه‏شناختی پیرامون حادثه کربلا و عزاداری محرم"
یکی از مهمترین ارکان فرهنگ و جامعه شیعی ایران، هم از لحاظ دینی و هم از لحاظ فرهنگی، مقوله عزاداری ماه محرم و به تعبیر دقیق‏تر فرهنگ عاشورا یا گفتمان کربلاست. گفتمان کربلا برای عامه مردم شیعی، کانون مرکزی دینداری و تجربه دینی بوده و مهمترین مجرای جامعه‏پذیری دینی برای نسل جدید و بستر با تولید جهان اجتماعی ـ دینی مردم است.

نقشه های دایاسپورای شیعیان (1)

به کوشش پیمان اسخاقی
دیاسپورای شیعه
شیعیان یکی از پراکنده ترین مذاهب حال حاضر جهان هستند. این پراکندگی از سابقه تاریخی بسیار زیادی برخوردار است و شامل کشورهائی است که شیعیان از دوره های اولیه پیدایش خود در آن حضور داشته اند و نیز شامل جماعت های شیعی می گردد که در قرن اخیر در اقصی نقاط عالم  پدید آمده اند.

از اقتصاد روانی تا اقتصاد جهانی تحلیلی فرویدی از بنیادگرایی

مهرداد عربستانی
زیگموند فروید
 آیا اساساً احتراز از تنش و تعارض در جوامع انسانی ممکن است؟ آیا می توان فرض کرد که روزی انسان ها بدون تعارض در کنار یکدیگر زندگی کنند؟ نمی توان پاسخ قاطعی به این سؤالات داد، و در عین حال پاسخ مثبت به آنها نیز گوینده را بیش از حد خوشبین، اگر نه ساده لوح، می نماید. حد اقل این که پیشینه ی تاریخی انسان چنین چشم اندازی را برای آینده نمی گشاید. اگر چه، می توان از دوره ها و شرایط صلح آمیز تر و یا پر تعارض تر سخن گفت. تجربه ی تعارضِ علایق و منافع، چیزی است که همه ی ما از اوان کودکی آن را تجربه می کنیم، و کم و بیش می آموزیم که چگونه در گیرو دار این تعارض ها منافع خود را دنبال کنیم. به همین قیاس در جامعه نیز همین تجارب تکرار می شوند. وقتی گروهی انسان با هم زندگی می کنند، بروز تعارض غیر قابل انتظار نیست.

میراث فرهنگی شیعه در کتابخانه بریتانیا (2) : مردم شناسی دینی شیعیان شبه قاره هند

پیمان اسحاقی و سید حسین میررضی
لکنهو
تصویر مورد بحث در اینجا که درون امام باره لکنهو در ایالت اوتارپرادش را نشان می دهد و توسط عکاسی ناشناس در دهه 1880م برداشته شده ، قسمتی از کلکسیون بلوو شامل چشم اندازهای معماری (Bellew Collection of Architectural Views) است.

میراث فرهنگی شیعه در کتابخانه بریتانیا (1) : مردم شناسی دینی شیعیان شبه قاره هند

پیمان اسحاقی و سید حسین میررضی
کتابخانه بریتانیا
اشاره :
کشورهای پیشرو غربی، در تاریخ قرون اخیر خود، عمدتا با توجه سنت دراز دامن شرق شناسی (Orientalism) که پیدایش، توسعه و تداوم آن ریشه در منافع و ارزش هائی داشت که نزد مطلعان تاریخ استعمار واضح و مبرهن است ، به تحقیق، پژوهش و نیز گردآوری اسناد فرهنگی از کشورهای شرقی دست زدند.

دستنامه مردم شناسی شیعه (1) : ترانوشت* سرودهای خراسانی درباره امام رضا علیه السلام (1)

پیمان اسحاقی
بارگاه امام رضا (ع)

اشاره :

سرودهای آئینی یکی از قدیمی ترین، متنوع ترین و قابل مطالعه ترین سرودها و مراسم در فرهنگ ایران است که تاکنون به صورت نظام مند و فراگیر مورد مطالعه قرار نگرفته است. یکی از دلائل این امر فراهم نبودن مواد خامی شامل این مراسم است.

واژگان مردم شناسی شیعه

پیمان اسحاقی
شیعه
یکی از نیازهای عمده هر رشته پژوهشی فراهم بودن شماری از واژگان اصلی موجود در آن رشته است. این بانگ واژگان می تواند محققین را در پژوهش های خود، خصوصا در جستجوی عبارات و مفاهیم محتمل، یاری نماید. در این نوشتار بر آن بوده ایم

مناسک عزاداری و گفتمان کربلا در دین ورزی اقشار فرودست شهری

ابراهیم فیاض، جبار رحمانی
مناسک عزاداری

چکیده

مناسک عزاداری محرم یکی از مهمترین مناسک مذهبی شیعیان است و هیات های عزاداری یکی از رایج ترین و مهم ترین جماعت‏های مناسکی اند که در تولید و بازتولید این مناسکو گفتمان کربلا در حیات اجتماعی و مذهبی مردم نقش بسیار مهمی دارند.پرسش اصلی این پژوهش در مورد جایگاه گفتمان کربلا و هیات های مذهبی در حیات مذهبی و اجتماعی و فرهنگی اقشار فرودست شهری است. در این پژوهش بطور خاص بر هیات هایی که در دهه اخیر به عنوان”سبک جدید“ در مداحی و عزاداری شناخته شده اند و طیف مخاطبان آنها، تاکید شده است. مبنای تئوریک این تحقیق  نظریات کلیفورد گیرتز (دین به مثابه ” نظام فرهنگی“ ) بوده و از روش های انسان شناسی تفسیری استفاده شده است.

هجوم نخبگان به "مردم":بحثی در باب منطق مواجهه نخبگان با مردم در نقد و آسیب شناسی عزاداری

جبار رحمانی
عزاداری

مقدمه
مساله مردم در مباحث جامعه ما امروزه اهمیت بسیار ی دارد، از یکسو در شرایط فعلی مردم بگونه ای اساطیری در مباحث فکری و سیاسی به مثابه معیار حقیقت اندیشه ها و عملکردها هستند، و از سوی دیگر در عمل و در سیاست های اجرائی بگونه ای امری حاشیه ای و تزئینی هستند.

گشایش صفحه انسان شناسی دین

مهرداد عربستانی
boy-baptizm.jpg

انسان شناسی دین یکی از شاخه های قدیمی و پربار انسان شناسی است. بسیاری از نظریات انسان شناختی که تمام حوزه ی انسان شناسی، و حتی خارج از حوزه ی ویژه ی انسان شناسی، را تحت تأثیر قرار داده اند در زمینه ای از مطالعات انسان شناسی دین شکل گرفته اند.

جامعه شناسان و انسان شناسان متخصص دین(9) :رادنی استارک

سید حسین میررضی
تصویر: رادنی استارک

رادنی استارک (Rodney Stark) استاد جامعه شناسی دانشگاه بیلر(Baylor University) آمریکا و از جامعه شناسان متخصص دین در آمریکا به شمار می رود. این جامعه شناس دین آمریکایی در یک خانواده لوتری مذهب در شهر جیمزتون (Jamestown) ایالت داکوتای شمالی متولد شد. استارک پیش از شروع تحصیلات دانشگاهی به عنوان روزنامه نگار در ارتش آمریکا مشغول به کار بود تا این که در سال 1959 مدرک لیسانس خود را از دانشگاه دنور (University of Denver) در رشته مورد علاقه خود یعنی روزنامه نگاری دریافت نمود. وی مدرک فوق لیسانس را در سال 1965 و مدرک دکترا را در سال 1971 در رشته جامعه شناسی از دانشگاه برکلی کالیفرنیا دریافت کرد و مشغول به تدریس در همین دانشگاه گردید.

جامعه شناسان و انسان شناسان متخصص دین(8) :برایان ترنر

سید حسین میررضی
تصویر: برایان ترنر

براین ترنر (Bryan Stanley Turner) استاد بازنشسته جامعه شناسی دانشگاه کمبریج (University of Cambridge) و از جامعه شناسان متخصص دین در جهان معاصر به شمار می رود. این جامعه‌شناس شهیر انگلیسی تا سال 2005 ریاست دانشکدة علوم اجتماعی و سیاسی دانشگاه کمبریج انگلستان

جامعه شناسان و انسان شناسان متخصص دین(7) :فیل زاکرمن

سید حسین میررضی
تصویر: فیل زاکرمن

فیل زاکرمن (Phill Zuckerman) استاد کالج پیتزر/آمریکا (Pitzer College) از جامعه شناسان متخصص دین به شمار می رود. وی در سال 1969 درشهر لس آنجلس ایالت کالیفرنیا/آمریکا متولد شد و تحصیلات دانشگاهی خود را در دانشگاه اورگون/آمریکا (University of Oregon ) آغاز کرد.

جامعه شناسان و انسان شناسان متخصص دین(6):رابرت بلا

سید حسین میررضی
تصویر: رابرت نیلی بلا

پروفسور رابرت نیلی بلا (Robert Neelly Bellah) جامعه شناس آمریکایی و استاد بازنشسته دانشگاه کالیفرنیا، برکلی (University of California, Berkeley) ، از جامعه شناسان متخصص دین در آمریکا به شمار می رود که به مدت 30 سال به عنوان استاد جامعه شناسی در دانشگاه برکلی

جامعه شناسان و انسان شناسان متخصص دین (4): پیتر برگر

سید حسین میررضی
تصویر: پیتر برگر

پروفسور پیتر برگر (Peter Ludwig Berger) استاد بازنشسته جامعه شناسی و الهیات دانشگاه بوستون/آمریکا (University of Boston) و از جامعه شناسان جریان ساز و متخصص در حوزه دین یه شمار می رود. وی در 17 مارس سال 1929 در شهر وین/اتریش به دنیا آمد

جامعه شناسان و انسان شناسان متخصص دین (3): آیلین و. بارکر

سید حسین میررضی
تصویر:آیلین و. بارکر

پروفسور آیلین بارکر (Eileen Vartan Barker) استاد بازنشسته جامعه شناسی (با رویکرد خاص به مطالعات دین) مدرسه اقتصادی لندن(LSE) و از جامعه شناسان جریان ساز در حوزه جامعه شناسی دین محسوب می شود. وی در 21 آوریل سال 1938 در ادینبورگ انگلستان بدنیا آمد

جامعه شناسان و انسان شناسان متخصص دین (2): خوزه کازانوا

سید حسین میررضی
تصویر:خوزه کازانوا

خوزه کازانوا (Jose Casanova)، استاد مدرسه جدید تحقیقات اجتماعی (New School for Social Research) شهر نیویورک/آمریکا، یکی از برجسته ترین جامعه شناسان دین معاصر به شمار می رود. وی مدرک لیسانس خود را در رشته فلسفه از دانشگاه سمیناریو متروپولیتانو

جامعه شناسان و انسان شناسان متخصص دین (1): گریس دیوی

سید حسین میررضی
تصویر:گریس دیوی

گریس دیوی (Grace Davie) استاد دانشگاه اگزتر (Exeter) انگلستان از جامعه شناسان متخصص دین است. وی در دوم سپتامبر سال 1946 در بریتانیا متولد شد. پروفسور دیوی در سال 1964 دوره لیسانس را در رشته جامعه شناسی در دانشگاه اگزتر آغاز کرد و

تمامی حقوق این پایگاه برای «انسان شناسی و فرهنگ» محفوظ است.