«از خود بیگانگی» (Alienation)، احساس غریبگی با یک موقعیت، اجتماع، گروه یا فرهنگ، احساس یا حالت عدم مشارکت، در معنای واقعیِ کلمه بیگانه بودن است. به بیان دیگر، حاکی از حس عدم تعلق است.
اگرچه استفاده از این دانش واژه از فلسفه کلاسیک منشأ می­گیرد، اما استفاده مدرن آن بیشتر در جامعه شناسی و کارِ کارل مارکس (83 - 1818) به چشم می خورد. بر طبق نظریه مارکس، پیدایش انقلاب صنعتی، سرمایه داری و متعاقب آن تقسیم کار و «روابط تولیدی» میان کارگران و سرمایه داران (صاحبان سیستم تولید) منجر به بیگانگی بیشتر و بیشتر مردم از جامعه ای که در آن زندگی و کار می کردند شد. در ادامه، پیشرفت های اقتصادی و تکنولوژیکی، به ویژه در حمل و نقل و ارتباطات، کمی این روند را وارونه کرده است. برای بسیاری، از خود بیگانگی، ویژگی جوامع مدرن معنا می دهد که مردم معتقدند باید از احساس هایی مانند انزوا، نامکانی (placelessness)، بی قدرتی و بی معنایی رنج بکشند (رجوع کنید به واژه ناهنجاری (anomie) در همین دائره المعارف).

گردشگری شانس گریز (escape) را هرچند موقتی از این موقعیت از خود بیگانگی فراهم می کند، در واقع از طریق انگیزش (motivation) است که مفهوم  از خود بیگانگی بیشترین ارتباط را به گردشگری پیدا می کند. برای مثال، بر اساس پدیدارشناسی (phenomenology) کوهن (1979)، از تجربیات گردشگران، نشان داد که مردم بر پایه ملیت است که سطوح مختلفی از بیگانگی را در محیط زندگی شان تجربه می کنند (رجوع شود به مدل پیوستاری (continuum models) در همین دائره المعارف). آنها که بیشتر از خود بیگانه اند، کسانی اند که مرکز توجه معنوی شان را در بیرون جستجو می کنند و بیشتر مشتاق پیدا کردن تجربیات گردشگری ای هستند که به زندگی شان معنی یا شکوه می دهد. [در نقطه مقابل]، گردشگرانی­ که بیشتر به دنبال تجربیات تفریحی هستند، کمتر بیگانه ­اند. در نمونه مشابه دیگری، مک کانل (Mac Cannell) بیان می کند که امروزه همه تجربیات از خود بیگانگی مردم در جوامع مدرن و همچنین گردشگران، زائرانی (pilgrims) هستند که در مکان­ها و زمان­های دیگر به دنبال واقعیت یا اصالت (authenticity) می گردند. در این مفهوم آخر، گردشگری همچنین می تواند شکلی از سفر در زمان نیز در نظر گرفته شود. بنابراین، افزایش محبوبیت گردشگری میراث (heritage tourism) نیز با از خود بیگانگی مرتبط است، به همان مقدار که میل به بازدید از سایتهای تاریخی ممکن است به وسیله میل نوستالژیک (nostalgia) برای یک دوره پیشامدرنی برانگیخته شده باشد (تلویحاً دوره ای که از خود بیگانکی نبود).

توضیح: دائره المعارف گردشگری در سال 2000 در 700 صفحه از سوی موسسه انتشاراتی راتلج و زیر نظر پروفسور جعفر جعفری منتشر شد. در این دائره المعارف همه اصطلاحات مرتبط با گردشگری دارای یک ذیل واژه هستند که توسط فردی متخصص در همان حوزه نوشته شده است. این دائره المعارف تاکنون چندین بار تجدید چاپ شده است. هر بار یکی از واژگان این دائره المعارف را ترجمه خواهیم کرد.

دوست و همکار گرامی

چنانکه از مطالب و مقالات منتشر شده به وسیله «انسان شناسی و فرهنگ» بهره می برید و انتشار آزاد آنها را مفید می دانید، دقت کنید که برای تداوم کار این سایت و خدمات دیگر مرکز انسان شناسی و فرهنگ، در کنار همکاری علمی،  نیاز به کمک مالی همه همکاران و علاقمندان وجود دارد. برای اطلاع از چگونگی کمک رسانی و اقدام در این جهت خبر زیر را بخوانید.

http://anthropology.ir/node/11294