(Go: >> BACK << -|- >> HOME <<)

سرآغاز

یادداشت های نوروزی(6)

محمد شلیله
fakouhi_345279478.jpg

شان " انسان شناسی و فرهنگ " 
به مناسبت سال نو   

 نشر اندیشه ، نظریه  و یافته های علمی و پژوهشی در دوران حاضر در بسیاری از کشورهای جهان با محدودیت های ساختاری همپیوند با مناسبات قدرت سیاسی ،  اقتصادی و مالی رو به روست . کنترل های رسمی و غیر رسمی وپوشیده و آشکار دولت ها بر کار  نشر در شماری  از جامعه ها ؛ پدید آمدن انحصارات بزرگ در کار نشر و برچیده شدن تدریجی بنگاه ها

و موسسات انتشاراتی کوچک ؛ رواج نسبی کالایی و بازاری شدن حوزه  پژوهش و نشر ؛ افزایش بهای کتاب و هزینه بالای دسترس به یافته ها و  دستاوردهای علمی و پژوهشی  ؛ کاهش بودجه دانشگاه ها و افزایش اتکای آنها به موسسات اقتصادی و شرکتها و کاهش فزاینده ی بودجه کتابخانه های عمومی در اجرای برنامه های خصوصی سازی و تعدیل اقتصادی ؛ همچنین کاهش زمان مطالعه در اغلب جامعه ها در اثر نیاز خوانندگان به صرف وقت بیشتر برای تامین هزینه های فزاینده ی زندگی که با کاهش نسبی سطح درآمد آنان همراه بوده است شواهدی از  این گونه محدودیت ها ست . اعمال ضوابط سختگیرانه ، کمال گرایانه و انحصار گرایانه بسیاری از مراکز و موسسات نشر نیز، که می تواند از راه های گوناگون با محدودیت های ساختاری پیش گفته پیوند داشته باشد، بر این محدودیت ها  افزوده است . در چنین شرایطی همه کسانی که در کار پژوهش و نظریه پردازی و تالیف اند از فرصت نشر دستاورد های خویش  بهره مند  نمی شوند ،  بدون این که بازدارندگی این محدودیت ها نمود آشکاری داشته باشد و اندازه و گستره ی آسیب های آن بر تولید دانش  و انتقال آن و توسعه نشر معلوم گردد .

 فرض اینکه آنان که تمام و کمال ضوابط سختگیرانه نشر را رعایت نمی کنند یا به اندازه کافی از آن آگاهی یا در به کار گرفتن آن تجربه ندارند ، نظریه یا اندیشه و یافته ها و  ایده های  درخور طرح و عرضه ای نداشته باشند جای  تردید دارد . ضمن اینکه ضابطه ها ی سختگیرانه نشر بیشتر بر صورت و فرم و روش تدوین آثار علمی تاکید دارند تا بر محتوای آنها . واقعیت این است که  بدرستی معلوم نیست ضابطه های خشک تالیف  در کار نشر گشایش ایجاد می کند  یا محدودیت . در مورد جنبه های یاد شده ی این ضابطه ها از یکسو می توان پرسید آیا امتیاز و برجستگی  آثار ماندگار و مرجع ، پیروی از این گونه ضابطه ها بوده یا اعتبار محتوایی سرچشمه گرفته ازواقع گرایی ،  ژرف نگری و اندیشه خلاق و نو ، و روشنگری ها و چاره جویی  محتوای آنها بوده که ماندگارشان ساخته است  ؟ و از سوی دیگر می شود  پرسید  آیا همه آثاری که با دقت و وسواس در چارچوب ضابطه های مورد بحث فراهم آمده اند از اعتبار محتوایی و تاثیر برخوردارند ؟ واقعیت این است که کم نیستند منابعی که محتوای آنها تکرار و باز نویسی اندیشه هایی است که پیش تر بارها مطرح شده اند ؛ توصیف گرند ، نه تحلیل گر ؛ با وجود اینکه پدیده ها در واقعیت چند وجهی اند ، رویکردی یک وجهی دارند ، و در بسیاری موارد فاقد روشنگری ها و چاره جویی های اثر گذار ند  ؛  و رویکرد و اندیشه ای نو در آنها نمی توان یافت . این را هم نمی توان نادیده گرفت که با وجود ساختار های کنترل کننده ی اغلب فعالیت ها ، در بسیاری کشورها ، از این گونه ضابطه ها استفاده ابزاری هم می شود. از این رو  مشارکت فعال در بسیاری از فعالیت ها از جمله تالیف و نشر در بسیاری از موارد نیازمند قرار گرفتن در مناسباتی است که پیرامون هر فعالیت شکل می گیرد و آنان که خارج از این مناسبات قرار گیرند بخت کمتری برای مشارکت در فعالیت های کنترل شده  و در مورد بحث ما  برای عرضه ی  آثار خود دارند .  

در این تصویر از اوضاع نشر ، بیشتر ،  نخبگان با تعریف های گوناگون  و طیف متنوعی که ممکن است در آن قرار گیرند امکان نشر یافته ها و آثارشان را می یابند و شمار دیگری در عمل از نشر آثارشان محروم می شوند ؛ از جمله دانشجویان و بسیاری از متفکران و روشنفکران . در این شرایط شان " انسان شناسی و فرهنگ " این است که افزون بر اینکه آثار نخبگان علمی را ارج می نهد و ترویج می کند و حرمت  آثار پیشگامان را پاس می دارد ، عرصه بازی را فراهم می آورد که " افراد علاقمند با حفظ سطح مشخصی از استانداردهای علمی " ( از : یادداشت مدیر سایت در آغاز چهارمین سال فعالیت آن ) بتوانند آثار خویش را عرضه کنند و در معرض بررسی و نقد دیگران قرار دهند . " انسان شناسی و فرهنگ " با شیوه ای که پیش گرفته است از جهات زیر دارای اهمیت است :  

- مجموعه ای از آثار ، نوشته ها ، نتایج پژوهش ها را به صورت رایگان در اختیار همگان قرار می دهد .
- آثار دانشجویان و دیگر پژوهشگران و روشنفکران  را که احتمال دارد به طور معمول از فرصت های عرفی و رسمی انتشار آثارشان بهره مند نگردند منتشر می سازد و فرصت نقد و مشارکت آنان را در نشر و نقد
فراهم می آورد .
- گشایشی  در کار توسعه علوم انسانی و اجتماعی  فراهم می سازد تا نتایج بررسی ها در زمینه های ملموس و واقعی تر در راستای پاسخگویی به نیارهای زندگی مردم و جامعه با زبان و بیانی روشن و نو  و حتی نزدیک  به درک عموم مردم  و افراد غیر متخصص عرضه گردد.
- گرایش های تحقیق در حوزه های متنوع ؛ بویژه عرصه های پژوهش مورد علاقه نسل های نو از پژوهشگران علوم انسانی و اجتماعی را آشکار می سازد ، مستند می کند ، و از این طریق دستاوردها و یافته ها ی نسل های پیشین و نسل جوان را در کنار هم قرار می دهد .
- در طول زمان به صورت پایگاهی برای مراجعه دانشجویان و سایر پژوهشگران  در می آید .

" انسان شناسی و فرهنگ "  سه ویژگی  در خور توجه دیگر هم  دارد ؛ یکی اینکه در کار نفی یا اثبات دیدگاه ها و نظریه های خاصی  نیست ، تمرکز ش بر صرف نشر اندیشه ها و دستاوردهای پژوهشی پیرامون واقعیت های زندگی  است از دیدگاه های گوناگون . دیگر این که با خوانندگان و همکارانش ارتباطی دو طرفه ، باز و مشارکت جویانه دارد و از مشورت ها و همفکری آنها استقبال می کند و برای برنامه ریزی فعالیت های آینده و تغییرات پیش بینی پذیر در سایت ، آنان را به مشارکت و همکاری فرا می خواند ؛ و سرانجام اینکه به طور مستمر فعال است  و ارتباط مخاطبانش را با سایت و فعالیت های آن فعال و به روز نگه می دارد که شرط  رسانه گری آنلاین  است .

Share this
تمامی حقوق این پایگاه برای «انسان شناسی و فرهنگ» محفوظ است.