• مجلّه ی مطالعات اجتماعی ایران ، دوره سوم ، شماره 2 ، تابستان 1388 ، ویژه نامه شهر و شهروندی
موضوع ویژه ی این شماره از مجلّه ی فوق که به عنوان دومین مجله ی علمی – پژوهشی انجمن جامعه شناسی ایران به صورت نیمه متمرکز و با همکاری گروه های جامعه شناسی دانشگاه ها یا گروه های تخصّصی و

 دفاتر استانی انجمن جامعه شناسی منتشر می شود ، « شهروندی » است . حقوق شهروندی همراه با توجه به وظایف و مسئولیت های شهروندی امری بس مهم می باشد که همین مسئله ، اخلاق شهروندی را با اهمیت می سازد . اکثر مقاله های این شماره به نوعی به موضوع حقوق و اخلاق شهروندی و مسائل زندگی شهری در ایران می پردازند . بخش اصلی مقاله ها نیز مقاله های منتخب دو همایش برگزار شده در حوزه ی مسائل شهری و شهروندی ، یعنی « انسان- شناسی و اخلاق شهروندی » و « چالش های همسایگی و مسکن » می باشد .
• معرفی مقالات :
- تقویت اخلاق شهروندی ، راهی برای گذار به مردم سالاری مشارکتی : نوشته ناصر فکوهی که تلاش دارد ساز و کارهایی را که می توان برای این گذار از دولت و سیاست مبتنی بر مردسم سالاری نمایندگی ( تفویض اختیار به سیاستمداران حرفه ای ) به مردم سالاری مشارکتی ( مستقیم ) در نظر گرفت بررسی نماید . در این مقاله به پیشینه مفهوم شهروندی و ضرورت پرداخت به این موضوع برای کشور ما و چارچوب های انسان شناسی بحث نیز پرداخته می شود و منابع دینی ، سنّتی و فرهنگی به عنوان منابع اخلاق شهروندی در نظر گرفته می شود .
- شهر بی انضباط و محدودیت های ظهور شهروندی در ایران : نوشته عباس کاظمی و محمدّ رضایی ضمن بحث حول نتایج یک تحقیق در باب نظارت و کنترل در جامعه نشان می دهد شهر بی انضباط در ایران از خصایصی چون احساس بی هنجاری در میان شهروندان ، عدم احساس نظارت و کنترل ، بی اعتمادی به نهادهای انضباطی و احساس عدم قطعیت قانون برخوردار است .
- مقاله ی تحلیلی بر وضعیت شهروندی در شهر تهران : نگاهی بر مدیریت شهری که توسط ملیحه شیانی نگارش یافته است ، ضمن مرور تاریخی بر مفهوم شهروندی با استناد به یافته های پژوهشی وضعیت شهروندی در شهر تهران را بررسی می کند . در این مقاله ضمن بیان مدل تاریخی شهروندی به جایگاه این مفهوم در نظام حقوقی ایران و مدیریت شهری نیز پرداخته می شود . طبق نتایج این پژوهش که با روش پیمایش انجام شده است ، تدوین و اجرای برنامه جامع آگاه سازی در زمینه حقوق ، وظایف و احساس شهروندی می تواند در بهبود روند مدیریت شهروندی مدار تأثیر بسزایی داشته باشد .
- تحلیلی جامعه شناختی از تناقضات فضایی و اجتماعی توسعه شهری : نوشته ی سید یعقوب موسوی که این مقاله درصدد است تا با استفاده از رویکرد جامعه شناختی شهری به مطالعه پدیده توسعه و عمران شهری از یک سو و ظهور عوارض و ناهنجاری های کارکردی به ویژه در بُعد اجتماعی و فرهنگی از سوی دیگر بپردازد . تحلیل یافته های این پژوهش ، نشان دهنده ی وجود شکافی تهدید کننده در عرصه کالبدی و اجتماعی میان حیات کلان شهرها است و راهکار اصلی مدیریت تناقضات شهری و کاهش آسیب هایی است که با هدف عمران و توسعه شهری فرسنگ ها فاصله دارد .
- پنجمین مقاله با عنوان ناامنی هستی شناختی زندگی شهری در آثار روشن فکران ادبی ( شهر تهران در دهه های چهل و پنجاه شمسی ) : نوشته محمد امین قانعی راد ، به بررسی بازنمایی تجربه ی پدیدار شناختی در آثار روشن فکران ادبی شهر تهران ( شعرای نوپرداز ) در دهه های چهل و پنجاه شمسی می پردازد . این مقاله با کاربرد روش تحلیل محتوای کیفی مشخصه های ناامنی هستی شناختی و واکنش های متفاوت هویت جویی و امنیت خواهی ، چون میل به مرگ ، انتظار ، میل به مهاجرت و گریز تخیّلی را در آثار شاعران مزبور بررسی می کند .
- بررسی انسان شناختی روابط همسایگی ( مطالعه تطبیقی روابط زنان شاغل و خانه دار ) : نوشته مرتضی منادی ، درصدد بررسی بخشی از زندگی روزمره ی زنان ، یعنی روابط اجتماعی آنان است که به صورت مقایسه ای بین روابط اجتماعی زنان شاغل و خانه دار صورت می گیرد . نتایج حاکی از تشکیل نوعی چرخه با سه عنصر سرمایه فرهنگی پایین ، خانه داری و ارتباطات خانوادگی است .
- نقش جامعه ایرانیان ارمنی در ظهور معماری مدرن شهر تهران : نوشته ی امیلیا نرسیسیانس و آرمان لوکس سعی دارد تا در قاب سه بخش به مباحث مدرنیزاسیون معماری با معنی کلّی آن و هم چنین در ایران با معنی خاص و نقش جامعه ایرانیان ارمنی در فرآیند هنری و فنی ، تأثیر تحولات سیاسی – اجتماعی در معماری پایتخت و در حیطه ی اَبنیه دولتی و خصوصی چگونگی ایجاد بناهای خصوصی و بافت فرهنگی – اجتماعی ساکنان این ابنیه از نظر شکل گیری طبقات جدید و پاسخ گویی به نیازهای برخاسته از سبک زندگی نوین از منظر انسان شناسی ، مورد بررسی قرار گیرند . هم چنین در این مقاله به معرفی چند معمار ارمنی که نقش مهمی در خلق آثار معماری داشته اند ، پرداخته می شود .
- در مقاله ای ظهور و سقوط نظریه خردگرا در برنامه ریزی : تألیف پرویز اجلالی ، ابتدا چارچوب نظریه ی خردگرا در برنامه ریزی شرح داده شده است ، سپس از زوایای گوناگون این دیدگاه نقد گردیده و در آخر به این مسئله پرداخته شده که نسبت میان نظریه ی خردگرا در برنامه ریزی که میراث نیمه ی قرن بیستم است با شرایط کنونی اندیشه ی اجتماعی چیست ؟