در مطالب پیشین یادآور شدیم که منطقة البروج در هزاره چهارم پیش از میلاد، با چهار نقطه ی کاردینالی ثور (گاو) برابر با اعتدال بهاری؛ اسد (شیر) برابر با انقلاب تابستانی؛ عقرب (کژدم) برابر با اعتدال پاییزی و دلو (آب ریز) برابر با انقلاب زمستانی دانسته می شد. آثار نوشتاری و آیکون های نجومی بدست آمده از مصر و میان رودان در این زمان با این تقسیم بندی منطبق است.  در آثار به دست آمده از

یکی از هفت امشاسپند بزرگ زرتشتیان  می باشد که فرضیه ی آن مفهوم " نمردن " یعنی زندگی طولانی بر روی زمین و جاودانگی پس از مرگ می باشد.
امرداد    ( AMURDĀD)( واژه ای پهلوی   که فرم اوستایی آن امرتات   (Amərətāt) و فرم پارسی آن مرداد) Mordād یا امرداد)Amordād است)، یکی از هفت امشاسپند بزرگ زرتشتیان  می باشد که فرضیه ی آن مفهوم " نمردن " یعنی زندگی طولانی بر روی

چکیده: صنایع دستی در طول تاریخ تجسم سه عنصر زیبایی،مهارت و اندیشه بوده و همین سه عنصر نیز علیرغم فراز و نشیبهای بسیار توانسته بدون هیچ گونه تغییری در ماهیت،انسان را به حرکت در اورد. سوزن دزی از جمله صنایع دستی ایران می باشد.سوزن دوزی های سنتی ایران یکی از روش های دیرینه تزیین جامه و بسیاری از منسوجات است که به نوعی در زندگی بشر کاربرد داشته و دارد. دست دوخت ها به جز جنبه تزیینی و شناسنامه

پیوست: 

زرتشتی دوزی.doc

تصویر: پرده نقاشی ایمان مالکی 
زن /zan
واژة فارسی زن  در اوستا به صورت‌های  gnā  به معنی «همسرِ ایزد»، , ~ jnā  -gәnā، « همسر، زن» و نیز jaini- «همسر» آمده است. در متن‌های فارسی‌میانه  نیز صورت‌های zan «زن، همسر» وziyānag  «زن جوان» موجود است. در متن گزیده‌های زادسپرم (بخش اول، فصل 18)  که به «گزینش زن خوب، بنابر آرزوی خود و خواست پدران ...» اختصاص دارد، آمده:

تصویر: دیهیم ستانی اردشیر اول، نقش رستم
چکیده: اسطوره به عنوان فرمی از اندیشه حامل کهن ـ الگو (آرکه ­تیپ)های مختلفی است که مکرر کردن آن الگوهای مقدس، نظم و نظام مقبول و مطلوب جامعه را تعیین می­ کند.جم (= جمشید) به عنوان نخستین پادشاه روی زمین و سرزمین او در دوران طلایی ایران باستان، حکم بر تکرار کهن

 اردیبهشت در فارسی برگرفته از ارتوهشت artawahišt فارسی میانه ( اوستایی  aša vahišta که تنها یکبار در گاهان آمده است) به معنی "بهترین نظم/ بهترین راستی" است.  در منابع فارسی میانه در پیوند تنگاتنگی با وهومن (بهمن) قرار دارد و اورمزد با این دو رای می زند.

درخــرابـات مغـان نــور خــدا مـی بینــم / وین عجب بین که چه نوری، زکجا می بینم  (حافظ)                                                                    
در کف زمین میان چهار ستون کاخ شورا یا سه دروازه که  به تالار تخت جمشید معروف است، سنگ مربع شکلی کار گذاشته اند که آن را نخستین بار هرتسفلد  E. Herzfeld، ایران شناس آلمانی یافت و بر آن نام « سنگ اندازه گیری» نهاد. این سنگ اندکی به طور اُریب در

فروردین برگرفته از fravaši  است که در اوستا به ارواح درگذشتگان نیکوکارو پارسا اطلاق می شود. اینان روح پارسایان را پس از مرگ راهنمایی می کنند. لومل (Lommel) ریشه ی این واژه را از *fra-vrti می داند که به معنی «تصمیم درست» است. در منابع زرتشتی فروشی ها به مینوی بد تعلق ندارند

 نام جشن ده روزه ی زرتشتی (گاهنبار. Gāhānbār.) در پایان سال به افتخار ارواح درگذشته است.
فروردیگان. FRAWARDĪGĀN .(تلفظ جدید.فروردگان. farvardagān.)، نام جشن ده روزه ی زرتشتی (گاهنبار. Gāhānbār.) در پایان سال به افتخار ارواح درگذشته است.خود نام برای(روزان. Rōzān.) فروردیگان. frawardīgān .( ده روز اختصاص داده شده به)

در دومین روز از ماه بهمن، جشن بهمنگان برگزار می شد. این جشن در متون به صورت معرب بهمنجه نیز آمده است. غذا یا آشی که در این جشن پخته می شد، از گوشت نبود و این عمل با در نظر گرفتن توضیحی که برای ماه دی، ماه روزه در گاهشماری هخامنشی آورده شد، مناسب می آید. این که زمان

  نام ماه دی  مشتق از صورت اوستایی daδvah-؛ daduš- «آفریدگار، دادار» است. دادار  نام خاص نیست و می تواند بر ایزدان بسیاری اطلاق گردد. اما بسیاری این نام را بر پایۀ ماهنام فارسی باستان در ماه دهم، یعنی «انامکه» به معنی «بی نام» صفتی برای بزرگترین خدا یعنی اهورامزدا دانسته اند

نام شهریور در اوستا به صورت xšaθra-vairiia آمده است و معنای «شهریاری دلخواه » را از آن استنباط کرده اند.  نیبرگ  بر این باور است که خشثره در اوستا بیشتر قلمرو یا محفل و عرصه ایی است که نیروی خدایی را آشکار می کند و با آن که معنای «کشور» (شهر امروز هم از این ریشه است) نیز می دهد، اما این معنا جزئیات

 مرداد در اوستا به صورت Amərətāt می آید به معنی «زندگی جاودان، بی مرگی» و ترکیبی است از a منفی ساز و ریشه «mŗta» به معنی مردن؛ در فارسی میانه به صورت amaurtat/amaurdad به کار رفته است.
 تیمه (Thieme, 1925:17-33) صورت ودایی amŗta را به معنی «زندگی، نیروی زندگی» می داند و صفتی

تصویر: عبدالله‌یوا
پژوهشگر و عضو هیئت علمی گروه دانشگاهی مطالعه‌ی آسیا و خاورمیانه، دانشگاه کمبریج و مدیر مرکز شاهنامه در کالج پمبروک در همین دانشگاه

چکیده
چهارطاقی به همراه ایوان، دو شکل شاخص معماری ایرانی همواره در معرض توجه پژوهشگران بوده اند، با این وجود چهارطاق هنوز به لحاظ گاهنگارنه، کاربردی و هویتی، سازه ای است که به خوبی شناخته نشده است، این موضوع می تواند به عنوان معضلی در زمینه ی باستان شناسی دوران ساسانی و اوایل اسلام مطرح شود. بدین لحاظ در مقاله حاضر با پرداختن به این نکته و با استفاده از داده های در دسترس مرتبط، سعی در

مرد     
واژة فارسی مرد (mard) در اوستا marəta- « میرا، فانی، مرد، انسان » آمده، که برگرفته از mar-1  « مُردن» دانسته‌اند. فارسی باستان  martiya- صفت  به عنوان اسم «مرد»، در کتیبة بیستون DB1/21  آمده:
θātiy Dārayavauš xšāyaθiya atar imā dahyāva martiya hya āgariya āha avam ubartam abaram
«داریوش شاه گوید: در این سرزمین‌‌‌ها، مردی که وفادار بود، او را خوب پاداش دادم»

واژة فارسی زمستان  مرکب از zam « زمستان» و پسوند زمان -istān است، این واژه در اوستا به صورت zaēn،zayan   و نیز zyam « زمستان» باقی مانده است، در فارسی میانه نیز صورت‌های zam ، zamistān و damistān  «زمستان» آمده است.  در دیگر زبان‌های ایرانی میانه نیز زمستان صورت‌های مشابه و ریشة یکسان دارد مانند: سغدی ‘zmy، zmyy، zm’k « زمستان» پارتی zmg « زمستان»، ختنی

رابطه ی اسطوره و آیین رابطه ای تکمیلی است. اسطوره کلام مقدس  و آیین رفتار مقدس است. بنا بر هوکارت (Hocart) اسطوره ها بخشی از آیین و و ایین ها بخشی از اسطوره اند.  اسطوره ها آیین ها را توضیح می دهند و آیین ها جنبه ی قدرت بخشی به اسطوره ها را ایفاء می کنند. هم مالینوفسکی و هم لوی-برول بر این باورند که اسطوره ها الگویی را برای رفتار مقدس ایجاد می کنند تا نمونه هایی که در اسطوره ها توصیف می شود به شکل جریانی ادامه یابد.

واژة فارسی پاییز را برگرفته از*pāti-z(a)ya- به معنی « نزدیک زمستان » دانسته‌اند. این واژه مرکب از pāti- پیشوند به معنی « نزدیک، کنار»  و *z(a)ya « زمستان»، برگرفته از  اوستایی zyam «زمستان» است. پاییز در برخی از زبان‌های دورة میانه مانند  فارسی میانه pādēz « پاییز»، سغدی  patyz ، سکایی paśa « پاییز»  و آسی fæzzæg « پاییز» (*pāti-z(a)ya) است ( آبایف،1958-1995).

نام اردوی سور arәdvī sūra "رود نیرومند" با صفت دیگر  یعنی آناهیتا anāhita "بی آهو، بی عیب"  از منابع اوستایی شناخته شده است. منابع یونانی نیز از ایزدبانویی با نام اناتیس ̉Αναϊτις یاد می کنند و او را با ایزدبانوهای آرتمیس و آفرودیت یکی می انگارند.  در کتیبه ی اردشیر دوم در شوش  این اسم به صورت فارسی باستان Anahta  و در صورت اکدی a-na-aẖ-i-tu- و در ایلامی به صورت an-na-ẖi-ud-da آمده است.

باستان شناسی جنسیت شاخه ای از باستان شناسی اجتماعی است که به تحلیل و بررسی  نظام جنسیت جوامع و هویت جنسیتی افراد و گروههای مختلف می پردازد. پژوهش حاضر به بررسی نابرابری اجتماعی میان زنان و مردان در ایران در دوران ساسانی می پردازد. اعمال گونه ای تبعیض جنسیتی و برتری مردان که مبتنی بر ساختار اجتماعی و جنسیتی جامعه ساسانی است در مواد فرهنگی و منابع مکتوب این دوران نمود یافته است. هدف این نگارش

پیوست: 

bastan- 6 Mehr 90.doc

واژة فارسی خورشید در اوستا به صورت های hvarr- ، xvan ،ta hvarә-xšaē، آمده است. صورت hvar اوستایی در برخی از گویش ها مانند گورانی  هنوز به شکل hur باقی مانده است. فارسی میانه xvar-xšed، xvar. خور ، هور یا خورشید ایزدی است که  یشت ششم اوستا دربارة اوست. هور یا خور زمین و آنچه در آن است را پاکیزه نگه می‌دارد و اگر او نبود دیوان جهان را می آلودند و ویران می کردند، هر که او را