ABD-AL-ḴĀN   
قبیله عرب خوزستانی است که در اصل به اتحادیه ی قبایل بنی لام مربوط بود و در منطقه عماره ،عراق امروزی مقیم شدند .
عبدالخان قبیله عرب خوزستانی است که در اصل به اتحادیه ی قبایل بنی لام مربوط بود و در منطقه عماره ، در جایی که عراق امروزی است،مقیم شدند . در حدود سال 1850 این قبیله همراه با چندین قبیله دیگر بنی لام به سمت ایران حرکت کرد. حکومت عتمان خواستار برگرداندن اجباری این قبایل بود ، اما شیوخ آنها زمزمه حمایت از ملا نصرالله را سر دادند که رئیس خاندان موالی بود و به واسطه پا درمیانی او از طرف حاکمان ایرانی به آنها اجازه اقامت دایمی در خوزستان داده شد . قبیله عبدالخان خودشان را در مجاورت خیر آباد در ناحیه میان آب مستقر کردند . در این منطقه آنها به زودی تحت رهبری پویای شیخ عباس و پسرش شیخ حسین پیشرفت کردند و تبدیل به قبیله برتر میان آب شدند .هنگامی که شیخ حسین عنوان شیخ المشایخ (-شیخ شیوخ) منطقه را دریافت کرد، این موقعیت به صورت رسمی تایید شد . اما درر سالهای اولیه قرن بیستم ، قدرت قبیله و نفوذش توسط شیخ خزعل تحلیل یافتند (r.1897-1925 ) ، او رئیس عالی مقام اتحادیه قبایل کعب و کسی بود که سالهای زیادی استان را زیر سلطه خودش با عنوانی که خود او متدوال کرده بود "پادشاه عربستان" نگه داشت. شیخ خزعل تلاش کرد قبیله عبدالخان را به وسیله ی ایجاد روءسایی از طوایف خود مختار و منصوب کردن شیخ فرحان از قبیله آل کثیر به عنوان شیخ شیوخ میان آب تجزیه کند . اما با شکست شیخ خزعل توسط رضا شاه در سال 1925 رهبران عبدالخان قادر به باز یابی فرمان روایی شان به عنوان رهبران قبیله ای شدند،گرچه عنوان شیخ شیوخ منسوخ شده بود .
نزدیک جنگ جهانی دوم قبیله ی عبدالخان مشتمل بر حدود 450 خانواده بود . این قبیله به یازده تیره که در ذیل آمده ، تقسیم شده است: نصیری ، بنی عقبه ، شویه ، بهادل ، عبید ( کاکاسی-) ، بنی تمیم ،بیت غُباش ، شمر ، داخینه ، عطاشنه و عبوده.

منبع : http://www.iranicaonline.org/articles/abd-al-kan ، بازیابی شده از شبکه نت در تاریخ 19/7/91

ABD-AL-ḴĀN    
An Arab tribe of Ḵūzestān, it was originally affiliated with the Bani Lām tribal confederacy and resided in the region of ʿAmāra, in present-day Iraq.
 
ʿABD-AL-ḴĀN, an Arab tribe of Ḵūzestān. It was originally affiliated with the Banī Lām tribal confederacy and resided in the region of ʿAmāra, in what is today Iraq. Around 1850, it moved to Iran, along with several other Banī Lām tribes. The Ottoman government demanded the forced repatriation of these tribes, but their shaikhs sought the protection of Mollā Naṣrallāh, the raʾīs (chief) of the house of Mavālī, and, through his intercession, were allowed by the Iranian government to settle down permanently in Ḵūzestān. The ʿAbd-al-Ḵāns established themselves in the vicinity of Ḵayrābād in the district of Mīān Āb. There they soon prospered under the dynamic leadership of Shaikh ʿAbbās and his son, Shaikh Ḥosayn, becoming the dominant tribe of Mīān Āb. This position was officially confirmed when Shaikh Ḥosayn was given the title of šayḵ al-mašāyeḵ (“shaikh of shaikhs”) of the district. But in the early years of the 20th century the tribe’s power and influence were undermined by Shaikh Ḵaẓʿal (r. 1897-1925), the paramount chief of the Kaʿb tribal confederacy, who for many years held the province under his sway as the self-styled “padishah of Arabistan.” Shaikh Ḵaẓʿal attempted to break up the ʿAbd-al-Ḵān tribe by making the chiefs of the clans autonomous and by appointing Shaikh Farhān of the Āl-e Kaṯīr tribe shaikh of shaikhs of Mīān Āb. But with the defeat of Shaikh Ḵaẓʿal by Reżā Shah in 1925, the ʿAbd-al-Ḵān leaders were able to resume their rule as tribal leaders, although the title of shaikh of shaikhs was abolished.
At the close of World War II the ʿAbd-al-Ḵān tribe comprised some 450 households. It is divided into the following eleven tīras: Naṣīrī, Banī ʿAqaba, Šovaya, Bahādal, ʿObayd (or Kākāsī), Banī Tamīm, Bayt Qobāš, Šamar, Daḵīna, ʿAṭāšena, and ʿObūda.
 
Bibliography:
J. Qāʾmmaqāmī, “ʿAšāyer-e Ḵūzestān,” part 2, Yādgār 2, 1324-25 Š./1945-46, no. 8, pp. 22-26.
M. Żarrābī, “Ṭavāyef-e Mīān Āb,” Farhang-e Īrān Zamīn 10, 1341 Š./1963, pp. 394-96.
 
(P. Oberling)
Originally Published: December 15, 1982
Last Updated: July 14, 2011
This article is available in print.
Vol. I, Fasc. 2, p. 121
 

نویسنده: پ. اوبرلینگ ، مترجم: نسیم خواجه زاده