(Go: >> BACK << -|- >> HOME <<)

سرآغاز

انسان شناسی ، اقتصاد و توسعه: تلاقی دو رشته

استیو گادمن ترجمه ی محمدعلی میرعابدینی
anthropo.jpg

ابتدا بخشی از یک گفتگو را تصور کنید که پس از ارائه سمینار یک انسان شناس صورت گرفته است:
"اقتصاددان: شما انسان شناسان داستان های خوبی را نقل می کنید و مثالهای جالبی می زنید ، اما مفهوم آنها چیست؟ چه الگوها و مدلهایی را پیشنهاد می کنید؟ چه نظریه ای را ارایه می کنید؟

انسان شناس: من در حال توصیف یک موقعیت خاص بودم. در نظریه های شما اقتصاددانان همه چیز درباره ترجیحات و امر انتخاب و دستیابی به عوامل انگیزشی است. که امکان طرح این نظریه ها در همه جا و هیچ جا وجود دارد. شما اقتصاددانان تفاوتهای فرهنگی را تشخیص نمی دهید.

اقتصاددان (کمی مخالف): بسیار خوب اما ما چگونه باید امر فرهنگی را به مدلهای خود وارد کنیم؟ این یک متغیر برون داد است.

انسان شناس (کمی مخالف): اما نکته همین جاست. فرهنگ یک متغیر نیست. شما اقتصاددانان دارای جهان بینی مکانیکی هستید و این بخشی از فرهنگ علم اقتصاد است.

اقتصاددان (کاملا مخالف): من منظور شما را متوجه نمی شوم. ما مدلسازی می کنیم ، آنها را مورد نقد قرار می دهیم و اگر لازم باشد تغییرشان می دهیم و در نهایت راهکارهایی برای مسائل اقتصادی ارائه می کنیم.

انسان شناس (کاملا مخالف): خوب البته این خود بخشی از مشکل است؛ ما برای مردم نسخه پیچی نمی کنیم و به آنها نمی گوییم چه بکنند ، ما تنها توصیف می کنیم و شرح می دهیم. علاوه بر این مرجع تشخیص اینکه مسئله مورد بحث لزوما مبحثی اقتصادی است یا خیر ، کیست؟"

چند تن از ما در گفتگوهایی اینگونه ای شرکت داشته ایم؟ همه این مشاجرات و بحث ها بر سر چیست؟ و چرا تنشها اغلب در نحوه سیاستگذاریها و طرح هاست؟ در دهه های گذشته هم اقتصاددانان و هم انسان شناسان بازخوردهای کمتری از خود نشان داده اند ، اگرچه به شیوه های مختلف. برخی اقتصاددانان به نقد فرضیات اقتصاد جریان اصلی پرداخته اند ، گرچه این جریان اقتصادی ابزارهای قدرمتندی را توسعه داده و برخی دیگر حتی به این امر پرداخته اند که چگونه  فارغ التحصیلان به انضباط فکری در رشته تحصیلی خود می رسند. انسان شناسان به نوبه خود به شکلی نقادانه به تحلیل مشاهده گر عینی ، به واقعی بودن داده های محیط مورد مطالعه ، به هویت پژوهشگر و نوع اطلاعات در دسترس مردم نگار ، شرایط سیاسی و تاریخی که انسان شناسی در آن رشد یافته و مخاطراتی که در آینده انسان شناسی با آن مواجه خواهد گشت پرداخته اند.هر دو رشته واجد ویژگیهای متفاوتی هستند و در عین حال دارای مرزهایی مشترک ، اما فکر می کنم نکته مهم این است که هیچیک از این دو رشته ، از رشته دیگر برای نقد خود بهره نبرده است. به بیانی دقیق تر ، انسان شناسنان ابزارهایی را از اقتصاددانان وام گرفته اند ، مانند مدلهای انتخاب عقلانی اما چرا بسیاری از انسان شناسان ، پیشنهاد اقتصاددانان مبنی بر اینکه فرهنگ یک متغیر است ، یک عامل طبیعی برای تولید و یا نوعی از سرمایه و یا ارزش را مورد توجه قرار نمی دهند؟

جهان بینی متفاوت اقتصاددانان و انسان شناسان ناشی از روشهای مورد استفاده آنها در سیاستگذاریها وارایه طرحهای توسعه است. پیشنهاد من این است که به جای تلاش برای ترکیب و یکسان سازی دیدگاههای اقتصاددانان و انسان شناسان در طرحهای توسعه ، ما می بایست خود انسان شناسان و اقتصاددانان حرفه ای را به عنوان اهداف طرحهای توسعه و کارشناسان این مهم مورد مطالعه قرار دهیم. اقتصاددانان و انسان شناسان به تسهیم یک اندیشه می پردازند: "اهمیت یادگیری از طریق انجام کار".

آیا نباید به مطالعه تفاوتهای خود که در حین انجام کار بروز می کنند بپردازیم؟ هنوز تصورم این است که اندیشه انتقادی منجر به دستیابی به راه حلهای خلاقانه می شود ( تخریبهای خلاقانه) و مرزها را می شکند. چه موقعیتی بهتر از این که گفتگوهای بین رشته ای را به انجام رسانیم تا یک طرح توسعه را که مخاطبانش ، داوران و قضاوت کنندگان آن نیز خواهند بود؟ (آیا فرهنگ در هر اقتصادی یک متغیر است ؟ یا اقتصاد بخشی از یک فرهنگ؟) این نوع اندیشیدن درباره طرحهای توسعه تا حدودی اهداف آنرا تغییر داده ، ما را بیشتر و عمیقا در بطن کار قرار داده و نیاز به تجربه اندوزی و استدلال خواهد داشت.

بنابراین مطلب را با طرح چند پرسش به پایان می برم:

آیا اجرای یک چنین طرح پیچیده ای امکان پذیر است؟

صورت بندی طرحهای توسعه بدین شکل ، چه تاثیراتی بر نتایج آنها خواهد داشت؟

فواید آن بر هزینه هایش می ارزد؟

آیا انسان شناسان و اقتصاددانان مایل به مشارکت هستند؟

آیا چنین طرحی منجر به شکل گیری یک تفکر میان رشته ای خواهد شد یا تنها انسان شناسان و اقتصاددانان را از هم دور خواهد ساخت؟

 

http://www.cultureandpublicaction.org/pdf/Gudeman_Editorial.PDF

 

 

دوست و همکار گرامی

چنانکه از مطالب و مقالات منتشر شده به وسیله «انسان شناسی و فرهنگ» بهره می برید و انتشار آزاد آنها را مفید می دانید، دقت کنید که برای تداوم کار این سایت و خدمات دیگر مرکز انسان شناسی و فرهنگ، در کنار همکاری علمی،  نیاز به کمک مالی همه همکاران و علاقمندان وجود دارد. برای اطلاع از چگونگی کمک رسانی و اقدام در این جهت خبر زیر را بخوانید

http://anthropology.ir/node/11294

Share this
تمامی حقوق این پایگاه برای «انسان شناسی و فرهنگ» محفوظ است.