(Go: >> BACK << -|- >> HOME <<)

سرآغاز

فرهنگ ایران باستان

مرداد، اسد، شیر

بهار مختاریان
Lion-Frieze-from-the-Palace-of-Darius-I.jpg

 در مطالب پیشین یادآور شدیم که منطقة البروج در هزاره چهارم پیش از میلاد، با چهار نقطه ی کاردینالی ثور (گاو) برابر با اعتدال بهاری؛ اسد (شیر) برابر با انقلاب تابستانی؛ عقرب (کژدم) برابر با اعتدال پاییزی و دلو (آب ریز) برابر با انقلاب زمستانی دانسته می شد. آثار نوشتاری و آیکون های نجومی بدست آمده از مصر و میان رودان در این زمان با این تقسیم بندی منطبق است.  در آثار به دست آمده از

امرداد

مری بویس ترجمه ی مصطفی صداقت رستمی
ZC2000_Mobeds-027s.jpg

یکی از هفت امشاسپند بزرگ زرتشتیان  می باشد که فرضیه ی آن مفهوم " نمردن " یعنی زندگی طولانی بر روی زمین و جاودانگی پس از مرگ می باشد.
امرداد    ( AMURDĀD)( واژه ای پهلوی   که فرم اوستایی آن امرتات   (Amərətāt) و فرم پارسی آن مرداد) Mordād یا امرداد)Amordād است)، یکی از هفت امشاسپند بزرگ زرتشتیان  می باشد که فرضیه ی آن مفهوم " نمردن " یعنی زندگی طولانی بر روی

بررسی تطبیقی روایات بین‌النهرینی آفرینش

رضا اسکندری
41906196.jpg

چکیده: روایات آفرینش، بخشی ارزشمند، جذاب و تاثیرگذار از اساطیر مذهبی و ملی هر قوم را تشکیل می‌دهند. این روایات، علی‌رغم شباهت‌های بسیار، در میان اقوام مختلف به طرق مختلفی ثبت و روایت شده‌اند. اما از این میان، اساطیر بین‌النهرینی به واسطه‌ی انتقال و بازگو شدن در سنت یهودی-مسیحی، و نیز پذیرش و تکرار در منقولات اسلامی، اعتباری جهانی یافته و بدین‌ترتیب، هر سه دین بزرگ ابراهیمی را متاثر از خود ساخته‌اند. در این جستار

تحلیل جامعه شناختی اسطوره ی آفرینش در اساطیر ایران

مینو امیرقاسمی / گزارش از رویا آسیایی
آفرینش

تصویر: آفرینش، محمود فرشچیان
مقدمه:اسطوره نه به معنای داستانی واقعی با ابعادی غیرواقعی و فوق­ بشری، و نه به معنای کوششی ابتدایی برای تبیین جهان آفرینش؛ بلکه تجلی­ گاه اندیشه­ ی بشر و شکلی از شناخت وی از جهان، در دوره­ای خاص از تاریخ اندیشه او است. چونان ارابه­ ا­ی عظیم، ارجمند و گرانقدر است که نه تنها

تجربه ی من : پدید آوردن زبانی نو از درون ساختار اپرای عروسکی

بهروز غریب‌پور
IMAGE635070132524475509.jpg

زبان در مفهوم کلی نظامی ارتباطی  است که به کمک نماد ها و نشانه ها به منظور توصیف / طبقه بندی و فهرست کردن تجربه ها/ مفاهیم و عواطف و اندیشه ها  در میان یک گروه انسانی رواج می یابد و با ضریب زمان /دامنه ی نفوذ مکان/شمار بکارگیرندگان  / و کثرت یا قلت نخبگان بکار گیرنده ی آن و آزمونهای آن در حوزه های گوناگون بشری از فصه گوئی گرفته تا بیان اندیشه های فلسفی باورهای مذهبی و...قدرت میگیرد یا

اپرای عروسکی رستم و سهراب

گروه اخبار
UNKNOWN_PARAMETER_VALUE.jpg

اپرای عروسکی رستم و سهراب به کارگردانی بهروز غریب‌پور و با آهنگسازی لوریس چکناوریان که بر اساس اشعار شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی تنظیم شده است، در سالن فردوسی بنیاد فرهنگی هنری رودکی به روی صحنه می‌رود. اپرا با صحنه ی خلق ابیات شاهنامه توسط حکیم فردوسی آغاز می شود و عروسک فردوسی در این داستان حضور پررنگی دارد، گویی شخصیت وی درگیر آفرینش این اسطوره های حماسی

ماخذشناسی باستان شناسی ایران (13)

مهسا اکبری
450-cameron-petrie-as-a-young-man_resize.jpg

شناخت و آگاهی از آثار و کتابهای چاپ شده یک حوزه علمی در یک کشور می تواند به راستی گویای تاریخ رشد و گسترش آن حوزه در آن سرزمین باشد. از این رو قصد بر آن است که برای شناخت بهتر تاریخ فرهنگی باستان شناسی در ایران به تدریج به معرفی کتابهای چاپ شده در این زمینه در ایران بپردازیم. بخش سیزدهم ماخذشناسی باستان شناسی ایران در زیر ارائه می گردد:

ماخذشناسی باستان شناسی ایران (12)

مهسا اکبری
community-archaeology.jpg

شناخت و آگاهی از آثار و کتابهای چاپ شده یک حوزه علمی در یک کشور می تواند به راستی گویای تاریخ رشد و گسترش آن حوزه در آن سرزمین باشد. از این رو قصد بر آن است که برای شناخت بهتر تاریخ فرهنگی باستان شناسی در ایران به تدریج به معرفی کتابهای چاپ شده در این زمینه در ایران بپردازیم. بخش دوازدهم ماخذشناسی باستان شناسی ایران در زیر ارائه می گردد:

ریشه‌شناسی واژة «زن »(زادن، زندگی بخشیدن؛ دانستن)

ليلا عسگري
th3.jpg

تصویر: پرده نقاشی ایمان مالکی 
زن /zan
واژة فارسی زن  در اوستا به صورت‌های  gnā  به معنی «همسرِ ایزد»، , ~ jnā  -gәnā، « همسر، زن» و نیز jaini- «همسر» آمده است. در متن‌های فارسی‌میانه  نیز صورت‌های zan «زن، همسر» وziyānag  «زن جوان» موجود است. در متن گزیده‌های زادسپرم (بخش اول، فصل 18)  که به «گزینش زن خوب، بنابر آرزوی خود و خواست پدران ...» اختصاص دارد، آمده:

واژگان یک فرهنگ (28): «باستان شناسی» : چشم اندازهای پرچالش

ناصر فکوهی
th.jpg

در موقعیت پیجیده ای که در بخش های پیشین مربوط به واژه «باستان شناسی» از آن سخن گفتیم و سه سطح محلی (قومی)، ملی و جهانی را پیوسته در روابطی پیچیده با یکدیگر قرار می دهند، قرار گرفتن آثار باستانی پیش از اسلام  در همان پهنه شناختی و  مادی و موزه نگارانه ای که آثار  پس از اسلام ،  به خودی خود امری  بیشتر مثبت به حساب می آمد تا منفی زیرا امکان می داد  پروژه هویت  ملی برای  به دستیابی به دولت ملی هر چه

واژه های یک فرهنگ (27) «باستان شناسی»: در میانه راه

ناصر فکوهی
community-archaeology.jpg

این امری اساسی است که فرایندهای باستان شناسی،  تاریخی و  کنشگران آنها را با یک نگاه و به صورتی کلیشه ای نه به مثابه افرادی به دور از هر گونه اندیشه سوء تلقی کنیم و آنها «فرشتگانی معصوم» بپنداریم که دغدغه ای جز کمک به  حفظ آثار باستانی ما نداشته اند و نه آنکه آنها را غارت گرانی بدانیم که این اثار را به تاراج برده اند. بحث میراث فرهنگی و اینکه این میراث به چه کسانی تعلق دارد و در چه مکان یا مکان هایی

واژگان یک فرهنگ (26): «باستان شناسی» : ویرانه های بی معنا

ناصر فکوهی
Image43111.jpg

سفرنامه های جهانگردان اروپایی و آمریکایی که از قرون هجده و نوزده و حتی پیش از آن  از ایران می گذشتند، حکایت از مشاهدات آنها از آثار باستانی است که اغلب به صورت ویرانه هایی در گوشه و کنار این پهنه و به ویژه در مناطقی چون  خوزستان و فارس و بلوچستان و غیره به چشم می آمده، دارند.  اروپا به ویژه در قرن نوزده، در اوج حرکت ملی گرایانه خود  برای  ایجاد «حافظه ای تاریخی»  از خلال رومانتیسم ادبی و 

بررسی نظام فکری ـ سیاسی جامعه ی ایران براساس کهن الگوی اساطیری جم

مینو امیرقاسمی / گزارش از رویا آسیایی
نقش رستم

تصویر: دیهیم ستانی اردشیر اول، نقش رستم
چکیده: اسطوره به عنوان فرمی از اندیشه حامل کهن ـ الگو (آرکه ­تیپ)های مختلفی است که مکرر کردن آن الگوهای مقدس، نظم و نظام مقبول و مطلوب جامعه را تعیین می­ کند.جم (= جمشید) به عنوان نخستین پادشاه روی زمین و سرزمین او در دوران طلایی ایران باستان، حکم بر تکرار کهن

درآمدی بر ایران شناسی

امید علی کریمی
clip_image007.jpg

دکتر زهره زرشناس  متولد تهران در سال 1330 می باشد. وی دارای مدرک دکترای فرهنگ و زبان های باستانی از دانشگاه تهران می باشد. در زمینه فرهنگ و زبان  های باستانی پژوهش ها و تالیفاتی دیگری نیز دارد که از میان آن ها می توان آثار زیر را نام برد:شش متن سغدی، جستارهایی در زبان های  ایرانی میانه شرقی، میراث ادبی روایی در ایران باستان، مجموعه متن های سغدی، داستان های سغدی و زن و وا ژه.

مقالات قدیمی: گرزهای تاریخی یونان (۱۳۵۴)

شهین قوامی
عکس: 

«سفر جنگی اسکندر مقدونی به درون ایران و هندوستان بزرگ ترین دروغ تاریخ است.»
نیمی از عمر ما صرف آموختن چیزهایی می شود که یادمان نداده اند، و نیمی دیگر صرف آموختن چیزهایی که به غلط یادمان داده اند. و تا بیائیم از ایندو مرحله جان بدر بریم «مرگ» سواره می آید و مارا تعطیل می کند: و ما می رویم بی آنکه قدمی از قدم برداشته باشیم، می رویم

اسطوره ی هند و اروپایی حمله به گله (1)

بوریس لینکلن ترجمه ی دیانا مافی
Bhagavadgita’s-Message.jpg

در مقاله‎ی قبلی تحت عنوان «افسانه هند و اروپای آفرینش» سعی شد تا زادگاه افسانه هند و اروپایی را که به ذکر جزئیات رویدادهای آفرینش براساس باورهای هند و اروپایی اولیه می‎پرداخت، دنبال نمائیم. در آنجا عنوان کردم که این افسانه در مورد دو برادر گفته شده است. یکی از آنها Manu یا همان مرد (که در زبان سانسکریت Manu، در زبان اوستایی Manus، در زبان آلمانی Mannus معادلهای زبان شناختی

ماه اردیبهشت: بهار نیرومند

بهار مختاریان
3290753-md.jpg

 اردیبهشت در فارسی برگرفته از ارتوهشت artawahišt فارسی میانه ( اوستایی  aša vahišta که تنها یکبار در گاهان آمده است) به معنی "بهترین نظم/ بهترین راستی" است.  در منابع فارسی میانه در پیوند تنگاتنگی با وهومن (بهمن) قرار دارد و اورمزد با این دو رای می زند.

ماخذشناسی باستان شناسی ایران (11)

مهسا اکبری
archaeology_madonnaChild.jpg

شناخت و آگاهی از آثار و کتابهای چاپ شده یک حوزه علمی در یک کشور می تواند به راستی گویای تاریخ رشد و گسترش آن حوزه در آن سرزمین باشد. از این رو قصد بر آن است که برای شناخت بهتر تاریخ فرهنگی باستان شناسی در ایران به تدریج به معرفی کتابهای چاپ شده در این زمینه در ایران بپردازیم. بخش یازدهم ماخذشناسی باستان شناسی ایران در زیر ارائه می گردد:

ماخذشناسی باستان شناسی ایران (10)

مهسا اکبری
Archaeology-Schools.jpg

شناخت و آگاهی از آثار و کتابهای چاپ شده یک حوزه علمی در یک کشور می تواند به راستی گویای تاریخ رشد و گسترش آن حوزه در آن سرزمین باشد. از این رو قصد بر آن است که برای شناخت بهتر تاریخ فرهنگی باستان شناسی در ایران به تدریج به معرفی کتابهای چاپ شده در این زمینه در ایران بپردازیم. بخش دهم ماخذشناسی باستان شناسی ایران در زیر ارائه می گردد:

نوروز در مزداکدۀ امپراتوری هخامنشی

علی بلوکباشی
persepolis_24_11_2009_11_18_45-wallpaper-1600x900.jpg

درخــرابـات مغـان نــور خــدا مـی بینــم / وین عجب بین که چه نوری، زکجا می بینم  (حافظ)                                                                    
در کف زمین میان چهار ستون کاخ شورا یا سه دروازه که  به تالار تخت جمشید معروف است، سنگ مربع شکلی کار گذاشته اند که آن را نخستین بار هرتسفلد  E. Herzfeld، ایران شناس آلمانی یافت و بر آن نام « سنگ اندازه گیری» نهاد. این سنگ اندکی به طور اُریب در

ماه فروردین: ماه قنات شویی

بهار مختاریان
iran-tonekabon-copy.jpg

فروردین برگرفته از fravaši  است که در اوستا به ارواح درگذشتگان نیکوکارو پارسا اطلاق می شود. اینان روح پارسایان را پس از مرگ راهنمایی می کنند. لومل (Lommel) ریشه ی این واژه را از *fra-vrti می داند که به معنی «تصمیم درست» است. در منابع زرتشتی فروشی ها به مینوی بد تعلق ندارند

فروردیگان

ویلیام مالاندرا ترجمه حسین سراجی جهرمی
Farvardin 2.jpg

 نام جشن ده روزه ی زرتشتی (گاهنبار. Gāhānbār.) در پایان سال به افتخار ارواح درگذشته است.
فروردیگان. FRAWARDĪGĀN .(تلفظ جدید.فروردگان. farvardagān.)، نام جشن ده روزه ی زرتشتی (گاهنبار. Gāhānbār.) در پایان سال به افتخار ارواح درگذشته است.خود نام برای(روزان. Rōzān.) فروردیگان. frawardīgān .( ده روز اختصاص داده شده به)

از نوروز تا نوروز

سید علیرضا هاشمی
Ketab Norouz Farvardin 92.jpg

از نوروز تا نوروز "آیین­­ها و مراسم سنتی زرتشتیان ایران" پژوهش و نگارش: کورش نیکنام، تهران: فروهر،1382، مصور، 115+18 صفحه.
کتاب حاضر بر اساس پژوهشی است که پدید­آورنده در چارچوب برنامه­های مصوب سال 1374 پژوهشکده مردم شناسی سازمان میراث فرهنگی در باره آیین­ها و مراسم سنتی زرتشتیان ایران انجام داده­است.

ماخذشناسی باستان شناسی ایران (9)

مهسا اکبری
storymaker-top-accidental-archaeological-discoveries-1109120-514x268.jpg

شناخت و آگاهی از آثار و کتابهای چاپ شده یک حوزه علمی در یک کشور می تواند به راستی گویای تاریخ رشد و گسترش آن حوزه در آن سرزمین باشد. از این رو قصد بر آن است که برای شناخت بهتر تاریخ فرهنگی باستان شناسی در ایران به تدریج به معرفی کتابهای چاپ شده در این زمینه در ایران بپردازیم. بخش نهم ماخذشناسی باستان شناسی ایران در زیر ارائه می گردد:

زبان و ادبیات ایران باستان

سارا قطبی راوندی
Sans titre.jpg

زرشناس، زهره ،1385،  زبان و ادبیات ایران باستان. مجموعه از ایران چه میدانم؟33، تهران: دفتر پژوهشهای فرهنگی، چاپ دوم. زبانهای ایرانی که در سه دوره باستان و میانه و جدید تقسیم بندی شده اند جزو شاخه بزرگتر زبانهای هند و ایرانی هستند.این کتاب تقسیم بندی موجود را در مقدمه که با عنوان "پیش سخن" آمده است شرح میدهد و در متن اصلی به زبان و ادبیات دو دوره باستان و میانه میپردازد

ماه اسفند، ماه زمین

بهار مختاریان
4rbl7yx.jpg

 در روز پنجم ماه اسفند، جشن اسفندگان برگزار می شود. در این روز برای بزرگداشت اسفندارمذ، برابر با اوستایی سپنته آرمیتی (Səpantā Ârmaiti) دختر اهورامزدا، ایزدبانوی خرد و زمین، که یکی از امشاسپندان در دین زرتشتی است، جشنی برگزار می شود.

نگاره بالدار در تمدن های باستانی خاور میانه: بررسی و بازشناسی فروهر در ارتباط با تمدن هخامنشیان

میثم فلاح، مژده لجمیری
Sans titre.jpg

نگاره بالدار در میان تمدن های باستانی خاور نزدیک و میانه (منظور سرزمین هایی که در جبهه غربی شبه قاره هند و تمام جنوب باختری آسیا که در جنوب روسیه و دریای سیاه قرار دارند که با نگاهی وسیعتر سرزمین مصر را هم جزء آن می بینیم) به گونه خاصی که به احتمال زیاد ریشه در عقاید و آدابی که منحصر به آن قلمرو حکومتی بوده، نقش شده است (عتیقه چی،1383)[3]. این نگاره در هر تمدنی (شامل: مصر،

پیوست: 

تاریخ تحولات ایران شناسی

الهام مهرابی
 جلد1.jpg

میراحمدی، مریم. تاریخ تحولات ایران شناسی (پژوهشی در تاریخ فرهنگ ایران در دوران باستان)، تهران: طهوری، 1390.
دکتر مریم میراحمدی از پژوهشگران جدی در حوزة تاریخ ایران است که تا به حال کتب و مقالات بسیاری در این زمینه به رشتة تحریر درآورده است. کتاب تاریخ تحولات ایران­شناسی عنوان یکی از کتاب­های اوست که انشارات طهوری در 986 صفحه در شکلی وزین به زیور

ماخذشناسی باستان شناسی ایران (8)

مهسا اکبری
890315792444246_resize.jpg

شناخت و آگاهی از آثار و کتابهای چاپ شده یک حوزه علمی در یک کشور می تواند به راستی گویای تاریخ رشد و گسترش آن حوزه در آن سرزمین باشد. از این رو قصد بر آن است که برای شناخت بهتر تاریخ فرهنگی باستان شناسی در ایران به تدریج به معرفی کتابهای چاپ شده در این زمینه در ایران بپردازیم. بخش هشتم ماخذشناسی باستان شناسی ایران در زیر ارائه می گردد:

مجتهدی، شایگان و اعوانی «اسلام ایرانی» را در شهر کتاب بررسی می‌کنند

گروه اخبار
AVT_Henry-Corbin_4453.jpeg

تصویر: کربن
مجموعه‌ی چهار جلدی «اسلام ایرانی» حاصل بیش از بیست سال پژوهش هانری کربن درباره‌ی ابعاد معنوی و فلسفی اسلام است. آن‌گونه که بر ذهن و ضمیر ایرانی پدیدار شده است. این اثر نه فقط دستاورد تتبعات و تاملات عالمانه در متون، بلکه ره‌آورد تجربه‌ی ژرف نویسنده از عوالم

تمامی حقوق این پایگاه برای «انسان شناسی و فرهنگ» محفوظ است.