دنی دیدرو: مدتها است که ایفای نقش یک انسان فرزانه، در میان انسان های دیوانه، به کاری پر خطر بدل شده است( ژاک قضا و قدری)
از نوروز تا نوروز
از نوروز تا نوروز "آیینها و مراسم سنتی زرتشتیان ایران" پژوهش و نگارش: کورش نیکنام، تهران: فروهر،1382، مصور، 115+18 صفحه.
کتاب حاضر بر اساس پژوهشی است که پدیدآورنده در چارچوب برنامههای مصوب سال 1374 پژوهشکده مردم شناسی سازمان میراث فرهنگی در باره آیینها و مراسم سنتی زرتشتیان ایران انجام دادهاست.
در بخشی از پیشگفتار کتاب آمده است: «آداب و رسوم هر قوم یا ملتی، گنجینة پر ارزشی است از فرهنگ، هنر و اخلاق مردم یک مرز و بوم که به مرور زمان شکل یافته و پس از گذر از فراز و فرودهای گذشتههای دور، امروز به دست آن قوم رسیده است. این گنجینه چنانچه به درستی از نسلی به نسل دیگر نرسد، از بین خواهد رفت؛ یا این که در برابر هجوم فرهنگ بیگانه، دستخوش دگرگونیهای جبرانناپذیر خواهد شد.
فرهنگ درخشان و پرآوازة ایران زمین نیز که تداوم فرهنگ پربار و دیرینة این سرزمین کهنسال است، گنجینهیی از هنر، آداب، رفتار، سنتها و به طور کلی دانش و بینش نیاکانِ فرزانه ما است که از زمانهای دور تاکنون به تدریج فراهم گشته است.
دین و آیین زرتشت، که برخاسته از درونِ فرهنگ دیرینة این قوم دیرمان است، در شکلگیری سنتها و آداب و رسوم ایرانی نقش برجستهیی داشته است.
از زمانی که آشور زرتشت، پیامبر ایرانی، ایرانیان را به یکتاپرستی فرا خواند، پایههای اخلاق درست انسانی در آداب و رسوم و سنتهای مردم، بنیان گذاشته شد و پس از آن با اینکه ابراز آموزشی پیشرفته فراهم نبود، باورهای اخلاقی، ارزشهای نیک اجتماعی، آداب و رسوم سنتی، ملی و دینی در فرهنگ مردم ایران گسترده شد و تداومی جاودانه یافت.
زرتشتیان به عنوان جمعی از ملت بزرگ ایران، در کنارِ پیروان ادیان دیگر، به دلیل این که زمان درازتری در این سرزمین زندگی کردهاند بار بیشتری از فرهنگِ کهن و ارزشمند این مرز و بوم را در طول تاریخ به دوش کشیده و با سربلندی و افتخار به امروز رساندهاند.
گرچه هم اکنون زرتشتیان ایران به غیر از استان یزد، در شهرهای تهران، کرمان، شیراز، اصفهان، کرج، زاهدان، اهواز و برخی شهرهای دیگر ساکناند اما زرتشتیان شهر و روستاهای یزد به دلیل شرایط ویژة جغرافیایی و اقلیمی، سهم بیشتری در نگاهداری آداب و رسوم نیاکان خود و پاسداری از ارزشهای فرهنگی آن دارند.
زرتشتیان استان یزد هم اکنون غیر از سکونت در مرکز این شهر و روستاهای گرداگرد آن که بیشتر آنها اکنون به شهر پیوستهاند، در برخی از محلهها و بخشهای شهرستان تفت و روستاهایی از شهرستانهای اردکان و میبد نیز زندگی میکنند.
زرتشتیان از آغاز زندگی خود در شهر یزد، در پی به دست آوردن آب از دل کویر، در دایر کردن کاریزها همواره تلاش و همت کردهاند و با انتخاب پیشة کشاورزی، آبادانی و سرسبزی را در جای جای شهر خود گسترش دادهاند.
هر چند بسیاری از فرزندان آنها اکنون به مناسبت شرایط جدید زندگی شهرنشینی، در شغلهای غیر از کشاورزی فعالیت میکنند ولی آنان نیز به کشاورزی و طبیعت عشق میورزند و به زادگاه خود دلبستگی و علاقه فراوان دارند به گونهای که اگر در هر جای ایران ساکن باشند، برای برپا داشتن جشنها و آداب و رسوم سنتی به شهر و روستای نیاکان خود در یزد میآیند و مراسم سنتی و دینی خویش را با شکوهی ویژه برگزار میکنند»(پیشگفتار،15،16).
این کتاب بازنمایی آداب و رسوم سنتی زرتشتیان است که با گزارش چگونگی برگزاری جشن خجسته و باشکوه نوروز، که آغاز سال ایرانیان است شروع شده و با توضیح مراسم سنتی پایان سال، پیش از نوروز سالی دیگر به پایان میرسد. در حقیقت جشنهای زرتشتیان در طول یک سال و طبق جدول زیر در کتاب شرح داده شده است:
«انسان و فرهنگ» ویژه نوروز 1392
http://anthropology.ir/node/17161
«انسان و فرهنگ» ویژه نوروز 1392
http://anthropology.ir/node/12899
دوست و همکار گرامی
چنانکه از مطالب و مقالات منتشر شده به وسیله «انسان شناسی و فرهنگ» بهره می برید و انتشار آزاد آنها را مفید می دانید، دقت کنید که برای تداوم کار این سایت و خدمات دیگر مرکز انسان شناسی و فرهنگ، در کنار همکاری علمی، نیاز به کمک مالی همه همکاران و علاقمندان وجود دارد. برای اطلاع از چگونگی کمک رسانی و اقدام در این جهت خبر زیر را بخوانید
http://anthropology.ir/node/11294