(Go: >> BACK << -|- >> HOME <<)

سرآغاز

شهر و فرهنگ

شهرهای تاریخی جهان اسلام (1): مشهد (بخش سوم)

م. استرک، ب. هورکاد ترجمه ی ملیحه درگاهی
shrine

حرم مطهر و مشهد به عنوان مرکز یادگیری و پارسایی شیعه:
 استقرار حرم امام هشتم علی الرضا در مشهد این شهر را بدل به مقصد اصلی زائرین ایرانی کرده است، فرآیندی که به موجب آن بر تکریم زیارتگاه افزوده شده، با این حقیقت اهمیت یافته است که برای حدود چهار قرن

سند قدیمی: گزارش مطالعه استراتژی دراز مدت طرح آمایش سرزمین (1355)

مهندسان مشاور ستیران/ سازمان برنامه و بودجه
1.bmp02.jpg

در اخرین سال های رژیم گذشته  شرکت مهندسان مشاور ستیران گزارش جامعی را بر روی الگوی طرح آمایش سرزمین فرانسه تهیه کرده بود که ضمن بررسی مسائل  برنامه ریزی شهری در ایران، چشم اندازی را برای ایجاد چندین کلانشهر در سطح  کشور ترسیم می کرد. این گزارش دارای ارزش  و اهمیت و حاوی اطلاعات بسیار مفیدی  درباره موقعیت شهری ایران در اواخر دهه 1350 است که خوانندگان می توانند در فرمت پی دی اف  آن را مطالعه کنند. 

پیوست: 

آماده سازی شهر برای کودکان

رویا آسیایی
 و شهر 2.jpg

شیعه، اسماعیل (1386)، آماده سازی شهر برای کودکان؛ نمونه مورد بررسی : تهران، تهران، سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران، نشر شهر
شهر برای چه کسی ساخته می شود؟ هرگونه پاسخ به این پرسش می تواند تفاوت های شگرفی در طراحی فضاهای شهری و پایه ریزی نهادهای شهری ایجاد کند. گروه های مختلفی در شهر زندگی می کنند، ثروتمندان، فقرا، کارگران، مردان، زنان، جوانان، سالمندان، بیماران و معلولان،

ارزیابی طرح مشارکتی تجمیع پلاک در نوسازی مسکن، محله اتابک (تهران)

زهره دودانگه
atabak

تصویر: محله اتابک، ماخذ: نگارنده
چکیده: طرح تجمیع پلاک یکی از شیوه های متداولی است که برای ساماندهی بافت های سکونتی ناپایدار،ریزدانه و همراه با گذرهای ناکارآمد بکار گرفته می شود. رویکرد مشارکتی در طرح تجمیع نیازمند توافق ساکنان و همکاری آن ها برای شراکت با یکدیگر و تجمیع پلاک های مسکونی شان است.

فضای عمومی و مفهوم "شهر باز" در طراحی شهری

ریچارد سنت ترجمه ی لایکا شریفی صادقی
sennett Colour photo.jpg

همه می خواهند در شهری امن و تمیز زندگی کنند، جایی که برای آنها امکانات رفاهی عمومی به اندازه کافی مهیا است، اقتصادی پویا دارد، مولد و محرک فرهنگ است و بر شکاف نژادی، قومی و طبقاتی جامعه مرهم می گذارد. اینها ویژگی شهرهایی که ما در آنها زندگی می کنیم نیستند. شاید چون اربابانی چون سیاستهای ملی دولتها، مشکلات عمیق فرهنگی و یا عوامل اقتصادی خارج از کنترل بر شهرها حاکم بوده و باعث شکست آنها در

شهرهای تاریخی جهان اسلام (3): شیراز (بخش دوم)

آ. لمبتون ترجمه ی ملیحه درگاهی
آرامگاه سعدی

بنا بر متون عربی شیراز، یکی از شهرهای تاریخی ایران است که در جنوب غربی استان فارس واقع شده. این شهر در عرض جغرافیایی 29 درجه و 36 دقیقه ی شمالی و طول جغرافیایی 52 درجه و 32 دقیقه ی غربی، ارتفاع 1524 متری و در انتهای غربی آبگیر بزرگی که در حدود 130 کیلومتر مربع طول و 24 کیلومتر مربع عرض دارد، قرار گرفته است

فعالیت در فضاهای شهری از دیدگاه یان گل

زهره دودانگه
faaliat dar shahr

اگر نظریه پردازی درباره شهر را به حوزه های زیبایی شناسی، عملکردی، اقتصادی، زیست محیطی و اجتماعی تقسیم کنیم، یان گل (1) در حوزه نظریه پردازان اجتماعی شهر جای می گیرد. او از شناخته شده ترین کسانی است که درباره کنش های هرروزۀ شهروندان و اهمیت فعالیت های اجتماعی در فضاهای شهری پژوهش کرده است. او در مقدمه کتاب خود «زندگی در فضای میان ساختمان ها» (2) تاکید می کند که «در همین

گفتگو با حسین کودک کار

نفیسه ایمانی
Sans titre.jpg

حسین کودک 5 ساله‌ای است که به همراه دو برادر دیگرش در پارک‌ها و خیابان‌های کرج فال می‌فروشند. او یک مهاجر غیرقانونی افغانی است  و اجازه تحصیل در ایران را ندارد، اما چند ساعت در هفته در یک موسسه غیردولتی به کلاس پیش دبستانی می‌رود. من در این موسسه با او شروع به صحبت کردم و او به راحتی و بدون خجالتی که از بیشتر بچه‌ها در این سن انتظار می‌رود با من وارد گفتگو شد. نکته‌ای که در صحبت با حسین

معرفی کتاب "تهران، سینما و مدرنیته شهری"، بهارک محمودی.

زهرا ملوکی
تصویر جلد کتاب "تهران، سینما و مدرنیته شهری"

در این کتاب پس از طرح مسئله‌ی اولیه در مقدمه، نویسنده به توضیح روش‌های مورد استفاده در این پژوهش و نظریه‌پردازان مهمی که از آراءشان استفاده کرده است پرداخته است؛ هم‌چنین برخی از کلیدواژه‌های اصلی پژوهش یعنی شهر و مدرنیته به تفصیل تعریف و تصریح شده اند و آثار فیلم‌سازان موج نو که کارشان را در کنار جریان اصلی فیلم‌سازی در ایران (فیلم فارسی) به تصویر شهر از زوایای گوناگون انجامیده است، نقطه‌ی عزیمت کتاب فرض شده اند.

گفتگو با ناصر فکوهی: بی هویتی شهری

سهيل سراييان
tehran 22.jpg

هویت شهری، خود یکی از بخش های هویت اجتماعی است. آنچه جامعه نامیده می شود نیز اگر اصل را بر ترجمه این واژه برای society در لاتین بدانیم، مربوط به نوعی از اجتماعی شدن است که با ظهور انقلاب صنعتی آغاز و رشد می کند و شکل بروز مادی آن عموما شهرنشینی است
    من و تویی که در شهر زندگی می کنیم و هر کدام از ما در نقطه یی از شهر شناخته می شویم، یک هویت داریم. این هویت ما را هم شغل و هم

احساس راحتی در شهر (با تاکید بر زندگی شهری زنان)

زهره دودانگه
comfort

معنای واژه راحتی در لغتنامه دهخدا به معنای «آسایش» و واژه راحت به معنای «شادمانی، آرام و آسایش» است. معادل انگلیسی این واژه (comfort) در واژه نامه آکسفورد به معنای «آسودگی فیزیکی و رهایی از درد و محدودیت ها» است. comforts نیز به معنای چیزهایی است که به سلامتی و راحتی کمک می کند و نیز به معنای سبک زندگی دلپذیری است که از سوی این امور تامین می شود.

مدلی فرهنگی برای نفوذپذیری مطلوب فضای خانگی

زهرا غزنویان
1.jpg

در یادداشت‌های پیشین، ابعاد مختلف نفوذپذیری فضای خانگی به جهت بصری، شنیداری، بویایی و کالبدی  مورد بررسی قرار گرفت. مشکلات فضاهای مورد بررسی به روایت تجربیات ساکنان، توضیح داده شد و در مواردی هم اشاراتی به نفوذپذیری مطلوب از منظر آن‌ها پرداخته شد. یادداشت حاضر به عنوان جمع‌بندی‌ای از کلیه مباحث پیشین، درصدد است تا مدلی برای فهم نفوذپذیری مطلوب از منظر فرهنگی ارائه دهد.

درباره ی مستند "رنگ پریدگی"

زهرا ملوکی
images.jpg

"رنگ پریدگی" فیلمی است که در عنوان، تمام حرفش را می زند اما داستانِ این مستند در چگونگی پرداختن به موضوع "رنگ تهران" است که سخنش را از یک گزارش نقادانه ی کسل کننده متمایز می کند. تهران با همه ی رنگ هایی که دارد از دور و در خیال، خاکستری به نظر می رسد و این مسئله ای است که هر یک از ما به عنوان ناظران این شهر در ارتفاعات و در فکرمان به آن پی برده ایم.

چشم اندازی بر سیاست های اداره گوناگونی فرهنگی در جامعه

اشورت، گراهام و تون بریج ترجمه ی لایکا شریفی صادقی
lika.jpg

اداره گوناگونی فرهنگی و یا نژادی در جوامع مختلف طیف گسترده ای را در بر می گیرد. اشورت، گراهام و تون بریج (2007) در کتابی به نام "جمع بستن گذشته ها: میراث، هویت و مکان"  به معرفی پنج سیاست عمده در این زمینه پرداخته اند: همسانسازی (assimilation)، دیگ ذوب (melting pot)، اقماری (core plus)، ستونی (pillar) و متکثر فرهنگی (multiculturalism)- این مدل به نامهای دیگری چون ظرف سالاد، رنگین کمان، موزاییک و سمفونی نیز شناخته می شود.

معرفی کتاب در زمینه انسان شناسی شهری؛ شهر تهران

زهره نظام محله
IMG1.jpg

پیشگفتار:با پیگیری روند بهسازی و نوسازی بسیاری از محلات شهر تهران، توسط شهرداری، که یکی از ارگان های مهم اجرایی در این زمینه محسوب می شد این امر مهم تلقی گردید که پروژه های اجرایی را در قالب مجموعه کتابهایی به چاپ برسانند. البته به دلیل آسیب پذیر بودن بسیاری از این محلات، رویکرد اجتماعی و نگاهی انسانی به تغییرات احراز شده در مرکز توجه قرار گرفته و بسیاری از کارهای منتشر شده از این دست هستند.

شهرهای تاریخی جهان اسلام (6): ری

مینورسکی، بوثورث ترجمه ی ملیحه درگاهی
کاروانسرای حسن آباد شهر ری

ری که در متون عربی الری خوانده می شود، راغای ((Ragha باستانی و رقای قدیمی، شهری در شمال ایران است که در دوران پیش از اسلام و پس از اسلام تا زمان حمله ی مغولها در قرن 13/7 به شکوفایی قابل توجهی رسید. ویرانه های برجای مانده از شهر را می توان در امتداد  9 کیلومتری/5 مایلی جنوب و جنوب شرقی تهران مرکزی مدرن تا جاده ای که از البرز به سمت دشت

مولفه زمان و فضا در مطالعه زندگی روزمره شهری

زهره دودانگه
time & space

1- مروری کوتاه بر نظریه هانری لوفبور
تحلیل مولفه های زمان و فضا در بستر زندگی روزمره، رجوعی را به نظریات هانری لوفبور درباره زندگی روزمره شهری لازم می دارد. لوفبور میان زندگی روزمره مردم و سازمان یابی زمان و مکان ارتباط بر قرار می کند. او از زمانی که در نسبت با مکان خود درک شود، با عنوان زمان

ملاحظاتِ فرهنگیِ نفوذپذیریِ کالبدی

زهرا غزنویان
DSC07051-.JPG

در یادداشت‌های پیشین، اشکال مختلف نفوذپذیری شامل دیداری، شنیداری و بویایی مورد بررسی قرار گرفت حال آن‌که ساده‌ترین درک از معنای این واژه، گذار کالبدی و فیزیکی افراد بین درون و بیرون است که به واسطه جسم آن‌ها و عمل حرکت صورت می‌گیرد. نفوذپذیری کالبدی، چه ابعادی دارد و به لحاظ فرهنگی چگونه تعبیر می‌شود؟ یادداشت حاضر به این موضوع خواهدپرداخت.

مفاهیم کلیدی در مطالعات شهری (33): جنبش های اجتماعی شهری و حومه ای (بخش پایانی)

مارک گوتدینر، لسلی باد ترجمه شایسته مدنی
system-change.jpg

یک جنبش اجتماعی، یک کمپین سیاسی سازمان یافته است که توسط دولت کارگردانی شده و خواستار تغییرات ساختاری در سازمان اجتماعی است. جنبش های اجتماعی شهری و حومه ای، دولت های محلی را هدف می گیرند. افراد و اجتماعات اغلب تلاش می کنند رهبران سیاسی خود را تحت تاثیر قرار دهند. زمانی که شرکت کنندگان به شمار قابل توجهی می رسند، یک جنبش اجتماعی متولد می شود. در گذشته، چنین جنبش هایی پیرامون

شرح جریان های فکری معماری و شهرسازی در ایران معاصر

زهره دودانگه
DSC03642.JPG

شرح جریان های فکری معماری و شهرسازی در ایران، با تاکید بر دوره زمانی 1383-1357، سید محسن حبیبی با همکاری زهرا اهری، آیدا ایزد پناه جهرمی، مژگان ملکوتی، مهفام کوشش، مانلی افشنگ، ندا ایزدی، دفتر پژوهش های فرهنگی، 1385
دغدغۀ نگارنده که سبب شده به تدوین و نگارش این کتاب دست زند، به دست دادن سیری از نظریه های بومی معماری و شهرسازی معاصر بوده

مأخذ شناسی هویت و شهر

رویا آسیایی
 الشعرا.jpg

تصویر: مقبره الشعرا و تندیس شهریار، تبریز
هویت یکی از مهم ترین مسائلی است که در سطخ شهرهای مدرن وجود دارد. افراد درش هر بزرگ، هم با خطر از دست دادن هویت های خود روبرو هستند و هم با شانس به دست آوردن هویت های جدید. در زیر نخستین بخش از  کتاب شناسی در این زمینه را می خوانیم.

مروری بر تجربیات بویایی ساکنان در خانه

زهرا غزنویان
smell.jpg

در یادداشت‌های پیشین، دو بعد از موضوع نفوذپذیری یعنی بعد بصری و بعد صوتی مورد بررسی قرار گرفت. یادداشت پیش‌رو، سعی دارد مسئله مذکور را این‌بار از بعد بویایی باز نموده و نشان دهد «بو» چگونه می‌تواند به مثابه موضوعی فرهنگی درنظر گرفته شود؟ مسئله‌ای که شاید حساس شدن نسبت به آن بتواند طراحی و ساخت خانه‌های معمولی شهرهای امروز را خاصیتی دیگر بخشد.

دهمین نشست علمی «نظریه چیست؟»: نظریه های انسان شناسی هنر

گروه اخبار
Poster-Nazariyye-chist10.jpg

معاونت پژوهشی و آموزشی خانه ی هنرمندان ایران،  دهمین نشست علمی «نظریه چیست؟» روز پنچشنبه 30 خرداد با حضور  ناصر فکوهی (دانشگاه تهران) مدیر «انسان شناسی و فرهنگ»  برگزار می کند. این جلسه از ساعت 19:30 بعد از ظهر آغاز می شود و در تالار استاد امیر خانی این مرکز به آدرس خیابان آایت الله طالقانی، خیابان موسوی شمالی ، باغ هنر، خانه هنرمندان ایران به اجرا در می آید.

نولیبرالیسم و شهر

دیوید هاروی ترجمه ی پرویز صداقت
New_York_Midtown_Skyline_at_night_-_Jan_2006_edit1.jpg

یادداشت مترجم: نیویورک، اکنون شهری «تقسیم‌شده» است، از سویی «منهتن» بهشت رویایی میلیاردرها هست و از سوی دیگر محلاتی که بر اثر سه دهه حاکمیت نولیبرالی به‌سختی از حداقل خدمات اجتماعی بهره‌مندند. از حدود سال 1973، توقف بودجه‌های دولتی و وام‌های بانک‌های سرمایه‌گذاری به شهرداری نیویورک، اصلاحات سوسیال‌دمکراتیکی را که این شهر در دهه‌های قبل شاهد بود متوقف ساخت. رخدادهایی که هم‌زمان

گفتگوی ناصر فکوهی و هما فرجادی: معماری و اندیشه چند رشته ای

گزارش: رامین صفری راد
Farjadi.jpg

ناصر فکوهی: در ابتدای صحبت‌هایم لازم می‌دانم به این نکته اشاره کنم که دیدگاه‌هایی که اینجا مطرح می‌کنم طبعا با رویکردی معمارانه نیست، بلکه به انسان شناسی تعلق دارد و از این رو ممکن است انطباق کاملی چه در شکل و چه در مفهوم  با مفاهیم و مباحثی که معماران دارند، نداشته باشد. البته  پیش از انقلاب و از حدود 1340 شمسی تلاش‌هایی در جهت ایجاد روابط بین رشته‌ای میان حوزه فرهنگ و معماری صورت گرفته

نگاه انسان­ شناسی به معماری وشهرسازی

نیلوفر رادنژاد
Sans titre.jpg

گزارش سخنرانی در «نشست فرهنگ و معماری»  در اصفهان
روز چهارشنبه 8 خرداد  1392 ، در کتابخانه مرکزی اصفهان هفتمین نشست فرهنگ و معماری با سخنرانی  ناصر فکوهی(دانشگاه تهران) مدیر «انسان شناسی و فرهنگ»  تحت عنوان « نگاه انسان­شناسی به معماری و شهرسازی با تأکید بر موقعیت ایران» برگزار شد. در این سخنرانی که بر پایه نگاه کل­گرایی به معماری صورت گرفت، جایگاه فرهنگ در معماری و مسائل مربوط به آن مورد بحث واقع شد. خلاصه آن به شرح زیر است:

سکونت، هویت و سبک زندگی

رویا آسیایی
خانه امیرنظام گروسی تبریز

تصویر: خانه امیر نظام گروسی، تبریز
زندگی روزمره از مفاهیم متأخر علوم اجتماعی است و در رابطه ای نزدیک با مفهوم سبک زندگی قرار می گیرد. در این بخش به توضیح و تبیین سبک زندگی، رابطه ی آن با هویت اجتماعی و فضای مسکونی و زندگی روزمره ی شهری پرداخته می شود.

نگرشی نو بر تکثر فرهنگی: شهروندی و مباحث تنوع قومی در آمستردام

یوستوس اویترمارک، اوگو روسی و هنک فن هوتوم ترجمه ی لایکا شریفی صادقی
5678943464_c2ec5ea218_z.jpg

"یک شهر، تنها محمل رویارویی تفاوتها نیست، بلکه مولد آن و گردآورنده هویتها می باشد. شهر را می توان ماشین تولید کننده تفاوت دانست، چرا که فضایی است متشکل از تقابل کلامی گروههای مختلف که در فرآیندهای ماندگاری مانند قرارگیری در موقعیتها، جهت گیری همسو و مقابل با یکدیگر، ابداع و تجمیع راهکارها و فن آوریها، تجهیز اشکال مختلف سرمایه و ادعای مالکیت بر آن فضا (شهر)، شکل گرفته و تولید می گردد

بایستگی های احراز نقش فرا ملی برای کلانشهرهای ایران

مظفر صرافی، ناصر عظیمی
Tehran_Skyline.jpg

در طی تاریخ، فراروئیدن شهر به مقیاس کلانشهری با اتکاء به مرکزیت و منابعی فراتر از منابع حوزه نفوذ مستقیم رخ داده است. امروزه جثه غول پیکر کلانشهرهای کشورهای درحال توسعه برای پایداری و تغییر نقش از شهری انگلی و مصرف گرا به شهری مولدو توسعه گرا، نیازمند احراز کارکردهائی برآمده از حوزه های فراملی می باشند. ابرفرایند جهانی شدن در این راه فرصت هائی (هرچند همراه تهدیدهائی) برای کلانشهر ها فراهم

مفاهیم کلیدی در مطالعات شهری (32): توسعه ناهماهنگ/ چرخه های موفقیت و شکست

مارک گوتدینر، لسلی باد ترجمه شایسته مدنی
GA_PRMGHTeacherReflection.jpg

توسعه ناهماهنگ تحت شرایط سرمایه داری و از طریق سرمایه گذاری به شیوه افتراقی بالاترین میزان بازگشت به شرایط بازار آزاد زمین را دنبال می کند، شرایطی که به تاثیر فضایی فقر در مجاورت ثروت می انجامد.

تمامی حقوق این پایگاه برای «انسان شناسی و فرهنگ» محفوظ است.