قانعی راد، محمد امین (1382)، ناهمزمانی دانش: روابط علم و نظامهای اجتماعی – اقتصادی در ایران، تهران: مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور، 330 صفحه.
کتاب ناهمزمانی دانش، مجموعه مقالاتی در باب عدم یکپارچگی علم و نهادهای اجتماعی – اقتصادی در ایران است. در جامعه ما بین علم و جامعه سازگاری و ارتباط مستمر و پویا وجود ندارد و این ناسازگاری و نابهنگامی را می توان با دو رویکرد جامعه شناختی و مدیریتی بررسی کرد. رویکرد جامعه شناختی، فقدان کلیت و پیوستگی علم با نهادهای فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و اقتصادی را در سطح زیرین ارزشها و نگرشها بررسی می کند، و رویکرد مدیریتی درباره ارتباط بین نظام علم و سایر نظامهای اجتماعی به بحث می پردازد.

فقدان ارتباط بین علم و جامعه به منشا رشد علم در ایران باز می گردد. علم جدید در ایران با انتقال دانش از بیرون شکل گرفته و هنوز نیز دوام آن به این انتقال وابسته است. البته انتقال دانش، بخشی اجتناب ناپذیر از فرایند توسعه دانش است. ولی محور اساسی این توسعه، تولید دانش است. توسعه دانش با هدف پیشبرد علم در یک جامعه صورت می گیرد و متناسب با برنامه های توسعه دانش، باید بین زیر برنامه های تولید دانش و انتقال دانش پیوند زد. به طور خاص برای توسعه دانش در یک رشته دانشگاهی یا حوزه پژوهشی ویژه باید از یک سو از منابع اطلاعاتی و معرفتی موجود در دنیا استفاده کرد و از سوی دیگر این انتقال را با برنامه هایی برای تولید گره زد. این دانش توسعه یافته در مراحل بعدی در جریان مبادله بین المللی قرار می گیرد و بدین وسیله سهم کشور ما در مبادله جهانی دانش تعیین می کند. در حال حاضر تنها فرایند یک سویه انتقال دانش وجود دارد که بلافاصله بعد از ورود، در متون علمی و کتابهای درسی مدفون می شود و حتی میزان تاثیرگذاری آن بر جریان تبادل دانش در داخل هم کم است. انتقال دانش در ایران بیشتر از طریق ترجمه است و این ترجمه ها عناصری از یک برنامه وسیع تر برای توسعه دانش را تشکیل نمی دهند.

مشکل بی ارتباطی علم با نهادهای اجتماعی، اقتصادی، فرهنگی و سیاسی ما تا هنگام شکل گیری برنامه های توسعه دانش در حوزه ها و قلمروهای خاص حل ناشده باقی می ماند. این برنامه ها لزوما باید با ملحوظ داشتن مسائل و نیازهای محیط پیرامونی خویش شکل گیرد. ولی صرف وجود نیازها و مسائل، نگرش و بینش لازم برای توسعه علمی را فراهم نمی کند. برنامه های توسعه دانش هرچند به نیازها می نگرند ولی از دنیای ارزشها و نگرشها ریشه می گیرند.

مقالات این مجموعه بیشتر به چگونگی معطوف داشتن نگاه علم به نیازها و مسائل اجتماعی کشور می پردازد و به این دلیل از ابتدا باید خواننده را از این گمان برحذر داشت که گویا یک نگاه بی ریشه ممکن است، و بدون توسعه زمینه های اجتماعی و فرهنگی دانش دوستی و دانشگری اساسا می توان از یک علم پیوسته به زمینه های نهادی موجود سخن گفت. ناهمزمانی علم و جامعه در ایران را می توان از طریق نشانه های زیر دریافت: فقدان ارتباط علم با نظامهای تصمیم گیری، خدمات و تولید؛ فقدان توان نظریه پردازی در علوم مختلف، به ویژه در علوم انسانی برای تحلیل مسائل اجتماعی و تاثیر گذاری بر آنها؛ فقدان ارتباط متون درسی با نیازها و مسائل و عدم توانایی نظام آموزشی برای تربیت نیروی انسانی و کارشناسان توانمند در کلیه زمینه ها.

عناوین این کتاب:

1- توسعه متوازن علمی – اقتصادی کشور و مسئله اشتغال دانش آموختگان

2- سیاستهای آموزشی برای افزایش اثر بخشی نظام علمی کشور

3- الگوها و کارکردهای مدیریت نظام علمی کشور

4- ساماندهی تحقیقات دانشگاهی برای توسعه صنعتی – اقتصادی

5- نهادینه شدن علم و نگهداری و استقرار مغزها

6- روش شناسی و خلاقیت علمی

7- تولید و سیاستگذاری دانش: نخبه گرایی و حوزه عمومی

8- شیوه جدید تولید دانش: ایدئولوژی و واقعیت

ایمیل نویسنده مطلب:

Shayesteh.madani@gmail.com

دوست و همکار گرامی
چنانکه از مطالب و مقالات منتشر شده به وسیله «انسان شناسی و فرهنگ» بهره می برید و انتشار آزاد آنها را مفید می دانید، دقت کنید که برای تداوم کار این سایت و خدمات دیگر مرکز انسان شناسی و فرهنگ، در کنار همکاری علمی،  نیاز به کمک مالی همه همکاران و علاقمندان وجود دارد. برای اطلاع از چگونگی کمک رسانی و اقدام در این جهت خبر زیر را بخوانید
http://anthropology.ir/node/11294