(Go: >> BACK << -|- >> HOME <<)

سرآغاز

جغرافیای فرهنگی و اجتماعی

نقشه های توصیفی – تحلیلی انتخابات ریاست جمهوری نود و دو

مرکز ملی مطالعات علمی فرانسه
POL-100616.png

وبگاه «ایران کارتو» وابسته به واحد ایران شناسی مرکز ملی مطالعات علمی فرانسه (جهان ایرانی و هند)، مجموعه بیش از سی و سه نقشه را در رابطه با توصیف و تحلیل رفتار انتخاباتی مردم ایران در انتخابات  ریاست جمهوری نود و دو را به انتشار رساند. برنار هورکاد، جغرافی دان و رئیس پیشین موسسه ایران شناسی فرانسه در ایران که استاد ممتاز پژوهشی در این موسسه است، خود هدایت برنامه  اصلی را در استفاده از نرم افزار ویژه  تهیه این نقشه ها را برعهده

غذا در قرون میانی

لادن رهبری
gastronomia-rinascimento3.jpg

در قرون میانی در اروپا، زیاد خوردن نمادی از منزلت اجتماعی بوده است. چرا که علاوه بر این که دوره های قحطی و گرسنگی طولانی مدت غذا را از دسترس عامه ی مردم خارج می کرد، خوردن در کل دغدغه ای پایان ناپذیر بوده است. دراین دوران نان چه برای فقرا و چه برای اشراف و اغنیاء غذای اصلی محسوب می شده است. گرچه نوع نانی که ثروتمندان مصرف می کردند معمولا متفاوت بود و از آرد سفید و با کیفیت بهتری

بازار تبریز

زهره نظام محله
Untitled (2).jpg

چکیده: در قدیم فضاهای شهری به گونه ای بوده است که افراد می توانستند پیاده و با صرف وقتی اندک از نقطه ای به نقطه ی دیگر جابه جا شوند. این فضاها همان فضاهای باز و یا  سرپوشیده ی شبکه ی ارتباطات  یعنی راه ها، میدان ها و فضاهای ورودی هستند که در شهرهای متوسط و بزرگ و گاهی در شهرهای کوچک یک یا چند راه اصلی شهر از این شبکه ی ارتیاطی به بازار اختصاص می یافت. گاهی بازارها در مرکز شهر واقع می شدند

مسیحیت و مفهوم فردگرای شهروندی

لادن رهبری
individualism.jpg

در متداول ­ترین تقسیم­ بندی موجود،‌ دوران مسیحیت در غرب به سه دوره ی مجزا قابل تقسیم بندی است. اولین دوره عبارت از دوران پدیدار شدنِ مسیحیت و شکل­ گیری آن در قلب امپراتوری رم بوده است. دوره ­ای که با تاثیرگذاری فرهنگ هلنی و شیوه­ های سازماندهی رومی در مسیحیت همراه شد. دوره­ ی دوم هم زمان با سقوط امپراتوری رم و قدرت ­یابی نهاد کلیسا بود که با هم­ پیمان شدن با اربابان فئودال، قدرت دولتی و دینی را در

«تهران»: مجموعه ی از ایران چه می دانم؟

زهره نظام محله
DSC02322.JPG

مقدمه:با توجه به تغییرات و تحولات شهری که در ایران در دهه های اخیر رخ داده و موجب گوناگونی های فرهنگی- اجتماعی در سبک زندگی مردم گردیده است. این نیاز احساس شده که ایران پژوهی های زیادی در زمینه ی شهری انجام شود. که به منظور ارائه ی این آگاهی های دقیق و سودمند به ایران دوستان و جوانان علاقه مند، دفتر پژوهش های فرهنگی؛ مجموعه ای با نام از ایران چه می دانم؟ را به کمک گروهی از پژوهشگران به انتشار

جغرافیای تاریخی مراغه

سعید ستارنژاد
images.jpg

چکیده:  آثار و شواهد به دست آمده از شهر نشان می دهد که شهر مراغه از قدمت تاریخی زیادی برخوردار است. وجود قلعه بسیار بزرگ قزلار قلعه سی در جوار شهر، قدمت آن را به دوره ی ماناها می رساند. مطالعات انجام شده توسط مورخان نشان می دهد که این شهر در دوران اسلامی بخصوص قرن هفتم ه.ق دوران درخشان خود را گذرانده است. در این شهر رصدخانه بزرگی وجود داشت که از

دو گانه ی شهر و روستا از نگاه مارکس

ناصر عظیمی
Giuseppe Pellizza da Volpedo's famous oil painting Il Quarto Stato, (The Fourth Estate - 1901).jpg

تصویر: تابلوی معروف «طبقه چهارم» اثر جیوزپه پلیتزا دا ولپدو(1901) 
طرح موضوع: یکی از شگفتی های کار مارکس در طول بیش از چهار دهه تحقیق مداوم در حوزه های مختلف اقتصادی و اجتماعی و قلم زدن در این عرصه ها این است که او به رغم اهمیت شهر به عنوان بستر و خاستگاه جغرافیایی بورژوازی یعنی مقوله ی محوری تحقیق او، اشاره های اندک، گاه تکراری و موجز و حتا مبهم به پدیده ی شهر و عملکرد تاریخی آن در تمدن بشر کرده است. در اهمیت تاریخی شهر

جغرافیای تاریخی مازندران (5) شهر تُرَنجِه

مجتبی صفری و عابد تقوی
 شهر ترنجه.jpg

بر اساس منابع مکتوب تاریخی و جغرافیایی، یکی از شهرهای مهم قرون اولیه اسلامی در طبرستان، شهر ترنجه بوده است. این شهر که در متون  به نام های گوناگونی نظیر بُرجی، تُرَنجی، تُرجی، تَریجی، تورانجیر و تژیر اشاره شده، مابین شهرهای مامَطیر (بابل کنونی) در جنوب، میله (آمل) در غرب و سارویه (ساری) در بخش شرقی در منطقه جلگه ای قرار داشته است.

چهره ماه: گوردون چایلد و باستان شناسی مارکسیستی (به مناسبت سالگرد تولد او)

نیل فالکنر ترجمه حسین سراجی جهرمی
69-402-1-PB.jpg

چهره ی این ماه در انسان شناسی و فرهنگ، به مناسبت تولد او (14 آوریل 1892)، گوردون چایلد است که نامی شناخته شده در  انسان شناسی جهان و همچنین در ایران است. سال ها پیش در 1356کتاب او «انسان خود را می سازد» با ترجمه پیرانفر اسد پور، منتشر شد و پس از آن بارها تجدید چاپ گردید. کتاب های  دیگری از چایلد نیز همچون سیر تاریخ، ترجمه احمد بهمنش در دانشگاه تهران، و

«وطن» نزد عارف قزوینی

محسن شهرنازدار
عارف قزوینی

میرزا ابوالقاسم عارف قزوینی  ملقب به عارف ، القاب و صفاتی دارد که برای هر آنکه با او، چه از راه موسیقی و چه از راه شعر و ترانه  و تصنیف، آشنایی پیدا کرده است،عناوینی جدایی ناپذیر و همیشگی به نظر می رسند؛ شاعر ملی، ترانه‌سرای مشروطه،نغمه سرای ملی ایران،تصنیف‌ساز عصر مشروطه و ... درکنارهمه این القاب و صفات ، روشن است که تصنیف سازی به سیاق امروزی را از خود به یادگار

مطالعه انتقادی گفتمان مبارزه با برده‌داری در دو فیلمنامه لینکلن و جانگو رها شده: بافت بسته، بافت باز

رامتين شهبازي
lincoln-movie.jpeg

«زبان» در یک اثر هنری دارای کارکردهای گوناگون است، اما ایرنا ریما مکاریک در کتاب دانش‌نامه نظریه‌های ادبی معاصر می‌نویسد،زبان در هر شکل کارکردی خود وسیله‌ای است که فرمان معنا را در دست دارد. یعنی ما با هر عبارتی که به‌عنوان گفت‌و‌گو یا حتی توصیف صحنه در یک فیلمنامه و یا نمایشنامه مواجه می‌شویم،زبان به‌شکل خودکار ذهن ما را در اختیار می‌گیرد و معناهایی را که نویسنده

مفاهیم کلیدی در مطالعات شهری (29): پراکندگی

مارک گوتدینر، لسلی باد ترجمه شایسته مدنی
urbansprawl_0.jpg

در سال های دهه 1950 زمانی که حومه سازی به پدیده ای انبوه تبدیل شد، شهرسازان به شکایت از الگوی ویژگی پراکندگی رشد در مکان هایی مانند ایالات متحده و کانادا پرداختند. گسترش فوق معمولا به مثابه "رشد تصادفی" تراکم نسبتا اندک در ناحیه ای گسترده با واحدهای مسکونی اغلب شخصی تعریف می شود

کیارستمی: از دوگانه‌انگاری‌ها تا ازخودبیگانگی‌ها (بخشِ آخر)/تحلیلِ انتقادیِ سه فیلم از عباس کیارستمی: باد مارا خواهد برد

علیرضا خیراللهی
باد مارا خواهد برد

در دو بخشِ قبلیِ این یادداشت‌ها، برایِ تحلیلِ انتقادیِ سینمایِ کیارستمی در ابتدا منظورِ خود از روشِ انتقادی را به صورتِ مفصل با ذکر ویژگی‌هایی نظیرِ کلیت‌نگری، دوری از به کار بستنِ روش‌هایِ کمی یا کیفیِ صرف، التزام به همبستگیِ نظر با عمل و متعاقبِ آن نظریه‌پردازی با روش، ردِ رویکردهایِ کلان­ یا خُردنگرانه­ نسبت به واقعیتِ اجتماعی، پرهیز از تخصص‌گراییِ افراطی و اتخاذِ پیش‌داوریِ

تحلیلِ انتقادیِ سه فیلم از عباس کیارستمی (بخش اول)/کیارستمی: از دوگانه‌انگاری‌ها تا ازخودبیگانگی‌ها

علیرضا خیراللهی
خانه دوست کچاست؟

در سلسله یادداشت‌هایِ پیشِ رو قصد داریم تا سینمایِ عباسِ کیارستمی را با استفاده از روشِ انتقادی، موردِ بررسی قرار داده و تلاش خواهیم کرد هسته‌ی ایدئولوژیکِ این سبک از فیلم‌سازیِ حالا دیگر جهانی‌شده –البته عمدتاً جهان‌سومی- را فارغ از شاخ و برگ‌ها و مجادلاتِ رسانه‌ای پیرامونِ آن، با دقت و صراحتِ بیشتری مورد نقد قرار دهیم. در این راهِ سه یادداشت هم‌جهت که هر کدام به بررسیِ یک فیلمِ

روزشمار تخصصی تاریخ فرهنگی بازار

تنظیم: زهره نظام محله
vakilbazaar.jpg

در چهارچوب برنامه تاریخ فرهنگی ایران مدرن، در نظر داریم علاوه بر گاهشماری های عمومی درباره تاریخ معاصر ایران، به برخی از گاهشماری های تخصصی نظیر بازار، کلان شهرها، محیط زیست و... اشاره نماییم که در زیر نمونه ای از آن آورده شده است.

هیچکس نمیتوانست بگوید بازار مال من است( گفت و گویی با حسین سلطان زاده درباره ی جامعه شناسی تاریخی بازار)

فرشاد اسماعیلی
p_tabriz_bmoz_03_07_19.jpg

حسین سلطان‌زاده استاد دانشگاه است و مدیرمسوول و سردبیری مجله «معماری و فرهنگ» را به عهده دارد. سلطان‌زاده کتاب‌ها و مقالات زیادی در این سال‌ها پیرامون معماری و فرهنگ در ایران نوشته است. «روند شکل‌گیری شهر و مراکز مذهبی در ایران»، «پنجره‌های قدیمی تهران»، «فلسفه و معماری»، «تخت جمشید» و... یکی از کتاب‌های تالیفی دکتر حسین سلطان‌زاده «بازارهای ایرانی» است. به همین خاطر

مقالات قدیمی: نمایشگاه لباس لباس مردم قاسم آباد (زمستان 1336)

دکتر عیسی بهنام
عکس: 

نمایشگاه لباسی که روز 25 آبان امسال در کاخ ابیض زیر نظر اداره ی هنرهای زیبا تاسیس شد آرزوی بسیاری از بانوان را برآورد. در واقع بانوان و دختران جوان ما بسیار علاقه مندند که بدانند شکل و طرح لباس اصلی ایران در زمان قدیم چه بوده و اکنون مردم ولایات و قبایل ما چه نوع لباسی به تن میکنند. با اینکه تهیه چنین نمایشگاهی دراین موقع مشکل بنظر میرسید اداره موزه ی هنرهای زیبا این

تاریخ گیلان و نظریه ی شیوه ی تولید آسیایی

گروه کتاب
gilan.jpg

 اشاره:
خاستگاه نظام آسیایی یا شیوه ی تولید آسیایی به جوامع خشک و کم آب تعلق داشته است. ناصر عظیمی نویسنده ی کتاب« نظریه ی نظام آسیایی و یک مطالعه ی موردی در ایران» کوشیده است تا به این پرسش پاسخ دهد که آیا در نواحی پرباران و مرطوب نیز این نظام از

بررسی انسان شناسی شهری: جغرافیای انسانیِ شهر یزد(1)

محمد مهدی نجفی خواه
taghsimat.jpg

مقدمه :
انسان شناسی شهری به مثابه یکی از زیرشاخه های اصلی انسان شناسی فرهنگی، مطالعه بر انسان را براساس محوریت پدیده ی شهر در دستور کار خود قرار می دهد. با این وجود نمی توان رابطه ی شهر و انسان را یک رابطه ی یک سویه درنظر گرفت بلکه باید آن را چرخه ای پویا و بسیار پیچیده شمرد که به گروهی بزرگ از دگرگونی های سیاسی، اقتصادی، اجتماعی، تکنولوژیکی و فرهنگی دامن می زند. بنابراین در این

چگونه ایرانی شده‌ایم: توهم و هویت

ناصر فکوهی
715px-Persian(IRAN)_Empire_1747.jpg

ایران کشوری است که تداوم تاریخی خود را بیش از آنکه مدیون ساختارهای فرهنگی -زبان‌شناختی و سازوکارهای عمومی اجتماعی باشد (که البته همه این موارد بسیار مهم بوده‌اند) مدیون تداوم یک موقعیت سیاسی بوده است: ایران پیش از هر چیز و به‌ویژه در ادبیات و زبان پیشامدرن، یک پنداره (یا یک ایده) سیاسی است و نه یک زبان و یک فرهنگ به مفهوم نوعی یکپارچگی فرهنگی یا اجتماعی. در فرهنگ باستانی «ایران» مفهومی

ماخذشناسی هویت های قومی- بومی

مرجاان والا
images.jpg

بررسی هویت از دیدگاه علوم اجتماعی یا به طور خاص انسان‌شناسی یکی از موضوعات مورد توجه پژوهشگران و دانشجویان در سال‌های اخیر بوده است. تنوع فرهنگی جامعه ایرانی چه براساس سابقه تاریخی و چه با توجه به سرعت و شدت دگرگون شدن فرهنگ از جمله مهم ترین دلایل این توجه بوده است. بررسی هویت‌ جنسیتی، شهری،جهانی و قومیتی از جمله مهم ترین حوزه‌های مطالعات هویتی در ایران هستند.

ژئوتوریسم در استان زنجان

امید باقری
 نمکی معدن چهرآباد.jpg

(تصویر: مرد نمکای معدن چهرآباد)
:از عملکرد کره زمین حدود 6/4 میلیارد سال می گذرد. طی این مدت به دلیل عملکرد فرایندهای درونی و بیرونی، ساختار و سطح کره زمین تغییر یافته، سازندهای زمین شناسی و اشکال زمین ریخت شناسی متنوعی شکل گرفته اند (1). با توجه به این اصل که زمین مجدداً پدید نخواهد آمد و زمان سپری شده تکرار

مقالات قدیمی: جغرافیای انسانی و علم الاجتماع (بهمن 1328)

ترجمه: باستانی پاریزی
عکس: 

قرن نوزدهم این امتیاز را دارد که با وجود توسیع دامنه علوم طبیعی، حیطه بعض علوم را محدود و معین ساخت و برخی را از بعضی سوا کرد و در حکم علم مستقل و معینی درآورد. چنانکه حیوان شناسی (Zoology) و گیاه شناسی (Botany) و علم طبقات الارض (Geology) و غیر اینها، جزء علومی بودند که سابقاً تحت عنوان یک درس کلی که موسوم به تاریخ طبیعی (Natural history) بود تدریس و تحقیق میشد.

جغرافیای تاریخی لنگرود (مهر و آبان 1349)

علاء الدین آذری دمیرچی
عکس: 

شهرستان لنگرود دراستان گیلان ومابین دو شهرستان لاهیجان و رودسر قرار دارد، در کتب جغرافیائی قدیم مانند مالک الممالک و معجم البلدان و حدود العالم و غیره اشاره ای درباره این شهر نشده و فقط کم و بیش در خصوص قصبه ملاط که در حدود چهار کیلومتری لنگرود واقع است سخن بمیان آمده است. مؤلف تاریخ طبرستان1مینویسد:

جغرافیای تاریخی مازندران (3) آمل

مجتبی صفری، جمشید محمدی
 مهر از دوره ساسانی نام آمل.jpg

وجه تسمیه: در مورد وجه تسمیه شهر آمل مورخان همچون پیشینه بسیاری از شهر ها دست به دامان شخصیت های کهن و اساطیری ایران می شوند و این اساطیر که غالباً در داستان های ایرانی به صورت نخستین آغازگران و پدیدآورندگان وقایع ظهور می نمایند، به طور مثال حمداﷲ مستوفی سابقه ی آمل را به دوران پیشدادی می رساند و موسس و بانی این شهر را تهمورث دیوبند معرفی می کند. و ابن خردادبه آمل را پایتخت دنیای مسکون از زمان

جغرافیای تاریخی مازندران (2): شرحی مختصر بر جغرافیای تاریخی رویان

مجتبی صفری، جواد کلارستاقی
338308263_f5746f1bd5_o.jpg

اگر فرض را بر آن نهیم که تبرستان از شمال به دریا از جنوب به کوههای شمال ایران از غرب به گیلان و از شرق به گرگان می رسد، حد فاصل بین رود هزار تا گیلان را رویان می نامند. که گویا قدیمترین اشارات به این نام در زامیادیشت (سرود دینی ایرانیان و چکامه رزمی بین ایرانیان و تورانیان)بوده به نام راوی دیتا « Raoidhita» یعنی کوهی که رنگ آن به سرخی می زند. در بندهشن فصل 12- فقرات 27 و 2(کتاب دینی و

مقالات قدیمی: جزیره خارک (1339)

رومن گیرشمن
عکس: 

جزیره خارک، پروفسور ر. گیرشمن، رییس هیئت باستان شناسی فرانسه در ایران، تهیه، طرح و نظارت در چاپ: کانون آگهی زیبا، چاپ بهمن: تهران، شرکت عامل نفت ایران،1339.
مقدمه چاپ سوم
وقتی که جزیره خارک برای بندر صدور نفت در نظر گرفته شد یک هیئت باستان شناسی به ریاست پروفسور ر. گیرشمن دعوت شد تا در آن جزیره

گنجی که از دست رفت!: در گذشت محمد حسن گنجی

...
Sans titre.JPG

جغرافی دان، استاد دانشگاه تهران
1291-1391
استاد محمد حسن گنچی، که باید او را بنیانگزار جعرافیای نوین در ایران دانست، پس از یک عمر طولانی  و خدمتی دراز مدت به فرهنگ و دانش در کشور ما به ویژه در ساختن  نهادها و گسترش ادبیات و کنشگران  دانش جغرافیایی، در سن صد سالگی درگذشت. خدمات گنچی به ایران و

مجله آموزش و پرورش: فلات ایران (آذر 1317)

آقای کیهان
عکس: 

سخنرانی جناب آقای کیهان
سازمان جمعیت کنونی
لازم است قبل از وارد شدن در موضوع، شرایط تمرکز انسانی این کشور را از نظر جغرافیایی و تاریخی به طور خلاصه به عرض رسانم. اوضاع سیاسی و اجتماعی یک سرزمین همواره تابع اوضاع طبیعی و اقتصادی بوده و موقعیت طبیعی و وجود آب و هوای مساعد شرط اول

وقتی خواب بودم

تاماس ال. فریدمن/ رضا امیر رحیمی

مسیر ترجمه: انگلیسی - فارسی
عالیجاه پادشاه، در مقام مسیحی کاتولیک، و امیران، که دوستدار کیش مقدس مسیح و ترویج کنندگان آن هستند، و دشمنان .... تمامی اشکال بت پرستی و ارتداد، بر آن شدند که من کریستوفر کلمبوس را به سرزمین هندوستان که در بالا ذکر آن رفت، گسیل دارند، تا امیران، مردمان و سرزمین های مورد اشاره را ببینم، به چگونگی خلق و خوی آن ها و به روش مناسب برای درآوردن آن ها به

تمامی حقوق این پایگاه برای «انسان شناسی و فرهنگ» محفوظ است.