تهیه و تنظیم: سعیده بوغیری
زندگینامه
احمد آرام در محله آب منگل تهران متولد شد. پس از پایان تحصیلات متوسطه از دارالفنون، در سال ۱۳۰۴ به تدریس فیزیک و شیمی پرداخت. او متوجه شد که درس‌های تجربی بصورت نظری و بدون فعالیت آزمایشگاهی تدریس می‌شود. ایشان به ابتکار جدیدی دست زد و کتابی با عنوان هدیه سال نو «مجموعه تجربیات فیزیکی و شیمیایی» منتشر کرد. «هدیه سال نو» نخستین کتاب آموزشی در کارهای آزمایشگاهی شامل آزمایش‌های فیزیک و شیمی است که استاد احمد آرام آن را در بهمن سال ۱۳۰۴ تألیف کرده‌است. احمد آرام سپس به رشته حقوق روی آورد ولی پس از چندی آن را رها کرد و به پزشکی تمایل یافت، ولی این یک نیز چندان پایبندش نکرد و سال آخر پزشکی، آن‌را نیز رها کرد و به فعالیت‌های فرهنگی و ترجمه روی آورد. وی به همراه دکتر نصیری از بنیانگذاران تألیف کتاب‌های درسی در ایران است و مدتی به عنوان معاون وزیر آموزش و پرورش در دهه ۲۰ خورشیدی فعالیت داشته‌است.

احمد آرام یکی از نخستین مؤلفان کتاب‌های درسی و آموزشی بود که هم به تنهایی و هم با کمک دیگران کتاب‌های فیزیک و شیمی دبیرستان را تألیف کرد. علاقه‌ای که به امیرکبیر داشت نام مجموعه‌ای از کتاب‌های خود را به نام «مجموعه امیر» نامگذاری کرد. احمد آرام تا حدود سال ۱۳۳۰ نزدیک به چهل جلد کتاب درسی و آموزشی نوشت.

احمد آرام یکی از پرکارترین مترجمین معاصر است که بیش از یک‌صد و چهل اثر از زبان‌های انگلیسی فرانسه و عربی ترجمه کرده‌است. وی در ترجمه کتاب‌ها، دقت می‌کرد تا معادل‌های فارسی مناسب برای واژه‌های خارجی بیابد و از اصطلاحات و واژه‌های فرنگی استفاده نکند. خود وی در این باره می‌گوید:

من در زمینه طب کتابی ترجمه کرده‌ام که حدود ۱۲۰۰ صفحه دارد. در این کتاب سعی کرده‌ام حتی یک کلمه فرنگی نیاورم. البته کار بسیار مشکلی است، ولی من این کار را انجام دادم.

مرحوم احمد آرام روز ۱۴ فروردین سال ۱۳۷۷ در آمریکا درگذشت[۱] و طی مراسمی در روز ۲۲ فروردین و پس از انتقال به تهران تدفین شد. وی در سال ۱۳۸۲ به عنوان یکی از چهره‌های ماندگار برگزیده شد.

 

آثار

وی بیش از ۲۰۰ اثر از زبانهای انگلیسی، فرانسه و عربی ترجمه کرده‌است[نیازمند منبع]. برخی از آثار ترجمه ایشان شامل:

• اثبات وجود خدا (نوشته جان کلوور مونسما)
• سه حکیم مسلمان (نوشته حسین نصر)
• علم و تمدن در اسلام (نوشته حسین نصر)
• پیدایش و مرگ خورشید
• تکامل فیزیک (تألیف آلبرت اینشتین)
• تاریخ تمدن (جلد اول: مشرق زمین گاهواره تمدن) (نوشته ویل دورانت)
• انتقال علوم یونانی بعالم اسلامی (تالیف دلیسی اولیوی)
• تاریخ علم (تالیف جرج سارتن)
• چگونه مسأله را حل کنیم؟ (اثری از جرج پولیا)
• شش بال علم
• متفکران اسلام (نوشته بارون کاراد)
• حدس‌ها و ابطال‌ها(نوشته کارل پوپر)
• هگل و مبانی اندیشه معاصر (نوشته امیرمهدی بدیع)
• یونانیان و بربرها (نوشته امیرمهدی بدیع)
• هیئت
• لغت‌های قرآن
• معلم نمونه
• اندیشه‌های کلامی شیعه (نوشته مارتین مکدرموت)
• الحیات(نوشته محمدرضا حکیمی)
• فلسفه تربیت
• علم و مردم
• چگونه روح‌های محکم و زنده بسازیم
• حساب‌های دیفرانسیل و انتگرال برای همه

آرام نامه

کتاب آرام نامه در سال ۱۳۶۱ توسط انجمن استادان زبان و ادبیات فارسی و به اهتمام دکتر مهدی تدوین شده و شامل خاطرات و گفتگوهایی با وی است.

http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF_%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85

احمد آرام دیده از جهان فرو بست

جام جم آنلاین: 16 فروردین 1377 شمسی استاد احمد آرام مترجم نامدار دیده از جهان فروبست. احمد آرام در 18 ذیحجه سال 1321 قمری مقارن با اواخر سال 1281 شمسی در محله چاله میدان تهران متولد شد.

احمد آرام بعد از پایان تحصیل متوسطه ، به تدریس و معلمی مشغول شد. در همین زمان به کار تالیف و ترجمه نیز پرداخت . احمد آرام مترجم نامداری بود که در ترجمه کتابها ، دقت می کرد تا معادل های فارسی مناسب برای واژه های خارجی بیابد و از اصطلاحات و واژه های فرنگی استفاده نکند. خود وی در این باره می گوید: من در زمینه طب کتابی ترجمه کرده ام که حدود 1200 صفحه دارد. در این کتاب سعی کرده ام حتی یک کلمه فرنگی نیاورم البته کار بسیار مشکلی است ولی من این کار را انجام دادم. احمد آرام ایمان قوی به خداوند داشت . او می گفت : تمام بدبختی های جهان از بی اعتقادی به خداوند است. بسیاری از افراد هنگامی که موقعیت های برخی را می بینند ، حسرت می خورند در حالی که نباید نسبت به این هیاهوی فانی حسرت بخورند بلکه باید خدا را محور اصلی زندگی خود قرار دهند زیرا خداوند انسان را پرورانده است و از مرحله آدمیت به تعالی و رشد رسانده است. همچنین ، برای انسان قاعده ای معین کرده است . استاد احمد آرام درباره ترجمه «خوب» هم می گوید: اگر شما کتابی را مطالعه کنید و پس از چند دقیقه ، آن را کنار بگذارید ، مشخص است که آن کتاب ، «بد» ترجمه شده است در صورتی که اگر با مطالعه آن کتاب به آرامش برسید ، نشان دهنده آن است که به خوبی ترجمه شده است . یک مترجم خوب ، باید به زبان مادری خود آشنا باشد. قاعده من این است که متن را از ابتدای جمله شروع می کنم تا به نقطه برسم اگر بار اول متوجه نشدم ، بار دیگر می خوانم تا وارد ذهن من شود و در آن هنگام ، باز توجه به قواعد هر زبانی ، در ذهن من ترکیب خاص پیدا می کند. به هر صورت ، هنگامی که وظیفه ای بر عهده من قرار می گیرد ، بایستی آن را انجام بدهم تا به اتمام برسد. در غیر این صورت ، به آرامش نخواهم رسید. احمد آرام درباره خاطراتش از دوره مشروطه می گوید: از آن زمان چیز زیادی به خاطر ندارم و تنها خاطره ام این است که بر سر کوچه ما پرچم قرمزرنگی نصب شده بود. این پرچم قرمز نشاندهنده این بود که در کوچه مورد نظر، فرد یا افراد مشروطه خواه زندگی می کنند. هنگامی که مظفرالدین شاه فوت کرد ، محمدعلی شاه جانشین پدرش شد و درصدد باطل کردن مشروطه ای بر آمد که پدرش امضا کرده بود. به همین سبب ، میان مشروطه خواهان و مخالفان آنها، اختلاف و درگیری و کشتار عظیم روی داد. استاد احمد آرام بیش از 125 کتاب مهم ترجمه و تالیف کرد. کتابهایی مانند: در سایه قرآن ، تاریخ علم ، احیاء فکر دینی در اسلام ، حدسها و ابطال ها ، فلسفه علم ، راهنمای پزشکی و آثار فراوان و ارزشمند دیگر.

 

http://www.jamejamonline.ir/newstext.aspx?newsnum=100004144661

خلاصه : احمد آرام در فروردین سال 1282، در تهران زاده شد. تحصیلات ابتدایی را در دبستان دانش گذراند و در مدرسه ترقی و برخی دیگر از مدارس تهران تحصیلات خود را ادامه داد. سپس وارد دارالفنون شد و از آنجا دیپلم گرفت. پس از پایان تحصیلات متوسطه، نخست به رشته حقوق روی آورد ولی پس از چندی آن را رها کرد و به طب تمایل یافت، که البته تحصیلات این رشته را نیز ناتمام نهاد. استاد همچنین به تحصیل منطق، فقه و معانی بیان نیز همت گماشت. وی در دوران تحصیل، توانست زبان های عربی، انگلیسی و فرانسه را نیز بیاموزد و بر آنها همانند زبان مادری چیره شود و در سایه همین تسلط بود که در طول عمر با برکت خویش موفق شد ده ها اثر از بزرگان جاوید علم و فلسفه را به پارسی در آورد. استاد در طول خدمات فرهنگی خود، مدتی نیز به کار معلمی اشتغال داشت. استاد احمد آرام از دیر باز عضو برجسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی بود. او سرانجام در تاریخ 15 فروردین 1377 ، در سن 99 سالگی بدرود حیات گفت.
گروه : علوم انسانی
رشته : زبان و ادبیات فارسی
تحصیلات رسمی و حرفه ای : احمد آرام تحصیلات ابتدایی را در دبستان دانش گذراند و در مدرسه ترقی و برخی دیگر از مدارس تهران تحصیلات خود را ادامه داد. سپس وارد دارالفنون شد و از آنجا دیپلم گرفت. پس از پایان تحصیلات متوسطه، نخست به رشته حقوق روی آورد ولی پس از چندی آن را رها کرد و به طب تمایل یافت، که البته تحصیلات این رشته را نیز ناتمام نهاد. استاد همچنین به تحصیل منطق، فقه و معانی بیان نیز همت گماشت.
خاطرات و وقایع تحصیل : احمد آرام از دوران تحصیل خود چنین تعریف می کند:
«مدرسه ای که من درس می خواندم مدرسه دانش بود در آب منگل و آنجا برای اینکه چیزهای خوبی یاد بدهند، تفنگ چوبی و ماشین کره گیری بود، اقسام این چیزهای نو، ولی هیچوقت در آن اطاقها باز نشد که ما برویم ببینیم. در آن دوران تحصیلم و دوران معلمی دستگاه ها و لابراتوارهای مجهزی را دیدم که هیچ وقت به کار نیفتاد.
آن وقت برای مدارس دولتی از کوره آجرپزی ها پولی می گرفتند و می دادند به معلمین، چند ماه نداده بودند و آنها هم اعتصاب کرده بودند و در وسعتی به اندازه چهار برابر فضایی که الآن در آن هستیم، مقابل اطاق وزیر معارف آن روز جمع شده بودند. من شاگرد بودم، آمدم بالا این جمعیت را نگاه کردم قیافه آقای راد من را گرفت و از همان وقت دوستی ایشان در دل من جای گرفت.
فعالیتهای ضمن تحصیل : احمد آرام در دوران تحصیل خود، توانست زبانهای عربی، انگلیسی و فرانسه را نیز بیاموزد و بر آنها همانند زبان مادری چیره شود و در سایه همین تسلط بود که در طول عمر با برکت خویش موفق شد ده ها اثر از بزرگان جاوید علم و فلسفه را به پارسی در آورد.
زمان و علت فوت : احمد آرام در تاریخ 15 فروردین 1377، در سن 99 سالگی بدرود حیات گفت.
مشاغل و سمتهای مورد تصدی : احمد آرام از دیرباز عضو برجسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی بود.
فعالیتهای آموزشی : احمد آرام در طول خدمات فرهنگی خود، مدتی نیز به کار معلمی اشتغال داشت. استاد در این مورد چنین می گوید:
«... بلی من معلم مدرسه بودم برای اینکه اصلاً کار نبود، ما که از دارالفنون بیرون آمدیم 9 نفر دیپلمه شدیم. از این 9 نفر به من که یکی از آنها بودم در هفته 2 ساعت کار معلمی در یک مدرسه ابتدایی دادند که بروم همدان درس بدهم و ماهی 24 ریال هم حقوقم بود» .
او در این مدت در مدارس علمیه، فلاحت، شرف و دارالفنون به تدریس شیمی، فیزیک، رسم فنی و هیئت پرداخت.
سایر فعالیتها و برنامه های روزمره : احمد آرام در دوران اشتغال به کار معلمی، به تالیف کتاب های درسی «دوره فیزیک و شیمی» ـ در ده جلد ـ با همکاری آقایان: فصیحی و نصیری دست زد.
آرا و گرایشهای خاص : احمد آرام کار عرضه اندیشه و ابلاغ فکر را با تالیف آغاز کرد، اما به زودی از آن روی برتافت و به ترجمه روی آورد و آن را «به عنوان یک واجب شرعی» برگزید و ادامه داد. ترجمه های استاد در پیراستگی نثر و استواری بیان، جزالت تعبیر معادل یابی های به جا و به مورد مشهور است. او معتقد بود که «ما بیش از تولید علم به مواد اولیه آن نیازمندیم و به همین دلیل، پیش از تالیف، سال ها باید ترجمه کنیم تا با بینش علمی، روش علمی و مبانی علم آشنا شویم». با این حال، کار مهمش تنها همین ترجمه نبود، بلکه به درستی دریافته بود که « ترجمه نیازمند ابزار است، یعنی واژه نیازمند دارد و برای واژه های علمی بسیاری معادل فارسی ساخت و به غنای زبان علمی کمک کرد».
او به ویژه به ترویج علم، یعنی ترجمه و معرفی اثرهای علمی به زبان ساده بسیار اهمیت می داد. از این قبیل است کتاب ‍«حساب دیفرانسیل و انتگرال برای همه» از سیلوانوس تامسن (1326)، «پیدایش و مرگ خورشید» از جرج گامف (1335)، «نسبیت برای همه» از جمیز کولمن (1343).
گستره آثار استاد را تفسیر، حدیث، کلام، فلسفه، علوم اجتماعی و دائره المعارف های گوناگون طب و ... فراگرفته است.
 

آثار :
    1  احیاء فکر دینی در اسلام
      ویژگی اثر : از محمد اقبال لاهوری
2  اصول حفظ الصحه
      3  تاریخ اسلام کمبریج
      ویژگی اثر : جلد 2 ، تالیف دانشگاه کمبریج
4  تاریخ مصور علوم اسلامی
      5  تاریخ نجوم اسلامی
      ویژگی اثر : از: کولر الفرونسو نلینو
6  ترجمه آموزش و پرورش زنده
      ویژگی اثر : از: تی پی شترد
7  ترجمه اثبات خدا برای بی دینان
      ویژگی اثر : این کتاب اثر موریتمر آدلر می باشد.
8  ترجمه اثبات وجود خدا
      ویژگی اثر : این کتاب نوشته جان کلوور مولسما می باشد .
9  ترجمه ارتباط غیر زبانی میان خدا و انسان
      ویژگی اثر : این کتاب نوشته توشیهو کو ایزوتسو می باشد.
10  ترجمه الحیاه
      ویژگی اثر : این کتاب در سه جلد و توسط محمدرضا حکیمی و دیگران منتشر شده است.
11  ترجمه الکتریسته و مغناطیس
      ویژگی اثر : از : مارسل بول
12  ترجمه انتقال علوم یونانی به عالم اسلام
      ویژگی اثر : از: دلیسی اولیری
13  ترجمه بحثی در قضیه فیثاغورث و سی راه مختلف اثبات آن
      ویژگی اثر : از: امیل فوری
14  ترجمه بخش هایی از « الاتقان فی علوم القرآن »
      ویژگی اثر : نوشته جلال الدین سیوطی
15  ترجمه پرورش ذهن
      ویژگی اثر : از: ه ، دوموسیه
16  ترجمه پندار گسترش پذیری بی پایان حقیقت
      ویژگی اثر : از : امیر مهدی بدیع
17  ترجمه پیدایش و مرگ خورشید
      ویژگی اثر : از: ژرژ گاموف
18  ترجمه تاریخ علم
      ویژگی اثر : از : جورج سارتن
19  ترجمه تحدید نهایات الاماکن لتصحیح مسافات المساکن
      ویژگی اثر : از : ابوریحان بیرونی
20  ترجمه تحقیقی درباره انسان
      ویژگی اثر : از : ارنست کاسپر
21  ترجمه تکامل علم فیزیک
      ویژگی اثر : از : آلبرت انیشتین و لئوپولداینفلد
22  ترجمه تلفن شما چگونه کار می کند؟
      ویژگی اثر : از : هرمن و نینا اشنایدر
23  ترجمه تنظیم بیست مقاله
      ویژگی اثر : از : سیدحسن تقی زاده
24  ترجمه جغرافیای صنعتی جهان
      ویژگی اثر : از : پیر ژرژ
25  ترجمه جهان در سال دو هزار
      ویژگی اثر : از پیرماسه ـ با همکاری دیگران
26  ترجمه حساب دیفرانسیل و انتگرال برای همه
      ویژگی اثر : از : سیلوانوس تامسن
27  ترجمه خدا و انسان در قرآن
      ویژگی اثر : این کتاب اثر ایزوتسو می باشد.
28  ترجمه رمضان
      ویژگی اثر : از: شیخ علی الطنطاوی
29  ترجمه شش بال
      ویژگی اثر : از: جورج سارتن
30  ترجمه علم ، نظریه و انسان
      ویژگی اثر : از: اروین شرودینگر
31  ترجمه علم به کجا می رود
      ویژگی اثر : از: ماکس پلانک
32  ترجمه علم و تمدن در اسلام
      ویژگی اثر : از : سید حسین نصر
33  ترجمه علم و مردم
      ویژگی اثر : از: جمیز کونانت
34  ترجمه علی و دو فرزندش
      ویژگی اثر : نوشته طه حسین ، ترجمه علی وبنوه
35  ترجمه فرهنگ و اصطلاحات جغرافیایی
      ویژگی اثر : اشتراک در تالیف
36  ترجمه فلسفه تربیت
      ویژگی اثر : از : هرمن هارل هورمن
37  ترجمه فلسفه های بزرگ
      ویژگی اثر : از : پیر دو کاسه
38  ترجمه فلسفه های بزرگ
      ویژگی اثر : از: پیردوکاسه
39  ترجمه فن دیرزیستن
      ویژگی اثر : از: دودوویل گاستون
40  ترجمه کتاب هئیت
      ویژگی اثر : از: آیه مورو
41  ترجمه کلیدهای خوشبختی
      ویژگی اثر : ترجمه از عربی
42  ترجمه ماشین های خانگی چگونه کار می کند؟
      43  ترجمه ماه مصنوعی
      ویژگی اثر : از : جان لولین
44  ترجمه متفکران اسلام
      ویژگی اثر : نوشته بارون دوکادووو ـ سه جلد
45  ترجمه مرزهای دانش
      ویژگی اثر : از: لین هوایت
46  ترجمه مشرق زمین گاهواره تمدن
      ویژگی اثر : از : ویل دورانت
47  ترجمه معماهای منطقی ریاضی
      ویژگی اثر : از : جورج سمرز
48  ترجمه مکه مکرمه و مدینه منوره
      ویژگی اثر : از : امل اسین
49  ترجمه منطق اکتشاف علمی
      ویژگی اثر : از : کارل پوپر ، سه جلد
50  ترجمه نام دانش ها و فن ها و هنرها
      ویژگی اثر : از: جوزف تیکوساینر
51  ترجمه نسبیت برای همه
      ویژگی اثر : از: جمیز کولمن
52  ترجمه نقدی بر نوینیگری
      ویژگی اثر : از: پیترل ، برگر
53  ترجمه هگل و مبادی اندیشه معاصر
      ویژگی اثر : از : مهدی بدیع
54  ترجمه وعده راست
      ویژگی اثر : نوشته طه حسین ، ترجمه الواعد الحق
55  ترجمه یونانیان و بربرها
      ویژگی اثر : از : مهدی بدیع
56  تصحیح کیمیای سعادت
      ویژگی اثر : نوشته امام محمد غزالی
57  حل مساله فیزیک
      58  در سایه قرآن ـ 12 جز،
      ویژگی اثر : ترجمه « فی ظلال القران » سید قطب
59  زبان آموز فارسی
      ویژگی اثر : لغات فارسی با معادل عربی و انگلیسی
60  سه حکیم مسلمان
      ویژگی اثر : از سید حسین نصر
61  صدو بیست مساله حساب
      62  کتاب هایی که دنیا را تغییر دادند
      ویژگی اثر : از: روبرت دوتر
63  کشاف اصطلاحات الفنون
      ویژگی اثر : از: تهاتوی ، باهمکاری عبدالله نورانی
64  کلیات جغرافیا
      65  لغات قرآن
      66  مقدمه ای بر فلسفه
      ویژگی اثر : نوشته اوزوالد کولپه
67  نامه کندی به معتصم در فلسفه اولی
      ویژگی اثر : از: احمدفؤاد الاهوانی
68  نظریات کلامی شیخ مفید
      ویژگی اثر : از : مارتین مکدرموت
69  نقشه آسمان
      70  نقشه هندسی
      71  هدیه سال نو
      ویژگی اثر : نخستین تالیف وی در سال 1302 ش.

http://91.98.46.102:8080/Farhikhtegan/details.aspx?id=181

مرحوم احمد آرام یکى از پیشروان و چیره دستان فن ترجمه در کشور ما است و حق عظیم او در ارائه‌ى ترجمه‌ى متقن و امین، ستودنى است. فراتر از همه، ایمان عمیق و معرفت روشن آن مرحوم به مبانى دین مبین و انس و ارادت او به قرآن کریم و آثار پیشوایان معصوم (علیهم‌السّلام) و صفا و وارستگى و رفتار مؤمنانه‌یى است که به همه‌ى خدمات علمى و فرهنگى، روح و معنویت مى‌بخشد و آن را ماندگار و مبارک مى‌سازد.

کار ایشان به ترجمه علاقه‌مندم کرد
ترکیب حضار، ترکیب بسیار زیبا و خوبى است و من بعضى از حضار - مثل آقاى احمد آرام، آقاى محیط طباطبایى و دیگران - را از دیرباز مى‌شناسم و به آنها اخلاص دارم و خوشحالم که حضور آنها را در این مجموعه مى‌بینم. الحمدللَّه انسان مى‌بیند که این مجموعه، مجموعه‌یى از فکر و نظر و ذوق و سوز براى زبان فارسى است.... حدود سى، چهل سال قبل از این، من خودم وارد باب ترجمه شدم و از یک نوشته‌ى جناب آقاى آرام استفاده کردم. آن چیزى که بنده را تشویق کرد که مشغول کار ترجمه بشوم و با ترجمه انس پیدا کنم، کار ایشان بود. در همان زمان، ایشان ظاهراً در بیروت متنى پیدا کرده بودند و آن را ترجمه کرده بودند؛ من به آن متن نگاه مى‌کردم، مى‌دیدم که واقعاً نوشته‌ى ایشان خیلى قوى و متین و بدون حشو و کلام زاید است؛ که انسان لذت مى‌بُرد. الان هم که گاهى نوشته‌هاى ایشان را مى‌بینیم، همین‌طور است؛ البته بقیه‌ى آقایان هم همین‌طورند.

 کتابى را ترجمه مى‌کردم، کلمه‌یى را نفهمیدم؛ فکر کردم که از چه کسى بپرسم. آن موقع اتفاقاً در تهران بودم؛ لذا به یاد ایشان افتادم. از دوستان تحقیق کردم که ایشان کجایند؛ گفتند که در مؤسسه‌ى فرانکلین هستند. به آن‌جا رفتم و ایشان را دیدم؛ ایشان هم خیلى جدى و عبوس و بى‌اعتناء بودند و من را خیلى محل هم نگذاشتند! ولى من حرفى نداشتم؛ رفته بودم کار داشتم و مى‌خواستم مشکلم برطرف شود. ایشان مشکل ما را برطرف کردند؛ تشکر کردیم و آمدیم. پارسال دیدم که آقاى آرام در تلویزیون مصاحبه کردند؛ از این‌که ایشان را باطراوت و بانشاط دیدم، حقیقتاً از ته دل خوشحال شدم که بحمداللَّه ایشان سر پا هستند. خداوند ان‌شاءاللَّه به ایشان و به همه‌ى عناصر قدیمىِ ارزشمند ما عمر طولانى بدهد، تا هرچه بیشتر از اینها در جامعه استفاده بشود. بیانات در دیدار با اعضاى فرهنگستان زبان و ادب فارسى 27/11/1370

یکى از پیشروان و چیره دستان فن ترجمه بود
بسم‌اللَّه‌الرّحمن‌الرّحیم
جناب آقاى دکتر حدادعادل، ریاست محترم فرهنگستان زبان فارسى
درگذشت مرحوم مغفور جناب آقاى احمد آرام را که عضو برجسته‌ى آن فرهنگستان بودند، به جناب‌عالى و همه‌ى اعضاى محترم و همه‌ى آشنایان با خدمات ارزنده‌ى آن مرحوم به معارف و ادبیات معاصر و به ویژه به بازماندگان و منسوبان ایشان صمیمانه تسلیت عرض مى‌کنم. شماره‌ى آثار منتشر شده‌ى آن مرحوم و تنوع موضوعات آن و گسترش دامنه‌ى مستفیدان از آن آثار، در دل هر کسى که خدمات فرهنگى را گرامى و ارجمند مى‌دارد، شأنى والا براى پدیدآورنده‌ى آن مى‌آفریند و او را به تکریم و قدرشناسى از آن سرچشمه‌ى با برکت وادار مى‌سازد. افزون بر این، مرحوم احمد آرام یکى از پیشروان و چیره دستان فن ترجمه در کشور ما است و حق عظیم او در ارائه‌ى ترجمه‌ى متقن و امین، ستودنى است. فراتر از همه، ایمان عمیق و معرفت روشن آن مرحوم به مبانى دین مبین و انس و ارادت او به قرآن کریم و آثار پیشوایان معصوم (علیهم‌السّلام) و صفا و وارستگى و رفتار مؤمنانه‌یى است که به همه‌ى خدمات علمى و فرهنگى، روح و معنویت مى‌بخشد و آن را ماندگار و مبارک مى‌سازد. از خداوند متعال براى آن خدمتگزار پیشکسوت دین و فرهنگ و ادب، رحمت و ثواب و آمرزش مسألت مى‌کنم و براى جناب‌عالى و دیگر حضرات محترم و مخصوصاً بازماندگان وى توفیق و هدایت مى‌طلبم. والسّلام علیکم و رحمةاللَّه
سیّد على خامنه‌اى 18/1/77  پیام تسلیت به دکتر حداد عادل به مناسبت درگذشت جناب آقاى احمد آرام 18/01/1377

 

http://farsi.khamenei.ir/book-content?id=19266

استاد احمد آرام‌ مترجم‌ و اندیشمند توانای‌ معاصر در سال‌ 1281 هجری‌ شمسی‌ در تهران‌  به‌ دنیا آمد. وی‌ پس‌ از پایان‌ تحصیلات‌ مقدماتی‌ و متوسطه‌ وارد دانشکده‌ حقوق‌ شد ولی‌ پس‌ از چندی‌ رشته‌ طب‌ را برگزید. آرام‌ در طول‌ دوران‌ دانشجویی‌ به‌ تعلیم‌ وتربیت‌ بسیار علاقه‌مند شد و لذا تحصیل‌ پزشکی‌ را در آخرین‌ سال‌ رها کرد و به‌ خدمات‌ فرهنگی‌ در وزارت‌ فرهنگ‌ وقت‌ پرداخت‌ .

در طول‌ دوره‌ اول‌ خدمات‌ فرهنگی‌ احمد آرام‌، که‌ از سال‌ 1302 تا 1335 هجری‌ شمسی‌ بطول‌ انجامید وی‌ مقالات‌ ادبی‌ و فرهنگی‌ مختلفی‌ را در روزنامه‌ های‌ آن‌ زمان‌منتشر ساخت‌ و چند کتاب‌ نفیس‌ و ارزشمند علمی‌ را به‌ فارسی‌ ترجمه‌ کرد. آرام‌ در دوره‌ دوم‌ فعالیتهای‌ فرهنگی‌ خود که‌ با انتشارات‌ فرانکلین‌ همکاری‌ می‌کرد کتب‌ زیادی‌ را به‌ فارسی‌ ترجمه‌ کرد.
استاد احمد آرام‌ جدای‌ از تحصیلات‌ عالیه‌ دانشگاهی‌ در علوم‌ اسلامی‌ و به‌ ویژه‌ حکمت‌، فلسفه‌ و فقه‌ تسلط کامل‌ داشت‌ و از آگاهان‌ به‌ ادبیات‌ و زبان‌ عربی‌ بود. از یادگارهای‌ نفیس‌ ادبی‌ وی‌ مقالات‌ مندرج‌ در مجله‌ سخن‌ علمی‌ است‌ که‌ هنوز مورداستفاده‌ محققان‌ قرار می‌گیرد. مهم‌ترین‌ کارهای‌ علمی‌ این‌ استاد توانا عبارتند از ترجمه‌ یکصد و چهل‌ کتاب‌ علمی‌، ادبی‌ که‌ به‌ عنوان‌ نمونه‌ به‌ چند عنوان‌ اشاره‌ می‌ شود.

- شش‌ بال‌ علم‌

- علم‌ و مردم‌

- اثبات‌ وجود خدا

- تکامل‌ فیزیک‌

- مرزهای‌ دانش‌

- حساب‌ دیفرانسیل‌ و انتگرال‌ برای‌ همه‌

- تاریخ‌ علم‌

- فلسفه‌ تربیت‌

- فلسفه‌ های‌ بزرگ‌

- مقدمه‌ای‌ بر فلسفه‌

- مشرق‌ زمین‌ گاهواره‌ تمدن‌

- لغتهای‌ قرآن‌

- چگونه‌ روحهای‌ محکم‌ و زنده‌ بسازیم‌

- پیدایش‌ و مرگ‌ خورشید

- ایرانیان‌ و بربرها

- هیئت‌

استاد احمد آرام‌ در طول‌ زندگی‌ پرافتخار خود بطور مداوم‌ به‌ فعالیتهای‌ علمی‌،فرهنگی‌ و ترجمه‌ جدید ترین‌ کتب‌ علمی‌ اشتغال‌ داشت‌ و تسلط بی‌ نظیر وی‌ به‌ زبانهای‌ انگلیسی‌ فرانسه‌ و عربی‌ موجب‌ شد که‌ به‌ یکی‌ از مترجمان‌ طراز اول‌ معاصر مبدل‌ گردد.وی‌ در سال‌ 1377 و در حالی‌ که‌ همچنان‌ مشغول‌ کار بر روی‌ یکی‌ از کتب‌ در دست‌ ترجمه‌خود بود دار فانی‌ را وداع‌ گفت‌.
خدمات‌ فرهنگی‌ و علمی‌ این‌ مترجم‌ توانا در طول‌ دوران‌ حیات‌ و پس‌ از مرگ‌ او مورد تقدیر دانشمندان‌ و مقامات‌ علمی‌ فرهنگی‌ ایران‌ قرار گرفت‌. ترجمه‌ های‌ استاداحمد آرام‌ چند بار به‌ عنوان‌ بهترین‌ ترجمه‌ سال‌ ایران‌ در سالهای‌ پس‌ از انقلاب‌ اسلامی‌جوایزی‌ را بخود اختصاص‌ داد.

 

منابع‌: 
1 ـ حاج‌ سید جوادی‌، سید کمال‌: اثر آفرینان‌، (مجلد اول‌)، تهران‌، انجمن‌ آثار و مفاخرفرهنگی‌، 1377

2 - مشار، خانبابا: مؤلفین‌ کتب‌ چاپی‌ فارسی‌ و عربی‌، بی‌جا، بی‌نا، 1340

3 - محقق‌، مهدی‌: آرام‌ نامه‌، تهران‌، انجمن‌ استادان‌ زبان‌ و ادبیات‌ فارسی‌، 1361

 

http://cmpclinic.com/index.php/1389-03-09-07-20-43/463-1389-05-10-11-12-57/1185-1389-04-29-12-38-01.html

مترجم کوشا(درگذشت دکتر احمد آرام)

پدید آورنده : نرگس کاملی ، صفحه 70

یادبود چهاردهم فروردین ماه، سالگرد درگذشت زنده یاد استاد احمد آرام، ادیب، مترجم و نویسنده معاصر است. مردی که طی 96 سال عمر پربرکت خود، در تاریخ علم و فرهنگ ایران، خوش درخشید و با سعی و تلاش بی دریغش، آثار گران بها و با ارزشی به یادگار گذاشت. او که با مناعت طبع و پشتکار خود، بیش از دویست جلد کتاب و تعداد بی شماری مقالات ارزنده را تألیف و ترجمه کرد، یکی از بزرگان فرهنگ و ادب کشور ما به شمار می آید. سرزمین ما ایران، به وجود بزرگوارانی چون استاد احمد آرام در تاریخ علمی خود می بالد. روحش شاد و یادش گرامی باد. کودکی و تحصیل شادروان استاد احمد آرام، در روز عید غدیر خم سال 1319ق، مصادف با 1281ش، در محله آب منگول تهران به دنیا آمد. پدرش حاج غلامحسین شالفروش، فردی مذهبی و روشن فکر بود. او با آشنایی با روحیه فرزند خویش، همواره سعی می کرد احمد را با علم و دانش آشنا کند و احمد هم به این موضوع، بیش از بازی های کودکانه علاقه نشان می داد. او در سال های نخست کودکی، هم چون دیگر هم سالان خویش، آموختن را از مکتب خانه آغاز کرد. بعد به مدرسه «دانش» رفت. در آن جا تمام معلم های مدرسه روحانی بودند و به همین دلیل، دانش آموزان از همان ابتدا، زبان عربی را خوب و دقیق می آموختند. تسلط بر زبان عربی، نقطه عطفی بود که سال ها بعد، احمد آرام بتواند کتاب های با ارزشی چون در سایه قرآن، آموزشگاه زندگی، گفتار رمضان، علی و دو فرزندش، فلسفه تربیت و تعدادی دیگررا از عربی به فارسی ترجمه کند. تدریس در دارالفنون مرحوم احمدآرام پس از راه یافتن به دارالفنون، به علت وجود کتاب ها و حضور استادان فرانسوی، به این زبان تسلط یافت. علاقه او به زبان های بیگانه به حدی بود که هم زمان با آن، انگلیسی را هم به خوبی فرا گرفت. با توهین یکی از روزنامه های فرانسه به سردار سپه، رضاخان حکم خروج تمام فرانسوی ها را از ایران صادر کرد و این سبب شد مدرسه دارالفنون بدون معلم بماند. در این شرایط، بهترین راه، متوسل شدن به معلم های ایرانی بود که بیشتر آن ها به زبان فرانسه و انگلیسی مسلط نبودند. به همین دلیل، خود دانش آموزان سعی در ترجمه کتاب ها می کردند. دکتر احمد آرام خود از دارالفنون چنین می گوید: «معلم درس هیئت ما، زبان فرانسوی بلد نبود. از همان روزهای اول، کتاب را به من می داد. من ترجمه می کردم و درس می دادم. از همان زمان، شدم معلم رفقای خودم. در مورد درس جبر و مثلثات هم همین طور بود». به این ترتیب، کار معلمی احمد که یکی از بزرگ ترین علاقه های او بود، شروع شد. حقوق، پزشکی و ترجمه مرحوم احمد آرام پس از دارالفنون، راهی مدرسه طب شد و هم زمان با پزشکی، در مدرسه حقوق نیز درس می خواند ؛ ولی به دلایلی هر دو را نیمه تمام رها کرد و هم چنان به تدریس ادامه داد. در این زمان، کمبود یا نبود کتاب های درس فارسی، او و دوستانش را واداشت تا شروع به تألیف کتاب کنند. دکتر آرام کاملاً به فن ترجمه آگاه بود و می دانست که بین ترجمه یک عبارت با معنای آن، تفاوت بسیاری وجود دارد. او یاد گرفته بود که معنای یک واژه در یک زبان، همان معنای لفظ به لفظ آن در زبان دیگر نیست، بلکه ممکن است معناهای دیگری هم داشته باشد. دکتر آرام عقیده داشت که مترجم خوب دو شرط دارد: «اول آن که زبان مادری اش را خوب بشناسد، خوب بداند و بفهمد؛ دوم آن که زبانی را که می خواهد ترجمه کند، یا آن مطلب مورد ترجمه را بشناسد و به آن آگاه باشد». استاد آرام و شروع ترجمه استاد آرام که از بزرگان ترجمه ایران است، در مورد شروع کار ترجمه خود می گوید: «پرداختن من به ترجمه برای این بود که واجب می دانستم باید یک چیزهایی را فراهم کنیم؛ البته سعی می کردم کتاب های بدی را انتخاب نکنم، خواه از عربی باشد خواه از زبان دیگری. از عربی، من دوره تفسیر سید قطب را ترجمه کردم؛ چون دیدم این مرد می گوید «من زیر سایه قرآن زندگی کرده ام» و چون زبانش عربی است، می فهمد که چه می گوید. همین طور کتاب های دیگری که ترجمه کردم، همه به این منظور بوده است که ان شاء اللّه خدمتی به مردمی که به آن ها بدهکار هستم کرده باشم». روش ترجمه از میان دانشمندان، آنان که دانش خود را با زبانی عامه فهم برای مردم به ارمغان می آورند، در خور قدرشناسی فراوان اند. مرحوم استاد احمد آرام، از جمله این گونه افراد بود. او کتاب های مختلف را به صورتی ترجمه می کرد که برای عموم قابل استفاده باشد. استفاده از واژگانی با معنای خاص کلمه در یک متن، نشان دهنده آگاهی کامل ایشان به موضوع بود. استاد آرام با تلاش و سخت کوشی، سبب نوآوری و ابتکار در روش ترجمه گردید. او از جمله کسانی بود که توجه ویژه ای به کاربرد واژگان صحیح داشت و در وضع لغت نیز، اصول و مبانی ای را در نظر می گرفت تا خدشه ای به اصالت زبان فارسی وارد نیاورد. او مقالاتی هم در زمینه واژه سازی نوشت که این مدعی را ثابت می کند. پل های محکم بین ادبیات و دانش در فرهنگ سرزمین ما، پیوند میان رشته های گوناگون علم که شاخه های مختلف معرفت و شناخت بشری هستند، دیرینه و صاحب تاریخی سترگ و عمری طولانی است. به سال ها قبل که بازگردیم، انس و الفت بیشری بین ادیبان و محققان علوم مختلف روز می بینیم. بیشتر دانشمندان، خود ادیبی بزرگ به شمار می آمدند. در نیم قرن گذشته، بزرگوارانی چون مرحوم دکتر احمد آرام، احمد بیرشک و...، از کسانی بودند که به عنوان پل های محکم بین ادبیات و دانش روز شناخته شده اند. خدمت به عنوان واجب شرعی خدمت بی دریغ، پی گیر و پر اثر مرحوم استاد احمد آرام به فرهنگ جامعه اسلامی ما در زمینه های گوناگون ریاضی، علوم تجربی و طبیعی، کلام، تفسیر و عرفان، ادبیات، روان شناسی و تاریخ اسلام، یگانه تجلی مکتوب ارزش های پایدار ایشان است.اما آن چه این تلاش فرهنگی را معنایی دیگر می بخشد، به سطحی پرارج و والا اوج می دهد، و از هویتی ویژه و ارزشی برتر برخوردار می کند، این کلام پر نکته و ارجمند استاد آرام است که: «من به عنوان واجب شرعی ترجمه کرده ام». این کلام استاد، به راستی یادآور نگاه بزرگان فرهنگ اسلامی به علم است و اگر این نگاه و این انگیزه دوباره به جریان درآید، بی تردید تحول عظیمی در همه سطوح فرهنگی، علمی و اخلاقی جامعه ما به وجود می آورد و به تحقق واقعی بخش مهمی از انقلاب فرهنگی می انجامد. دین و اخلاق استاد احمد آرام به دین و اخلاق پای بند بود و در این مسایل هم، نظری عالمانه و انتقادی داشت. او در مورد عقایدش در ترجمه چنین می گوید: «من مقیاسم برای دین، قرآن است. هر چه با آن نسازد، آن را قبول نمی کنم. توحید، یعنی آدم غیر از خدا هیچ چیزی را مؤثر نداند. وقتی که انسان، غیر خدا را مؤثر ندانست، از کسی نمی ترسد، تملق نمی گوید و برای اطاعت امر خداوند، هر بخواهد از خودش می خواهد. می داند که خدا او را جانشین خودش قرار داده، سعی می کند این جانشینی را حفظ کند، تا حق داشته باشد که جانشین خدا بشود، نه جانشین شیطان». انس با قرآن مرحوم دکتر احمد آرام به دلیل آن که از کودکی با زبان عربی آشنا شد و به خوبی آن را فراگرفت، همواره با قرآن کریم مأنوس بود. او مثل هر مسلمان واقعی، می کوشید قرآن را سرمشق زندگی خود قرار دهد. ایشان خود می گوید:«من مسلمانم و مسلمان معتقد است که آدم باید تابع خدایی باشد که او را آفریده است. آن خدایی که او را آفریده، کتابی هم برایش فرستاده. من هر روز چند آیه از این کتاب را می خوانم، آن را تمرین می کنم و به آن عمل می کنم». عشق به معلمی خداوند، به مرحوم استاد احمد آرام چنان توفیقی ارزانی داشت که او توانست بیشتر عمر پربرکت خود را صرف تعلیم و تربیت جوانان و تألیف و ترجمه آثار علمی کند. آنان که در دبیرستان ها از نفس گرم او برخوردار بوده اند، جز صدق و صفا، ورع و تقوا از او چیزی به یاد ندارند و کسانی که اهل دانش و کتاب اند، آثار متعدد او، راهگشای دشواری های آنان بوده است. دکتر آرام از افرادی بود که تدریس را به عنوان وظیفه ای اخلاقی، انجام می داد؛ همان طور که با همان اندیشه، تحصیلات خود را ادامه می داد. او راجع به تدریس و علاقه اش به شغل مقدس معلمی می گوید: «من به معلمی عشق می ورزم؛ زیرا معلم ها، پاکیزه ترین و مخلص ترین انسان ها هستند. آنها با پاکیزه ترین انسان ها که جوان ها هستند، سروکار دارند». فروتنی مرحوم دکتر احمد آرام، با بیش از دویست جلد تألیف و ترجمه عمیق و پرارزش، در زمینه های گوناگون فیزیک، ستاره شناسی، فلسفه و عرفان و ادبیات، بی شک از فرزانگان، اندیشمندان و محققان سطح اول تاریخ این کشور است که به دلیل تواضع و خلوص بسیار، ناشناخته و گمنام مانده است. هر یک از آثار او، در وجود صدها و شاید هزارها تن اثر گذاشته است. او از این آثار، چنان با تواضع یاد می کرد که هیچ گوهر فروش، از ارزان ترین گوهرهای خود چنان سخن نمی گوید. استاد آرام با همان فروتنی و آرامش خود، لحظه ای از شکوفا کردن روحیه علمی در جامعه اسلامی ما دریغ نورزید. احساس رضایت مهم ترین ویژگی مرحوم استاد احمد آرام، احساس رضایت ایشان بود. او هرگز بیهوده غصه دار نمی شد، آرزوهای بزرگ در سر نمی پروراند، و به آن چه خدا به او می داد، راضی بود و شکر می کرد. او موفقیت های خود را ناشی از تلاش خود و لطف خداوند می داند. وی در یکی از سخنرانی هایش گفت: «اگر بار دیگر به دنیا بیایم و شروع به زندگی کنم، دقیقا همان راهی را می روم که تاکنون رفته ام. از کارهایی که انجام داده ام، راضی هستم و لذت برده ام. هر وقت در کاری به نتیجه نرسیدم، می فهمم که اشتباه کرده ام. پس ناراحت نمی شوم؛ زیرا آن خدایی که به او اعتقاد دارم، فرموده است که نباید نگران باشی. من هیچ وقت ازخودم ناراضی نبوده ام؛ برای اینکه می دانم هیچ کس جز خدا در سرنوشت و زندگی انسان تأثیر ندارد». روزهای پایانی عمر مرحوم دکتر احمد آرام، در روزهای پایانی عمر خود نیز هم چنان به کار ادامه می داد و دست از کار نکشید. در آن روزها، او به دلیل کسالت جسمی، نمی توانست به راحتی در نماز به سجده برود و لازم بود سجاده اش کمی بلندتر از سطح زمین باشد؛ از این رو، استاد دست نویس ها و یادداشت های کاری خود را زیر سجاده نمازش می گذاشت تا بالا بیاید و پس از هر نماز، بی درنگ یادداشت ها را از زیر سجاده بیرون می کشید و دوباره به کار مشغول می شد. ثمره این تلاش خستگی ناپذیر، تعداد بسیار زیاد کتاب های اوست که گستره وسیعی به وجود آورده است و هر گروه از مخاطبان، می توانند وارد آن شده و به اندازه رفع تشنگی از آن دریای بیکران بنوشند و استفاده ببرند. سرانجام خبر فوت استاد احمد آرام، در سرتا سر ایران اسلامی پخش شد. او که برای دیدار فرزندانش به امریکا سفر کرده بود، به علت کهولت سن در 96 سالگی به آرامش ابدی فرو رفت. مردی که سینه اش انباشته از علم و ادب بود، به سادگی در آغوش مرگ خوابید تا قدم در دنیای ناشناخته دیگری بگذارد که هرگز با انبوه آگاهی اش، نتوانسته بود به آن برسد. کودک آرامِ حاج غلام حسین شال فروش که 96 سال قبل در حیاط قدیمی خانه ای در تهران به دنیا لبخند زد، در 14 فروردین 1377، با همان لبخند زیبایی که سال ها همراه او بود، به سوی خدا بازگشت. البته آرام تمام نشد؛ دنباله ای به طول دویست عنوان کتاب پشت سر این ستاره نورافشانی می کند. راهی که از یک خانه مذهبی و اتاق پر از مهر و نماز آغاز شد و تا آسمان ادامه یافت، یادش گرامی باد. دکتر آرام از دیدگاه رهبر انقلاب حضرت آیت اللّه خامنه ای، رهبر معظم انقلاب که خود نمونه ای از دانشمندان علم و ادب این سرزمین است، درباره شخصیت دکتر احمد آرام فرمودند: «شمار آثار منتشر شده آن مرحوم و تنوع موضوعات آن و گستره مستفیدان از آن آثار، در دل هر کسی که خدمات فرهنگی را گرامی و ارجمند می دارد، شأنی والا برای پدیدآورنده آن می آفریند و او را به تکریم و قدرشناسی از آن سرچشمه برکت وادار می سازد». در رثای استاد به سحرگاه گر از صدق و صفا آه کنی چاره درد خود از آه سحرگاه کنی راه دور است و دراز است و خطرناک ای دل بایدت ذکر توکّلت علی اللّه کنی چه کنشت و چه کلیسا و چه مسجد، باید دردل دوست به هر حیله که شد راه کنی نه به دنیا که به عُقبی ندهد سودت،اگر خدمت خلق به اجبار و به اکراه کنی طالعی سعد بود گر که چو استاد آرام با شکوهی ابدی بر شده خرگاه کنی هم ز آثار حکیمانه ز خود نام نهی هم خدا را به ادب روی به درگاه کنی جانت ار پاک بود، در پی آرام بپوی تا به خورشید رسی، تاگذر از ماه کنی به سخن راست نیاید صفت مرد بزرگ ادب آن است که این مرحله کوتاه کنی   حبیب یغمایی

http://www.hawzah.net/fa/magazine/magart/3282/4627/34385

آرام احمد . (1281-1377ش),مترجم و نویسنده .در تهران متولد شد . پس از پایان تحصیلات متوسطه , نخست به رشته حقوق روى آورد ولى پس از چندى آن را رها کرد وبه طب تمایل یافت , ولى این یک نیز چندان پاى بندش نکرد ودر آخرین سال آن را نیز رها کرد و به فعالیتهاى فرهنگى و ترجمه روى آورد . احمد آرام یکى از پرکارترین مترجمین معاصر است که بیش از یکصد و چهل اثر از زبانهاى انگلیسى فرانسه و عربى ترجمه کرده است . از آثار ایشان است «اثبات وجود خدا» ؛ «سه حکیم مسلمان» ؛ علم و تمدن در اسلام »؛پیدایش و مرگ خورشید» ؛ «تکامل فیزیک» ؛ «تاریخ تمدن ویل دورانت»,ج اول یا «مشرق زمین,گاهواره تمدن» ؛ «تاریخ علم» «شش بال علم» ؛ «ایـرانیـان و بـربـرهـا » ؛ «هیئت». «لغتهاى قرآن»	زندگی نامه :
وی بیش از یکصد و چهل اثر از زبانهاى انگلیسى فرانسه و عربى ترجمه کرده است . از آثار ایشان است «اثبات وجود خدا» ؛ «سه حکیم مسلمان» ؛ علم و تمدن در اسلام »؛پیدایش و مرگ خورشید» ؛ «تکامل فیزیک» ؛ «تاریخ تمدن ویل دورانت»,ج اول یا «مشرق زمین,گاهواره تمدن» ؛ «تاریخ علم» «شش بال علم» ؛ «ایـرانیـان و بـربـرهـا » ؛ «هیئت». «لغتهاى قرآن»	آثار :

 

http://www.persian-language.org/poetsandauthors-%D8%A2-fullcontent-24.html

 

احمد آرام (درگذشت 1378، امریکا)، مترجم

 

احمد آرام در 1283هـ .ش در محله چاله‌میدان تهران متولد شد. تحصیلات متوسطه را در مدرسه «دارالفنون» گذراند. پس از فارغ‌التحصیلی، در  ۱۳۰۴هـ .ش به  تدریس فیزیک و شیمی پرداخت. از آنجا که درس‌های تجربی به صورت نظری و بدون فعالیت آزمایشگاهی تدریس می‌شود، به ابتکار جدیدی دست زد و کتابی با عنوان هدیه سال نو «مجموعه تجربیات فیزیکی و شیمیایی» منتشر کرد. «هدیه سال نو» نخستین کتاب آموزشی در کارهای آزمایشگاهی شامل آزمایش‌های فیزیک و شیمی بودکه  احمد آرام در بهمن ماه ۱۳۰۴ هـ . ش تألیف کرد. احمد آرام سپس به رشته حقوق روی آورد ولی پس از چندی آن را رها کرد و در رشته پزشکی به تحصیل پرداخت اما در آخرین سال نیز آن را رها کرد و به فعالیت‌های فرهنگی و ترجمه روی آورد. وی از بنیانگذاران تألیف کتاب‌های درسی در ایران بود. مدتی به عنوان معاون وزیر آموزش و پرورش در دهه ۲۰ به فعالیت پرداخت. او یکی از نخستین مؤلفان کتاب‌های درسی و آموزشی بود که هم به تنهایی و هم با کمک دیگران کتاب‌های فیزیک و شیمی دبیرستان را تألیف کرد. از آنجا که علاقه‌ زیادی  به امیرکبیر داشت، مجموعه‌ای از کتاب‌های خود را «مجموعه امیر» نامگذاری کرد. احمد آرام از دیر باز عضو برجسته فرهنگستان زبان و ادب فارسی بود. او  از پرکارترین مترجمین معاصر است که بیش از یکصد و چهل اثر از زبانهای انگلیسی، فرانسه و عربی ترجمه کرد. احمد آرام در امریکا درگذشت و در  تهران به خاک سپرده شد. آثار متعددی از این استاد برجسته باقی مانده است که از آن جمله می­توان به ترجمه کتاب‌های «اثبات وجود خدا» جان کلوور مونسما، «سه حکیم مسلمان»حسین نصر، «علم و تمدن در اسلام» حسین نصر، تکامل فیزیک» آلبرت اینشتین، «تاریخ تمدن» (جلد اول: مشرق زمین گاهواره تمدن») ویل دورانت، «انتقال علوم یونانی به عالم اسلامی» دلیسی اولیوی، «تاریخ علم» جرج سارتن، «چگونه مسئله را حل کنیم؟» جرج پولیا، «متفکران اسلام» بارون کاراد، «حدس‌ها و ابطال‌ها» کارل پوپر، «اندیشه‌های کلامی شیعه» مارتین مکدرموت، «الحیاة» محمدرضا حکیمی، «هگل و مبانی اندیشه معاصر» امیرمهدی بدیع، «یونانیان و بربرها»، «حساب دیفرانسیل و انتگرال برای همه» سیلوانوس تامسن، «پیدایش و مرگ خورشید» جرج گامف، «نسبیت برای همه» جمیز کولمن و تألیف کتاب­هایی چون «هیئت»، «لغت­های قرآن»، «معلم نمونه»، «فلسفه تربیت»، «علم و مردم»، «چگونه روح‌های محکم و زنده بسازیم»، «پیدایش و مرگ خورشید» و «شش بال علم» اشاره کرد. در ۱۳۶۱ هـ .ش  انجمن استادان زبان و ادبیات فارسی و به اهتمام دکتر مهدی محقق کتاب «آرام نامه» شامل «خاطرات و گفتگوهایی با وی» را تدوین و به چاپ رسانید. حضرت آیت­الله خامنه­ای، رهبر معظم انقلاب درباره شخصیت احمد آرام  فرمودند: «شمار آثار منتشر شده آن مرحوم و تنوع موضوعات آن و گستره مستفیدات از آن آثار، در دل هر کسی که خدمات فرهنگی را گرامی و ارجمند می‌دارد، شأنی والا برای پدیدآورنده آن می‌آفریند و او را به تکریم و قدرشناسی از آن سرچشمه برکت وادار می‌سازد.»

anjom.ir/imgs/mafakher/farvardin/ahmadaram.docx

 

 

آرام‌نامه‌ای برای استاد احمد آرام

مجموعه مقالات علمی و ادبی تقدیم شده به استاد احمد آرام، نویسنده و مترجم نامدار منتشر شد.

آرام‌نامه مجموعه مقالاتی است که از سوی اندیشمندان و محققان به استاد احمد آرام نویسنده و مترجم نامدار، تقدیم شده است. این مجموعه به کوشش و اهتمام دکتر مهدی محقق نگاشته شده است.

مقام معظم رهبری در باره ایشان فرموده‌اند: شمار آثار منتشر نشده‌ی آن مرحوم و تنوع موضوعات آن و گستره‌ی مستفیدان از آن آثار،‌ر دل هر کسی که خدمات فرهنگی را گرامی و ارجمند می‌دارد، شأنی والا برای پدیدآورنده‌ی آن می‌افزاید و او را به تکریم و قدرشناسی از آن سرچشمه برکت وادار می‌سازد.

 

مقالات «آرام‌نامه» عبارتند از:

• شعری درباره استاد احمد آرام/ حبیب یغمایی
• مقاله‌ای درباره استاد احمد آرام/ احمد بیرشک
• احمد آرام یک فرهنگی انقلابی/ حسین بهشتی
• استاد احمد آرام را بشناسید/ سید حسن مبرهن
• گفت و گو با استاد احمد آرام
• کتابشناسی استاد احمد آرام
• شرح ابیات سیوطی در بیان آیات ناسخ و منسوخ/ سید حسن مبرهن
• ابن سیّدالناس و کتاب عیون الاثر/ دکتر محمود مهدوی دامغانی
• ازدواج امیرالمؤمنین با فاطمه علیهماالسلام/ احمد مهدوی دامغانی
• چهره اسلام/ مهندس مهدی بازرگان
• چهره ناشناخته تشیع/ دکتر سید جعفر شهیدی
• نیایش نامه‌های سهروردی/ محمد تقی دانش پژوه
• ربط حادث به قدیم/ ابوالقاسم خرمشاهی
• فلسفه در ورشکستگی مدام/ محمد یگانه آرانی
• رابطه زیبایی دوستی با آزادی اراده و استقلال طلبی/ دکتر عبدالمحسن مشکوه الدینی
• اثبات واجب میرزا مسیحای فسائی/ عبدالله نورانی
• علم در اسلام  و اثر آن در تحول علمی جهان/ دکتر حسینعلی هروی
• نظری کوتاه به دو متن چاپ شده عربی و فارسی در فن مساحت/ سید محمد محیط طباطبایی
• ابوالحسن اقلیدسی و مسأله اختراع کسرهای اعشاری/ دکتر ابوالقاسم قربانی
• نظری به تقسیمات علوم به انضمام رساله فهرس العلوم فیض کاشانی/ سید علی موسوی بهبهانی
• از کیمیای سعادت/ غلامحسین یوسفی
• قیاس غلط/ محمد پروین گنابادی
• توسعه زبان ادبی جدید تاجیکی/ یان و.وریهو؛ ترجمه عبدالحسین آذرنگ
• کمیت دروس زبان و ادبیات فارسی/ دکتر گیتی فلاح رستگار
• رساله‌ای در استعاره/ جلیل تجلیل
• چند لغت و ترکیب و تعبیر و اصطلاح کمیاب در تذکره نصر آبادی/ ایرج افشار
• زبان خموش و لیکن دهان پر از عربی است/ بهاءالدّین خرمشاهی
• ایران و سرخ پوست‌های امریکا (ینگی دنیا)/ سید محمدعلی جمال‌زاده
• حقیقت نبوغ/ غ. وحید مازندرانی
• آشنایی ایرانیان با علوم جدید/ دکتر غلامعلی حداد عادل

در انتهای کتاب فهرستی از اعلام به ترتیب الفبایی ذکر شده است

این کتاب در 501 صفحه توسط انجمن آثار و مفاخر فرهنگی در سال 1390 منتشر شده است.

http://www.ical.ir/index.php?option=com_k2&view=item&id=8076:%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85%E2%80%8C%D9%86%D8%A7%D9%85%D9%87%E2%80%8C%D8%A7%DB%8C-%D8%A8%D8%B1%D8%A7%DB%8C-%D8%A7%D8%B3%D8%AA%D8%A7%D8%AF-%D8%A7%D8%AD%D9%85%D8%AF-%D8%A2%D8%B1%D8%A7%D9%85&Itemid=8&tmpl=component&print=1

به مناسبت دوازدهمین سال درگذشت آرام

احمد آرام و سهم او در گسترش دانش در ایران

15 فروردین 1389 ساعت 10:46

خبرنگار : آناهید خزیر

احمد آرام، نویسنده و مترجم نامدار، سالیان زندگی خود را صرف ترجمه کتاب‌های متعددی به زبان فارسی کرد. ترجمه کتاب‌های «تاریخ نجوم اسلامی»، «علم و تمدن در اسلام»، «معماهای منطقی و ریاضی»، «متفکران اسلام»، «مشرق زمین گاهواره تمدن» و «یونانیان و بربرها» شمار اندکی از آثار فراوانی است که او به فارسی برگرداند.\

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، احمد آرام در سال 1283 خورشیدی در تهران زاده شد. پدر او از تجار مشروطه‌خواه بود. آرام تحصیلات ابتدایی را در دبستان دانش گذراند. دانش مدرسه‌ای بود که همزمان با پیدایش مشروطیت، توسط ارفع الدوله، از رجال مشهور آن روزگار، تاسیس شده بود. احمد آرام سالیان بعد در همین مدرسه به  تدریس پرداخت. ادامه تحصیلات او در مدرسه ترقی بود. دوره متوسطه را نیز در مدرسه علمیه پشت سر گذاشت و در سال 1299 وارد دارالفنون شد و از این مدرسه دیپلم گرفت. 

در ضمن تحصیل در دارالفنون، زبان فرانسه را از آموزگاران فرانسوی مدرسه آموخت و بر زبان‌های انگلیسی و عربی تسلط یافت. خود او درباره یادگیری زبان عربی می‌نویسد: «در دارالفنون زبان اول ما فرانسه و زبان دوم ما انگلیسی بود. به زبان عربی هم انس گرفتم و هر عربی را که پیدا می‌کردم، که البته عددشان کم بود، با او صحبت می‌کردم. کتابخانه ملی کنونی اتاقی بود در گوشه دارالفنون؛ اتاق بزرگی بود که به خیابان هم دری داشت. با مدیرش خیلی دوست شده بودم و هر کتابی که می‌آمد می‌داد که من بخوانم. مجله‌های عربی را می‌بردم می‌خواندم و به جایی رسیدم که در سال 1305 یک مقاله به زبان عربی نوشتم که در مجله «العرفان» در صدای لبنان چاپ شد». 

بعدها احمد آرام کتاب‌های بسیاری را از زبان عربی به فارسی ترجمه کرد، همانند «در سایه قرآن» (1332)، «گفتار رمضان» (1338)، «آموزشگاه زندگی» (1343)، «تحدید نهایات الاماکن از ابوریحان بیرونی» (1352) و کتاب‌های دیگر. 

آرام پس از گرفتن دیپلم، سال اول و دوم رشته حقوق را گذراند، اما چندی بعد درس‌های این رشته را رها کرد و به اصرار پدر به رشته پزشکی روی آورد. باز در حالی که سال آخر پزشکی را طی می‌کرد، تحصیلات خود را ناتمام گذاشت. خود او در این باره می‌نویسد: «مدرسه طب را تا سال آخر خواندم. روزی با یکی از رفقایم، که با یکدیگر هم مباحثه بودیم، در خانه‌ای پشت مدرسه سپهسالار، زندگی می‌کردیم. رفیقم پیش دکتر لقمان‌الدوله نسخه‌نویسی هم می‌کرد. آمدند دنبالش که برود خیابان عین‌الدوله یک آمپول بزند. گفت: «بروید یک درشکه بیاورید». گفتم: «آقا از این‌جا تا خیابان عین‌الدوله یک کوچه است، چرا مردم را اذیت می‌کنی؟» گفت: «نه، آدم اگر این جور نکند، احترامی پیدا نمی‌کند.» همین بهانه‌ای شد که من مدرسه طب را ترک کنم. اگر آن سال مانده بودم، آخر سال دکتر می‌شدم». 

رها کردن رشته پزشکی همراه با تدریس او در مدرسه ابتدایی بود. آرام هفته ای دو ساعت در آن جا درس می گفت. سپس در مدرسه  علمیه به آموزش دانش‌آموزان متوسط پرداخت (1304). در همین سال بود که به کمک دبیران دیگر کتاب فیزیک و شیمی را چاپ سنگی کرد و در اختیار دانش‌آموزان قرار داد. اما اولین کتاب مستقلی که به ترجمه  او منتشر شد در سال 1313 و به نام «چگونه روح‌های محکم و زنده بسازیم» بود. این کتاب که از زبان فرانسه ترجمه شده بود، در چاپ‌های بعدی به نام «پرورش ذهن» در دسترس خوانندگان فارسی زبان قرار گرفت. 

آرام که در کار ترجمه به زبانی شیوا و نثری استوار دست یافته بود، تبحر و مهارت فراوانی در معادل‌یابی سنجیده و درست برای اصطلاحات بیگانه داشت و از این جهت ترجمه‌های او دقیق و راه‌گشا بود. تصحیح و انتشار نخستین چاپ سربی «کیمیای سعادت» نوشته امام محمد غزالی توسط آرام (1319 خ)، بر توانایی او در نگارش زبان فارسی افزود. این متن دارای نثری زیبا و نمونه‌وار است. 

دکتر غلامحسین یوسفی درباره تصحیح «کیمیای سعادت» توسط احمد آرام می‌نویسد: «تصحیح کیمیای سعادت در زندگی روحی و اخلاقی احمد آرام تاثیر کرد. عوالم جوانی را به پختگی و کشش‌های گاه و بی گاه زندگانی را به وارستگی و کوشش صادقانه در راه علم و معرفت تبدیل کرد. از سویی دیگر، سوابق تحصیلات علمی مصحح و تامل در برخی از سخنان غزالی، موجب آمد احمد آرام نیز مانند همه دانشوران حقیقی و حقیقت‌پژوه، همه عناوین و عوالم ظاهر را فراموش کند، فکر و چشم و قلم خود را در راه انتقال دانش‌ها به زبان فارسی به‌کار گیرد و در این راه از کوشندگان نامبردار شود». 

احمد آرام «کیمیای سعادت» را با مقابله شش نسخه تصحیح کرده بود. شماری از آثار ترجمه شده استاد احمد آرام عبارتند از «مقدمه‌ای بر فلسفه» (1326)، «تکامل علم فیزیک» (1327)، «جغرافیای صنعتی جهان» (1328)، «مشرق زمین گاهواره تمدن» (1337)، «اثبات وجود خدا» (1339)، «انتقال علوم یونانی به عالم اسلام» (1342)، «یونانیان و بربرها – 2 جلد» (1343)، «تاریخ نجوم اسلامی» (1349) و ده‌ها کتاب ترجمه شده دیگر. گستره ترجمه‌های او شامل تاریخ، تفسیر، حدیث، کلام، فلسفه، پزشکی، علوم اجتماعی و... بود. از احمد آرام نزدیک به یکصد و پنجاه اثر ترجمه‌ به‌جای مانده است. 

در سال 1361 انجمن استادان زبان و ادبیات فارسی کتاب «آرام نامه» را که شامل مجموعه مقالات علمی و ادبی استادان و دوستداران احمد آرام بود، به او ارمغان کرد. این کتاب به کوشش و مقدمه دکتر مهدی محقق منتشر شد. کتاب «گوهر عمر» نیز گفت‌وگوی مفصل پیروز سیار با استاد آرام است که شامل خاطرات و دیدگاه‌های او درباره اصول و چارچوب‌های ترجمه است (نشر نی– 1381). استاد آرام عضو پیوسته فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی بود و در تدوین دایره‌المعارف فارسی، به سرپرستی غلامحسین مصاحب، شرکت داشت. 

ترجمه‌های که گستره وسیعی از کلام و فلسفه و تاریخ و علوم اجتماعی را در برداشت، زبانی استوار و نثری شیوا دارد و از نمونه‌های برجسته معادل‌یابی درست و روشمند برای اصطلاحات علمی است. سرانجام این مترجم و آموزگار سخت کوش 12 سال پیش در نیمه فروردین 1377 در سن 94 سالگی در حالی که برای دیدار فرزندش به آمریکا رفته بود، درگذشت. پیکر او را به ایران انتقال دادند و در زادگاهش به خاک سپردند. یادش گرامی باد. 

منابع :
آرام نامه/ به کوشش دکتر مهدی محقق / انجمن استادان زبان و ادبیات فارسی– 1361

http://www.ibna.ir/prtdf909.yt0k96a22y.html

آرام، احمد

( ملیت: ایرانی   قرن: 14 ) احمد آرام (????-????ش)، مترجم و نویسنده .در محله چاله میدان تهران متولد شد. پس از پایان تحصیلات متوسطه از دارالفنون، در سال ???? احمد آرام به تدریس فیزیک و شیمی پرداخت. او متوجه شد که درس‌های تجربی بصورت نظری و بدون فعالیت آزمایشگاهی تدریس می‌شود. ایشان به ابتکار جدیدی دست زد و کتابی با عنوان هدیه سال نو «‌مجموعه تجربیات فیزیکی و شیمیایی» منتشر کرد. «هدیه سال نو» نخستین کتاب آموزشی در کارهای آزمایشگاهی شامل آزمایش های فیزیک و شیمی است که استاد احمد آرام آن را در بهمن سال ???? تألیف کرده است. احمد آرام سپس به رشته حقوق روی آورد ولی پس از چندی آن را رها کرد وبه پزشکی تمایل یافت، ولی این یک نیز چندان پای بندش نکرد ودر آخرین سال آن را نیز رها کرد و به فعالیتهای فرهنگی و ترجمه روی آورد. وی به همراه دکتر نصیری از بنیانگذاران تالیف کتاب‌های درسی در ایران است و مدتی به عنوان معاون وزیر آموزش و پرورش در دهه ?? هجری شمسی فعالیت داشته‌است. استاد آرام یکی از نخستین مؤلفان کتاب‌های درسی و آموزشی بود که هم به تنهایی و هم با کمک دیگران کتاب‌های فیزیک و شیمی دبیرستان را تألیف کرد. علاقه‌ای که به امیرکبیر داشت نام مجموعه‌ای از کتاب‌های خود را به نام «مجموعه امیر»‌ نامگذاری کرد. احمد آرام تا حدود سال ???? نزدیک به چهل جلد کتاب درسی و آموزشی نوشت. احمد آرام یکی از پرکارترین مترجمین معاصر است که بیش از یکصد و چهل اثر از زبانهای انگلیسی فرانسه و عربی ترجمه کرده‌است. وی در ترجمه کتاب ها، دقت می کرد تا معادل های فارسی مناسب برای واژه های خارجی بیابد و از اصطلاحات و واژه های فرنگی استفاده نکند. خود وی در این باره می گوید: من در زمینه طب کتابی ترجمه کرده ام که حدود 1200 صفحه دارد. در این کتاب سعی کرده ام حتی یک کلمه فرنگی نیاورم. البته کار بسیار مشکلی است، ولی من این کار را انجام دادم. مرحوم احمد آرام روز ?? فروردین سال ???? در آمریکا درگذشت و طی مراسمی در روز ?? فروردین و پس از انتقال به تهران تدفین شد. وی در سال ???? به عنوان یکی از چهره های ماندگار برگزیده شد. آثار : وی بیش از یکصد و چهل اثر از زبانهای انگلیسی فرانسه و عربی ترجمه کرده‌است . برخی از آثار ترجمه ایشان شامل: اثبات وجود خدا ؛ سه حکیم مسلمان (نوشته حسین نصر) ؛ علم و تمدن در اسلام (نوشته حسین نصر) ؛پیدایش و مرگ خورشید ؛ تکامل فیزیک (تألیف آلبرت اینشتین)؛ تاریخ تمدن (نوشته ویل دورانت)، انتقال علوم یونانی بعالم اسلامی (تالیف دلیسی اولیوی)؛ مشرق زمین گاهواره تمدن هگل و مبانى اندیشه معاصر تاریخ علم (تالیف جرج سارتن)؛ شش بال علم؛ متفکران اسلام (نوشته بارون کاراد)؛ حدس ها و ابطل ها(نوشته کارل پوپر) ؛ هگل و مبانى اندیشه معاصر (نوشته امیرمهدى بدیع)؛ یونانیان و بـربـرهـا (نوشته امیرمهدى بدیع)؛ هیئت ؛ لغتهای قرآن؛ معلم نمونه؛ اندیشه‏هاى کلامى شیعه (نوشته مارتین مکدرموت) می باشد.

http://www.ariansteel.com/allfolders/Others/Mashahir.jsp?MashahirID=0f9373ff-1363-48a7-a6b8-fe826e0a9b6e

احمد آرام مترجم و نویسندة معاصر در فروردین ماه 1283 در محله چاله‌میدان تهران متولد شد. پدرش حاج غلامحسین نام داشت. مردی مذهبی بود که شغلش شال‌فروشی بود. احمد پس از پایان تحصیلات متوسطه از دارالفنون، در سال 1304 به تدریس فیزیک و شیمی پرداخت. او متوجه شد که درس‌های تجربی بصورت نظری و بدون فعالیت آزمایشگاهی تدریس می‌شود. ایشان به ابتکار جدیدی دست زد و کتابی با عنوان هدیه سال نو «مجموعه تجربیات فیزیکی و شیمیایی» منتشر کرد. «هدیه سال نو» نخستین کتاب آموزشی در کارهای آزمایشگاهی شامل آزمایش‌های فیزیک و شیمی است که استاد احمد آرام آن را در بهمن سال 1304 تألیف کرده‌است. احمد آرام سپس به رشته حقوق روی آورد ولی پس از چندی آن را رها کرد و به پزشکی تمایل یافت، ولی این یک نیز چندان پایبندش نکرد و در آخرین سال آن را نیز رها کرد و به فعالیت‌های فرهنگی و ترجمه روی آورد. وی به همراه دکتر نصیری از بنیانگذاران تألیف کتاب‌های درسی در ایران است و مدتی به عنوان معاون وزیر آموزش و پرورش در دهه 20 خورشیدی فعالیت داشته‌است.

استاد آرام یکی از نخستین مؤلفان کتاب‌های درسی و آموزشی بود که هم به تنهایی و هم با کمک دیگران کتاب‌های فیزیک و شیمی دبیرستان را تألیف کرد. علاقه‌ای که به امیرکبیر داشت نام مجموعه‌ای از کتاب‌های خود را به نام «مجموعه امیر» نامگذاری کرد. احمد آرام تا حدود سال 1330 نزدیک به چهل جلد کتاب درسی و آموزشی نوشت.یکی از پرکارترین مترجمین معاصر است که بیش از یکصد و چهل اثر از زبان‌های انگلیسی، فرانسه و عربی ترجمه کرده ‌است.

وی در ترجمه کتاب‌ها، دقت می‌کرد تا معادل‌های فارسی مناسب برای واژه‌های خارجی بیابد و از اصطلاحات و واژه‌های فرنگی استفاده نکند. خود وی در این باره می‌گوید: «من در زمینه طب کتابی ترجمه کرده‌ام که حدود 1200 صفحه دارد. در این کتاب سعی کرده‌ام حتی یک کلمه فرنگی نیاورم. البته کار بسیار مشکلی است، ولی من این کار را انجام دادم. »

وی بیش از 200 اثر از زبانهای انگلیسی، فرانسه و عربی ترجمه کرده‌است. برخی از آثار ترجمه ایشان شامل: اثبات وجود خدا (نوشته جان کلوور مونسما)، سه حکیم مسلمان (نوشته حسین نصر)، علم و تمدن در اسلام (نوشته حسین نصر)، پیدایش و مرگ خورشید، تکامل فیزیک (تألیف آلبرت اینشتین)، تاریخ تمدن (جلد اول: مشرق زمین گاهواره تمدن) (نوشته ویل دورانت)، انتقال علوم یونانی به عالم اسلامی (تالیف دلیسی اولیوی)، تاریخ علم (تالیف جرج سارتن)، چگونه مسئله را حل کنیم؟ (اثری از جرج پولیا)، شش بال علم متفکران اسلام (نوشته بارون کاراد)، حدس‌ها و ابطال‌ها(نوشته کارل پوپر)، هگل و مبانی اندیشه معاصر (نوشته امیرمهدی بدیع)، یونانیان و بربرها (نوشته امیرمهدی بدیع)، هیأت، لغتهای قرآن، معلم نمونه اندیشه‌های کلامی شیعه (نوشته مارتین مکدرموت)، الحیات(نوشته محمدرضا حکیمی)، فلسفه تربیت علم و مردم، چگونه روح‌های محکم و زنده بسازیم، حساب‌های دیفرانسیل و انتگرال برای همه.

گفتنی است در سال 1361 توسط انجمن استادان زبان و ادبیات فارسی کتابی به نام «آرام‌نامه» را به اهتمام دکتر مهدی تدوین کردند که شامل خاطرات و گفتگوهایی با وی است. آنچه در پی می‌آید، بخش‌هایی از زندگی‌نامه این استاد است. ‏

کودکی و تحصیل

استاد احمد آرام از دوران تحصیل خود چنین تعریف می‌کند: «مدرسه‌ای که من درس می‌خواندم مدرسه دانش بود در آب منگل و آنجا برای این که چیزهای خوبی یاد بدهند، تفنگ چوبی و ماشین کره‌گیری بود، اقسام این چیزهای نو، ولی هیچ وقت در آن اطاق‌ها باز نشد که ما برویم ببینیم. در آن دوران تحصیلم و دوران معلمی دستگاه‌ها و لابراتوارهای مجهزی را دیدم که هیچ وقت به کار نیفتاد. آن وقت برای مدارس دولتی از کوره آجرپزی‌ها پولی می‌گرفتند و می‌دادند به معلمین، چند ماه نداده بودند و آنها هم اعتصاب کرده بودند و در وسعتی به اندازه چهار برابر فضایی که الآن در آن هستیم، مقابل اطاق وزیر معارف آن روز جمع شده بودند. من شاگرد بودم، آمدم بالا این جمعیت را نگاه کردم قیافه آقای راد من را گرفت و از همان وقت دوستی ایشان در دل من جای گرفت.

‏تدریس در دارالفنون

با توهین یکی از روزنامه‌های فرانسه به سردار سپه، رضاخان حکم خروج تمام فرانسوی‌ها را از ایران صادر کرد و این سبب شد مدرسه دارالفنون بدون معلم بماند. در این شرایط، بهترین راه، متوسل شدن به معلم‌های ایرانی بود که بیشتر آن‌ها به زبان فرانسه و انگلیسی مسلط نبودند. به همین دلیل، خود دانش‌آموزان سعی در ترجمه کتاب‌ها می‌کردند. دکتر احمد آرام خود از دارالفنون چنین می‌گوید: «معلم درس هیأت ما، زبان فرانسوی بلد نبود. از همان روزهای اول، کتاب را به من می‌داد. من ترجمه می‌کردم و درس می‌دادم. از همان زمان، شدم معلم رفقای خودم. در مورد درس جبر و مثلثات هم همین‌طور بود». به این ترتیب، کار معلمی احمد که یکی از بزرگ‌ترین علاقه‌های او بود، شروع شد.

استاد احمد آرام در طول خدمات فرهنگی خود، مدتی نیز به کار معلمی اشتغال داشت. استاد در این مورد چنین می‌گوید: «... بلی من معلم مدرسه بودم برای اینکه اصلاً کار نبود، ما که از دارالفنون بیرون آمدیم 9 نفر دیپلمه شدیم. از این 9 نفر به من که یکی از آنها بودم در هفته 2 ساعت کار معلمی در یک مدرسه ابتدایی دادند که بروم همدان درس بدهم و ماهی 24 ریال هم حقوقم بود.» او در این مدت در مدارس علمیه، فلاحت، شرف و دارالفنون به تدریس شیمی، فیزیک، رسم فنی و هیات پرداخت.‏

حقوق، پزشکی و ترجمه

مرحوم احمد آرام پس از دارالفنون، راهی مدرسه طب شد و هم زمان با پزشکی، در مدرسه حقوق نیز درس می‌خواند ؛ ولی به دلایلی هر دو را نیمه تمام رها کرد و همچنان به تدریس ادامه داد. در این زمان، کمبود یا نبود کتاب‌های درس فارسی، او و دوستانش را واداشت تا شروع به تألیف کتاب کنند.

دکتر آرام کاملاً به فن ترجمه آگاه بود و می‌دانست که بین ترجمه یک عبارت با معنای آن، تفاوت بسیاری وجود دارد. او یاد گرفته بود که معنای یک واژه در یک زبان، همان معنای لفظ به لفظ آن در زبان دیگر نیست، بلکه ممکن است معناهای دیگری هم داشته باشد.

‏دکتر آرام عقیده داشت که مترجم خوب دو شرط دارد: «اول آن که زبان مادری‌اش را خوب بشناسد، خوب بداند و بفهمد؛ دوم آن که زبانی را که می‌خواهد ترجمه کند، یا آن مطلب مورد ترجمه را بشناسد و به آن آگاه باشد».

‏شروع ترجمه

استاد آرام که از بزرگان ترجمه ایران است، در مورد شروع کار ترجمه خود می‌گوید: «پرداختن من به ترجمه برای این بود که واجب می‌دانستم باید یک چیزهایی را فراهم کنیم؛ البته سعی می‌کردم کتاب‌های بدی را انتخاب نکنم، خواه از عربی باشد خواه از زبان دیگری. از عربی، من دوره تفسیر سید قطب را ترجمه کردم؛ چون دیدم این مرد می‌گوید «من زیر سایه قرآن زندگی کرده‌ام» و چون زبانش عربی است، می‌فهمد که چه می‌گوید. همین‌طور کتاب‌های دیگری که ترجمه کردم، همه به این منظور بوده است که ان شاء اللّه خدمتی به مردمی که به آن‌ها بدهکار هستم کرده باشم».

بین ادبیات و دانش

در فرهنگ سرزمین ما، پیوند میان رشته‌های گوناگون علم که شاخه‌های مختلف معرفت و شناخت بشری هستند، دیرینه و صاحب تاریخی سترگ و عمری طولانی است. به سال‌ها قبل که بازگردیم، انس و الفت بیشتری بین ادیبان و محققان علوم مختلف روز می‌بینیم. بیشتر دانشمندان، خود ادیبی بزرگ به شمار می‌آمدند. در نیم قرن گذشته، بزرگوارانی چون مرحوم دکتر احمد آرام، احمد بیرشک و...، از کسانی بودند که به عنوان پل‌های محکم بین ادبیات و دانش روز شناخته شده‌اند.

دین و اخلاق

استاد احمد آرام به دین و اخلاق پای‌بند بود و در این مسائل هم، نظری عالمانه و انتقادی داشت. او در مورد عقایدش در ترجمه چنین می‌گوید: «من مقیاسم برای دین، قرآن است. هر چه با آن نسازد، آن را قبول نمی‌کنم. توحید، یعنی آدم غیر از خدا هیچ چیزی را مؤثر نداند. وقتی که انسان، غیر خدا را مؤثر ندانست، از کسی نمی‌ترسد، تملق نمی‌گوید و برای اطاعت امر خداوند، هر چه بخواهد از خودش می‌خواهد. می‌داند که خدا او را جانشین خودش قرار داده، سعی می‌کند این جانشینی را حفظ کند، تا حق داشته باشد که جانشین خدا بشود، نه جانشین شیطان».

عشق به معلمی

توانست بیشتر عمر پربرکت خود را صرف تعلیم و تربیت جوانان و تألیف و ترجمه آثار علمی کند. آنان که در دبیرستان‌ها از نفس گرم او برخوردار بوده‌اند، جز صدق و صفا، ورع و تقوا از او چیزی به یاد ندارند و کسانی که اهل دانش و کتاب‌اند، آثار متعدد او، راهگشای دشواری‌های آنان بوده است.‏ از افرادی بود که تدریس را به عنوان وظیفه‌ای اخلاقی، انجام می‌داد؛ همان‌طور که با همان اندیشه، تحصیلات خود را ادامه می‌داد. او راجع به تدریس و علاقه‌اش به شغل مقدس معلمی می‌گوید: «من به معلمی عشق می‌ورزم؛ زیرا معلم‌ها، پاکیزه‌ترین و مخلص‌ترین انسان‌ها هستند. آنها با پاکیزه‌ترین انسان‌ها که جوان‌ها هستند، سروکار دارند».

‏فروتنی

با بیش از دویست جلد تألیف و ترجمه عمیق و پرارزش، در زمینه‌های گوناگون فیزیک، ستاره شناسی، فلسفه و عرفان و ادبیات، بی شک از فرزانگان، اندیشمندان و محققان سطح اول تاریخ این کشور است که به دلیل تواضع و خلوص بسیار، ناشناخته و گمنام مانده است. هر یک از آثار او، در وجود صدها و شاید هزارها تن اثر گذاشته است. او از این آثار، چنان با تواضع یاد می‌کرد که هیچ گوهرفروشی، از ارزان‌ترین گوهرهای خود چنان سخن نمی‌گوید. استاد آرام با همان فروتنی و آرامش خود، لحظه‌ای از شکوفا کردن روحیه علمی در جامعه اسلامی ما دریغ نورزید.

‏احساس رضایت

مهم‌ترین ویژگی مرحوم استاد احمد آرام، احساس رضایت ایشان بود. او هرگز بیهوده غصه دار نمی‌شد، آرزوهای بزرگ در سر نمی‌پروراند، و به آن چه خدا به او می‌داد، راضی بود و شکر می‌کرد. او موفقیت‌های خود را ناشی از تلاش خود و لطف خداوند می‌داند. وی در یکی از سخنرانی‌هایش گفت: «اگر بار دیگر به دنیا بیایم و شروع به زندگی کنم، دقیقا همان راهی را می‌روم که تاکنون رفته‌ام. از کارهایی که انجام داده‌ام، راضی هستم و لذت برده‌ام. هر وقت در کاری به نتیجه نرسیدم، می‌فهمم که اشتباه کرده‌ام. پس ناراحت نمی‌شوم؛ زیرا آن خدایی که به او اعتقاد دارم، فرموده است که نباید نگران باشی. من هیچ وقت ازخودم ناراضی نبوده‌ام؛ برای این که می‌دانم هیچ کس جز خدا در سرنوشت و زندگی انسان تأثیر ندارد».

‏روزهای پایانی عمر

مرحوم احمد آرام، در روزهای پایانی عمر خود نیز هم چنان به کار ادامه می‌داد و دست از کار نکشید. در آن روزها، او به دلیل کسالت جسمی، نمی‌توانست به راحتی در نماز به سجده برود و لازم بود سجاده‌اش کمی بلندتر از سطح زمین باشد؛ از این رو، استاد دست نویس‌ها و یادداشت‌های کاری خود را زیر سجاده نمازش می‌گذاشت تا بالا بیاید و پس از هر نماز، بی درنگ یادداشت‌ها را از زیر سجاده بیرون می‌کشید و دوباره به کار مشغول می‌شد. ثمره این تلاش خستگی‌ناپذیر، تعداد بسیار زیاد کتاب‌های اوست که گستره وسیعی به وجود آورده است و هر گروه از مخاطبان، می‌توانند وارد آن شده و به اندازه رفع تشنگی از آن دریای بیکران بنوشند و استفاده ببرند.

سرانجام

خبر فوت استاد احمد آرام، در سرتاسر ایران اسلامی پخش شد. او که برای دیدار فرزندانش به امریکا سفر کرده بود، به علت کهولت سن در 96 سالگی به آرامش ابدی فرو رفت. مردی که سینه‌اش انباشته از علم و ادب بود، به سادگی در آغوش مرگ خوابید تا قدم در دنیای ناشناخته دیگری بگذارد که هرگز با انبوه آگاهی‌اش، نتوانسته بود به آن برسد. کودک آرامِ حاج غلامحسین شال‌فروش که 96 سال قبل در حیاط قدیمی خانه‌ای در تهران به دنیا لبخند زد، در 14 فروردین 1377، با همان لبخند زیبایی که سال‌ها همراه او بود، به سوی خدا بازگشت.البته آرام تمام نشد؛ دنباله‌ای به طول دویست عنوان کتاب پشت سر این ستاره نورافشانی می‌کند. راهی که از یک خانه مذهبی و اتاق پر از مهر و نماز آغاز شد و تا آسمان ادامه یافت، یادش گرامی باد.

http://www.ettelaat.com/new/index.asp?fname=2012\01\01-04\10-34-22.htm

 

 

دوست و همکار گرامی

چنانکه از مطالب و مقالات منتشر شده به وسیله «انسان شناسی و فرهنگ» بهره می برید و انتشار آزاد آنها را مفید می دانید، دقت کنید که برای تداوم کار این سایت و خدمات دیگر مرکز انسان شناسی و فرهنگ، در کنار همکاری علمی، نیاز به کمک مالی همه همکاران و علاقمندان وجود دارد. برای اطلاع از چگونگی کمک رسانی و اقدام در این جهت خبر زیر را بخوانید

http://anthropology.ir/node/11294