«کودتا موفقیت‏آمیز خواهد بود»
صبح آزادی: آن‌چه پیش‌رو دارید، اسناد سازمان CIA یکی از سازمان‌‌های اطلاعاتی درگیر در کودتای 28 مرداد 32 است. این اسناد که متن کامل آن در پی می‌آید، بیان‌گر برنامه‌ی عمل کودتاچیان برای برانداختن دولت محمد مصدق است. طرح کلی کودتا را انگلیسی‌‌ها تدوین کردند و روزولت، مامور ویژ‌ه‌ی آمریکا در خاورمیانه

ماموریت یافت تا این طرح نهایی کند. هرچند کودتا پیروز شد اما این برنامه‌ی عمل که ابتدا در 25 مرداد 1332 آزموده شد، یک‌بار شکست خورد و پس از آن انگلیسی‌‌ها دومین برنامه‌ی کودتا را در 28 مرداد 32 به کار گرفتند. برنامه‌ی دوم کودتا رونوشتی تغییریافته از همین سند است با این تفاوت که نقش سازمان اطلاعاتی آمریکا در برنامه‌ی دوم کودتا کم‌رنگ‌تر بود تا آن‌جا که براساس اسناد منتشر شده، آمریکایی‌‌ها تا زمان شکست خوردن کودتای 25 مرداد، خبری از وجود داشتن برنامه‌ی دیگری برای یک کودتای دوم نداشتند. این اسناد، گام‌‌های کودتا را توضیح می‌دهد و CIA که براساس قانون آمریکا پس از پنجاه سال اسناد خود را منتشر می‌سازد، برخی اسامی را در این بین حذف کرده است.
اول: گام‌‌هاى نخست‏
الف) کمک‌هاى مالى موقت به مخالفان‏
1- سیا 35 هزار دلار براى زاهدى فراهم خواهد کرد  / 2- سرویس اطلاعاتى بریتانیا 25 هزار دلار براى زاهدى تامین خواهد نمود / 3- شبکه‏‌هاى محلى وابسته به سرویس اطلاعاتى بریتانیا در ایران، وجه مزبور را براى زاهدى فراهم خواهند کرد / 4- در صورت نیاز، سیا به رهبران نظامى کلیدى، کمک مالى خواهد کرد.
ب) جلب هم‌کارى شاه‏
1- مرحله‌ی نخست: شاه را متقاعد کنید که بریتانیا و ایالت‌های متحد، هدف مشترک دارند و ترس بیمارگونه‌ی او در مورد توطئه‏‌هاى بریتانیا علیه خودش را بر طرف کنید = سفیر ایالت‌های متحد، هندرسون، در دیدارى با شاه، او را از کمک مشترک ایالت‌های متحد و بریتانیا مطمئن سازد و این که بریتانیا نه از مصدق که از او پشتیبانى می‌کند = هندرسون به شاه بگوید که نماینده‌ی ویژه‌ی ایالت‌های متحد، به‌زودى جهت ارایه‌ی برنامه‌ی مشترک ایالت‌های متحد و بریتانیا به او معرفى خواهد شد
2- مرحله‌ی دوم: نماینده‌ی ویژه‌ی ایالت‌های متحد، براى مطرح کردن موارد زیر با شاه دیدار خواهد کرد:
1-2- نکاتى که به شاه ارایه مى ‏شود:
= هر دو دولت مساله‌ی نفت را در درجه دوم اهمیت قرار می‌دهند = مساله‌ی اصلى، حفظ استقلال ایران و مصون داشتن آن از فرو افتادن در مدار شوروى است براى انجام این امر مصدق باید برکنار شود = خاندان حاکمه‌ی کنونى بهترین سنگر براى حفظ اقتدار ملى است = تا زمانى که مصدق بر سر قدرت است، ایالت‌های متحد هیچ گونه کمکى به ایران نخواهد رسانید = مصدق باید برود = کمک‌هاى مالى ایالت‌های متحد و بریتانیا، به‌ویژه با روى کار آمدن کابینه‌ی جای‌گزین، به این دولت خواهد رسید = موافقت‌نامه‌ی مورد قبول نفت ارایه خواهد شد اما دولت جای‌گزین ناچار نخواهد بود تا در این مورد شتاب کند
2-2- درخواست‌ها از شاه:
= شما باید در براندازى مصدق پیش‌گام باشید = در غیر این صورت، مسوول سقوط کشور خواهید بود = هم‌چنین در صورت پرهیز از این امر، خاندان شاهى برخواهد افتاد و پشتیبانى ایالت‌های متحد و بریتانیا از شما، پایان خواهد پذیرفت = چه کسى را براى ریاست دولت جدید پیشنهاد مى‌کنید؟ (ماهرانه تلاش شود که شاه نام زاهدى را مطرح کند) = اخطار در مورد این که (بحث مورد نظر) شایع نشود = طرح عملیاتى تدارک دیده شده با زاهدى، براى شما تشریح خواهد شد.
دوم: توافق با زاهدى‏
الف) پس از موافقت شاه با موارد بالا، به زاهدى اطلاع دهید که با حمایت ایالت‌های متحد و بریتانیا، به ریاست جمهورى دولت جای‌گزین، منصوب شده است.
ب) در مورد یک طرح مشخص عملیاتى و جدول زمانى آن، با او به توافق برسید. دو راه براى به قدرت رساندن زاهدى وجود دارد: 1- اقدام شبه‌قانونى، بدین گونه که شاه از راه صدور فرمان شا‌هانه، زاهدى را تحت عنوان نخست‌وزیر معرفى مى‌کند / 2- کودتاى نظامى.

نخست، شیوه‌ی شبه قانونى باید به کار گرفته شود. اگر این شیوه ثمربخش بود، دست‌کم بخشى از کودتاى نظامى اجرا خواهد شد. در صورت شکست، ظرف چند ساعت، تمام کودتاى نظامى به دنبال خواهد آمد.
سوم: ارتباط با مجلس‏
این امر از جهت اقدام شبه‌قانونى، داراى اهمیت است. به این منظور، باید به نمایندگان مجلس رشوه پرداخت شود.
الف) هدف اساسى، کسب 41 راى علیه مصدق و نیز تضمین حد نصاب راى جهت اقدام شبه‌قانونى مزبور، از راه اتکا به 53 نماینده در مجلس است (از نظر سرویس اطلاعاتى بریتانیا باید به 20 نمایند‌ه‌اى که اکنون در کنترل ما نیستند، رشوه پرداخت گردد)
ب) تماس با نمایندگان باید از راه عوامل محلى سرویس اطلاعاتى بریتانیا انجام گیرد. سیا در هنگام نیاز و از راه فشار بر نمایندگان مجلس، پشتیبانى را صورت مى‌‏دهد و بخشى از وجه را فراهم خواهد کرد.
چهارم: اقدامات مورد انتظار از روحانیان
باید تلاش شود که رهبران مذهبى و روحانیون حتی به صورت ناآگا‌هانه و در راستای این برنامه :
الف) موافق نبودن خود را با مصدق ترویج کنند / ب) به هنگام نیاز، زیر پوشش دین تظاهرات سیاسى به راه اندازند / ج) پشتوانه‌ی شاه را تقویت کنند / د) پس از کودتا از راه رادیو و مساجد، تضمین‏‌هاى محکمى بدهند که دولت جدید به اصول اسلام پایبند است. (اعمال آن ماده از قانون اساسى که مورد بى‌توجهى قرار گرفته و متضمن حق نظارت پنج روحانى بر قوانین مصوبه است، در دستور کار قرار گیرد) . ه) ]...[ و ]...[  و ]...[ (نام‌های روحانیون وابسته به طراحان کودتا باید تشویق شوند که به طور مستقیم نمایندگان هواخواه مصدق را تهدید کنند
پنجم: ارتباط با بازار
ارتباط با بازار جهت پخش شایعه‏‌هاى ضددولتى و احتمالن به نشانه‌ی اعتراض علیه دولت، بازار به تعطیلى کشیده شود.
ششم: (حزب) توده‏
زاهدى مى‏بایست منتظر واکنش شدید حزب توده باشد و خود را براى پاسخى خشن‌‏تر آماده واقذامات تاکتیکی زیر را انجام دهد:
الف) دستگیرى دست‌کم 100 تن از رهبران حزب و جبهه ملى / ب) محاصره‌ی جنوب تهران جهت جلوگیرى از سرازیر شدن تظاهرکنندگان تود‌ه‌اى / ج) به وسیله‌ی اعلامیه‏‌هاى سیاه، اعضاى حزب توده را هدایت کنند که وارد عمل نشوند
هفتم. مطبوعات و برنامه‌ی تبلیغاتى‏
الف) پیش از کودتا، باید تبلیغات ضد مصدق را شدت بخشند / ب) زاهدى باید به سرعت روساى کارآمدى را براى کنترل مطبوعات و تبلیغات دولتى منصوب کند و آنان مى ‏بایست:
= همه‌ی خبرنگاران خارجى را در جریان امور بگذراند = اظ‌هارنظر‌هاى رسمى از پیش آماده شده‌ی ایالت‌های متحد و بریتانیا را منتشر کنند = بیش‌ترین استفاده را از رادیو تهران بنمایند
هشتم: ارتباط با قبایل‏
الف) کودتا هرگز نباید در مراحل اجرا موجب تحریک قبایل بختیارى، لر، کرد، بلوچ، ذوالفقارى، ممسنى، بویراحمدى و خمسه شود / ب) مشکل عمده، خنثى کردن رهبران ایل قشقایى است
نهم: راه‌کار‌هاى مربوط به سرنگونى شبه‌قانونى‏
الف) در این لحظه، مناسب‏ترین نگره «برنامه‌ی ]...[» است که از راه آن، خیل تظاهرکنندگان در جست‌وجوى پناهگاهى مقدس، به محوطه‌ی مجلس روى مى‏آورند. عناصرى که تجار بازار مهیا کرد‌ه‌اند، هم‌چنین 4 هزار نفرى که گروه‌هاى مهار شده‌ی سرویس اطلاعاتى بریتانیا و عناصر دیگرى که سیا در اختیار گذاشته، همگى برای گستردگی معترضین به آن کسانى خواهند پیوست که رهبران مذهبى در اختیار دارند.
ب) به طور گسترده تبلیغ خواهد شد که این جنبش معترضانه، در نتیجه‌ی ناخرسندى عمومى از دو اقدام دولت مصدق بر پا شده است که در زیر مى‏آید:
1- نخست این که دولت مصدق اساسا ضد مذهبى است و روشن‌‏ترین دلیل آن، پیوند‌هاى میان مصدق و حزب توده و میان او و شوروى است. درست پیش از آغاز جنبش، سیا پیرامون اسنادى ساختگى که بیان کننده‌ی موافقت‌نامه‌هاى پنهانى میان مصدق و حزب توده است، تبلیغاتى گسترده به راه مى‏اندازد / 2- دوم این که مصدق با روش استبدادى سرسختانه‌اش، کشور را به سوى فروپاشى کامل اقتصادى سوق مى ‌دهد. درست پیش از جنبش، سیا تبلیغات گسترد‌ه‌اى پیرامون شواهدى دال بر چاپ غیر قانونى اسکناس، به راه مى‏اندازد. سیا شاید توانایى چاپ انبوه اسکناس جعلى با کیفیت بالا را داشته باشد که با پخش این خبر، به صورت گسترد‌ه‌اى نشر خواهند یافت
ج) پناه‌جویى مذهبى باید در سپیده‌دم روز کودتا روى دهد. بى‌درنگ پس از این امر، مجلس طرحى متضمن محکومیت دولت را مى‌گذراند. پس از آن مى‌‏بایست برکنارى مصدق و انتصاب زاهدى به نخست‌وزیرى اعلام شود. در صورت موفقیت این اقدام، کودتا تا اوایل بعدازظهر، صورت نهایى به خود خواهد گرفت اما در صورت شکست، کودتا به هنگام غروب آن روز اجرا خواهد شد
طرح مقدماتى لندن ‏براى انجام کودتا

اول: مقدمه‏
سیاست هر دو دولت ایالت‌های متحد و بریتانیا ایجاب مى‌‏کند تا هم‌چون راه‌کارى براى جلوگیرى از فروپاشى اقتصادى ایران و سرانجام فرو افتادن آن در مدار شوروى، فرد دیگرى را جای‌گزین مصدق کنند. تنها از راه یک جای‌گزینى برنامه‌ریزى شده است که مى‌‏توان یک‌پارچگى و استقلال این کشور را تضمین کرد.  سرلشکر زاهدى، هم اکنون تنها فردیست که قدرت راهبرى یک دولت جدید را دارد و براى سرکوبى نفوذ کمونیست‏‌هاى شوروى و انجام اصلاحات بنیادى، شایان اعتماد است.
برنامه زیر، سه مرحله پى در پى را در بر مى‌‏گیرد. دو مرحله نخست، مقدم بر عملیات نظامى است. این دو، شامل دوره‌ی پشتیبانى مقدماتى کنونى و اقدام‌های گسترده‌ی تبلیغاتى است(بند‌هاى زیر را نگاه کنید). این مراحل، براى منافع متقابل ایالت‌های متحد و بریتانیا ارزشى واقعى خواهد داشت و حتا اگر اقدام نظامى نهایى در آن انجام نپذیرد، جایگاه مصدق را آسیب‌‏پذیر و متزلزل خواهند ساخت. هزینه‌ی برآورده شده کلى مورد نیاز براى اجراى این برنامه، رقمى معادل 285000 دلار خواهد بود که ایالت‌های متحد 147500 و بریتانیا 137500 دلار آن را فراهم مى ‏کنند.
دوم: برنامه‌ی عملیاتى‏
الف) پشتیبانى مقدماتى از مخالفان دولت مصدق‏
پایگاه عملیاتى ایالت‌های متحد و گروه بریتانیایى(برادران رشیدیان) ارتباط نزدیک چند ماه‌ه‌اى با زاهدى داشته‌اند. گروه بریتانیایى 50000 دلار (چهار تا پنج میلیون ریال) براى این پشتیبانى فراهم کرده است. در طول این دوره‌ی مقدماتى که از 1 ژوئن 1953(11 خرداد 1332) آغاز مى‌‏شود و بنابر برآورد، حداکثر 2 ماه به درازا مى‌‏کشد، ایالت‌های متحد 35000 دلار و بریتانیا معادل 25000 دلار فراهم خواهند کرد. پایگاه عملیاتى ایالت‌های متحد بخش نخست این اعتبار را تحویل داده است.  وجوه ایالت‌های متحد نیز مستقیما از طریق رابط‌هاى پایگاه عملیاتى آن کشور تامین و براى گسترش هدف مشخص و تقویت ارتباطات نظامى و سیاسى زاهدى توزیع مى‏شوند. زاهدى در اوایل این دوره، از این پشتیبانى دو جانبه و نیز از مقصود مشترکى که باید منجر به پشتیبانى منسجم‌‏تر شود، کاملا آگاه خواهد شد. در طى این دوره، این تصور باید در میان اطرافیان زاهدى القا شود که شاه به وسیله‌ی تدارک مبالغى اعتبار، او را حمایت مى‌‏کند.
هماهنگى میان فعالیت پایگاه عملیاتى بریتانیا - ایالت‌های متحد در مورد این طرح در حال توسعه، از راه ارتباط مستقیم میان کارکنان پایگاه ایالت‌های متحد و گروه بریتانیایى از یک سو و پایگاه ایالت‌های متحد به نمایندگى از بریتانیا از سوى دیگر و به وسیله‌ی انتقال دستورات و عمل‌کرد هم‌چون یک حلقه‌ی ارتباطى مطمئن براى بهبود پیوند‌هایى که هم اکنون موجود است، انجام می‌پذیرد. گام‌هایى مناسب برداشته خواهد شد تا پیروى همه‌جانبه سیاست آشکار ایالت‌های متحد از آرمان این برنامه تضمین گردد.
ب) نقش شاه هم‌چون کانون مرکزى مخالفت‏
این برنامه بر این فرض استوار بود که شاه هم‌کارى خواهد کرد. این هم‌کارى به‌ترین فرصت براى موفقیت یک کودتاى نظامى است. با وجود این، با مشارکت ناخودآگاه شاه در این طرح نیز، شیوه‌ی عملیات به همین صورت باقى خواهد ماند. شاه براى بازی کردن نقش خود به آمادگى ویژ‌ه‌اى نیاز دارد. از آن جا که شاه ذاتا فردى نامصمم و در حصار تردید‌ها و بیم‏‌هاى مبهم است، او باید به بازى کردن نقش خود ترغیب شود. این نقش باید متضمن عملیات ترغیبى باشد و تا آن جا که ممکن است دوره‌ی زمانى کوتاهى را در برگیرد. ما بر این باوریم که شاه‌دخت اشرف، خواهر دوقلوى نیرومند و توطئه‌گر شاه فردى مناسب است که مى‌‏تواند او را به بازى کردن نقش خود ترغیب کند. ما مطمئنیم که اشرف مشتاقانه در راه سرنگونى مصدق هم‌کارى خواهد کرد. از این رو، باید با او در محل سکونت کنونى‌اش تماس گرفت، او را از وظیفه‌اش آگاه ساخت و به ایران فرستاد. ارتباط میان اشرف و پایگاه عملیاتى ایالت‌های متحد مى‌‏بایست پیوسته برقرار باشد.
شاه مى‌‏بایست در سه مرحله نقش خود را بازى کند و اشرف او را براى گام نهادن در هر مرحله آماده کند. مرحله‌ی نخست، متقاعد کردن شاه در این باره خواهد بود که ایالت‌های متحد و بریتانیا در ایران یک هدف مشترک دارند و هم‌زمان باید ترس بیمارگونه او را در مورد «دست پنهان بریتانیا» برطرف کرد. مرحله‌ی دوم، مشخصا آگاه کردن او پیرامون این است که آینده‌ی نه چندان دور براى او چه در پیش دارد. مرحله‌ی سوم، به دست آوردن برخى موارد مشخص از جانب او است. تفصیل این مراحل به شرح زیر است:
مرحله‌ی نخست: رهبر گروه بریتانیایى پس از مشورت با شاه‌دخت اشرف، با شاه دیدار مى‌‏کند تا او را مطمئن سازد که ایالت‌های متحد و بریتانیا اهداف مشترک در ایران دارند و این که هر دو مى‌خواهند در راه مخالفت با مصدق بیش‌ترین تلاش خود را در حمایت از او به کار بندند. رهبر گروه بریتانیایى خواهد گفت او در موقعیتى است که مى‌‏تواند ثابت کند بریتانیا شاه را حمایت مى‌‏کند و این که او اجازه یافته تا از طرف آن دولت اعلام دارد که هر گونه عبارت کلیدى که شاه گزینش کرده، از میدان تعداد پیشنهادى، در تاریخ‌هاى پى در پى و از بخش فارسى بى.بى.سى پخش خواهد شد.
مرحله‌ی دوم: ژنرال شوارزکف (فرمانده‌ی پیشین هیات نظامى ایالت‌های متحد در ژاندارمرى ایران)، به عنوان نماینده‌ی ویژه‌ی ایالت‌های متحد و با اعلام قبلى شاه‌دخت اشرف، با شاه دیدار مى‌‏کند. این نماینده، پیش از این در نتیجه‌ی سفر کارى و موفقیت‌آمیزش در چند سال پیش به ایران، براى شاه بسیار شناخته شده و مورد تحسین او است. مطالبى که او به شاه مى‌‏گوید، شامل دو بخش است. بخش نخست، شامل نکات زیر است:

= مساله‌ی نفت در این زمان، براى دولت‌هاى ایالت‌های متحد و بریتانیا، در درجه‌ی دوم اهمیت قرار دارد. زیرا موضوع اصلى، عزم دو دولت براى پاس‌دارى از استقلال ایران است. دول مزبور اکنون برآنند تا ایرانیان را یارى رسانند تا کشور خویش را از فروغلطیدن در دستان شوروى حفظ کنند. اگر مصدق بر مسند قدرت باقى بماند، فروپاشى اقتصادى ایران امرى مسلم است و چون مصدق اجازه‌ی نفوذ گسترد‌ه‌اى را به کمونیست‌ها داده، در پى این فروپاشى، آنان بر کشور چیره خواهند شد = هر دو دولت احساس می‌کنند که استمرار حکومت خاندان پهلوى، به‌ترین سنگر در راه حفظ اقتدار ملى است = تا زمانى که مصدق بر مسند قدرت است، ایران هیچ‌گونه کمک مالى جدیدى از ایالت‌های متحد دریافت نخواهد کرد و در واقع شاید کمک‌هاى فعلى هم کاهش یابند = مصدق باید برود = جای‌گزین او از طریق همان نیرو‌هایى که او را به قدرت مى ‏رسانند، مورد پشتیبانى چشم‌گیرى قرار خواهد گرفت =  موافقت‌نامه‌اى قابل قبول در مورد نفت پیشنهاد خواهد شد اما قصدى مبنى بر شتاب بخشیدن به این قضیه و یا تحمیل آن بر ایران در کار نیست.
بخش دوم در برگیرنده مطالب زیر است:
= شاه که اکنون کانون اصلى نیرو‌هاى مخالف مصدق است، در آینده نیز به گونه‌اى گریزناپذیر، داراى همین نقش خواهد بود = اگر شاه نتواند با این نیرو‌ها هم‌راهى کند، تنها مسوول فروپاشى کشور و از دست رفتن استقلال آن خواهد بود = اگر شاه نتواند با این نیرو‌ها هم‌راهى کند، عمر خاندانش به پایان خواهد رسید. با وجود برداشت‌هاى نادرست پیشین شاه، ایالت‌های متحد و بریتانیا او را حمایت کرده و مى‌‏کنند اما اگر شاه موفق نشود، این پشتیبانى به پایان خواهد رسید. نماینده‌ی یاد شده، پیامد‌هاى آن را مطرح خواهد کرد.
د- شاه اظهار داشته که زاهدى در مقام جای‌گزین مصدق، مورد قبول او است. گذشته از این وى درخواست کرده که کمک‌هاى مالى ایالت‌های متحد و بریتانیا براى زاهدى، مى‌‏بایست به نام او (شاه) پرداخت شود.
ه- ایالت‌های متحد و بریتانیا کاملا با این نکته موافقند که زاهدى تنها نامزد کارآمد براى جای‌گزینى مصدق است. زاهدى آماده خواهد بود تا در آیند‌ه‌اى نزدیک مسوولیت را بپذیرد و براى موفقیت او، ایالت‌های متحد و بریتانیا از دادن هر گونه کمک کوتاهى نخواهند کرد. شاه کاملن از برنامه‏‌هاى زاهدى آگاه است و حداقل کمک از او درخواست خواهد شد. بى‌درنگ پس از دیدار نماینده‌ی ایالت‌های متحد با شاه، رهبر گروه بریتانیایى نیز، براى تقویت و استحکام بخشیدن به گفته‏‌هاى بالا، دیدار مشابهى انجام خواهد داد.
مرحله‌ی سوم: انجام این مرحله، مسوولیت منحصر به فرد شاه‌دخت اشرف خواهد بود. بى‌درنگ به دنبال دیدار‌هاى مزبور و در حالى که شاه هنوز تحت تاثیر آن‌هاست، شاه‌دخت اشرف، امضاى سه سند را از او خواهد گرفت. سند نخست، تاریخ‌دار و دو فقره دیگر بدون تاریخند. این سه سند از این قرارند:  
الف- یک نامه سرگشاده که از افسران وفادار مى‌‏خواهد تا با آورنده‌ی آن در هر موردى که او احساس مى‌‏کند براى برقرارى دیگر باره‌ی شکوه ارتش، بازگرداندن احترام ایشان و براى نشان دادن وفادارى خویش به شاه و کشور لازم است، هم‌کارى نمایند / ب- یک فرمان شا‌هانه که زاهدى را به ریاست ستاد ارتش مى‌‏گمارد / ج- یک فرمان شا‌هانه که از همه درجات و مقامات ارتشى مى‌‏خواهد تا صادقانه از دستور‌هاى رییس ستاد که شاه او را به کار گمارد، پیروى نمایند.
این اسناد بى‌درنگ از کاخ سلطنتى بیرون برده خواهند شد. سند نخست مى‌‏بایست به زاهدى رسانده شود و دو فقره سند دیگر را پایگاه ایالت‌های متحد باید براى روز مبادا نگاه دارد.
ج) توافق با زاهدى‏
ارتباط‌هاى پیوسته کارکنان آمریکایى و نمایندگان بریتانیا با زاهدى یا نمایند‌ه‌اش، به روشن شدن روزافزون تصویر طرح‌هاى آزمایش او و هم‌چنین مشخص شدن بیش‌تر عناصرى که او از آنان توقع هوادارى دارد، کمک کرده است. این مطالب و گزارش‌هاى اطلاعاتى مربوطه، براى آماده‌سازى بند‌هاى بعدى که تحت عنوان «سازماندهى براى اجراى کودتا» و هم‌راه با اطلاعات پشتیبانى در پیوست‏‌هاى آن، به دنبال مى‏آید، مورد استفاده قرار گرفته‌اند.
در پى تماس‌هاى گام به گام با شاه که در بالا یاد شد، ایالت‌های متحد و بریتانیا مستقیما زاهدى را آگاه خواهند کرد که آنان از سوى او (زاهدى) تعهدى محکم از شاه گرفته‌اند و این که هنگام حرکت به سوى یک برنامه مفصل عملى فرا رسیده است. نامه امضا شده‌ی شاه مبنى بر فراخواندن افسران وفادار براى هم‌کارى با آورنده آن، به سرلشکر زاهدى داده خواهد شد. از او خواسته خواهد شد تا با کمک این نامه افراد نظامى را به کار گیرد. هم‌چنین پیشنهاد ایالت‌های متحد و بریتانیا براى اقدام تحت عنوان سازماندهى براى سرنگونى مصدق، به زاهدى نشان داده خواهد شد. با او در میان گذاشته خواهد شد که اگر براى دست‌یابى به خواست‌ها و بهبود توانایى‏‌هاى خود لازم تشخیص مى‌دهد، فرصت آن را خواهد داشت تا این طرح پیشنهادى را اصلاح کند. به زاهدى خاطرنشان شده و کامل ایالت‌های متحد و بریتانیا، پیش از زمان کودتا است. سراسر عناصر بالقوه‌ی مخالف با مصدق بسیج خواهند شد تا در روز کودتا، سرنگونى دولت مصدق با وسایل قانونى ممکن باشد. به زاهدى خاطرنشان مى‌‏شود که اگر اقدام نظامى بتواند هم‌زمان با این موفقیت قانونى، تنها به در اختیار گرفتن شهر محدود شود، دولت جانشین در آینده از ویژگى و وجهه‌ی به‌ترى برخوردار خواهد بود.
هر چند اگر شاه با نماینده‌ی ایالت‌های متحد کنار نیاید یا از صادر کردن اسناد مزبور براى سرلشکر زاهدى خوددارى کند، به زاهدى اطلاع داده خواهد شد چنان‌چه او موافقت نماید، ایالت‌های متحد و بریتانیا آمادگى انجام کودتا را بدون هم‌کارى فعالانه شاه خواهند داشت. ما تلاشى همه‌جانبه خواهیم کرد تا شاه را ناخودآگاه متعهد به همکارى کنیم و امید بسیار داریم که به همان نتیجه‌اى برسیم که در صورت هم‌راهى فعالانه شاه به دست مى‏آید.
د) سازماندهى جهت اجراى سرنگونى‏
مطالبى که تحت این عنوان در پى آمده است، باید توسط پایگاه عملیاتى ایالت‌های متحد جهت گفت‌وگو و تغییر به زاهدى ارایه شود. عناصر موجود یا توانایی‌هاى بالقوه، در زیر عنوان‌هایى که به دنبال مى‏آیند، با نقش‌هاى خاص خود مشخص شد‌ه‌اند. در این نگرش، از هر گونه اشاره به توان نیرو‌هاى هواخواه مصدق خوددارى شده است.
1- سازماندهى براى اجراى کودتا
= دبیرخانه‌ی نظامى. این دبیرخانه که در راس آن افسرى قرار دارد که زاهدى او را تعیین کرده اما باید مورد قبول ایالت‌های متحد و بریتانیا باشد، از شمار بسیار محدودى از افسران عالى رتبه، توانمند و لایق تشکیل خواهد شد. این دبیرخانه با پایگاه عملیاتى ایالت‌های متحد که طرح مقدماتى مشترک ایالت‌های متحد و بریتانیا را جهت کنترل تهران ارایه خواهد کرد، در ارتباط خواهد بود. دبیرخانه‌ی نظامى براى اجراى وظایف خود، نیاز به مبلغى معادل 75000 دلار دارد.
=  وظایف دبیرخانه. فورى‌‏ترین وظیفه آن، گزینش افسران کلیدى در تهران خواهد بود که مى‌‏توان در برابر دولت مصدق روى آنان حساب کرد یا آنان را جذب نمود. به دلایلى امنیتى، این افسران در دیرترین زمان ممکن، از نقش‌هاى عملى خود، آگاه خواهند شد. این دبیرخانه، با نگرش ویژه به هر اقدامى که مى‌‏باید در روز کودتا انجام شود، طرح ایالت‌های متحد و بریتانیا را مورد بررسى مفصل قرار خواهد داد. پار‌ه‌اى از این اقدامات عبارت خواهند بود از تصرف بى‌درنگ مرکز فرماندهى ستاد کل، ایستگاه رادیوى ارتش، رادیو تهران، خانه‏‌هاى مصدق و هم‌را‌هان او، قرارگاه‌هاى پلیس و ژاندارمرى، اداره‏‌هاى پست و تلگراف، مرکز تلفن، مجلس و چاپ‌خانه آن و بانک ملى و چاپ‌خانه آن. دستگیرشدگان عبارت خواهند بود از چهره‏‌هاى کلیدى دولت مصدق، افسران کلیدى هم‌گام با مصدق و سردبیران روزنامه‏‌هاى برگزیده . هم‌چنین توجه ویژ‌ه‌اى به تدارک اقداماتى که باید در برابر حزب توده انجام گیرد، خواهد شد. زاهدى باید منتظر واکنش شدیدى از سوى این حزب باشد و نیز مى‌‏بایست براى پاسخ‌گویى سرسختانه‌‏تر در برابر آن، کاملا آماده باشد. تا هنگام جای‌گزینى دولت مصدق، هیچ امکانى براى بى‌اثر ساختن این حزب وجود ندارد. هر چند پس از تغییر دولت و پیش از آن که حزب توده قادر باشد تا با تمام نیرو وارد خیابان‏‌ها شود، براى چند ساعت، فرصت نفس کشیدن وجود دارد. در زمان کودتا دست‌کم صد تن از رهبران حزب (توده) و گروه‌ها و روزنامه‌نگاران مى‌‏باید دستگیر شوند. نام این افراد از فهرست تقریبا هشتاد نفر‌ه‌اى از رهبران که به تازگى به وسیله‌ی بریتانیا تهیه شده، به اضافه‌ی نام‌‌هایی که پایگاه ایالت‌های متحد و هم‌چنین آن چه زاهدى به آن خواهد افزود، فراهم خواهد آمد. کنترل خیابان‏‌هاى تهران، امکان اجتماع را از (حزب) توده یا دیگر گروه‌ها خواهد گرفت. توزیع گسترده‌ی جزوات سیاه که انتشار آن به کمیته‌ی مرکزى حزب نسبت داده خواهد شد، با این انگیزه انجام مى‌شود تا اعضاى حزب توده را سردرگم کند و جلوى گردهمایى آنان را به روشى موثر بگیرد. ممکن است براى ایالت‌های متحد میسر باشد تا از راه هوا و از پیش، مقادیرى گاز اشک آور، جوهر پاک نشدنى یا دیگر مواد مناسب را براى کنترل گروه‌ها فراهم کند. هواپیما‌هاى نیروى هوایى محلى ممکن است جهت آگاهى مردم، اخطارنامه‏‌هایى را فرو ریزند مبنى بر این که یا در خیابان‏‌ها حضور نیابند و یا منتظر عواقب کار خود باشند.
= اقدام در روز کودتا. این اقدام عمدتا از خط‌مشى‏‌هایى مشابه پیروى خواهد کرد، اگرچه ممکن است در ارتباط با سه وضعیت متفاوت انجام گیرد. این سه وضعیت عبارتند از: وضعیت الف: نقطه‌ی اوج اعتراض گسترده‌ی مذهبى در برابر دولت مصدق که بى‌درنگ پس از اقدام نظامى روى خواهد داد. وضعیت ب: لحظه‌اى که مصدق در حال وادار کردن شاه براى ترک کشور است. این عمل از سوى مصدق یا در نتیجه‌ی افزایش قدرت جناح مخالف اوست که آگا‌هانه به وسیله‌ی شاه رهبرى مى‌‏شود یا به سبب قدرت یافتن روزافزون آن جناح است که شاه در مقام فردى بى‌اراده آن را هدایت مى‌‏کند. وضعیت ج. زمانى که مصدق مى‌‏کوشد تا استعفاى خود را تسلیم کند. چنین عملى ممکن است ناشى از نگرانى واقعى او به سبب رشد روزافزون مخالفان باشد و احتمالن ممکن است مانند گذشته، منجر به روى آوردن به شاه جهت جلب حمایت شخصى او شود و در صورت ناکامى مصدق در جلب حمایت شاه، او ممکن است توده‌ی مردم را براى ریختن به خیابان‏‌ها فراخواند.
اقدامى که با توجه وضعیت الف مى‏بایست انجام گیرد، بدین گونه است:
به هنگام اوج گرفتن وضعیت الف، زاهدى با استفاده از یک اقدام محدود نظامى علیه مرکز فرماندهى، فرماندهى ستاد کل را برعهده خواهد گرفت. او بى‌درنگ پس از آن، شخصى از پیش برگزیده را به جانشینى خود معرفى خواهد کرد و دستگیرى مصدق و دیگران بى‌درنگ صورت خواهد گرفت. مجلس به تشکیل جلسه‌اى دعوت خواهد شد و جناح مخالف مصدق خواهد کوشید تا یک راى‏گیرى جهت محکوم نمودن مصدق انجام دهد و در پى آن یک راى‏گیرى در حمایت از زاهدى صورت خواهد گرفت. با وجود این، زاهدى با - یا بدون - در اختیار داشتن فرمانى شا‌هانه که او را نخست‌وزیر بنامد، دولت را تحویل خواهد گرفت و مقتضیات گوناگون روز کودتا را به اجرا درخواهد آورد(به مطالب بالا نگاه کنید). هنگامى که او اوضاع را کاملا مهار کرد، براى به دست آوردن راى اعتماد رسمى مجلس مشکلى نخواهد داشت. تنها در این هنگام است که شاه به تهران بازمى گردد.
اقدامى که مى‏بایست با نگرش به وضعیت ب و ج صورت گیرد از این قرار است:

تنها تغییر در برنامه، پیش‌برد لازم جدول زمانى روز کودتا به روز اصلى بحران و نیاز براى به حرکت درآوردن بى‌درنگ همه جنبه‏‌هاى نظامى عملیات کودتا خواهد بود.
2- سازماندهى براى برانگیختن حداکثر مخالفت عمومى با مصدق پیش از کودتا
= برنامه‏‌هاى کلى. هدف این مساله ایجاد، گسترش و افزایش جو دشمنى، بى‌اعتمادى و ترس عمومى نسبت به مصدق و دولت او خواهد بود. مبلغى معادل 150000 دلار براى این طرح هزینه خواهد شد. این برنامه، عملیاتى مرحله‌اى خواهد بود. این مراحل از این قرارند:
مرحله‌ی 1- این بخش، مرحله‌ی کنونى پشتیبانى مقدماتى است که دریافت کمک‌هاى مالى از سوى ایالت‌های متحد و بریتانیا در طى آن به زاهدى اجازه مى‏ دهد تا دوستان دیگرى را جذب کند و افراد کلیدى را به سوى خود بکشاند / مرحله‌ی 2- مبارزه‌ی تبلیغاتى گسترده در برابر مصدق و دولت او. اما در این برهه، هدف اصلى مبارزه، خود مصدق است. این مرحله تنها یک یا دو هفته پیش از به اوج رسیدن وضعیت الف انجام مى‏‌گیرد تا بدین ترتیب مصدق فرصت کافى براى واکنش شدید نداشته باشد و اثر آن با گذشت زمان از میان نرود / مرحله‌ی 3- این، وضعیت الف است که به گونه‌ی کامل در بند زیر توضیح داده شده است.
= وظایف عناصر خاص.
مطبوعات و تبلیغات: در مدت زمان پشتیبانى مقدماتى، گروه بریتانیایى به استفاده از روزنامه‏‌هاى بى‌شمار کوچک‌تر براى پیش‌برد یک شیوه‌ی ضد مصدق ادامه خواهد داد. در مرکز فرماندهى و پایگاه عملیاتى، کارکنان ایالت‌های متحد متن‌هایى را براى مقالات، اعلامیه‏‌ها و جزوات آماده مى‌کنند و این متون را که پار‌ه‌اى در هوادارى از شاه و برخى در ضدیت با مصدق است، به فارسى انتشار خواهند داد. این مطالب که براى بى‌اعتبار ساختن مصدق طرح شد‌ه‌اند، بر موضوعات زیر پافشارى مى‌‏کنند:
مصدق از حزب توده و اتحاد جماهیر شوروى حمایت مى‌‏کند (انتشار اسناد سیاه به این امر یارى مى ‏دهد) / مصدق دشمن اسلام است زیرا با حزب توده همکارى مى‌کند و اهداف آنان را به پیش مى‌‏برد / مصدق آگا‌هانه در حال نابود کردن روحیه‌ی ارتش و توانایى آن جهت حفظ نظم است / مصدق آگا‌هانه و از راه برداشتن کنترل ارتش از روى مناطق قبیله‌نشین، در حال ترویج و تشویق عناصر تجزیه‌طلب منطقه‌اى است. یکى از اهداف مصدق از این اقدام، تسهیل چیرگى شوروى بر استان‌هاى شمالى است / مصدق آگا‌هانه کشور را به سوى فروپاشى اقتصادى هدایت مى‌کند / قدرت، مصدق را چنان به تباهى کشانده که دیگر از جنبه‏‌هاى مطلوب پیشین او هیچ نشانى نیست و اکنون وى داراى همه امیال سرکوب‌گرانه‌ی یک مستبد است / هم‌گام با این مطالب، یک گرایش مستمر ارایه خواهد شد دال بر این که مصدق ناآگا‌هانه قربانى خیانت و جاه‌طلبى مشاوران خود شده است.

از مسایل اساسى آن است که زاهدى باید بى‌درنگ فردى را براى مقام مدیر مطبوعات و تبلیغات برگزیند که هم‌چنین ممکن است معاون نخست‌وزیر هم بشود. پایگاه عملیاتى ایالت‌های متحد نام فردى را که زاهدى در نظر دارد از او خواهد گرفت و این فرد باید مورد قبول ایالت‌های متحد و بریتانیا نیز باشد. یک یا دو هفته پیش از زمان مقرر براى وضعیت الف تبلیغات شدید آغاز خواهد شد. جزییات مربوط به اجراى این مبارزه تبلیغاتى، مسوولیت اساسى پایگاه عملیاتى ایالت‌های متحد خواهد بود. بى‌درنگ پس از تغییر دولت، مدیر منصوب زاهدى در امور مطبوعات و تبلیغات، باید براى موارد زیر آماده گردد:
بیش‌ترین بهره‌ورى را از رادیو تهران بنماید / از طریق رادیو تهران، پوستر، خبرنامه‏‌هاى ویژه و غیره باید برنامه‌ی دولت جدید شامل موارد جذاب خبرى که به ساده‌‏ترین نحوى ارایه مى‌‏شوند، مانند کاهش فورى هزینه‏‌هاى زندگى، حقوق بیش‌تر براى کارکنان دولت و پرسنل ارتش و... به آگاهى همه برسد / حداکثر تبلیغات محلى نسبت به اظهارنظر‌هاى ایالت‌های متحد و بریتانیا که از قبل آماده شده، صورت گیرد / در جریان قراردادن همه‌ی خبرنگاران خارجى.
مجلس: اگر به هنگام کودتا، مجلس تشکیل جلسه داد، کوشش خواهد شد تا تغییر دولت از سوى آن نهاد رسمیت یابد و اگر در نشست نباشد، به وسیله یکى از مقام‏‌هاى منتخب آن که باید عضو جناح مخالف مصدق باشد، به تشکیل جلسه فراخوانده شود. براى مهیا ساختن تغییر دولت، با شمارى از نمایندگان تماس گرفته و خریدارى خواهند شد. مى‌‏بایست در این مورد تصمیم گرفته شود که آیا این خرید‌ها به وسیله‌ی گروه بریتانیایى یا مستقیما توسط زاهدى انجام خواهد شد و تا زمانى او از مصونیت استقرار در محوطه مجلس برخوردار است، براى رسیدن به چنین هدفى، در جایگاهى ممتاز قرار دارد. به دنبال دریافت فهرست نمایندگان به هم‌راه مبالغ لازم براى خرید هر کدام، اقدام ویژ‌ه‌اى از جانب گروه بریتانیایى یا زاهدى، براى تامین بودجه و با پذیرش مشترک (ایالت‌های متحد و بریتانیا)، اعمال خواهد شد. هم‌چنین پایگاه عملیاتى ایالت‌های متحد، نمایندگان و رابط‌هاى گوناگونى را براى پشتیبانى از این عملیات به کار خواهد گرفت. هدف اساسى این برنامه، تضمین به دست آوردن اکثریت آرا به علاوه یک راى علیه مصدق است، آن گونه که در وضعیت الف مورد نیاز است. هم اکنون برآورد مى‌شود که اگر دست کم سى تن از نمایندگان احساس کنند که شانس خوبى براى در اکثریت بودن خواهند داشت، آماد‌ه‌اند علیه مصدق راى دهند. باید خاطرنشان ساخت که همه‌ی افراد منتخب مجلس، معمولا در هر نشست حاضر نخواهند بود. با وجود این تلاشى لازم است تا هنگامی که مى‌‏بایست رای‌گیرى شود. کم‌ترین حد نصاب مورد نیاز این گونه خواهد بود که دو سوم نمایندگان حاضر در تهران باید پیش از راى‌گیرى در مجلس حضور داشته باشند، بل‌که حضورشان براى آن خواهد بود تا حد نصاب مورد نیاز تضمین شود.
عناصر سیاسى غیر از حزب توده: احزاب یا گروه‌هاى سیاسى که اکنون با مصدق مخالفند، نقش بسیار کوچکى را در این مبارزه بازى مى‏‌کنند. احزابى مانند حزب زحمت‌کشان، سومکا و بخش‌‌هایى از پان‌ایرانیست‏‌ها تنها مى‌‏توانند دسته‏‌هاى خیابانى محدود و احتمالن غیر موثر را فراهم نمایند. با وجود این، حزب زحمت‌کشان نقش تقریبن مهمى در انجام تبلیغاتى که در بالا تشریح شد، بازى خواهد کرد. باید خاطر نشان ساخت در حالى که این احزاب تنها دسته‏‌هاى خیابانى ناکارآمد را زیر فرمان خود دارند، گروه بریتانیایى مى‌تواند نزدیک به 3000 عضو فعال را بسیج نماید که مى‌‏بایست براى وضعیت الف اختصاص یابند.
رهبران مذهبى: بنابر ارزیابی‌‌ها ما بر این باوریم که تقریبن همه‌ی رهبران برجسته مذهبى که مریدان زیادى دارند، سرسختانه مخالف مصدق هستند. هم پایگاه عملیاتى ایالت‌های متحد و هم گروه بریتانیایى، ارتباط‌هاى محکمى با اطرافیان این گونه رهبران دارند. توانایى حمایت از زاهدى، در این زمینه بسیار زیاد است. این رهبران شامل طیفى بسیار گوناگون و گاهى اوقات عناصرى نامطلوب مانند رهبران غیرسیاسى ]...[ و ]...[ هم‌چنین ]...[ و ]...[ و گروه تروریستى ]...[ مى‌‏شوند. در طول تبلیغات شدید ضد مصدق پیش از روز کودتا این رهبران و هواخوا‌هان‌شان باید:
مخالفت خویش را با مصدق ترویج کنند / از طریق ارتباط مستقیم با شاه در مرقد (امام رضا (ع)) هوادارى آشکار خود را از نهاد سلطنت و پشتیبانى معنوى خویش را از شاه اعلام دارند / به هنگام نیاز، تظاهراتى کوچک در هوادارى از مذهب و ضدیت با مصدق و به صورت دسته‏‌هاى بسیار پراکنده در تهران ترتیب دهند / گروه ]...[ به راه اندازند تا تهدید کنند که آنان آماد‌ه‌اند در مقابل هوادارى از نمایندگان هواخواه مصدق و اعضاى دولت و هم‌قطاران او دست به اقدام مستقیم بزنند / هم‌راهى کامل خود و هواداران‌شان را در وضعیت الف تضمین کنند / پس از تغییر دولت، از رادیو تهران و در مساجد، اطمینان قاطعى مى‌دهند که دولت جدید به اصول مذهبى پایبند است.
تجار بازار: آنان را مى‌‏توان چنین تعریف کرد؛ شمار کم و بیش اندکى از بازرگانان پرسابقه و برجسته با نگرشى نیمه مذهبى و تاثیرى چشم‌گیر بر رده‏‌هاى پایین‌‏تر اجتماعى در بازار. ارتباطات با این تجار هم از طریق گروه بریتانیایى و هم از راه پایگاه عملیاتى ایالت‌های متحد وجود دارد. این بازرگانان به خاطر ضرر‌هایى که دولت از طریق کسادى اقتصاد و معادلات، کاهش واردات، مالیات‌هاى توان‌فرسا و کاهش موجودى پول، بر آنان وارد نموده، ضد مصدق هستند. در دوره‌ی تبلیغات شدید از وضعیت الف، این تجار:
شایعات ضد دولت را در بازار پراکنده خواهند ساخت / در جنوب تهران و در مخالفت با سیاست‌هاى اقتصادى دولت مصدق، اعتراض‌هاى محدودى را ترتیب خواهند داد / سپس در زمان وضعیت الف، آن‌ها تمام یا بخشى از بازار را تعطیل کنند.
= آخرین اقدام پیش از کودتا

هم‌چنان که گفته شد، اقدام نظامى مى‌‏تواند از وضعیت‌هاى الف، ب یا ج سرچشمه گیرد. هر چند فعالیت‌هاى تشکیلاتى پیش از کودتا چنان که در بالا آمده است، عمدتا براى ایجاد وضعیت الف که در زیر مى‏آید، خواهد بود:
در روز مقرر، حملات مرحله‌اى علیه رهبران سرشناس مذهبى در تهران انجام خواهد گرفت / دیگر رهبران مذهبى، بى‌درنگ خواهند گفت که این حملات از جانب مصدق به سبب واکنشى علیه ناخرسندى رهبران مذهبى سراسر کشور نسبت به دولت اوست و این حمله‌ها از سوی مصدق صورت گرفته است / بى‌درنگ شمارى از رهبران برجسته‌‏تر در صحن مجلس تحصن مى‏‌کنند / در این زمان، این رهبران مذهبى به وسیله‌ی پیروان‌شان بیانیه‌‌هایى را صادر خواهند کرد که با شدیدترین لحن، نگرش و رفتار ضدمذهبى مصدق را محکوم مى‏نماید / در همان زمان و همانند موارد  بالا بیش‌ترین تبلیغات در مورد اسناد جعلى منتشره‌ی پایگاه ایالت‌های متحد انجام خواهد شد که به تفصیل نشان مى‌‏دهند توافق‌نامه‌اى پنهانى میان مصدق و حزب توده بسته شده و در آن، حزب توده متعهد شده است که تمام توان خود را در هوادارى از مصدق و علیه رهبران مذهبى، ارتش و پلیس، به کار بندد / هم‌زمان، این رهبران پیروان‌شان را فرا مى ‏خوانند تا در سراسر تهران در مساجد، دفاتر پست و تلگراف، بانک‌ها و... تحصن کنند. گروه بریتانیایى و پایگاه ایالت‌های متحد حداکثر تلاش خود را به کار مى‌‏بندند تا در حد امکان بیش‌ترین تعداد راهپیمایان را فراهم آورند و در همان زمان، تجار خواهند کوشید تا بازار را تعطیل کنند (این تحصن گسترده ترتیب داده مى‌‏شود تا سراسر زندگى و فعالیت روزانه مردم را در شهر مختل کند و به گونه‌اى قابل توجه، میزان ناخرسندى عمومى را از دولت نمایان سازد. تحصن، گونه‌اى محلى از مقاومت منفى است و طبق سنن دیرپا، نیرو‌هاى نظامى و پلیس قادر نیستند تا در برابر مردمى که در تحصن به سر مى‏برند، دست به اقدام زنند) / در اثناى این جو رو به افزایش خصمانه، زاهدى ریاست ستاد را بر عهده خواهد گرفت و شروع به دستگیرى افرادى خواهد کرد که بخشى اساسى از مرحله نظامى کودتا به شمار مى‏آید / درست پس از این حرکت زاهدى، مجلس براى رسمیت بخشیدن به جابه‌جایى دولت، جلسه‌اى خواهد داشت و کودتا را کامل خواهد کرد.
سوم: ارزیابى احتمال کامیابى برنامه عملیاتى
اطلاعاتى که تاکنون آورده شد، بیان کننده‌ی طرحى به شیوه‌ی غربى است که براى اجرا به شرقی‌ها ارایه شده است. با وجود این، نویسندگان این برنامه، آن را با شناختى کامل از کشور و مردم ایران نوشته و کوشید‌ه‌اند تا سراسر جزییات را از دیدگاه ایرانى بررسى و ارزیابى کنند. با توجه به ناکارآمدى شناخته شده‌ی ایرانیان در برنامه‌ریزى و عمل به شیو‌ه‌اى کاملا منطقى، ما هرگز انتظار نداریم که چنین طرحى، همانند عملیاتى که پرسنل غربى انجام مى‌‏دهند، در فضایى محلى دوباره بررسى و اجرا شود. با وجود این، احساس مى‌‏کنیم که این طرح به اندازه‌ی کافى آشکار و گسترده است و حتا اگر هم صد در صد اجرا نشود، احتمال قابل قبولى براى کام‌یابى آن وجود دارد. امنیت در میان همه‌ی عناصر محلى درگیر، نقطه‌ی ضعفى جدى است که در سرشت ایرانیان وجود دارد. باید از این واقعیت آگاه باشیم که شکاف‌هاى امنیتى ممکن است منجر به اقدامات سرکوبگرانه‌ی مصدق شود. این عملیات برنامه‌ریزى شده، هیچ‌گونه سابقه‌اى در ایران سال‌هاى اخیر نداشته است. کودتاى رضاشاه، سرشتى سراپا دیگرگونه داشت. کودتا‌هاى اخیر در دیگر کشور‌هاى خاور نزدیک نیز در شرایطى بسیار آسان‌‏تر اجرا شد زیرا در آن کشور‌ها یک جناح بزرگ مخالف و هوادار کمونیست و یا یک رییس دولت که پشتیبانى مردمى نیرومندى داشته باشد، موجب پیچیده شدن امور نشده بودند. نکات زیر در ارتباط با مفهوم کلى کودتا، پیش از برآوردى جهت ارزیابى احتمال کامیابى طرحى، بسیار مهم هستند:
الف) شکست کودتا پیامد‌هاى زیر را خواهد داشت:
بروز یک موج نیرومند خصومت دولتى که متوجه ایالت‌های متحد است و احتمال این که آن کشور از ایران اخراج شود / این که بریتانیا تشکیلات عملیاتى خود را که عمدتا قصد سرنگونى مصدق را دارد، از دست بدهد.
ب) اگر کودتا انجام شود و ناکام بماند ولى ایالت‌های متحد از ایران اخراج نشود و اگر مصدق در تاریخ دیگرى سقوط کند، ایالت‌های متحد و بریتانیا در موقعیتى نخواهند بود که از این فرصت سود ببرند، چون ممکن است گروه بریتانیایى و برخى از امتیازهای ایالت‌های متحد به سبب شکست کودتا از بین بروند.
ج) در صورت ناکامى کودتا، هنوز هم احتمال اخراج ایالت‌های متحد از ایران وجود دارد، زیرا فروپاشى گریزناپذیر اقتصادى در دوران دولت کنونى مصدق احتمالن هم‌راه با آشفتگى داخلى خواهد بود و به دنبال آن چیرگى حزب توده که زیر نظر اتحاد جماهیر شوروى است.
د) اگر طرح کودتا در این هنگام رد شود، پس مى‌‏باید براى زمانى که فروپاشى اقتصادى و هرج و مرج داخلى پدید مى‏آید، طرح دیگرى آماده گردد.
نتیجه
به خاطر پشتیبانى شاه، پذیرش ویژگى‏‌هاى اساسى این طرح از سوى زاهدى، موافقت ما با جرح و تعدیل‌هاى او و نظر به اطمینان ما در این مورد که او مطابق با یک جدول زمانى حساب شده، عمل خواهد نمود، نویسندگان این برنامه بر این باورند که کودتا موفقیت‏آمیز خواهد بود.
چهارم. پیوست‏‌ها

* پیوست‏‌هاى پیشنهادى، در کنار طرح عملیات گنجانده نمى‏‌شوند، زیرا آن‌ها باید براساس اخبار و اطلاعات گسترد‌ه‌اى که هنوز و مشخصا به این منظور در حال گردآورى هستند، قرار داده شوند.
** پیوست‏‌ها شامل فهرست بسیار مفصلى از همه حمایت‌هاى موجود و احتمالى براى زاهدى است، همانند نام و مقام افسرانى از ارتش که از او هوادارى مى‌‏کنند، بررسى انتقادى جایگاه نمایندگان مجلس، ارزیابى تعداد و همبستگى آن دسته از رهبران مذهبى که پشتیبان زاهدى‌اند، کابینه‌ی پیش‌بینى‌شده‌ی زاهدى و غیره.

برش‌ها:
کودتای 28 مرداد مانند تمامی کودتاهای دیگر نیازمند پول بود اما پول این کودتا را دو دلت خارجی می‌دادند. این سند تاریخی و بسیار مهم گواهی بر این امر است: »برنامه زیری، سه مرحله پى در پى را در بر مى‌‏گیرد. دو مرحله نخست، مقدم بر عملیات نظامى است. این دو، شامل دوره‌ی پشتیبانى مقدماتى کنونى و اقدام‌های گسترده‌ی تبلیغاتى است. این مراحل، براى منافع متقابل ایالت‌های متحد و بریتانیا ارزشى واقعى خواهد داشت و حتا اگر اقدام نظامى نهایى در آن انجام نپذیرد، جایگاه مصدق را آسیب‌‏پذیر و متزلزل خواهند ساخت. هزینه‌ی برآورده شده کلى مورد نیاز براى اجراى این برنامه، رقمى معادل 285000 دلار خواهد بود که ایالت‌های متحد 147500 و بریتانیا 137500 دلار آن را فراهم مى‌‏کنند».

نمایندگان دولت‌های خارجی به محمدرضا شاه پهلوی گفتند: « مساله‌ی نفت براى ما در درجه‌ی دوم اهمیت قرار دارد زیرا موضوع اصلى، عزم دو دولت براى پاس‌دارى از استقلال ایران است. ما برآنیم تا ایرانیان را یارى رسانند که کشور خویش را از فروغلطیدن در دستان شوروى حفظ کنند. اگر مصدق بر مسند قدرت باقى بماند، فروپاشى اقتصادى ایران امرى مسلم است و چون مصدق اجازه‌ی نفوذ گسترد‌ه‌اى را به کمونیست‌ها داده، در پى این فروپاشى، آنان بر کشور چیره خواهند شد. هر دو دولت احساس می‌کنند که استمرار حکومت خاندان پهلوى، به‌ترین سنگر در راه حفظ اقتدار ملى است». آن‌ها به شاه فهماندند که «مصدق باید برود» و تنها در این صورت بود که انگلستان و آمریکا بار دیگر از شاه پشتیبانی خواهند کرد.

برنامه‌ی کودتا بر این فرض استوار بود که «شاه هم‌کارى خواهد کرد» و نویسندگان آن از این هم‌کارى، چون «به‌ترین فرصت براى موفقیت یک کودتاى نظامى» نام برده‌اند. این اسناد نشان می‌دهد که انگلیسی‌ها شناخت خوبی بر روحیه و رفتار شاه ایران داشتند و هم‌چنین کوشش بسیار کردند تا محمدرضا پهلوی به شکلی «ناخودآگاه» در کودتا مشارکت کنند. تدوین‌کنندگان برنامه‌ی کودتا که می‌دانستند شاه فردی «فردى نامصمم و در حصار تردید‌ها و بیم‏‌هاى مبهم»  است، برنامه‌ای برای «آمادگى ویژ‌ه‌ى» وی تدارک دیدند و به این ترتیب اشرف، خواهر دوقلوی شاه به صحنه وارد شد. به باور کودتاچیان؛ اشرف زنی، «نیرومند و توطئه‌گر» بود که می‌توانست شاه «به بازى کردن نقش خود ترغیب کند». آن‌ها با این اطمینان که «اشرف مشتاقانه در راه سرنگونى مصدق هم‌کارى خواهد کرد»، با محل سکونت وی در ایتالیا تماس گرفتند.

آن‌چه در 28 مرداد گذشت، یک کودتای راستین بود. برنامه‌ریزان با توجه به آگاهی از «ناکارآمدی شناخته شده‌ی ایرانیان در برنامه‌ریزى و عمل به شیو‌ه‌اى منطقى» دریافته بودند که کاری دشوار در پیش رو دارند، با این وجود تجهیز نیروها و امکان‌های کودتاچیان، آن‌ها را خوش‌باور ساخته بود به این نکته که «احتمال قابل قبولى براى کام‌یابى کودتا» وجود دارد. این کودتایی بود که هیچ‌گونه سابقه‌اى در ایران سال‌هاى اخیر نداشت و حتا مشابهی در کشورهای منطقه چرا که خود برنامه‌نویسان کودتا نیز معترف بودند؛ «یک جناح بزرگ مخالف و هوادار کمونیست و یک رییس دولت که از پشتیبانى مردمى نیرومندى برخوردار است» موجب پیچیده‌تر شدن کودتا خواهد شد، در نهایت اما برنامه و ابزار آن‌ها بر پیچیدگی‌ها غلبه کرد.

این مطلب در نشریه «صبح آزادی» شماره 1، شهریور 1389 منتشر شده و برای تجدید انتشار به وسیله این نشریه در اختیار انسان شناسی و فرهنگ قرار گرفته است.