زمانی که دیگو آرماندو مارادونا بازیکن تیم ملی آرژانتین در رقابتهای جام جهانی بدور از چشم داور با ضربه دست دروازه تیم ملی انگلیس را گشود مورد انتقادهای فراوانی واقع شد. اما در پاسخ به این انتقادها گفت که این دست، بیش از هر چیز دست خدا بود. آرژانتینیها از خوشحالی به خیابانها ریختند و جشن و شادی برگزار کردند. مارادونا انتقام آنها را گرفته بود. این بازی مدتی پس از درگیریهای موسوم به نبرد فالکلند برگزار می­شد و از دیدگاه مردم آرژانتین بازی انتقامی بود. سرزمین فالکلند که متعلق به آرژانتینها بود با توسط انگلیس تسخیر شده بود و ملت آرژانتین احساس تحقیر و شکست می­کردند. حالا مارادونا انتقام آنها را گرفته بود.

بازیهای ملی در جهان امروز می­توانند در حد جنگها ملی تلقی شوند. این مسئله در هر ورزشی امکان بروز و ظهور دارد. جدال پینگ پونگ میان آمریکا و چین، جدال هاکی میان شوروی و آمریکا، رقابت واترپولوی خون میان مجارستان و روسیه، مسابقات کریکت میان پاکستان و هند که با توجه به طولانی بودن زمان بازی با درگیریهای شدیدی میان دو طرف همراه است، رقابتهای کشتی آزاد میان ایران و آمریکا و کشتی فرنگی میان روسیه و گرجستان، مسابقات راگبی میان انگلیس و مستعمرات سابقش همچون نیوزیلند و صد البته مسابقات مهم فوتبال میان برخی از کشورها از جمله این رخدادهای ورزشی هستند که می­توانند در حد یک درگیری سیاسی بسیار مهم برای مردم دو کشور تلقی شوند. اما تفاوت اساسی میان فوتبال و دیگر ورزشها در اهمیت جهانی این ورزش است. هزاران چشم خیره شده به صفحه تلویزیون در سراسر جهان نشان از اهمیت این بازیها دارد. بطوریکه نتیجه یک بازی ملی فوتبال می­تواند منجر به قطع روابط سیاسی میان دو کشور یا بالعکس تقویت مناسبات فی مابین شود.

حضور ایران در جام جهانی 1998 اهمیت فوق العاده­ای داشت و آروزهای 30 ساله­ای را برآورده ساخت. اما شگفت آنکه قرعه کشی مسابقات شگفتی آفرید. دو کشور ایران و آمریکا همگروه شدند و به ناچار باید مسابقه می­دادند. دو کشور قریب 20 سال بود که در تخاصمی آشکار به سر می­بردند. ابرهای تیره روابط سیاسی هرچند با حضور دو دولت میانه رو در دو کشور اندکی بهتر شده بود اما هنوز جهان این جدال 20 ساله را به یاد داشت. تماشاچیان متعصب دو طرف آماده هر نوع واکنشی بودند. بازی میان این دو تیم به بازی قرن تعبیر شد و همگی منتظر بودند تا نتیجه را ببینند. پیروزی تیم ملی ایران در پایان بازی باعث به خیابان ریختن مردم ایران و جشن و پایکوبی آنها در نیمه­های شب شد. دو تیم در آغاز و پایان بازی با یکدیگر خوش و بش کردند و سعی کردند نشان دهند که هیچکدام آغازگر جدال نیستند. پایان بازی همراه شد با سیل پیامهای تبریک به تیم ملی ایران از سوی کشورهای متخاصم آمریکا. اما این بازی تنها بازی جنجالی جهان نبوده است. نتایج اینگونه بازیها می­تواند حتی به نتایج سیاسی منتج شود. جنگ معروف فوتبال میان هندوراس و السالوادور از همین دست بازیهای سیاسی است. در صورت شکست بازیکنان یک تیم باید منتظر مجازتهای سختی باشند. پسر صدام پس از باخت تیم ملی کشورش برابر ایران دستور داد بازیکنان ملی این کشور شلاق بخورند یا رهبر کره شمالی پس از شکست تحقیر آمیز کشورش در برابر چشم مردمش برابر پرتغال در جام جهانی 2010 دستور داد برخی از بازیکنان و مربی این تیم به اردوگاههای کار اجباری منتقل شوند. اسکوبار بازیکن کلمبیایی در جام جهانی 1994 پس از گل به خودی مقابل آمریکا توسط باندهای مواد مخدر ترور شد زیرا که در آن هنگام جدال خونینی میان این باندها و دولت کلمبیا در حال شعله­ور شدن بود که از تصویب قانون استرداد مجرمین مواد مخدر به آمریکا ناشی می­شد و این باندهای مخوف آمریکا را دشمن شماره 1 خود می­دانستند. به همین دلیل یک گل به خودی در این مسابقه به عنوان خیانت تلقی می­شد.

گاهی مسابقات ملی می­توانند چالش سیاسی دراز مدتی را در پی داشته باشد. بازی فینال جام جهانی 2006 میان فرانسه و ایتالیا و اخراج زیدان بازیکن محبوب فرانسوی به دلیل زدن ضربه سر به بازیکن ایتالیایی باعث شد تا سیل جدالهای لفظی میان سیاستمداران فرانسه و ایتالیا آغاز شود. حتی برگزاری یک بازی دوستان میان این دو کشور پس از مدتی نیز نتوانست از این جدالها بکاهد. پسران جوان فرانسه با دفاع از زیدان که به دلیل توهین ناموسی با سر به سینه­ی بازیکن ایتالیایی کوبید و باعث اخراج خود و در نهایت باخت غم انگیز فرانسه شد، تا مدتها به عنوان شوخی و خوش و بش با سر به سینه­ی یکدیگر ضربه وارد می­کردند!!!

رقابت تیم ملی ایران با تیمهای حاشیه خلیج فارس نیز همواره چالش برانگیز بوده است. تیمهای عربی منطقه با برگزار کردن جامی با نام مجعول خلیج عربی سعی نمودند تا نام این خلیج را تغییر دهند در حالی که تیم ملی ایران نام لیگ برتر خود را لیگ خلیج فارس گذاشت تا پاسخی باشد برای آنان. خشونت در بازیهای این دو تیم بارها دیده شده است. درگیری فیزیکی میان بازیکنان دو تیم بحرین و ایران در مقدماتی جام جهانی 1998 باعث شد تا بچند بازیکن ایرانی محروم شوند و بحرین با پیروزی بر ایران راه صعود عربستان سعودی به جام جهانی را هموار کرد و هوادارن این تیم با پرچم کشور عربستان جشن پیروزی گرفتند. ایرانیان نیز در بازی خود در مقدماتی جام جهانی 2006 در ورزشگاه آزادی با شکست بحرین و چرخاندن پرچم ژاپن پاسخ این حرکت را دادند و برای تحقیر بیشتر دقایق پایانی بازی خود با ژاپن را به صورت همدلانه و هماهنگ با ژاپنیها با ضربه­های آهسته به توپ و پاس دادن دوستان توپ با بازیکنان ژاپن بیشتر موجب تحقیر حریفان عرب خود شدند.

بدین ترتیب مسابقات ملی امروز می­توانند جنگی باشند بدون گلوله میان طرفین بازی. جنجالهایی که پیاپیش قابل تشخیص هستند. بازیهای ملی می­توانند از جدالهای سیاسی مهم بکاهند تا منجر به جنگ بشوند. در این الگو اقتصاد، نژاد پرستی، قوم گرایی یا اختلافات سیاسی داخلی اهمیتی ندارند. هویت ملی سخن اول را می­گوید. لباسهای ملی هر کشور که عموماً با رنگ پرچم کشورها تزئین شده­اند معادل اهتزاز پرچم کشور بر سنگر حریف باشند. جالب آنجاست که برای پیشگیری از همین اتفاقات است که قوانین سختگیرانه­ای برای مجازات خاطیان و هواداران خشن توسط سازمانهای جهانی ورزشی تدارک دیده شده است و هیچ کشوری حق ندارد از مسابقه با کشور متخاصم خودداری کند. به همین دلیل است که رژیم اشغالگر قدس ناچار شد از جمع تیمهای آسیایی به سمت تیمهای اروپایی برود زیرا بسیاری از تیمهای ملی کشورهای مسلمان حاضر به بازی با این تیم نبودند و این کشور را به رسمیت نمی­شناختند.

منابع و ماخذ:

   -  Richard Giulianotti, Norman Bonney and Mike Hepworth Football, Violence and Social Identity, First published 1994 by Routledge

    - Ramón Spaaij, Understanding Football Hooliganism: A Comparison of Six Western European Football Clubs,  UNIVERSITEIT VAN AMSTERDAM, 2006

   - McArdle, David, Football, Society and the Law, Cavendish Publishing Limited, 2000

   - Tomlinson, Alan & Christopher Young,  German football: History, culture, society, Routledge 2006

    - Brown, Adam, power, identity & fandom in football, Routledge, 2002

    - Tsoukala, Anastassia , Football hooliganism in Europe : security and civil liberties in the balance, PALGRAVE MACMILLAN,2009

   - Burdsey Daniel, Race, ethnicity, and football : persisting debates and emergent issues, Taylor & Francis, 2011

   - Wallac, Rich A. e, Modern English Football Hooliganism:

A Quantitative Exploration in Criminological Theory, Virginia Polytechnic Institute and State University, 1998

   - Home Office, STATISTICS ON FOOTBALL-RELATED

ARRESTS & BANNING ORDERS, SEASON 2009-10

    - Home Office, STATISTICS ON FOOTBALL-RELATED

ARRESTS & BANNING ORDERS, SEASON 2010-11

    -  CARD ,DAVID & GORDON B. DAHL, FAMILY VIOLENCE AND FOOTBALL: THE EFFECT OF UNEXPECTED EMOTIONAL CUES ON VIOLENT BEHAVI, us National Institute of Child Health and Human Development, Oxford University Press 2011

-  Football Spectators Act 1989, LONDON , HER MAJESTY'S STATIONERY OFFICE

دوست و همکار گرامی

چنانکه از مطالب و مقالات منتشر شده به وسیله «انسان شناسی و فرهنگ» بهره می برید و انتشار آزاد آنها را مفید می دانید، دقت کنید که برای تداوم کار این سایت و خدمات دیگر مرکز انسان شناسی و فرهنگ، در کنار همکاری علمی،  نیاز به کمک مالی همه همکاران و علاقمندان وجود دارد. برای اطلاع از چگونگی کمک رسانی و اقدام در این جهت خبر زیر را بخوانید

http://anthropology.ir/node/11294

پیوست: 

jang-bi-goluleh.doc