Čad: Erod versijoiden keskes

Čadan Tazovaldkund
République du Tchad (fr.)
جمهورية تشاد (arab.)
*(Džumhūrijjat Tšād)*
Flag;	Valdkundznam;
Pälidn	Ndžamen
Eläjiden lugu (2018)	15,833,116 ristitud
Pind	1,284,000 km²
Kel'	francijan, araban
Valdkundan pämez'	Mahamat Debi; (velgusentäutai,; Mahamat Idriss Déby Itno)
Päministr	Sükses Masra
Religii	islam, hristanuskond
Valüt	KFA:n frank (XOF)
Internet-domen	.td
Telefonkod	+235
Aigvö	UTC+1

Sirvi ajalugu interaktiivselt

← Vanhemb vajehtuz Udemb vajehtuz→

Südäimišt om heittud Ližatud südäimišt

VisuaalneVikitekst

Pandud

Vajehtuz 16. semendku 2024, kell 11:21

Čad, täuz' oficialine form — Čadan Tazovaldkund (franc.: République du Tchad [ʁe.py.bˈlik dy tʃa(d)], arab.: جمهورية تشاد [d͡ʒumhuːrijjat tʃaːd]), om valdkund Keskuzafrikas. Sen pälidn da kaikiš suremb lidn om Ndžamen.

Istorii

Vn 1960 11. päiväl elokud Čad tedištoiti ičeze ripmatomudes Francijaspäi.

Jäl'gmäine Konstitucijan udištamine oli vn 1996 keväz'kun 31. päiväl, se om vahvištadud kaiken rahvahan referenduman jäl'ghe. Konstitucii om väges vn 2005 vajehtusidenke.

Geografijan andmused

Čad om mavaldkundröunoiš Kamerunanke (röunan piduz — 1116 km), Nigerijanke (85 km) i Nigeranke (1196 km) päivlaskmas, Livijanke (1050 km) pohjoižes, Sudananke päivnouzmas (1403 km), Keskafrikan Tazovaldkundanke suves (1556 km). Ühthine röunoiden piduz — 6406 km. Čad om mererandatoi valdkund.

Tazangištod ottas man tobmad palad. Valdkundan kaikiš korktemb čokkoim om Emi Kussi-mägi, 3415 m ü.m.t. kortte. Kaikiš suremb Čad-järv levigandeb Nigerijan röunal. Pohjoižes ei ole kaikenaigaižid jogid, no suves niid om äi. Čadan päjogi om Šari-jogi, se lankteb Čad-järvhe.

Čadan klimat om kuiv tropine pohjoižes da ekvatorialiž-mussonine suves.

Londuseližed pävarad oma kivivoi, boksitad, kuld, uran.

Tobmuz

Čad om unitarine prezidentine tazovaldkund äjiden partijoiden sistemanke.

Valdkundan pämez' om prezident, hän-žo om armijan päkäsknik. Kaik rahvaz valičeb prezidentad videks vodeks, toižiden strokuiden lugu om röunatoi. Vspäi 1990 nügüd'aigahasai Idris Debi radoi prezidentan hätken. Prezident paneb ohjastusen ministrid radsijha. Päministran radnikuz om tühjitadud vn 2018 semendkus.

Parlament om üks'kodine Nacionaline Suim (franc.: Assemblée Nationale) 188 deputatanke-ühtnijanke. Rahvaz valičeb kaikid heid nelläks vodeks.

Parlamentan ühtnijoiden järgvaličendad oliba vn 2011 13. päiväl uhokud, vn 2015 valičendad oma pidetud rahoiden mairhen tagut. Valitihe prezidentad järgkerdan vn 2016 10. päiväl sulakud, Idris Debi sai vägestust 59,92 % satusenke da radoi kudenden strokun jäl'geten ičeze kolendhasai vn 2021 sulakus. Hänen poig Mahamat Debi tegeb prezidentan velgusidme.

Administrativiž-territorialine jagand

Kacu kirjutuz: Čadan administrativiž-territorialine jagand.

Čadan Tazovaldkund jagase 22 agjaks (regionaks). Agjad alajagasoiš 61 departamentaks, ned — 200 subprefekturaks, edemba — 446 municipalitetaks (kanton:aks).

Eläjad

Čadas elädas čadalaižed. Vn 2014 heinkus valdkundan ristitišt oli 11 412 107 eläjad. Kaikiš suremb ristitišt om nügüd'.

Uskondan mödhe (2015): islamanuskojad — 52,1 %, protestantad — 23,9 %, riman katolikad — 20,0 %, animistad — 0,3 %, toižed hristanuskojad — 0,2 %, uskondata — 2,8 %, religijan märhapanendata — 0,7 %.

Toižed sured lidnad (enamba 100 tuh. ristituid vl 2010, surembaspäi penembha): Mundu, Sarh.

Ižanduz

Čadan päeksport om kivivoi (96 %). Mugažo mödas verhiže maihe kabjživatištod da puvillad.

Homaičendad

↑ Čadan ristitišton endustuz vn 2018 heinkus //Mail'man faktoiden kirj. — Cia.gov. (angl.)

Irdkosketused

Čadan prezidentan oficialine sait (presidence.td). (fr.) (arab.)

Čad Vikiaitas

	Afrikan valdkundad
	Afrikan valdkundad Alžir \| Angol \| Benin \| Botsvan \| Burkina Faso \| Burundi \| Čad \| Džibuti \| Efiopii \| Egipt¹ \| Ekvatorialine Gvinei \| Eritrei \| Esvatini \| Gabon \| Gambii \| Gan \| Gvinei \| Gvinei-Bisau \| Jemen¹ \| Kabo Verde \| Kamerun \| Kenii \| Keskafrikan Tazovaldkund \| Komoran Sared \| Kongon Demokratine Tazovaldkund \| Kongon Tazovaldkund \| Kot d'Ivuar \| Lesoto \| Liberii \| Livii \| Madagaskar \| Malavi \| Mali \| Marok \| Mavrikii \| Mavritanii \| Mozambik \| Namibii \| Niger \| Nigerii \| Ruand \| San Tome da Prinsipi \| Seišelan Sared \| Senegal \| Sjerra Leone \| Somali \| Sudan \| Suviafrikan Tazovaldkund \| Suvisudan \| Zambii \| Zimbabve \| Tanzanii \| Togo \| Tunis \| Ugand
	¹ Om Azijas mugažo.

[1] Čadan ristitišton endustuz vn 2018 heinkus //Mail'man faktoiden kirj. — Cia.gov. (angl.)

[1]

@@ Rivi 13: / Rivi 13: @@
 | Kel' = [[francijan kel'|francijan]], [[araban kel'|araban]]
 | Valdkundan pämez' = [[Debi Mahamat|Mahamat Debi]]<br/>(''velgusentäutai'',<br/>''Mahamat Idriss Déby Itno'')
-| Päministr = ''ei ole olmas''
+| Päministr = [[Masra Sükses|Sükses Masra]]
 | Religii = [[islam]], [[hristanuskond]]
 | Valüt = [[KFA:n frank]] (XOF)
@@ Rivi 20: / Rivi 20: @@
 | Aigvö = [[UTC]]+1
 }}
-'''Čad''', täuz' oficialine form — '''Čadan Tazovaldkund''' ({{lang-fr|République du Tchad}}, {{lang-ar|جمهورية تشاد}} ''Džumhūrijjat Tšād''), om valdkund [[Keskuzafrik]]as. Sen pälidn da kaikiš suremb lidn om [[Ndžamen]].
+'''Čad''', täuz' oficialine form — '''Čadan Tazovaldkund''' ({{lang-fr|République du Tchad}} [ʁe.py.bˈlik dy tʃa(d)], {{lang-ar|جمهورية تشاد}} [d͡ʒumhuːrijjat tʃaːd]), om valdkund [[Keskuzafrik]]as. Sen pälidn da kaikiš suremb lidn om [[Ndžamen]].
 == Istorii ==