Честек-кат: Эде көрүлделер аразында ылгал
Контент балаттынган Контент неметтинген
Эдилгениң тайылбыры чок |
Karak-Kyzyl (чугаа | үлүг) Эдилгениң тайылбыры чок |
||
Одуруг 4:
'''Честек-кат''' ({{lang-ru|земляника}}) – хөй чылдыг сиген үнүштерге хамааржыр, сывының узуну 5 см чедир, үш-үш бөкпек бүрүлерлиг, бүрүзү төгериксимээр, бажы сүвүр, узун сыптыг, чечээ ак, беш-адыр аякчыгаштарлыг. Кады кызыл, борбак хевирлиг, ооң үрезиннери бичии хензиг быйыргай сарыгзымаар.
== Үнген черлери ==
Честек-катты шагдан бээр улус ажыглап келген. [[Тыва Республика|Тывада]] арыг, арга кыдыы, чадаң ыяштар аразында, ажык терең сигенниг шөлдерде, чоога, ыйгыл черлерде кончуг хөй үнүп турар.
Амгы үеде ооң янзы-бүрү сорттарын сад, огородтарда база сайзырадып, тарып өстүрүп турар. Черлик честек-кат ийи хевирлиг; арыгның, ажык шөлдүң дээн ышкаш. Амгы үеде арыгның честек-каттарының 3000 хире сорттары билдингир бооп турар.
Честек-катта чигир, органиктиг кислоталар, клетчатка, демир, [[фосфор]], [[кальций]], [[марганец]], [[кобальт]], дубильдиг бүдүмелдер, пектинниг бүдүмелдер, [[ВИТАМИН С|С витамин]], [[Витаминнер|В витаминниң]] бөлүү, [[фолиевая кислота]], каротин дээш өске-даа бүдүмелдер хөй. «Виктория» деп аттыг честек-каттың сорттарында аскорбинниг кислота кончуг хөй.
== Ажыглалы == Честек-каттан янзы-бурү ижер суксуннар, компоттар, варенье, арага дээш өске-даа чүүлдерни кылып турар. Честек-каттың кадындан алдынган суук чүүлдер суксунга, аъш-чем хуулдурарында эки дээштиг. Ооң чаа кады чүрек аарыгларынга, кырыыр чорукка удур, улуг-хырынның оюлганнаар аарыынга, өт болгаш кара-бүүректиң дащталыр аарыгларынга, подагра эмнээринге болгаш хан базыышкынын эвээжедиринге ажыктыг. Аарыг кижилерни эмчилерңиң хайгаарап көргени-биле алырга, честек-каттың кадын эът-мага-ботка дус солчуушкуну үрелгенде аҗыглаарга ажыктыг болуп турар. Ол каттың суун болгаш оугга кылган хандызын дериттиреринге болгаш сидик элбедиринге ажыглап турар. Честек-катты үскүр арынныг кижилер чаап ажыглаарга база эки дээштиг болуп турар. Ооң бүрүлерин болгаш дазылындан кылып алган суук чүүлдү боостаа аараанда, ону чаярынга болгаш секпилдиг арынга чаарынга база хереглеп турар.
| |||