Һәфтә вјžнижә нјвјšтәж
 НАСА логотип
НАСА (инg. Натионал Аеронаутиҹс анд Спаҹе Администратион, "Милли Аеронавтика вә Космик Ыдорәбјкә") АЫŠ-и мјлки космик проgрәмон бә žимон дәвордониже gорә пероснижә иčро кардә киšвәрә аgентлижие. НАСА, 1958-нә сори февраләдә бино бјә НАСА аgентли хәләфе. 2006-нә сори февралә манgәдә НАСА ǧәбул кардә миссижә “Космик тәдǧиǧәтонәдә ижән елми кәšфонәдә аванgард беж”е. НАСА бә žимон овоšтонижә елми тәдǧиǧатон әсосән де Зәмини Муšаһидә Системи, Зәмин планети тикәжән ҹок муšаһидә карде, һелиофизикә ижән астрофизикә елмон тикәжән нјǧјлижәдә омуте ижән автоматинә системон воситә Һәšи системи аид бјә фәза čисимон кәšф кардә кож әһотә кардеже. НАСА 18 800 кәс ко кардәкәсјš һесте. Аgентлиж дастә кардә хәбон рәжрә бә čо киšвәрон ижән бежнәлхәлǧ тәšкиләтон певјло кардә.
Тарихјš
1957-нә октжабри 4-әдә ССР иминә кәрә бә космос суни пежкјš вадож АЫŠ-и јšтә тоžә бино кардә космик проgрәми ǧјрбәǧ карде мәčбурјш карде. АЫŠ конgреси ССР јн gәми киšвәри милли бетәһлукә тәрәф кардә бәнә тәһдид ǧјжмәтјш нож ижән дастпоҹә бә һәрәкәт оваšте хәбәš дож. 7 манg дәвом кардә но-пеgәтон нәтиčәдә тоžә космик аgентлик бино нож һәхәдә бә рози омәж. Јн аgентлижәти бино нож gорнә хјсуси комиссижә НАСА биноšон карде. НАСА ижән веж де елм одәмон, һәмән немес елм мјтәхәссиси бјә Вернер фон Брауни но-пеgәтонјš барде. Де комиссижә мәсләһәти 1958-нә ижули 29-дә тоžә космик аgентлик НАСА әсосјšон нож.
( бә мәǧолә дәварде...)  Куәзинgи нәǧјл кәšә рәсм
Толјšә хәлǧи нәǧјлон — толјšә хәлǧи šифоһи офәжевонәти әсәрон.
Һар хәлǧи нәǧјлон ижән әфсонон — руфи мәдәнижәти gјләж әһмижәтинә поән, ком бәнә хәлǧи šифоһи офәжевонәти čо нјмунон ҹј етноси šуури тәмсил кардеждән. Бә әмә рәсә толјšә нәǧјлон ижән әфсонон Авестәку риšә пеgәтәšоне, тарјхи вәрәǧонку дәвардән ижән толјšә мәдәнижәтәдә ве барзә вјрә gәтеждә. Әвон һандәкәсон һеле кардеждән одәмә сәбарзи, руфи сәрвәтон ижән покә еšǧи һиссон оgәте, ком лап актуале ҹәмә вахтәдә, әвон товсижә кардеждән хоšхосжәтәти ижән һуманизми барз кардеждән.
Тәдǧјǧотәвонон де толјšә фолклори һәлә ХЫХ әсрәдә һәмрәǧ беждәбин. Ыминә толјšә фолклори нјмунон дижә карде бәбе ҹј миәллими Тежмурбек Бажрамәлибекови әсәронәдә, мәсәләм 1894—1899 соронәдә «Ǧафǧази тожфон ижән вјрон тәсвир кардә мәčмуә». Бажрамәлибекови се gјлә мәǧолонәдә толјšә нәǧјлон, әфсонон ижән бовон барәдә нјвјšтјšе.
Толјšә нәǧјлонәдә čурбәčурә персонаžон һестин: Див, Алаžен, Аламерд, Ывјžәли, Әžдәһо, аǧјлмандә һәжвонон, иgидә зоон комон јšтәни дивон дастонку перохнижедән, зјрәкә вәжу ки де јšтә аǧјли иšкилон һәл кардеждә. Žјgо һәммә толјšә нәǧјлон ǧәдимику бә јсәт ҹәмә әčдодон мјдрикәти ниšон дождә. ( бә думо дәварде...) 
Википедижа (инg. Wикипедиа) — интернетәдә озодә, ҹе дјнжо ҹанд gјлә хәлǧи зјвонәдә де вики технолоžи ҹәми бәšтәхоšи песохтә бјә, әҹәж песохтә одәмон певјло кардә енсиклопедижәж. Ҹәж песохтомонику žјgоšәж, мјлхәс 2001-нә сори навонәни манgонку окоәдәжонјš руžбәруž һежве бедә. Јм енсклопедижә руžбәруž тикәжән ве čәр бедә. Интернетәдә (Википедижа) де технлоžи ҹәми коәкә әнһорә озодә онлажн енсклопедижәж. Ҹәж бино 1999-нә сорику пеgәтә бедә. Ҹе ло сәрредактор ижән онәкәс Ларри Сенgер ижән Бомис номәдә компанижәдә коәкә сәрдор бј ложро пуләдә Čимми Уелс Вики технолоžи биноәдә онлажн енсклопедижә тумо кардежро бә и čо ражсә омәжн. Ҹәж номјšон Нупедижа (Ну Педижа.čом)-šон ноšоне. Нупедижа виртуалә енсиклопедижа 2000-нә сорику бә ко дәšеж. Ынgилиси зјвонәдә песохтә бә јм енсклопедижа бәнәж вики сажти зјне нәби. Әҹәж бино алимон ижән сәнәткон әжо ноә бә нјвјšтәжон сәрисоф кардә бе. Нупедижадаә нјвјšтәжон нож ко еланgеро 2003-нә сори әҹәж бастеж роәдә бә раж омәжн. Нупедижа басте ләзәдә әжо 24 тәмом бә 74 осәǧандә нјвјšтәжон һестбин. Биноš ҹе Нупедижаку пеgәтә бә Википедижа оžә енсклопедижа 2001-нә сорику интернетәдә бә ко дәšе. Ҹе Википедижа Нуперижаку фәрǧјš әве ки,әжо һар хонәхо дәšе зјндә ҹәжо әжо нјвјšтәжон сәростә карде зјндә. Әве јм ко бә Википедижа овč ижан занgин бе тәкомјš доšе. Енсклопедижә ном ҹе инgилиси технолžи “wики “ сјханику мандә. Ҹе Википедижа оноә хонәхон Čимми Уежлс ижән Ларри Сенgер соф бә čо фәлсәфә беšт дәбасәбин. Әвон дјлјšонбе соф čо ҹәмисә gардә фәлсәфә, ҹе дјнжо һәммә һавәрисә šә интернет енсклопедижә онән. Јм овардемон овандин беж, кјрт gәлә вахтәдә Википедика ҹе дјнжо 25 сажтон дјләдә де ҹокә номи čәр бе. 2009-нә сори ҹе инgилиси зјвонәдә беšә Википедижа интернетәдә ҹе дјнжо ән ве һандә сажтон дјләдә бә 1-нә вјрә беšә бә думо дәвард... |
|
Акаунт / Нјвјšте
Тарјхәдә јмруžнә руž
- 1497 — Америго Веспуччи бә “Тожә Дынјо” нәвемон бешеј.
- 1824 — Лондонәдә Милли Галереја бә одәмон дим ож беј.
- 1940 — ЫЫ Дынјо Ҹанг: Вермахт бә Белчика, бә Нидерланд ијән бә Лүксембурга дәшеј.
- 1940 — Уинстон Чöрчилл Чы Јолә Британија нәхос вәзир беј.
- 1981 — Франсуа Миттеран чы Франса иминә сосилистә прездент беј.
- 1994 — Нелсон Мандела чы Нысоә Африка Республика иминә сијодимә прездент сәчынјә бедә.
- 2005 — Ҹорҹ У. Буши Тифлисәдә еһандымонәдә гылә ермәни чәјыш гумбараш ғандыше.
Руžи вјžнижә šикил
 Микеланčело. Ҹе Ынтибоһ Доври Бјрһоз
Ынтибоһ довр ижән Ренесанс (фр. Ренаиссанҹе, итал. Ринасҹименто - "Тоžә бә дјнжо оме") - ҹе Авропә фәрһәнgи тарихәдә, ҹе мижонә сасор ижән нујә доври фәрһәнgи мижонәдә gјлә мәрһәлә бә Һәšинјšтә де Дјлә Авропә ХЫВ сасори әввәл ХВЫ сасори охо әһотә кардеждә. Ынтибоһ сјхани ҹе италжанон һуманистон нјвјšтәšоне (Čорčио Вазари). Бәж јсәтнә мәно ХЫХ сасосри франсјз тарихәкә Жил Миšле доәšе. Адам Метс ǧежд кардәš бе бәпе ҹе Авропә Ынтибоһ Довр сјхан де Мјсјлмонон Ынтибоһ Доври сјхани и вјрәдә бјнјвјетон. ( бә думо дәварде...) 
- "Титаник"и филм "Титаник"и јšтәнисән боһо бә сә омәж.
- Дјнжоәдә ән ǧәдимә университети әсос 989-нә сорәдә ноә Мисири әл-Әзһәр университете.
- 1893-нә сордә Урусижәтдә ҹаж каšте бино нож бјә.
- Атакама даšти кали вјронәдә 400 сорисә бәбе воте ки, воš вождәни.
- Žенон такардә кәпот 1400 сор ҹјми бәнав бә әмәл омә.
- Šјмә јšтәнпәрәдә пәрежәдә šјмә му 2 кәрә рә дјроз бедә.
- Бә “Ҹоҹа-Ҹола” ранg умžән нјкән әв һавз бәбе.
- Бе дандонә муš и gјлә čужә һәжвоне čуже.
- "Авšумә әнтәр"-и gјрд дјžдә gјлә боло 12 см, gониš 170 ǧр беждә.
- Алберт Ежнšтежн нјвјšте вә һандесә ве, фик кардәбе.
- Ǧәдим Ромәдә šиšәдә һозј кардә ǧабон телј инән нјǧәку боһо бедәбин.
|
