Arap dili: Wersiýalaryň arasyndaky tapawut
Gysgaça mazmuny ýok Bellik: Mobil düzetme Mobil web-düzetme |
uj 95.85.102.56 (Çekişme) tarapyndan edilen özgerdişler Styyx tarapyndan redaktirlenen soňky wersiýasyna yzyna getirildi. Bellik: Yza gaýdyp gelmek |
||
(15 intermediate revisions by 9 users not shown) | |||
Setir 3: | Setir 3: | ||
|nativename={{lang|ar|العربية}} ''{{transl|tk|ALA|Al-arabiyya}}'' |
|nativename={{lang|ar|العربية}} ''{{transl|tk|ALA|Al-arabiyya}}'' |
||
| pronunciation=[arabiyya] |
| pronunciation=[arabiyya] |
||
|states=[[Saud Arabystan]] |
|states=[[Saud Arabystan]], [[Müsür]] |
||
|familycolor= Aziýa, Afrika |
|familycolor= Aziýa, Afrika |
||
|fam1 = Semit dili |
|fam1 = Semit dili |
||
|speakers = ≈240 million adam |
|speakers = ≈240 million adam |
||
|nation = Saud Arabystan, ... |
|nation = Saud Arabystan, Müsür, ... |
||
|script=Arap elipbiýi (Arap harfy) |
|script=Arap elipbiýi (Arap harfy) |
||
|agency=Organisation of Islamic Cooperation |
|agency=Organisation of Islamic Cooperation |
||
|iso1=ar|iso2=ara|iso3=ara|map=[[file:Arabic_speaking_world.svg|220px|thumb|1. Ýaşyl reňk — resmi dil.<br>2. Gök — Ýurduň aglaba böleginiň dili.]]}} |
|iso1=ar|iso2=ara|iso3=ara|map=[[file:Arabic_speaking_world.svg|220px|thumb|1. Ýaşyl reňk — resmi dil.<br>2. Gök — Ýurduň aglaba böleginiň dili.]]}} |
||
'''Arap dili''' ({{lang-ar2|اللغة العربية}} — {{ipa-ar|Al_arabic.ogg|al-lugatu-l-‘arabiyyah}}) —Afraziýa dil maşgalasynyň sami şahasyna degişli dil. Arab dili 280 million adam üçin ene dilidir we ýene 50 million adam ony ikinji dil hökmünde ulanýarlar. Ýazuwy arap elipbiýiniň esasynda. Bu dil 26 döwletiň resmi dili we Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambeýasynyň 6 sany resmi we iş dilleriniň biri. Arap dili şu ýurtlarda resmi: |
'''Arap dili''' ({{lang-ar2|اللغة العربية}} — {{ipa-ar|Al_arabic.ogg|al-lugatu-l-‘arabiyyah}}) —Afraziýa dil maşgalasynyň [[Sami dilleri|sami şahasyna]] degişli dil. Arab dili 280 million adam üçin ene dilidir we ýene 50 million adam ony ikinji dil hökmünde ulanýarlar. Ýazuwy arap elipbiýiniň esasynda. Bu dil 26 döwletiň resmi dili we Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambeýasynyň 6 sany resmi we iş dilleriniň biri. Arap dili şu ýurtlarda resmi: |
||
Oman, Birleşen Arap Emirlikleri (BAE), Katar, Bahreýn, Kuweýt, [[Saud Arabystan]]y Patşalygy (SAP), [[Yrak]], Ýemen, Iordaniýa, [[Siriýa]], Lübnan, Ysraýyl, [[Müsür]], Sudan, Eritreýa, Jibuti, Somaliýa, Somaliland, Komor adalary, Libiýa, Çad, Tunis, Jezair, Fas, Günbatar Sahara, Muritaniýa. |
Oman, Birleşen Arap Emirlikleri (BAE), Katar, Bahreýn, Kuweýt, [[Saud Arabystan]]y Patşalygy (SAP), [[Yrak]], Ýemen, Iordaniýa, [[Siriýa]], Lübnan, Ysraýyl, [[Müsür]], Sudan, Eritreýa, Jibuti, Somaliýa, Somaliland, Komor adalary, Libiýa, Çad, Tunis, Jezair, Fas, Günbatar Sahara, Muritaniýa. |
||
== Hat ýazuw == |
== Hat ýazuw == |
||
Arapça hat sagdan çepe ýazylýar. Arapçada baş harp ýok, ýagny adamyň ady bolsun ýa-da şoňa meňzeş uly ýazylýan harplaryň hemmesi şol bir deňlikde ýazylýar. |
Arapça hat sagdan çepe ýazylýar. Arapçada baş harp ýok, ýagny adamyň ady bolsun ýa-da şoňa meňzeş uly ýazylýan harplaryň hemmesi şol bir deňlikde ýazylýar. |
||
Arap dilinde ({{lang-ar2|ـه}} — ''h'') we ({{lang-ar2|ـة}} — ''t'') harplar haýsy hem bolsa sözüň ýa-da sözlemiň iň soňky sözüniň soňunda gelse ol harpa we yzynda duran çekimlä ses berilmeýär. |
|||
'''Mysal üçin:''' |
|||
# {{lang-ar2|اللَّه}} — [[Alla]] — ýeketäk Hudaý. |
|||
# {{lang-ar2|قِيَامَة}} — ''kyýämä'' — [[kyýamat|direliş]]. |
|||
# {{lang-ar2|كَمِهَ}} — ''kämi'' — körlük. |
|||
Arap dilinde sözlemde haýsy sözüň başynda {{lang-ar2|ٱلـ}} — ''äl'' bar bolsa, onda şol sözüň öňündäki söz bilen birikdirilip okalýar. Ýagny başdaky [ä] harpy taşlanyp, öňdäki sözüň soňky çekimlisi okalýar. Meselem: |
|||
* ({{lang-ar2|بِسْمِ ٱللَّهِ}} — [[﷽|Bismillä]]). |
|||
Eger-de şäddä [äl]-iň yzynda bar bolsa, onda [äl] hem taşlanyp L harpa derek şäddäniň duran harpy okalýar. Meselem: |
|||
* {{lang-ar2|إِذَا ٱلشَّمۡسُ كُوِّرَتۡ}} — ''izäş şämsu kuwwiråt'' — Gün düýrülip, gatlanan wagty!<ref>[[Kuran]] sura №81, aýat №1.</ref> |
|||
== Harplyk == |
|||
{| class="wikitable center" |
{| class="wikitable center" |
||
!colspan="7"|Arap harplygy<ref>https://elar.urfu.ru/bitstream/10995/55423/1/978-5-7996-2181-0_2017.pdf</ref> |
!colspan="7"|Arap harplygy<ref>https://elar.urfu.ru/bitstream/10995/55423/1/978-5-7996-2181-0_2017.pdf</ref> |
||
Setir 391: | Setir 403: | ||
=== Goşmaça === |
=== Goşmaça === |
||
* [https://play.google.com/store/apps/details?id=com.learn.arabiyya.alkyraaturusfree Арабский алфабит FREE.apk] |
* [https://play.google.com/store/apps/details?id=com.learn.arabiyya.alkyraaturusfree Арабский алфабит FREE.apk] |
||
* [https://play.google.com/store/apps/details?id=com.kz.loftymoon.arabus Арабско-русский словарь.apk] |
* [https://play.google.com/store/apps/details?id=com.kz.loftymoon.arabus Арабско-русский словарь.apk]{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} |
||
* [https://play.google.com/store/apps/details?id=appinvertor.ai_avtocar9525.final Арабский перед тобой.apk] |
* [https://play.google.com/store/apps/details?id=appinvertor.ai_avtocar9525.final Арабский перед тобой.apk]{{Dead link|date=September 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} |
||
* [https://play.google.com/store/apps/details?id=com.moumenek.myarabicnumbers My Arabic numbers.apk] |
* [https://play.google.com/store/apps/details?id=com.moumenek.myarabicnumbers My Arabic numbers.apk] |
||
{{semitic-lang-stub}} |
|||
[[Category:Arap sözleri]] |
|||
[[Category: |
[[Category:Arap dili| ]] |
||
[[Category:Islam dilleri]] |
|||
[[Category:Diller]] |
[[Category:Diller]] |
18:17, 9 ýanwar 2024 senesinde sahypanyň iň soňky wersiýasy
Arapça العربية Al-arabiyya | ||
---|---|---|
Aýdylyş: | [arabiyya] | |
Gürlenilýär: | Saud Arabystan, Müsür | |
Jemi gürleýän sany: | ≈240 million adam | |
Dil maşgalasy: | Semit dili Arapça | |
Ýazylyş düzgüni: | Arap elipbiýi (Arap harfy) | |
Resmi ýagdaýy | ||
Resmi dil: | Saud Arabystan, Müsür, ... | |
Sazlaýjy: | Organisation of Islamic Cooperation | |
Dil kod | ||
ISO 639-1: | ar | |
ISO 639-2: | ara | |
ISO 639-3: | ara | |
2. Gök — Ýurduň aglaba böleginiň dili. | ||
Bellik: IPA fonetik simwollary Unicode görnüşinde bu sahypada bolmagy mümkin. |
Arap dili (اللغة العربية — [al-lugatu-l-‘arabiyyah] (diňlemek)) —Afraziýa dil maşgalasynyň sami şahasyna degişli dil. Arab dili 280 million adam üçin ene dilidir we ýene 50 million adam ony ikinji dil hökmünde ulanýarlar. Ýazuwy arap elipbiýiniň esasynda. Bu dil 26 döwletiň resmi dili we Birleşen Milletler Guramasynyň Baş Assambeýasynyň 6 sany resmi we iş dilleriniň biri. Arap dili şu ýurtlarda resmi:
Oman, Birleşen Arap Emirlikleri (BAE), Katar, Bahreýn, Kuweýt, Saud Arabystany Patşalygy (SAP), Yrak, Ýemen, Iordaniýa, Siriýa, Lübnan, Ysraýyl, Müsür, Sudan, Eritreýa, Jibuti, Somaliýa, Somaliland, Komor adalary, Libiýa, Çad, Tunis, Jezair, Fas, Günbatar Sahara, Muritaniýa.
Hat ýazuw[düzet | çeşmäni düzet]
Arapça hat sagdan çepe ýazylýar. Arapçada baş harp ýok, ýagny adamyň ady bolsun ýa-da şoňa meňzeş uly ýazylýan harplaryň hemmesi şol bir deňlikde ýazylýar. Arap dilinde (ـه — h) we (ـة — t) harplar haýsy hem bolsa sözüň ýa-da sözlemiň iň soňky sözüniň soňunda gelse ol harpa we yzynda duran çekimlä ses berilmeýär.
Mysal üçin:
Arap dilinde sözlemde haýsy sözüň başynda ٱلـ — äl bar bolsa, onda şol sözüň öňündäki söz bilen birikdirilip okalýar. Ýagny başdaky [ä] harpy taşlanyp, öňdäki sözüň soňky çekimlisi okalýar. Meselem:
- (بِسْمِ ٱللَّهِ — Bismillä).
Eger-de şäddä [äl]-iň yzynda bar bolsa, onda [äl] hem taşlanyp L harpa derek şäddäniň duran harpy okalýar. Meselem:
- إِذَا ٱلشَّمۡسُ كُوِّرَتۡ — izäş şämsu kuwwiråt — Gün düýrülip, gatlanan wagty![1]
Harplyk[düzet | çeşmäni düzet]
Arap harplygy[2] | ||||||
---|---|---|---|---|---|---|
№ | Harfyň ady |
Berýän sesi |
Harpyň sözdäki ýeri | |||
soňynda | ortasynda | başynda | aýratynlykda | |||
1 | älif | ä, a | ـا | ـا | ا | ا |
2 | bä | b | ـب | ـبـ | بـ | ب |
3 | tä | t | ـت | ـتـ | تـ | ت |
4 | sä | s | ـث | ـثـ | ثـ | ث |
5 | jim | j | ـج | ـجـ | جـ | ج |
6 | hä | h | ـح | ـحـ | حـ | ح |
7 | ho | h | ـخ | ـخـ | خـ | خ |
8 | däl | d | ـد | ـد | د | د |
9 | zäl | z | ـذ | ـذ | ذ | ذ |
10 | roa | r | ـر | ـر | ر | ر |
11 | zäý | z | ـز | ـز | ز | ز |
12 | sin | s | ـس | ـسـ | سـ | س |
13 | şin | ş | ـش | ـشـ | شـ | ش |
14 | sod | s | ـص | ـصـ | صـ | ص |
15 | dzod | dz | ـض | ـضـ | ضـ | ض |
16 | to | t | ـط | ـطـ | طـ | ط |
17 | zo | z | ـظ | ـظـ | ظـ | ظ |
18 | ‘aýn | ‘ | ـع | ـعـ | عـ | ع |
19 | g‘åýn | g | ـغ | ـغـ | غـ | غ |
20 | fä | f | ـف | ـفـ | فـ | ف |
21 | kof | k | ـق | ـقـ | قـ | ق |
22 | käf | k | ـك | ـكـ | كـ | ك |
23 | läm | l | ـل | ـلـ | لـ | ل |
24 | mim | m | ـم | ـمـ | مـ | م |
25 | nun | n | ـن | ـنـ | نـ | ن |
26 | hä | h | ـه | ـهـ | هـ | ه |
27 | wäw | u, w | ـو | ـو | و | و |
28 | ýä | i, ý, y | ـي | ـيـ | يـ | ي |
Çekimli belligi[düzet | çeşmäni düzet]
Hereket ýa-da häräkä (arap. حَرَكَة) — adatça arap harplarynda beýle çekimli goýulmaýar. Diňe Kuranda şuňa meňzeşlerde goýulýar. Sebabi araplardan beýlekiler olary onsuz okap bilmeýär, we ol sözler çekimli goýulmanda başga many berip bilýär.
- َ◌
— (arap. فَاتِحَة) — fäthä (berýän sesi: ä,a);
- ِ◌
— (arap. كَسْرَة) — käsra (berýän sesi: i,y);
- ُ◌
— (arap. ضمة) — dämmä (berýän sesi: u);
- ْ◌
— (arap. سُكُون) — sukun (sessiz). Köne sukun ۡ◌
Kalligraf[düzet | çeşmäni düzet]
Arap sanlary[düzet | çeşmäni düzet]
Arap sanlary latyn sanlary ýaly tertipde ýazylýar. Meselem: 10 — ١٠
531 — ٥٣١
Sanlar | ||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
latyn | 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 |
arap | ٠ | ۱ | ۲ | ٣ | ٤ | ٥ | ٦ | ٧ | ۸ | ٩ |
pars | ٠ | ۱ | ۲ | ٣ | ۴ | ۵ | ۶ | ٧ | ۸ | ٩ |
Unicode[düzet | çeşmäni düzet]
Aşakda goşmaça harplar we simbollar görkezlen.
0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | A | B | C | D | E | F | ||
0600 | | | | | ؋ | ، | ؍ | ؎ | ؏ | ||||||||
0610 | ؐ | ؑ | ؒ | ؓ | ؔ | ؕ | ؛ | ؞ | ؟ | ||||||||
0620 | ء | آ | أ | ؤ | إ | ئ | ا | ب | ة | ت | ث | ج | ح | خ | د | ||
0630 | ذ | ر | ز | س | ش | ص | ض | ط | ظ | ع | غ | ||||||
0640 | ـ | ف | ق | ك | ل | م | ن | ه | و | ى | ي | ً | ٌ | ٍ | َ | ُ | |
0650 | ِ | ّ | ْ | ٓ | ٔ | ٕ | ٖ | ٗ | ٘ | ٙ | ٚ | ٛ | ٜ | ٝ | ٞ | ||
0660 | ٠ | ١ | ٢ | ٣ | ٤ | ٥ | ٦ | ٧ | ٨ | ٩ | ٪ | ٫ | ٬ | ٭ | ٮ | ٯ | |
0670 | ٰ | ٱ | ٲ | ٳ | ٴ | ٵ | ٶ | ٷ | ٸ | ٹ | ٺ | ٻ | ټ | ٽ | پ | ٿ | |
0680 | ڀ | ځ | ڂ | ڃ | ڄ | څ | چ | ڇ | ڈ | ډ | ڊ | ڋ | ڌ | ڍ | ڎ | ڏ | |
0690 | ڐ | ڑ | ڒ | ړ | ڔ | ڕ | ږ | ڗ | ژ | ڙ | ښ | ڛ | ڜ | ڝ | ڞ | ڟ | |
06A0 | ڠ | ڡ | ڢ | ڣ | ڤ | ڥ | ڦ | ڧ | ڨ | ک | ڪ | ګ | ڬ | ڭ | ڮ | گ | |
06B0 | ڰ | ڱ | ڲ | ڳ | ڴ | ڵ | ڶ | ڷ | ڸ | ڹ | ں | ڻ | ڼ | ڽ | ھ | ڿ | |
06C0 | ۀ | ہ | ۂ | ۃ | ۄ | ۅ | ۆ | ۇ | ۈ | ۉ | ۊ | ۋ | ی | ۍ | ێ | ۏ | |
06D0 | ې | ۑ | ے | ۓ | ۔ | ە | ۖ | ۗ | ۘ | ۙ | ۚ | ۛ | ۜ | | ۞ | ۟ | |
06E0 | ۠ | ۡ | ۢ | ۣ | ۤ | ۥ | ۦ | ۧ | ۨ | ۩ | ۪ | ۫ | ۬ | ۭ | ۮ | ۯ | |
06F0 | ۰ | ۱ | ۲ | ۳ | ۴ | ۵ | ۶ | ۷ | ۸ | ۹ | ۺ | ۻ | ۼ | ۽ | ۾ | ۿ |
Klawetura[düzet | çeşmäni düzet]
Şeýle-de[düzet | çeşmäni düzet]
Bellik[düzet | çeşmäni düzet]
- ↑ Kuran sura №81, aýat №1.
- ↑ https://elar.urfu.ru/bitstream/10995/55423/1/978-5-7996-2181-0_2017.pdf
Salgylanmalar[düzet | çeşmäni düzet]
- https://en.wikipedia.org/wiki/Arabic
- https://ru.wikipedia.org/wiki/Арабский_язык
- https://tk.wiktionary.org/wiki/Category:Arap_dili
Wikimedia Commonsda Arap dili bilen bagly medýa faýllary tapyp bilersiňiz. |
Goşmaça[düzet | çeşmäni düzet]
- Арабский алфабит FREE.apk
- Арабско-русский словарь.apk[permanent dead link]
- Арабский перед тобой.apk[permanent dead link]
- My Arabic numbers.apk
Bu sami dili makala ownuk makaladyr. Ony üýtgetmek hem-de ösdürmek arkaly Wikipediýa kömek edip bilersiňiz. |